Urazy układu
kostno-stawowego

Piotr Kaliciński

Złamania kości



W złamaniu kości wystepują

następujące zaburzenia:



Przerwanie ciągłości kości



Przerwanie (rozdarcie) okostnej



Wylew krwi (czasem bardzo obfity)



Zastój krwi i chłonki w wyniku ucisku

odłamów, krwiaka



Uszkodzenie przyległych stawów i mięśni



Zaburzenie fizjologicznej równowagi w

układzie mięśni

Złamanie kości –
konsekwencje kliniczne



Po krótkim czasie od urazu wzrasta
napięcie mięśni przyczepiających
się do złamanej kości



Nasilenie bólu



Tzw. skrócenie odłamów kostnych



Dodatkowe uszkodzenie np.. Ucisk na
nerw lub na naczynie tętnicze



Porażenie nerwowe



Niedokrwienie kończyny

Mechanizmy złamań



Złamanie przez zgięcie



Złamanie przez skręcenie



Złamanie przez przesunięcie



Złamanie przez rozerwanie



Złamanie przez zgniecenie

Złamanie przez zgięcie



Wówczas gdy siła urazu
działa prostopadle do kości
podpartej na obu końcach



Najczęściej powstaje
wówczas tzw. odłam
pośredni o kształcie klina
po stronie przeciwnej do
miejsca zadziałania siły
powodującej uraz

Złamanie przez skręcenie



Powstaje na skutek
działania siły skręcającej
trzon wokół długiej osi kości



Np.. Złamanie kości podudzia
przy gwałtownej rotacji ciała
przy umocowanej stopie



W wyniku takiego urazu
dochodzi do tzw złamań
spiralnych kości długich

Złamanie przez
przesunięcie



Następuje wówczas, gdy
uraz przesuwa kość
podpartą w pobliżu
działania urazu

Złamanie przez rozerwanie



Następuje poprzez nadmierne
rozciągnięcie



Przykładami są np.. oderwania
wyrostka łokciowego przez
nadmierny skurcz mięśnia
trójgłowego ramienia lub rzepki
przy skurczu m. czworogłowego uda

Złamanie przez zgniecenie
(kompresyjne)



Ma miejsce najczęściej w kościach
gąbczastych



Siła działa wzdłuż osi kości



Przykłady:



Złamanie kompresyjne trzonów
kręgów



Złamanie kompresyjne pięty po
upadku z wysokości

Typy złamań w zależności
od ułożenia odłamów



Złamanie bez przemieszczenia
odłamów



Złamanie z przemieszczeniem
odłamów

Złamanie z przemieszczeniem-
przyczyny przemieszczenia
odłamów



Działanie samego urazu



Pociąganie mięśni przyczepiających się do
kości – najważniejszy mechanizm



Ten mechanizm działa także po repozycji
(nastawieniu) odłamów – wtórne
przemieszczenie



Przenoszenie chorego, niewłaściwe
unieruchomienie lub brak
unieruchomienia

Podziały złamań w zależności
od szczeliny złamania i liczby



Szczelina



Poprzeczne



Skośne



Spiralne



Liczba



Pojedyncze



Wieloodłamowe



Wielu kości

Objawy złamania



Ocena stanu ogólnego i miejscowego



Ból samoistny i przy obmacywaniu



Porażenie czynności złamanej
kończyny



Krwiak, obrzęk, zasinienie



Zniekształcenie zarysów



Nieprawidłowa ruchomość



trzeszczenie

Powikłania złamań kości



Powikłania ogólne



Wstrząs



Zatory tłuszczowe



odleżyny



Powikłania miejscowe



Złamanie otwarte



zakażenie



Uszkodzenie sąsiednich narządów,

tkanek (staw, nerw, naczynie, płuco

itp.)

Złamanie otwarte



Złamanie kości, któremu towarzyszy

przerwanie ciągłości skóry



Przebicie skóry odłamem kostnym



Przez ten sam uraz, który spowodował

złamanie kości



Przez zranienie tkanek miękkich w okolicy

złamania



Najgroźniejszym powikłaniem złamania

otwartego jest zakażenie kości

Zakażenie kości



Brak zrostu



Opóźniony lub nieprawidłowy
zrost



Uogólnione zakażenie



Konieczność długotrwałego
leczenia

Uszkodzenie stawów



Na skutek pęknięcia kości w okolicy
szpary stawowej



Szpara złamania przebiega przez
staw



Uszkodzenie chrząstek stawowych



Pęknięcie torebki stawowej



Wylew krwi do stawu

Uszkodzenie stawów



Uszkodzenie powierzchni
stawowych i niestaranne, niepełne,
nieprawidłowe nastawienie i
unieruchomienie złamania a także
pozostawienie np.. Odłamów
kostnych w stawie powodują trwałe
ograniczenie zakresu ruchów w
stawie uszkodzonym i w stawach
sąsiednich

Uszkodzenie naczyń
krwionośnych i nerwów



Zgniecenie



Ucisk przez krwiak



Wklinowanie pomiędzy odłamy
kostne



Bezpośredni uraz ostrym odłamem
kostnym (także podczas np..
nastawiania)



Najczęściej przy tzw. złamaniu
nadkłykciowym kości ramiennej

Gojenie się złamania



W procesie gojenia złamania biorą udział:



Okostna okolicy złamania



Wynaczyniona krew – organizacja krwiaka



Szpik i otaczająca tkanka łączna



Złamanie oblewa tk. łączna, następnie
blizna łącznotkankowa ulega wapnieniu –
powstaje tzw. kostnina



Kostnina ulega stopniowej przebudowie
do normalnej kości

Czas gojenia się złamań



Zależy od rodzaju kości



Kość gąbczasta – szybko (dobre
ukrwienie)



Kości długie – wolniej



Kości palców 2-3 tygodnie



Kość promieniowa 4 tyg



Kość ramienna 6 tyg



K. Piszczelowa 8-12 tyg

Zaburzenia gojenia
złamania - przyczyny



Ogólne



Zaburzenia odżywienia chorego



Zaburzenia hormonalne



Osteoporoza



Miejscowe



Brak styku odłamów



Niedostateczne unieruchomienie



Zaburzenia ukrwienia



Złamanie patologiczne w chorej kości

Zaburzenia gojenia -
postaci



Zrost opóźniony (brak zrostu po
6 miesiącach)



Brak zrostu (brak zrostu po 12
miesiącach – tzw. staw rzekomy)

Złamania patologiczne



Złamanie w obrębie kości zajętej
procesem chorobowym



Torbiel



Nowotwór pierwotny lub przerzutowy



Zapalenie kości



Osteoporoza/osteomalacja



Zwykle brak lub nieadekwatny dla
wielkości złamania uraz

Postępowanie doraźne w
złamaniach



Podstawowym zadaniem pierwszej
pomocy w złamaniach jest
zapobieganie powikłaniom



Miejscowym (zakażenie,
przemieszczenie odłamów,
uszkodzenie tętnic, nerwów itp.



Ogólnym (wstrząs, inne urazy)

Badanie chorego



Wywiad



Rodzaj i okoliczności urazu



Ból



Badanie przedmiotowe



Oglądanie: obrzęk, krwiak, kształt



Obmacywanie: ból, kształt, ruchomość



Badanie najpierw przez ubranie potem po
rozebraniu, ale nie za wszelką cenę
(oziębienie chorego, ból, niepotrzebne
manewry mogą pogłębić uraz)

Złamania- postępowanie



Najlepszym sposobem zmniejszenia
dolegliwości i zapobiegania
powikłaniom po złamaniu jest dobre
unieruchomienie złamania – nie
należy zmieniać ustawienia
złamanych kości



W miarę możliwości należy jak
najwcześniej podać środki
przeciwbólowe

Złamania - postępowanie



W złamaniach otwartych
najważniejsze jest
zdezynfekowanie rany i jej
zaopatrzenie jałowym opatrunkiem



Unieruchomienie przed
transportem



Transport do szpitala

Unieruchomienie złamania



Zapobiega dalszemu
przemieszczaniu odłamów



Zapobiega uszkodzeniu sąsiednich
narządów i tkanek



Znosi lub łagodzi ból, zapobiega
rozwojowi i pogłębieniu wstrząsu



Zapobiega rozwojowi zakażenia

Sposób unieruchomienia
złamań



Zasadą jest unieruchomienie dwóch
sąsiadujących ze złamaną kością
stawów



Np.. W złamaniu przedramienia: staw
łokciowy wraz z kością ramienną oraz
nadgarstek i śródręcze



Np.. W złamaniu k. Udowej: staw
biodrowy i staw kolanowy

Sposób unieruchomienia



Szyny metalowe (Kramera)



Szyny drewniane



Unieruchomienie k. Górnej do ściany klatki

piersiowej, przywiązanie (opatrunek Desaulta),

podwieszenie na chuście trójkątnej



Unieruchomienie kończyny dolnej do drugiej

(zdrowej kończyny dolnej)



Szyna powinna być w miarę dopasowana do

kształtu i wielkości unieruchamianej kończyny

i wyłożona miękkim materiałem (wata itp.)



Nie należy zbyt mocno owijać opaski – można

spowodować niedokrwienie lub ucisk na nerw

Leczenie złamań



Leczenie nieoperacyjne



Repozycja (nastawienie)



Unieruchomienie w ustawieniu utrwalającym
prawidłowe ustawienie odłamów



Opatrunek gipsowy, opaski żywicowe itp..



Po założeniu opatrunku unieruchamiającego,
zwłaszcza okrężnego konieczna kontrola
ukrwienia, czucia i ruchomości



Możliwe narastanie obrzęku i ucisk – rozcięcie
opatrunku gipsowego



usprawnianie

Leczenie złamań



Wyciąg szkieletowy



Służy stopniowej repozycji przemieszczonych
odłamów i uzyskaniu zaklinowania odłamów
oraz możliwości unieruchomienia w
opatrunku gipsowym



W niektórych przypadkach wyciag utrzymuje
się aż do uzyskania zrostu



Niektóre złamania kostne leczy się bez
unieruchomienia :



Żebra, miednica, śródręcze, śródstopie,
czaszka

Leczenie operacyjne
złamań



Oraz częstsze obecnie



Stosowane zawsze, gdy nieoperacyjne
nastawienie jest nieskuteczne



Umożliwia wczesną rehabilitację
poprzez dobre nastawienie i
stabilizację wewnętrzną lub
zewnętrzną złamania



Umożliwia bardzo dokładną repozycję
złamania

Metody leczenia
operacyjnego złamań



Zespolenie śródszpikowe



Zespolenie wkrętami



Zespolenie płytką z wkrętami



Zespolenie drutem



Unieruchomienie fiksacją
zewnętrzną

Złamania u dzieci



Najczęściej wynik upadków lub urazów
komunikacynych



Najczęstsze złamania:



Przedramię – kość promieniowa (tzw.
złamanie typowe przy nasadzie dalszej)



Obojczyk



Kość ramienna



Najczęstsza postać – tzw. złamanie
podokostnowe tj. bez przerwania ciągłości
okostnej

Złamania u dzieci -
odrębności



Znacznie szybsze i łatwiejsze gojenie (2-3
x szybciej niż u dorosłych)



Znacznie większa zdolność do
przebudowy kości



Wyrównanie skrócenia



Wyrównanie osi kończyny przy niepełnym
nastawieniu



Bardzo niebezpieczne urazy w okolicy
chrząstek wzrostowych – mogą
powodować zaburzenia wzrostu kości

Obrażenia stawów



Skręcenie stawu



Skutek przekroczenia fizjologicznego
zakresu ruchów w stawie, przy czym po
ustaniu siły uszkadzającej powierzchnie
stawowe wracają do pierwotnego
ustawienia



Zwichnięcie stawu



Utrwalone przemieszczenie
powierzchni stawowych kości poza ich
naturalne granice styku

Skręcenie stawu -
konsekwencje



Rozciągnięcie lub rozerwanie
więzadeł i torebki stawowej



Wylew krwi do jamy stawowej i
otaczających tkanek



Obrzęk, zasinienie



Ograniczenie ruchomości (ból)

Najczęstsze skręcenia
stawów



Staw skokowy



Skutek nadmiernego odwrócenia lub
nawrócenia stopy



Dominują obrzęk i ból oraz ograniczenie
ruchomości



Staw kolanowy



Skutek nadmiernego wyprostu, rotacji lub
odgięcia bocznego



Uszkodzenie więzadeł kolana i łąkotek
(chrżąstek) stawowych



Wylew krwi do stawu

Leczenie skręcenia stawu



Staw skokowy



Okłady



Leżenie



Unieruchomienie w cięzkich skręceniach (ok..
2 tyg)



Staw kolanowy



Unieruchomienie



Ewakuacja krwiaka



W razie zerwania więzadeł, uszkodzenia
łąkotek leczenie chirurgiczne (otwarte lub
artroskopowe)

Zwichnięcie stawu



Wynik urazu działającego bezpośrednio
na staw lub poprzez mechanizm dźwigni



W czasie zwichnięcia rozerwaniu ulegają
tkanki okołostawowe: torebka, więzadła



Po zwichnięciu przykurcz mięśni –
przymusowe ustawienie kończyny



Zwichnięcie powoduje uszkodzenie
powierzchni stawowych, czasem też
złamanie kości w pobliżu stawu np..
Oderwanie klina kostnego

Objawy zwichnięcia



Przymusowe , nienaturalne
ustawienie kończyny



Obmacywaniem wyczuwa się pustą
panewkę stawu



W tkankach okołostawowych
wyczuć można przemieszczoną
głowę zwichniętej kości

Najczęstsze lokalizacje
zwichnięć



Staw ramienny



Staw łokciowy



Staw biodrowy



Stawy międzypaliczkowe
ręki

Zwichnięcie -
postępowanie



Doraźne unieruchomienie w ułożeniu

powypadkowym



Transport do szpitala



RTG (sprawdzenie czy nie ma też złamania

kości)



Nastawienie zwichnięcia w znieczuleniu



Unieruchomienie stawu na 3-4 tygodnie



Zbyt wczesne uruchomienie może

spowodować nawrót zwichnięcia i tzw.

zwichnięcia nawykowe na skutek braku

zrośnięcia aparatu więzadłowego i torebki

stawowej