BADANIE UKŁADU KOSTNO- MIEŚNIOWO-

BADANIE UKŁADU KOSTNO- MIEŚNIOWO-

STAWOWEGO

STAWOWEGO

Szkielet kostny stanowi ochronę dla narządów

Szkielet kostny stanowi ochronę dla narządów

wewnętrznych oraz wzmacnia i podtrzymuje

wewnętrznych oraz wzmacnia i podtrzymuje

wszystkie kończyny.

wszystkie kończyny.

Stawy w kończynach i kręgosłupie umożliwiają

Stawy w kończynach i kręgosłupie umożliwiają

wykonywanie ruchów w strukturach.

wykonywanie ruchów w strukturach.

Chrząstki pomiędzy strukturami i stawami

Chrząstki pomiędzy strukturami i stawami

amortyzują siły wywierane na stawy podczas

amortyzują siły wywierane na stawy podczas

ruchów.

ruchów.

Więzadła wzmacniają siłę stawów.

Więzadła wzmacniają siłę stawów.

Ruchy stawów – skurcz przebiegąjących w ich

Ruchy stawów – skurcz przebiegąjących w ich

okolicy mięśni.

okolicy mięśni.

STAWY

STAWY

Połączenia stawowe – podział na te:

Połączenia stawowe – podział na te:

a) w których wykonywane są swobodne ruchy

a) w których wykonywane są swobodne ruchy

( staw z błoną maziową ),

( staw z błoną maziową ),

b) które są sztywne ( staw nieruchomy),

b) które są sztywne ( staw nieruchomy),

c) które wykonują ograniczone ruchy ( połączenie chrząstkowe).

c) które wykonują ograniczone ruchy ( połączenie chrząstkowe).

Inna klasyfikacja – ze względu na typ występującego ruchu

Inna klasyfikacja – ze względu na typ występującego ruchu

( np.. ruch kulki w panewce, ruch zawiasowy).

( np.. ruch kulki w panewce, ruch zawiasowy).

MIEŚNIE

MIEŚNIE

Wewnątrz włókien mięśniowych występuje powtarzająca się

Wewnątrz włókien mięśniowych występuje powtarzająca się

anatomiczna

anatomiczna

struktura – sarkomer- składająca się z cienkich włókien mięśniowych

struktura – sarkomer- składająca się z cienkich włókien mięśniowych

zbudowanych z aktyny i grubych włókien zbudowanych z miozyny

zbudowanych z aktyny i grubych włókien zbudowanych z miozyny

(skurcz

(skurcz

i rozkurcz mięśnia – cienkie i grube włókienka mięśniowe poruszają

i rozkurcz mięśnia – cienkie i grube włókienka mięśniowe poruszają

się

się

wzajemnie w stosunku do siebie).

wzajemnie w stosunku do siebie).

Podstawowe zasady badania

Podstawowe zasady badania

Kości ( należy upewnić się, że jest ona odpowiednio

Kości ( należy upewnić się, że jest ona odpowiednio

odsłonięta a pacjent jest w wygodnej pozycji).

odsłonięta a pacjent jest w wygodnej pozycji).

Oceń czy :

Oceń czy :

-

są obecne jakieś nieprawidłowe zagięcia,

są obecne jakieś nieprawidłowe zagięcia,

-

Kończyna jest skrócona,

Kończyna jest skrócona,

-

Szukaj tkliwości uciskowej ( badanie palpacyjne -

Szukaj tkliwości uciskowej ( badanie palpacyjne -

blisko powierzchni skóry).

blisko powierzchni skóry).

Stawy – rutynowy sposób badania:

Stawy – rutynowy sposób badania:

-

oglądania,

oglądania,

-

palpację,

palpację,

-

ocenę ruchów w stawach.

ocenę ruchów w stawach.

Stawy cd.

Stawy cd.

a) oglądanie- objawy,

a) oglądanie- objawy,

- obrzmienie,

- obrzmienie,

-

deformacja stawów,

deformacja stawów,

-

zmiany zlokalizowane ponad skórą,

zmiany zlokalizowane ponad skórą,

-

cena wyglądu okolicznych struktur.

cena wyglądu okolicznych struktur.

b) Obrzęk – przyczyna,( badanie palpacyjne),

b) Obrzęk – przyczyna,( badanie palpacyjne),

-

wysięk,

wysięk,

-

pogrubienie maziówki i brzegów kostnych

pogrubienie maziówki i brzegów kostnych

stawu.

stawu.

c) deformacja- jest skutkiem nieliniowego ustawienia

c) deformacja- jest skutkiem nieliniowego ustawienia

kości tworzących staw lub wynikiem przebudowy

kości tworzących staw lub wynikiem przebudowy

stosunków pomiędzy powierzchniami stawowymi.

stosunków pomiędzy powierzchniami stawowymi.

- odchylenie części położonej dystalnie od linii

- odchylenie części położonej dystalnie od linii

środkowej

środkowej

ciała- koślawość,

ciała- koślawość,

-odchylenie w kierunku do linii środkowej ciała

-odchylenie w kierunku do linii środkowej ciała

-szpotawość,

-szpotawość,

-częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami

-częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami

stawowymi - podwichnięcie,

stawowymi - podwichnięcie,

-całkowita – zwichnięcie ( również-reumatoidalne

-całkowita – zwichnięcie ( również-reumatoidalne

zapalenie stawów),

zapalenie stawów),

-

palec typu „łabędzia szyja”, „butonierka”,

palec typu „łabędzia szyja”, „butonierka”,

„młotkowaty”

„młotkowaty”

(stawów śródręczno–paliczkowych i

(stawów śródręczno–paliczkowych i

międzypaliczkowych).

międzypaliczkowych).

Zmiany skórne – zbadać nad stawem:

Zmiany skórne – zbadać nad stawem:

- ocieplenie i jej zabarwienie (zaczerwienienie- dna

- ocieplenie i jej zabarwienie (zaczerwienienie- dna

moczanowa).

moczanowa).

Zmiany okolicznych struktur:

Zmiany okolicznych struktur:

-

zanik mięśni ( powyżej i poniżej stawu, porównaj ).

zanik mięśni ( powyżej i poniżej stawu, porównaj ).

OBMACYWANIE – oceń cechy obrzęku:

OBMACYWANIE – oceń cechy obrzęku:

- obrzęk,

- obrzęk,

-

tkliwość uciskowa i ocieplenie.

tkliwość uciskowa i ocieplenie.

Oceń cechy obrzęku( konsystencja),

Oceń cechy obrzęku( konsystencja),

- twardy – deformacje kostne wtórne,

- twardy – deformacje kostne wtórne,

-

lekko gąbczasty lub bagnisty obrzęk- pogrubienie

lekko gąbczasty lub bagnisty obrzęk- pogrubienie

maziówki.

maziówki.

Tkliwość uciskowa – ostrożnie brzeg stawu i okoliczne

Tkliwość uciskowa – ostrożnie brzeg stawu i okoliczne

tkanki.

tkanki.

-

czy jest lokalna czy uogólniona – ostry stan zapalny.

czy jest lokalna czy uogólniona – ostry stan zapalny.

Temperatura – oceń,

Temperatura – oceń,

-

małe stawy – za pomocą czubków swoich palców,

małe stawy – za pomocą czubków swoich palców,

-

większe stawy – potrzyj grzbiet twojej dłoni wzdłuż stawu

większe stawy – potrzyj grzbiet twojej dłoni wzdłuż stawu

i porównaj temperaturę stawu drugiej kończyny.

i porównaj temperaturę stawu drugiej kończyny.

Ruchy stawów – oceń:

Ruchy stawów – oceń:

-

czy występują ograniczenia bólowe lub

czy występują ograniczenia bólowe lub

niestabilność

niestabilność

w stawie

w stawie

Ułożenie stawów w pozycji naturalnej:

Ułożenie stawów w pozycji naturalnej:

-

kończyny dolne – wyprost kończyny ze zgięciem

kończyny dolne – wyprost kończyny ze zgięciem

grzbietowym stopy do

grzbietowym stopy do

90

90

O

O

-

kończyny górne- położenie pomiędzy pronacją a

kończyny górne- położenie pomiędzy pronacją a

supinacją z ramieniem zgiętym do

supinacją z ramieniem zgiętym do

90

90

O

O

w stawach

w stawach

łokciowych ( rutynowa ocena- wzrokowa,

łokciowych ( rutynowa ocena- wzrokowa,

dokładna ocena – goniometrem)

dokładna ocena – goniometrem)

MIĘŚNIE – ocena zawiera:

MIĘŚNIE – ocena zawiera:

-

oglądanie,

oglądanie,

-

badanie palpacyjne,

badanie palpacyjne,

-

ocena siły mięśniowej.

ocena siły mięśniowej.

Oglądanie – należy szukać:

Oglądanie – należy szukać:

-

obecności zaników mięśniowych,

obecności zaników mięśniowych,

-

Objawów obecności nieprawidłowej masy mięśniowej,

Objawów obecności nieprawidłowej masy mięśniowej,

-

samoistnych skurczów.

samoistnych skurczów.

Zanik mięśni – uwzględnić wiek i zawód wykonywany:

Zanik mięśni – uwzględnić wiek i zawód wykonywany:

-

niewielkie wyszczuplenie mięśni (u ludzi starszych, bez

niewielkie wyszczuplenie mięśni (u ludzi starszych, bez

osłabienia ich siły),

osłabienia ich siły),

-

zanik jednej kończyny, zmierz obwody i porównaj z

zanik jednej kończyny, zmierz obwody i porównaj z

drugą( np. uda, zaznacz linię chrząstki przyśrodkowej stawu

drugą( np. uda, zaznacz linię chrząstki przyśrodkowej stawu

kolanowego, wykonaj pomiar powyżej w odległości 20cm.,

kolanowego, wykonaj pomiar powyżej w odległości 20cm.,

na każdym udzie i zapisz wyniki,

na każdym udzie i zapisz wyniki,

-

zanik mięśni ( choroba stawów, mięśni, lub unerwiającego

zanik mięśni ( choroba stawów, mięśni, lub unerwiającego

mięsień neuronu).

mięsień neuronu).

Zwiększona masa ciała:

Zwiększona masa ciała:

- zazwyczaj wynika z obsesji pacjenta dotyczącej jego

- zazwyczaj wynika z obsesji pacjenta dotyczącej jego

siły,

siły,

-

hipertrofia ( we wrodzonej miotonii),

hipertrofia ( we wrodzonej miotonii),

-

pseudohipertrofia ( przerost mięśni wynika ze

pseudohipertrofia ( przerost mięśni wynika ze

zwiększenia zawartości tkanki tłuszczowej ).

zwiększenia zawartości tkanki tłuszczowej ).

Skurcze samoistne:

Skurcze samoistne:

-

całkowicie uwidocznić mięsień,

całkowicie uwidocznić mięsień,

-

pacjent rozgrzany i odprężony,

pacjent rozgrzany i odprężony,

-

mogą występować samoistnie lub wywołane próbami

mogą występować samoistnie lub wywołane próbami

poruszania się pacjenta i często są bolesne,

poruszania się pacjenta i często są bolesne,

-

drżenie pęczkowe ograniczone do pojedynczego

drżenie pęczkowe ograniczone do pojedynczego

mięśnia (może być zjawiskiem fizjologicznym),

mięśnia (może być zjawiskiem fizjologicznym),

bardziej rozprzestrzenione (sugeruje choroby

bardziej rozprzestrzenione (sugeruje choroby

neuronu ruchowego).

neuronu ruchowego).

Badanie palpacyjne mięśni – ma ograniczoną wartość:

Badanie palpacyjne mięśni – ma ograniczoną wartość:

-

tkliwy uciskowo ( zakażenie lub stan zapalny mięśni),

tkliwy uciskowo ( zakażenie lub stan zapalny mięśni),

-

tkliwość mięśni łydki ( obwodowa neuropatia z

tkliwość mięśni łydki ( obwodowa neuropatia z

niedoboru tiaminy- witaminy B1.

niedoboru tiaminy- witaminy B1.

Testy siły mięśniowej ( należy brać pod uwagę):

Testy siły mięśniowej ( należy brać pod uwagę):

-

płeć, wiek i budowę pacjenta

płeć, wiek i budowę pacjenta

Rodzaj osłabienia ważny w ustaleniu rozpoznania

Rodzaj osłabienia ważny w ustaleniu rozpoznania

neurologicznego.

neurologicznego.

Ustal czy:

Ustal czy:

- osłabienie siły mięśni jest uogólniony,

- osłabienie siły mięśni jest uogólniony,

-

dotyczy przeważnie dystalnych czy proksymalnych

dotyczy przeważnie dystalnych czy proksymalnych

części kończyny,

części kończyny,

-

rozmieszczenie jest zgodne z przebiegiem nerwów

rozmieszczenie jest zgodne z przebiegiem nerwów

obwodowych lub korzeni nerwowych.

obwodowych lub korzeni nerwowych.

Na przykład:

Na przykład:

Dla oceny mięśnia naramiennego, poleć pacjentowi,

Dla oceny mięśnia naramiennego, poleć pacjentowi,

-

aby odwiódł ramię pod kątem 90.

aby odwiódł ramię pod kątem 90.

-

natychmiast oceń siłę mięśni,

natychmiast oceń siłę mięśni,

-

poleć pacjentowi by utrzymał tę postawę przez 60

poleć pacjentowi by utrzymał tę postawę przez 60

sekund.

sekund.

Testy rozciągania nerwu

Testy rozciągania nerwu

Cel – określenie czy istnieją objawy podrażnienia

Cel – określenie czy istnieją objawy podrażnienia

korzeni nerwowych ( wypadniecie krążka

korzeni nerwowych ( wypadniecie krążka

międzykręgowego

międzykręgowego

w okolicy lędźwiowej).

w okolicy lędźwiowej).

Próba unoszenia prostej nogi

Próba unoszenia prostej nogi

-

pacjent leży na plecach,

pacjent leży na plecach,

-

ostrożnie unieś wyprostowaną w stawie biodrowym

ostrożnie unieś wyprostowaną w stawie biodrowym

kończynę dolną

kończynę dolną

( prawidłowo możliwe jest zgięcie 80-90)

( prawidłowo możliwe jest zgięcie 80-90)

-

próba unoszenia nogi wywołuje ból gdy rozciągany

próba unoszenia nogi wywołuje ból gdy rozciągany

jest

jest

nerw kulszowy,

nerw kulszowy,

-

jeżeli wówczas zegniemy grzbietowo stopę, ból nasila

jeżeli wówczas zegniemy grzbietowo stopę, ból nasila

się ( test Bragarda)

się ( test Bragarda)

-

po powrocie stopy do pozycji naturalnej, zegnij

po powrocie stopy do pozycji naturalnej, zegnij

kolano- biodro może być zgięte. Ból pojawia się i

kolano- biodro może być zgięte. Ból pojawia się i

nasila wraz

nasila wraz

z wykonywaniem wyprostu w stawie kolanowym

z wykonywaniem wyprostu w stawie kolanowym

( test Lasegue’a).

( test Lasegue’a).

Próba rozciągania uda

Próba rozciągania uda

-

ułóż pacjenta w pozycji na brzuchu,

ułóż pacjenta w pozycji na brzuchu,

-

najpierw zegnij jego kolano,

najpierw zegnij jego kolano,

-

jeśli wywołuje to ból, wykonaj wyprost w stawi

jeśli wywołuje to ból, wykonaj wyprost w stawi

biodrowym,

biodrowym,

-

dodatni wynik próby, kiedy występuje ból pleców

dodatni wynik próby, kiedy występuje ból pleców

promieniujący do przedniej części

promieniujący do przedniej części

uda( podrażnienie 2, 3 lub 4 korzenia

uda( podrażnienie 2, 3 lub 4 korzenia

lędźwiowego po tej stronie.

lędźwiowego po tej stronie.

Badanie kręgosłupa ( pacjent rozebrany)

Badanie kręgosłupa ( pacjent rozebrany)

-

Poleć aby stanął prosto

Poleć aby stanął prosto

-

Oceń wygląd całego kręgosłupa,

Oceń wygląd całego kręgosłupa,

-

pogłębione zgięcie jest zwane kifozą,

pogłębione zgięcie jest zwane kifozą,

-

pogłębiony wyprost – lordoza,

pogłębiony wyprost – lordoza,

-

krzywizna boczna – skolioza,

krzywizna boczna – skolioza,

-

garb odnosi się do odcinkowego zniekształcenia

garb odnosi się do odcinkowego zniekształcenia

zgięciowego,

zgięciowego,

-

skolioza najbardziej widoczna –pacjent zgięty do

skolioza najbardziej widoczna –pacjent zgięty do

przodu.

przodu.

Na każdym poziomie kręgosłupa rozpoczynaj od :

Na każdym poziomie kręgosłupa rozpoczynaj od :

-

oglądania,

oglądania,

-

badaj palpacyjnie ( aby stwierdzić tkliwość uciskową),

badaj palpacyjnie ( aby stwierdzić tkliwość uciskową),

-

określ zakres ruchu i czy jest on ograniczony przez ból

określ zakres ruchu i czy jest on ograniczony przez ból

Kręgosłup szyjny ( w pozycji siedzącej)

Kręgosłup szyjny ( w pozycji siedzącej)

-

zwróć uwagę na wszystkie zniekształcenia,

zwróć uwagę na wszystkie zniekształcenia,

-

zbadaj palpacyjnie wyrostki kręgowe,

zbadaj palpacyjnie wyrostki kręgowe,

-

zbadaj czynne a następnie bierne ruchy,

zbadaj czynne a następnie bierne ruchy,

-

czynność zgięcia- poleć aby doprowadził

czynność zgięcia- poleć aby doprowadził

podbródek do klatki piersiowej,

podbródek do klatki piersiowej,

-

badając wyprost – poleć aby odgiął głowę

badając wyprost – poleć aby odgiął głowę

bardzo mocno do tyłu

bardzo mocno do tyłu

( obserwuj z boku oba te ruchy).

( obserwuj z boku oba te ruchy).

Badając zgięcie w bok – stań z przodu lub tyłu:

Badając zgięcie w bok – stań z przodu lub tyłu:

- poleć aby przywiódł ucho do ramienia ( po obu stronach),

- poleć aby przywiódł ucho do ramienia ( po obu stronach),

Badając ruch obrotowy- stań z przodu lub nad pacjentem,

Badając ruch obrotowy- stań z przodu lub nad pacjentem,

-

poleć, aby spojrzał przez jedno a następnie drugie ramię

poleć, aby spojrzał przez jedno a następnie drugie ramię

( czy którykolwiek z tych ruchów wywołuje ból miejscowy

( czy którykolwiek z tych ruchów wywołuje ból miejscowy

lub ból w kończynie górnej ).

lub ból w kończynie górnej ).

Powtórz ruchy , z delikatnym uciskiem szczytu czaszki ( ból

Powtórz ruchy , z delikatnym uciskiem szczytu czaszki ( ból

lub parestezje w ramieniu – znaczne zwężenie otworu

lub parestezje w ramieniu – znaczne zwężenie otworu

międzykręgowego)

międzykręgowego)

Kręgosłup piersiowy- pacjent siedzi z ramionami

Kręgosłup piersiowy- pacjent siedzi z ramionami

złożonymi na klatce piersiowej:

złożonymi na klatce piersiowej:

-

Poleć, aby wykonał skręty na boki- daleko jak to

Poleć, aby wykonał skręty na boki- daleko jak to

możliwe,

możliwe,

-

Zmierz zakres rozszerzania się klatki piersiowej

Zmierz zakres rozszerzania się klatki piersiowej

( powinien być wykonany ruch o zakresie

( powinien być wykonany ruch o zakresie

przynajmniej 5cm.

przynajmniej 5cm.

- umożliwia to ocenę ruchomości połączeń żebrowo-

- umożliwia to ocenę ruchomości połączeń żebrowo-

kręgowych),

kręgowych),

-

zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgów

zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgów

(tkliwość),

(tkliwość),

-

oceń wszystkie zniekształcenia.

oceń wszystkie zniekształcenia.

Kręgosłup lędźwiowy

Kręgosłup lędźwiowy

-sprawdź czy istnieje tkliwość, oceń zakres ruchów.

-sprawdź czy istnieje tkliwość, oceń zakres ruchów.

Stojąc z boku pacjenta:

Stojąc z boku pacjenta:

-

Poleć, aby dotknął swych palców u stopy i chwycił

Poleć, aby dotknął swych palców u stopy i chwycił

wyprostowane kolana,

wyprostowane kolana,

Zgięcie - oznakuj kręgosłup w miejscu połączenia

Zgięcie - oznakuj kręgosłup w miejscu połączenia

krzyżowo- lędźwiowego, następnie 10cm powyżej i

krzyżowo- lędźwiowego, następnie 10cm powyżej i

5cm poniżej ( odległość pomiędzy najwyższymi

5cm poniżej ( odległość pomiędzy najwyższymi

oznaczeniami

oznaczeniami

powinna zwiększyć się o około 4cm, między dwoma

powinna zwiększyć się o około 4cm, między dwoma

dolnymi powinna pozostać niezmieniona)

dolnymi powinna pozostać niezmieniona)

Wyprost – stojąc z boku.

Wyprost – stojąc z boku.

Zgięcie w bok – stań za pacjentem;

Zgięcie w bok – stań za pacjentem;

-

poleć, aby przesuwał swoją dłoń w dół po zewnętrznej

poleć, aby przesuwał swoją dłoń w dół po zewnętrznej

powierzchni kończyny dolnej( po obu stronach)

powierzchni kończyny dolnej( po obu stronach)