background image

 

 

 

 

Biegunka ostra

Biegunka ostra

Zakład Pielęgniarstwa 

Zakład Pielęgniarstwa 

Pediatrycznego

Pediatrycznego

background image

 

 

 

 

Biegunka ostra ( wg. definicji 

Biegunka ostra ( wg. definicji 

WHO)

WHO)

stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej 

stan chorobowy utrzymujący się nie dłużej 

niż 10 dni, w którym 

niż 10 dni, w którym 

niemowlę karmione 

niemowlę karmione 

sztucznie

sztucznie

  oddaje 3 lub więcej stolców 

  oddaje 3 lub więcej stolców 

płynnych lub półpłynnych w ciągu 24-godz. 

płynnych lub półpłynnych w ciągu 24-godz. 

lub 1 tzw. stolec patologiczny  tzn. 

lub 1 tzw. stolec patologiczny  tzn. 

zawierający krew, śluz, ropę.

zawierający krew, śluz, ropę.

background image

 

 

 

 

Biegunkę ostrą można również zdefiniować 

Biegunkę ostrą można również zdefiniować 

jako stan, w którym zwiększa się objętość 

jako stan, w którym zwiększa się objętość 

stolców u niemowląt 

stolców u niemowląt 

niemowląt karmionych piersią

niemowląt karmionych piersią

 ostrą 

 ostrą 

biegunką nazywamy stan, w którym dziecko 

biegunką nazywamy stan, w którym dziecko 

oddało 6 lub więcej płynnych stolców w ciągu 

oddało 6 lub więcej płynnych stolców w ciągu 

24 godz. lub też oddało jeden  płynny stolec  

24 godz. lub też oddało jeden  płynny stolec  

z domieszką składników patologicznych. 

z domieszką składników patologicznych. 

background image

 

 

 

 

Jeżeli biegunka ostra przedłuża się 

Jeżeli biegunka ostra przedłuża się 

ponad 14 dni stan ten określamy 

ponad 14 dni stan ten określamy 

biegunką przewlekłą

biegunką przewlekłą

.

.

background image

 

 

 

 

Czynniki etiologiczne ostrej 

Czynniki etiologiczne ostrej 

biegunki:

biegunki:

1

1

. bakteryjne 

. bakteryjne 

    

    

( Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Yersinia, 

( Salmonella, Shigella, Escherichia coli, Yersinia, 

Campylobacter jejuni, gronkowce, )

Campylobacter jejuni, gronkowce, )

2. wirusowe

2. wirusowe

 

 

    

    

( 40-50% rotawirusy- w okresie jesieni i zimy, 

( 40-50% rotawirusy- w okresie jesieni i zimy, 

rzadziej adenowirusy i wirusy coxsackie)

rzadziej adenowirusy i wirusy coxsackie)

3. inne czynniki etiologiczne

3. inne czynniki etiologiczne

   

   

- pasożyty

- pasożyty

 ( lamblie, glista ludzka)

 ( lamblie, glista ludzka)

   

   

- chlamydie  

- chlamydie  

( Chlamydia tracheomatis

( Chlamydia tracheomatis

)

)

   

   

- Kryptosporidia

- Kryptosporidia

4. 

4. zatrucia pokarmowe

background image

 

 

 

 

Diagnostyka różnicowa:

Diagnostyka różnicowa:

nieprawidłowości anatomiczne ( np. wady przewodu 

nieprawidłowości anatomiczne ( np. wady przewodu 

pokarmowego, zespoły poresekcyjne)

pokarmowego, zespoły poresekcyjne)

biegunki polekowe ( antybiotykoterapia !)

biegunki polekowe ( antybiotykoterapia !)

alergia pokarmowa np. alergia na białka mleka krowiego, 

alergia pokarmowa np. alergia na białka mleka krowiego, 

soję

soję

nietolerancja pokarmowa ( nietolerancja dwusacharydów np. 

nietolerancja pokarmowa ( nietolerancja dwusacharydów np. 

laktozy,

laktozy,

endokrynopatie np. nadczynność tarczycy

endokrynopatie np. nadczynność tarczycy

background image

 

 

 

 

nieswoiste zaburzenia jelit ( colitis ulcerosa, choroba 

nieswoiste zaburzenia jelit ( colitis ulcerosa, choroba 

Leśniowskiego-Crohna)

Leśniowskiego-Crohna)

zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego

zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego

zatrucia np. metale, grzyby, substancje używane w 

zatrucia np. metale, grzyby, substancje używane w 

gospodarstwie domowym

gospodarstwie domowym

nowotwory np. rakowiak, guz chromochłonny

nowotwory np. rakowiak, guz chromochłonny

    

    

40-60% przypadków biegunki ma nieustaloną 

40-60% przypadków biegunki ma nieustaloną 

etiologię

etiologię

background image

 

 

 

 

   

   

Przebieg biegunki wirusowej jest 

Przebieg biegunki wirusowej jest 

zazwyczaj łagodny, charakteryzuje się:

zazwyczaj łagodny, charakteryzuje się:

wodnistymi stolcami

wodnistymi stolcami

współwystępowaniem wymiotów

współwystępowaniem wymiotów

nieżytami górnych dróg oddechowych

nieżytami górnych dróg oddechowych

gorączką

gorączką

diagnostyka laboratoryjna opiera się o test 

diagnostyka laboratoryjna opiera się o test 

ELISA

ELISA

pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na 

pojawienie się krwi w stolcu wskazuje na 

współistniejące zakażenie bakteryjne

współistniejące zakażenie bakteryjne

background image

 

 

 

 

   

   

Ostra biegunka pochodzenia bakteryjnego a 

Ostra biegunka pochodzenia bakteryjnego a 

także i wirusowego jest chorobą ograniczoną 

także i wirusowego jest chorobą ograniczoną 

w czasie i w zasadzie nie wymaga 

w czasie i w zasadzie nie wymaga 

stosowania chemioterapeutyków.

stosowania chemioterapeutyków.

    

    

Najważniejszym powikłaniem ostrej 

Najważniejszym powikłaniem ostrej 

biegunki jest odwodnienie, którego nasilenie 

biegunki jest odwodnienie, którego nasilenie 

determinuje zarówno wybór postępowania 

determinuje zarówno wybór postępowania 

leczniczego, jak też ma wpływ na rokowanie.

leczniczego, jak też ma wpływ na rokowanie.

background image

 

 

 

 

Ogólne zasady postępowania:

Ogólne zasady postępowania:

 

 

zebranie informacji dotyczących czasu 

zebranie informacji dotyczących czasu 

trwania objawów

trwania objawów

ocena stopnia odwodnienia

ocena stopnia odwodnienia

obserwacja bilansu płynowego

obserwacja bilansu płynowego

w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym 

w odwodnieniu lekkim i umiarkowanym 

nawadnianie płynami doustnymi (DPN)

nawadnianie płynami doustnymi (DPN)

background image

 

 

 

 

u niemowląt karmionych piersią kontynuujemy 

u niemowląt karmionych piersią kontynuujemy 

żywienie naturalne

żywienie naturalne

u karmionych sztucznie realimentację 

u karmionych sztucznie realimentację 

rozpoczyna się po 4 godz. nawadniania 

rozpoczyna się po 4 godz. nawadniania 

doustnego

doustnego

wskazania do chemioterapii- antybiotykoterapii 

wskazania do chemioterapii- antybiotykoterapii 

są bardzo ograniczone : 

są bardzo ograniczone : 

    

    

biegunka w okresie noworodkowym, 

biegunka w okresie noworodkowym, 

    

    

zakażenia uogólnione lub współistniejące 

zakażenia uogólnione lub współistniejące 

zakażenia z innych układów ( np. biseptol, 

zakażenia z innych układów ( np. biseptol, 

furazolidon, metronidazol, colistin)

furazolidon, metronidazol, colistin)

background image

 

 

 

 

Badania:

Badania:

-

elektrolity

elektrolity

-

gazometria

gazometria

-

OB.

OB.

-

CRP

CRP

-

morfologia z rozmazem

morfologia z rozmazem

-

GOT GTP

GOT GTP

-

mocznik, kreatynina

mocznik, kreatynina

-

pozostałe w zależności od badania podmiotowego i 

pozostałe w zależności od badania podmiotowego i 

przedmiotowego

przedmiotowego

  

  

( kał: rota-adenowirusy, posiew ogólny kału, DPCZ)

( kał: rota-adenowirusy, posiew ogólny kału, DPCZ)

background image

 

 

 

 

Elementy leczenia ostrej biegunki:

Elementy leczenia ostrej biegunki:

nawadnianie doustne lub w razie 

nawadnianie doustne lub w razie 

konieczności nawadnianie pozajelitowe z 

konieczności nawadnianie pozajelitowe z 

pełnym wyrównaniem deficytów:

pełnym wyrównaniem deficytów:

-wodnych

-wodnych

-zaburzeń elektrolitowych

-zaburzeń elektrolitowych

-zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej

-zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej

background image

 

 

 

 

leczenie żywieniowe lub wczesna realimentacji

leczenie żywieniowe lub wczesna realimentacji

stosowanie probiotyków

stosowanie probiotyków

ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych

ograniczenie stosowania leków p/bakteryjnych

stosowanie preparatów kaolinowo-pektynowych

stosowanie preparatów kaolinowo-pektynowych

przeciwskazania do stosowania leków 

przeciwskazania do stosowania leków 

hamujących motorykę przewodu 

hamujących motorykę przewodu 

pokarmowego!!!

pokarmowego!!!

background image

 

 

 

 

Preparaty do nawadniania doustnego 

Preparaty do nawadniania doustnego 

dostępne w Polsce- DPN:

dostępne w Polsce- DPN:

Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP ORS 200 

Gastrolit, Saltoral, Ziołolit, HIPP ORS 200 

płyny do nawadniania doustnego należy podawać 

płyny do nawadniania doustnego należy podawać 

małymi porcjami, lekko ochłodzone.

małymi porcjami, lekko ochłodzone.

Probiotyki dostępne w Polsce:

Probiotyki dostępne w Polsce:

Lakcid, Lakcid forte, Acidolac,Trilac, Enterol

Lakcid, Lakcid forte, Acidolac,Trilac, Enterol

Preparaty adsorbujące-kaolinowo-

Preparaty adsorbujące-kaolinowo-

pektynowe:

pektynowe:

preparat Smecta, Carbo medicinalis, 

preparat Smecta, Carbo medicinalis, 

background image

 

 

 

 

Zupa marchwiowa wg. Moro ( marchwianka) 

Zupa marchwiowa wg. Moro ( marchwianka) 

jest właściwą mieszaniną do nawadniania

jest właściwą mieszaniną do nawadniania

- 500g oczyszczonej marchwi gotować w 1 l 

- 500g oczyszczonej marchwi gotować w 1 l 

wody przez 1-1,5 h; zmiksować i dopełnić 

wody przez 1-1,5 h; zmiksować i dopełnić 

wodą do 1l . Nie słodzić. 

wodą do 1l . Nie słodzić. 

   

   

Dodać 3 g soli kuchennej ( płaska łyżeczka).

Dodać 3 g soli kuchennej ( płaska łyżeczka).

 

 

background image

 

 

 

 

Rodzaj odwodnienia:

Rodzaj odwodnienia:

Hipotoniczne

Hipotoniczne

Na  < 130 mmol/l  (1:1)  ( 5% glukoza do 0,9% NaCl)

Na  < 130 mmol/l  (1:1)  ( 5% glukoza do 0,9% NaCl)

Izotoniczne

Izotoniczne

> 130 na < 150   (2:1)

> 130 na < 150   (2:1)

Hipertoniczne 

Hipertoniczne 

Na > 150     (3:1)

Na > 150     (3:1)

background image

 

 

 

 

Objawy kliniczne w zależności od stopnia odwodnienia

Objawy kliniczne w zależności od stopnia odwodnienia

Brak 

Brak 

objawów

objawów

Odwodnienie 

Odwodnienie 

umiarkowane

umiarkowane

Odwodnienie 

Odwodnienie 

ciężkie

ciężkie

Stan ogólny

Stan ogólny

Spokojne, 

Spokojne, 

przytomne

przytomne

Niespokojne, 

Niespokojne, 

pobudzone

pobudzone

Podsypiające 

Podsypiające 

lub 

lub 

nieprzytomne, 

nieprzytomne, 

wiotkie

wiotkie

Gałki oczne

Gałki oczne

Prawidłowo 

Prawidłowo 

napięte

napięte

Zapadnięte

Zapadnięte

Bardzo 

Bardzo 

zapadnięte, 

zapadnięte, 

podsychające

podsychające

Łzy

Łzy

Obecne

Obecne

Brak

Brak

Brak

Brak

Jama ustna, 

Jama ustna, 

język

język

Wilgotne

Wilgotne

Sucha

Sucha

Bardzo sucha

Bardzo sucha

Pragnienie

Pragnienie

Pije normalnie

Pije normalnie

Pije łapczywie, 

Pije łapczywie, 

spragnione

spragnione

Pije słabo

Pije słabo

Skóra

Skóra

Fałd skórny 

Fałd skórny 

rozprostowuje

rozprostowuje

się szybko

się szybko

Fałd 

Fałd 

rozprostowuje 

rozprostowuje 

się powoli

się powoli

Fałd 

Fałd 

rozprostowuje 

rozprostowuje 

się bardzo 

się bardzo 

powoli

powoli

Ubytek masy 

Ubytek masy 

ciała %

ciała %

< 5

< 5

5  -10

5  -10

> 10

> 10

Niedobór 

Niedobór 

płynów ml/kg

płynów ml/kg

< 50

< 50

50 - 100

50 - 100

> 100

> 100

background image

 

 

 

 

Wyrównanie kwasicy metabolicznej ( pH, HCO3 –BE) 

Wyrównanie kwasicy metabolicznej ( pH, HCO3 –BE) 

     

     

8,4% Natrium bicarbonicum

8,4% Natrium bicarbonicum

 

 

8,4% Natrium bicarbonicum(ml) = 0,3 x BE x masa 

8,4% Natrium bicarbonicum(ml) = 0,3 x BE x masa 

ciała w kg

ciała w kg

podaż 1/2 - 2/3 wyliczonej dawki 

podaż 1/2 - 2/3 wyliczonej dawki 

i powtórna ocena gazometrii i elektolitów

i powtórna ocena gazometrii i elektolitów

background image

 

 

 

 

Hypokaliemia K < 3,7 mmol/l

Hypokaliemia K < 3,7 mmol/l

    

    

uzupełniamy po uzyskaniu diurezy

uzupełniamy po uzyskaniu diurezy

1 – 3 mEq /kg mc 15% KCL

1 – 3 mEq /kg mc 15% KCL

1 ml 15% KCL = 2 mEq K

1 ml 15% KCL = 2 mEq K

background image

 

 

 

 

Nawadnianie składa się z dwóch etapów:

Nawadnianie składa się z dwóch etapów:

-

Uzupełnienie niedoborów

Uzupełnienie niedoborów

-

Uzupełnianie dokonujących się nadal strat

Uzupełnianie dokonujących się nadal strat

background image

 

 

 

 

Ogólne zasady dawkowania DPN u dzieci:

Ogólne zasady dawkowania DPN u dzieci:

-

nie ma cech odwodnienia

nie ma cech odwodnienia

      

      

10 ml / kg mc.  / stolec

10 ml / kg mc.  / stolec

-

odwodnienie niewielkie ( do 5%)

odwodnienie niewielkie ( do 5%)

       

       

50 ml / kg mc.  - korekta odwodnienia

50 ml / kg mc.  - korekta odwodnienia

       

       

10 ml / kg mc. / stolec  - uzupełnienie strat

10 ml / kg mc. / stolec  - uzupełnienie strat

-

odwodnienie umiarkowane ( do 9%)

odwodnienie umiarkowane ( do 9%)

       

       

100 ml / kg mc. – korekta odwodnienia ( przez 4-6 

100 ml / kg mc. – korekta odwodnienia ( przez 4-6 

godz)

godz)

        

        

uzupełnianie strat

uzupełnianie strat

background image

 

 

 

 

Saltoral:

Saltoral:

-

glukoza        111mmol/l

glukoza        111mmol/l

-

Na+              90 mmol/l

Na+              90 mmol/l

-

K+                20 mmol/l

K+                20 mmol/l

-

Cl-                80 mmol/l

Cl-                80 mmol/l

-

HCO3 -         30 mmol/l

HCO3 -         30 mmol/l

-

osmolarność 310 mmol/l

osmolarność 310 mmol/l

background image

 

 

 

 

Gastrolit: 

Gastrolit: 

-

Glukoza      80 mmol/l

Glukoza      80 mmol/l

-

Na+            60 mmol/l

Na+            60 mmol/l

-

K+              20 mmol/l

K+              20 mmol/l

-

Cl-              50 mmol/l

Cl-              50 mmol/l

-

HCO3-       30 mmol/l

HCO3-       30 mmol/l

-

Osmolarność 240 mmol/l

Osmolarność 240 mmol/l

background image

 

 

 

 

Podstawowe wskazania do nawadniania 

Podstawowe wskazania do nawadniania 

dożylnego:

dożylnego:

biegunka przebiegająca z ciężkim 

biegunka przebiegająca z ciężkim 

odwodnieniem (>10%)

odwodnieniem (>10%)

wstrząs

wstrząs

chory nieprzytomny

chory nieprzytomny

niedrożność przewodu pokarmowego

niedrożność przewodu pokarmowego

uporczywe wymioty pomimo odpowiedniego 

uporczywe wymioty pomimo odpowiedniego 

nawadniania doustnego

nawadniania doustnego

niepowodzenie nawadniania doustnego

niepowodzenie nawadniania doustnego

background image

 

 

 

 

Zapotrzebowanie w odniesieniu do masy ciała 

Zapotrzebowanie w odniesieniu do masy ciała 

wynosi:

wynosi:

    

    

- do 10 kg mc.: 100 ml /kg

- do 10 kg mc.: 100 ml /kg

    

    

- 10 -20 kg mc.: 1000 ml + 50 ml na każdy kg mc. 

- 10 -20 kg mc.: 1000 ml + 50 ml na każdy kg mc. 

powyżej 10 kg mc.

powyżej 10 kg mc.

    

    

- > 20 kg mc.: 1500 ml+ 20 ml na każdy kg mc. 

- > 20 kg mc.: 1500 ml+ 20 ml na każdy kg mc. 

powyżej 20 kg mc

powyżej 20 kg mc

Dodatkowo należy uzupełnić ok.100-200 ml płynów na 

Dodatkowo należy uzupełnić ok.100-200 ml płynów na 

każdy płynny stolec

każdy płynny stolec

background image

 

 

 

 

Postępowanie w odwodnieniu ze wstrząsem:

Postępowanie w odwodnieniu ze wstrząsem:

            

            

szybki dostęp dożylny 

szybki dostęp dożylny 

            

            

5% albuminy lub roztwór Ringera:

5% albuminy lub roztwór Ringera:

            

            

20 ml/kg mc/ 30-60 min

20 ml/kg mc/ 30-60 min

   

   

            

            

dalej jak w odwodnieniu ciężkim

dalej jak w odwodnieniu ciężkim

background image

 

 

 

 

Nawadniania dożylne w ciężkim odwodnieniu

Nawadniania dożylne w ciężkim odwodnieniu

      

      

- pierwsze 12 godzin:

- pierwsze 12 godzin:

        

        

1 ml/ kg mc. NaHC03( 1;4 z aqua pro in.)

1 ml/ kg mc. NaHC03( 1;4 z aqua pro in.)

         

         

roztwór Ringera 40-60 ml/ kg mc./ 4 godz.

roztwór Ringera 40-60 ml/ kg mc./ 4 godz.

         

         

70 ml/kg mc./8 godz. 5% glukoza

70 ml/kg mc./8 godz. 5% glukoza

         

         

+1,5 ml/kg mc. 10%NaCl

+1,5 ml/kg mc. 10%NaCl

         

         

+1-2ml/ kgmc. 8,4% NaHCO3

+1-2ml/ kgmc. 8,4% NaHCO3

         

         

+ 0,5 ml/kg mc. 15% KCL 

+ 0,5 ml/kg mc. 15% KCL 

background image

 

 

 

 

Nawadniania dożylne w ciężkim 

Nawadniania dożylne w ciężkim 

odwodnieniu

odwodnieniu

    

    

- druga połowa pierwszej doby:

- druga połowa pierwszej doby:

         

         

70 ml/ kg mc./ 12 godz. 5% glukoza

70 ml/ kg mc./ 12 godz. 5% glukoza

         

         

+1,25 ml/ kg mc. 10% Nacl

+1,25 ml/ kg mc. 10% Nacl

         

         

+0,75 -1,0 ml/kgmc. 15% KCL

+0,75 -1,0 ml/kgmc. 15% KCL

background image

 

 

 

 

W razie ciężkiego stanu ogólnego, wysokiej 

W razie ciężkiego stanu ogólnego, wysokiej 

leukocytozy, gorączki:

leukocytozy, gorączki:

- badanie ogólne moczu + posiew

- badanie ogólne moczu + posiew

- rtg klatki piersiowej

- rtg klatki piersiowej

- nakłucie lędźwiowe

- nakłucie lędźwiowe

- posiew krwi

- posiew krwi

          

          

          

          

          

          


Document Outline