KONKURENCJA

KONKURENCJA

NIEDOSKONAŁA

NIEDOSKONAŁA



KONKURENCJA

KONKURENCJA

MONOPOLISTYCZNA,

MONOPOLISTYCZNA,



OLIGOPOL.

OLIGOPOL.

Cechy konkurencji

Cechy konkurencji

monopolistycznej:

monopolistycznej:



połączenie wolnej konkurencji i czystego

połączenie wolnej konkurencji i czystego

monopolu,

monopolu,



duża liczba producentów, o stosunkowo

duża liczba producentów, o stosunkowo

małym udziale w rynku,

małym udziale w rynku,



producenci są niezależni,

producenci są niezależni,



produkt heterogeniczny (różnice w marce

produkt heterogeniczny (różnice w marce

towaru, opakowaniu, reklamie) ale

towaru, opakowaniu, reklamie) ale

substytucyjny (nie jest to substytucyjność

substytucyjny (nie jest to substytucyjność

doskonała),

doskonała),



wejście na rynek w I etapie stosunkowo

wejście na rynek w I etapie stosunkowo

proste, bariery wzrastają wraz z rozwojem

proste, bariery wzrastają wraz z rozwojem

rynku.

rynku.

Równowaga krótkookresowa

Równowaga krótkookresowa

w konkurencji

w konkurencji

monopolistycznej

monopolistycznej

W konkurencji monopolistycznej przedsiębiorstwo

W konkurencji monopolistycznej przedsiębiorstwo

ustala ceny, szukając optimum ekonomicznego (MC

ustala ceny, szukając optimum ekonomicznego (MC

= MR), a następnie badając, czy produkcja jest

= MR), a następnie badając, czy produkcja jest

opłacalna (czy cena pokrywa koszt całkowity).

opłacalna (czy cena pokrywa koszt całkowity).

Jest to więc przypadek podobny jak w konkurencji

Jest to więc przypadek podobny jak w konkurencji

doskonałej - z tym, że cena jest tu zwykle nieco

doskonałej - z tym, że cena jest tu zwykle nieco

odchylona od ceny równowagi, a krzywa popytu jest

odchylona od ceny równowagi, a krzywa popytu jest

względnie elastyczna (w konkurencji doskonałej była

względnie elastyczna (w konkurencji doskonałej była

doskonale elastyczna).

doskonale elastyczna).

Ponadto krzywa popytu D nie pokrywa się już z

Ponadto krzywa popytu D nie pokrywa się już z

krzywą utargu marginalnego MR.

krzywą utargu marginalnego MR.

Równowaga krótkookresowa

Równowaga krótkookresowa

P

MC

Q

ATC

D

P

ATC

Zysk

jednos
t.

MR

q

Na rysunku wyznaczono optimum

Na rysunku wyznaczono optimum

ekonomiczne w punkcie przecięcia

ekonomiczne w punkcie przecięcia

krzywej MR i MC. Następnie punkt

krzywej MR i MC. Następnie punkt

ten przeniesiono na krzywą popytu,

ten przeniesiono na krzywą popytu,

znajdując w ten sposób cenę P1.

znajdując w ten sposób cenę P1.

Okazało się, że jest ona znacznie

Okazało się, że jest ona znacznie

wyższa od przeciętnego kosztu

wyższa od przeciętnego kosztu

całkowitego ATC1, przedsiębiorstwo

całkowitego ATC1, przedsiębiorstwo

generuje więc zysk.

generuje więc zysk.

Osiąganie zysków skutkuje

Osiąganie zysków skutkuje

wejściem nowych rywali na

wejściem nowych rywali na

rynek, co obrazuje

rynek, co obrazuje

przesunięcie krzywej popytu

przesunięcie krzywej popytu

w lewo.

w lewo.

Równowaga

Równowaga

krótkookresowa

krótkookresowa

P

MC

Q

ATC

D

P

ATC

Zysk

jednos
t.

MR

q

D’

Długookresowa równowaga

Długookresowa równowaga

powstaje w punkcie styczności

powstaje w punkcie styczności

krzywej D’ i ATC, zatem w długim

krzywej D’ i ATC, zatem w długim

okresie firma osiąga zerowe zyski

okresie firma osiąga zerowe zyski

ekonomiczne, a cena równowagi

ekonomiczne, a cena równowagi

przewyższa poziom kosztu

przewyższa poziom kosztu

krańcowego.

krańcowego.

Cechy ologopolu:

Cechy ologopolu:



mała liczba firm dominuje na rynku,

mała liczba firm dominuje na rynku,



oligopol skupia na ogół 60-90% obrotów,

oligopol skupia na ogół 60-90% obrotów,



siła ekonomiczna firm prowadzi do

siła ekonomiczna firm prowadzi do

współpracy a nawet współzależności,

współpracy a nawet współzależności,



dochodzi do zawierania porozumień

dochodzi do zawierania porozumień

oligopolistycznych (wpływają na kontrolę

oligopolistycznych (wpływają na kontrolę

nad ceną),

nad ceną),



produkt homogeniczny lub

produkt homogeniczny lub

heterogeniczny,

heterogeniczny,



bariery wejścia mają charakter utrudnień

bariery wejścia mają charakter utrudnień

technologicznych, surowcowych lub

technologicznych, surowcowych lub

kapitałowych.

kapitałowych.

Równowaga oligopolu w

Równowaga oligopolu w

krótkim i długim okresie

krótkim i długim okresie

P

MC

Q

ATC

D

P

ATC

Zysk

jednos
t.

MR

q

Zachowania oligopolu w

Zachowania oligopolu w

przypadku braku zmowy:

przypadku braku zmowy:

W przypadku oligopolu mamy do czynienia z kilkoma

W przypadku oligopolu mamy do czynienia z kilkoma

przedsiębiorstwami, które zdominowały rynek. Każdy

przedsiębiorstwami, które zdominowały rynek. Każdy

producent musi zgadywać, jak na daną decyzję zareagują

producent musi zgadywać, jak na daną decyzję zareagują

konkurenci (choć możliwe są też zmowy - w przypadku

konkurenci (choć możliwe są też zmowy - w przypadku

porozumień formalnych mówimy tu o kartelach).

porozumień formalnych mówimy tu o kartelach).

Jeśli jednak zmowy nie ma, przedsiębiorstwa muszą

Jeśli jednak zmowy nie ma, przedsiębiorstwa muszą

czynić pewne założenia. Są przekonane, że:

czynić pewne założenia. Są przekonane, że:



obniżenie ceny spowoduje taką samą reakcję

obniżenie ceny spowoduje taką samą reakcję

dostosowawczą ze strony konkurentów;

dostosowawczą ze strony konkurentów;



podniesienie ceny nie spowoduje reakcji, a jedynie spadek

podniesienie ceny nie spowoduje reakcji, a jedynie spadek

popytu na dobra producenta, w konsekwencji nawet

popytu na dobra producenta, w konsekwencji nawet

możliwość wyrugowania z rynku.

możliwość wyrugowania z rynku.

KONKURENCJA NIECENOWA

KONKURENCJA NIECENOWA

OLIGOPOLU

OLIGOPOLU

Firmy na rynku oligopolistycznym konkurują

Firmy na rynku oligopolistycznym konkurują

niecenowo - nie opłaca się konkurować ceną, bo

niecenowo - nie opłaca się konkurować ceną, bo

podwyżka oznacza możliwość wyrugowania się z

podwyżka oznacza możliwość wyrugowania się z

rynku, z kolei obniżka ceny spowoduje dostosowanie

rynku, z kolei obniżka ceny spowoduje dostosowanie

się konkurencji do nowych warunków (analogiczne

się konkurencji do nowych warunków (analogiczne

obniżki cen). Konkurencja cenowa na rynku

obniżki cen). Konkurencja cenowa na rynku

oligopolistycznym prowadzi do szybkiego odwetu

oligopolistycznym prowadzi do szybkiego odwetu

(wyjątek: jeśli firma jest przywódcą kosztowym bądź

(wyjątek: jeśli firma jest przywódcą kosztowym bądź

może pozwolić sobie na subsydiowanie działalności z

może pozwolić sobie na subsydiowanie działalności z

zysków, pochodzących z innego rodzaju działalności).

zysków, pochodzących z innego rodzaju działalności).

W oligopolu firmy konkurują innymi sposobami, na

W oligopolu firmy konkurują innymi sposobami, na

przykład: jakością, zabiegami marketingowymi itp.

przykład: jakością, zabiegami marketingowymi itp.

Najbardziej efektywna konkurencja w oligopolu polega

Najbardziej efektywna konkurencja w oligopolu polega

na

na

ROZWOJU PRODUKTU

ROZWOJU PRODUKTU

. Dzieje się tak dlatego, bo:

. Dzieje się tak dlatego, bo:

1. nowe produkty mogą skutecznie opanować dużą

1. nowe produkty mogą skutecznie opanować dużą

część rynku

część rynku

2. ewentualne opatentowanie produktu może wywołać

2. ewentualne opatentowanie produktu może wywołać

legalny monopol

legalny monopol

3. wytworzenie nowego produktu może być tańsze niż

3. wytworzenie nowego produktu może być tańsze niż

wyrobów dotychczas produkowanych.

wyrobów dotychczas produkowanych.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY

WSPÓŁPRACA MIĘDZY

OLIGOPOLISTAMI:

OLIGOPOLISTAMI:

Czynniki zachęcające oligopolistów do podejmowania

Czynniki zachęcające oligopolistów do podejmowania

współpracy:

współpracy:



wysoka koncentracja produkcji na rynku (znajomości,

wysoka koncentracja produkcji na rynku (znajomości,

powiązania nieformalne),

powiązania nieformalne),



silne bariery dla innych przedsiębiorstw,

silne bariery dla innych przedsiębiorstw,



słabe prawo przeciw praktykom restrykcyjnym,

słabe prawo przeciw praktykom restrykcyjnym,



stabilne struktury kosztów (łatwiejsze porozumienia cenowe),

stabilne struktury kosztów (łatwiejsze porozumienia cenowe),



stabilny popyt na rynku,

stabilny popyt na rynku,



łatwość magazynowania (możliwość sterowania podażą).

łatwość magazynowania (możliwość sterowania podażą).

Czynniki ograniczające współpracę oligopolistów:

Czynniki ograniczające współpracę oligopolistów:



niski współczynnik koncentracji,

niski współczynnik koncentracji,



niewielkie bariery wejścia na rynek,

niewielkie bariery wejścia na rynek,



surowe i

surowe i

EGZEKWOWANE

EGZEKWOWANE

prawo przeciwko restrykcjom,

prawo przeciwko restrykcjom,



niestabilna struktura kosztów, częste renegocjacje,

niestabilna struktura kosztów, częste renegocjacje,



niestabilny popyt ,

niestabilny popyt ,



trudności w składowaniu.

trudności w składowaniu.

Formy porozumień

Formy porozumień

oligopolistycznych:

oligopolistycznych:



Kartel,

Kartel,



Konsorcjum,

Konsorcjum,



Syndykat,

Syndykat,



Pool,

Pool,



Koncern,

Koncern,



Trust.

Trust.

Kartel

Kartel



jawne lub tajne porozumienie

jawne lub tajne porozumienie

przedsiębiorstw tej samej branży

przedsiębiorstw tej samej branży

zmierzające do ograniczenia

zmierzające do ograniczenia

wewnętrznej i zewnętrznej konkurencji,

wewnętrznej i zewnętrznej konkurencji,



Uzgadniana jest wielkość produkcji i

Uzgadniana jest wielkość produkcji i

sprzedaży, terytorialny podział rynku i

sprzedaży, terytorialny podział rynku i

ceny,

ceny,



Np.. Państwa OPEC.

Np.. Państwa OPEC.

Konsorcjum

Konsorcjum



Przedsięwzięcie różnych

Przedsięwzięcie różnych

przedsiębiorstw o charakterze

przedsiębiorstw o charakterze

przejściowym,

przejściowym,



Współdziałanie w dotychczasowej

Współdziałanie w dotychczasowej

działalności lub w realizacji wielkich

działalności lub w realizacji wielkich

operacji finansowych,

operacji finansowych,



Np. porozumienia dotyczące budowy

Np. porozumienia dotyczące budowy

autostrad.

autostrad.

Syndykat

Syndykat



porozumienie firm dotyczące

porozumienie firm dotyczące

powołania wspólnych ośrodków

powołania wspólnych ośrodków

koordynacyjno-dyspozycyjnych,

koordynacyjno-dyspozycyjnych,



przedsiębiorstwa są niezależne

przedsiębiorstwa są niezależne

organizacyjnie ale podporządkowane

organizacyjnie ale podporządkowane

jednemu centralnemu ośrodkowi

jednemu centralnemu ośrodkowi

zbytu,

zbytu,



Np. polskie kopalnictwo.

Np. polskie kopalnictwo.

Pool

Pool



porozumienie przedsiębiorstw tej

porozumienie przedsiębiorstw tej

samej branży o charakterze

samej branży o charakterze

przejściowym,

przejściowym,



celem jest podjęcie wspólnego

celem jest podjęcie wspólnego

zadania inwestycyjnego

zadania inwestycyjnego

niemożliwego do zrealizowania

niemożliwego do zrealizowania

przez pojedynczego producenta,

przez pojedynczego producenta,



Np. firmy ubezpieczeniowe.

Np. firmy ubezpieczeniowe.

Koncern

Koncern



zgrupowanie przedsiębiorstw

zgrupowanie przedsiębiorstw

samodzielnych prawnie mających

samodzielnych prawnie mających

ten sam zarząd,

ten sam zarząd,



porozumienie zachodzi poprzez

porozumienie zachodzi poprzez

wymianę lub wykup akcji lub

wymianę lub wykup akcji lub

udziałów,

udziałów,



Np. General Motors Company.

Np. General Motors Company.

Holding

Holding



forma koncernu,

forma koncernu,



przedsiebiorstwa łączą się ze

przedsiebiorstwa łączą się ze

względu na fazy procesu

względu na fazy procesu

gospodarczego lub wytwarzania

gospodarczego lub wytwarzania

wspólnego produktu,

wspólnego produktu,



Np. przedsiębiorstwa budowlane.

Np. przedsiębiorstwa budowlane.

Trust

Trust



tworzony jest przez jednostki nie

tworzony jest przez jednostki nie

majace osobowości prawnej,

majace osobowości prawnej,

niesamodzilne gospodarczo,

niesamodzilne gospodarczo,



tracą swoją niezależność stając się

tracą swoją niezależność stając się

wydziałami,

wydziałami,



Np. huty.

Np. huty.

TEORIA GIER

TEORIA GIER

(

(

game theory

game theory

)

)

zajmuje się opisem strategii

zajmuje się opisem strategii

konkurencyjnych firm w zależności

konkurencyjnych firm w zależności

od oczekiwanych przez nie profitów

od oczekiwanych przez nie profitów

(wypłat).

(wypłat).

Zastosowanie:

Zastosowanie:

gra w karty, szachy, gry losowe,

gra w karty, szachy, gry losowe,

negocjacje polityczne i gospodarcze.

negocjacje polityczne i gospodarcze.

Narzędzie badawcze

Narzędzie badawcze

teorii gier:

teorii gier:

macierz wypłat

macierz wypłat

opisująca profity dwóch

opisująca profity dwóch

uczestników gry.

uczestników gry.

STRATEGIA
A

STRATEGIA
B

STRATEGIA A

STRATEGIA B

wypłata
wypłata

gracza 1 gracza
2

ze strategii A ze
strategii A

wypłata
wypłata

gracza 1
gracza 2

ze strategii A ze
strategii B

wypłata
wypłata

gracza 1
gracza 2

ze strategii B ze
strategii A

wypłata
wypłata

gracza 1
gracza 2

ze strategii B ze
strategii B

GRACZ

1

GRACZ 2

PRZYKŁAD:

PRZYKŁAD:

w zoligopolizowanej gałęzi

w zoligopolizowanej gałęzi

funkcjonują firmy:

funkcjonują firmy:

Pat i Mat

Pat i Mat

. Firmy te

. Firmy te

stosują określone strategie

stosują określone strategie

konkurowania, których celem jest

konkurowania, których celem jest

maksymalizacja zysku (wypłat). Na

maksymalizacja zysku (wypłat). Na

macierzy przedstawiono możliwy

macierzy przedstawiono możliwy

zysk przy wyborze określonej

zysk przy wyborze określonej

strategii działania.

strategii działania.

Macierz wypłat przy strategii

Macierz wypłat przy strategii

dominującej.

dominującej.

STRATEGIA
A

STRATEGIA
B

STRATEGIA A

STRATEGIA B

25

25

Pat

Mat

60

60

100

100

50

50

NAJLEPSZA DLA OBU FIRM STRATEGIA
A

Strategia dominująca

Strategia dominująca

taka, przy której najlepsze

taka, przy której najlepsze

strategie graczy nie zależą od

strategie graczy nie zależą od

konkurentów, a więc gra ma

konkurentów, a więc gra ma

jednoznaczne rozwiązanie,

jednoznaczne rozwiązanie,

wyznaczające stan równowagi

wyznaczające stan równowagi

danego rynku.

danego rynku.

Macierz wypłat przy

Macierz wypłat przy

równowadze Nasha.

równowadze Nasha.

STRATEGIA
X

STRATEGIA
Y

STRATEGIA X

STRATEGIA Y

150

150

Pat

Mat

100

70

100

100

70

200

STRATEGIA FIRMY PAT UZALEŻNIONA
OD FIRMY MAT (MA DLA SIEBIE
STRATEGIĘ DOMINUJĄCĄ).

RÓWNOWAGA NASHA

RÓWNOWAGA NASHA

zachodzi, jeżeli strategie obu graczy

zachodzi, jeżeli strategie obu graczy

maksymalizują ich wypłaty przy danym

maksymalizują ich wypłaty przy danym

wyborze strategii konkurenta.

wyborze strategii konkurenta.

(po dokonaniu wyboru przez każdego

(po dokonaniu wyboru przez każdego

z graczy, żaden z nich nie chce

z graczy, żaden z nich nie chce

zmieniać swej strategii ponieważ

zmieniać swej strategii ponieważ

oczekiwania według których dokonano

oczekiwania według których dokonano

wyboru sprawdziłyby się).

wyboru sprawdziłyby się).

DYLEMAT WIĘŹNIA

DYLEMAT WIĘŹNIA

dwaj więźniowie są oskarżeni

dwaj więźniowie są oskarżeni

o popełnienie tego samego

o popełnienie tego samego

przestępstwa. Nie mają możliwości

przestępstwa. Nie mają możliwości

porozumiewania się (gdyby taka

porozumiewania się (gdyby taka

istniała uzgodniliby nie przyznanie się

istniała uzgodniliby nie przyznanie się

do winy). Każdy z nich podejmuje

do winy). Każdy z nich podejmuje

własną kalkulację (żaden z nich nie

własną kalkulację (żaden z nich nie

przyznałby się gdyby wiedział, że drugi

przyznałby się gdyby wiedział, że drugi

się przyzna).

się przyzna).

Dylemat więźnia -

Dylemat więźnia -

łamanie umów

łamanie umów

kartelowych

kartelowych

Obie firmy działające w ramach kartelu

Obie firmy działające w ramach kartelu

mogą wybrać

mogą wybrać

strategię uczciwości

strategię uczciwości

wobec limitów produkcyjnych kartelu

wobec limitów produkcyjnych kartelu

lub

lub

strategię oszustwa.

strategię oszustwa.

Macierz wypłat dla dylematu

Macierz wypłat dla dylematu

więźnia

więźnia

OSZUSTWO

UCZCIWOŚĆ

OSZUSTWO

UCZCIWOŚĆ

500

500

Pat

Mat

600

200

250

250

200

600

ZAWIĄZANO KARTEL

- ZYSK GAŁĘZI NAJWYŻSZY

JAKIE JEST ROZWIAZANIE

JAKIE JEST ROZWIAZANIE

DYLEMATU WIEŹNIA?

DYLEMATU WIEŹNIA?



zysk gałęzi jest maksymalny gdy obie

zysk gałęzi jest maksymalny gdy obie

firmy stosują strategię uczciwości,

firmy stosują strategię uczciwości,



obie firmy dostrzegają możliwość realizacji

obie firmy dostrzegają możliwość realizacji

dodatkowego zysku przez wyłamanie się

dodatkowego zysku przez wyłamanie się

z porozumienia, pod warunkiem że

z porozumienia, pod warunkiem że

konkurent pozostanie uczciwy,

konkurent pozostanie uczciwy,



strategia oszustwa jest zatem strategią

strategia oszustwa jest zatem strategią

dominującą, co potwierdza nietrwałość

dominującą, co potwierdza nietrwałość

porozumień oligopolistycznych.

porozumień oligopolistycznych.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę

!!!

!!!