MODEL KONKURENCJI
MODEL KONKURENCJI
DOSKONAŁEJ
DOSKONAŁEJ
MODEL KONKURENCJI
MODEL KONKURENCJI
DOSKONAŁEJ
DOSKONAŁEJ
POSTAWOWE CECHY
POSTAWOWE CECHY
DUŻA LICZBA UCZESTNIKÓW RYNKU (PO STRONIE
DUŻA LICZBA UCZESTNIKÓW RYNKU (PO STRONIE
POPYTU I PODAŻY),
POPYTU I PODAŻY),
OGROMNA LICZBA MAŁYCH PRODUCENTÓW,
OGROMNA LICZBA MAŁYCH PRODUCENTÓW,
KAŻDA FIRMA JEST CENOBIORCĄ,
KAŻDA FIRMA JEST CENOBIORCĄ,
TOWARY STANDARDOWE LUB HOMOGENICZNE
TOWARY STANDARDOWE LUB HOMOGENICZNE
(POSIADAJĄCE BLISKIE SUBSTYTUTY),
(POSIADAJĄCE BLISKIE SUBSTYTUTY),
SWOBODA WEJSCIA NA RYNEK,
SWOBODA WEJSCIA NA RYNEK,
NP. PRODUKCJA ROLNA.
NP. PRODUKCJA ROLNA.
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
WOLNOKONKURENCYJNEJ
WOLNOKONKURENCYJNEJ
Na rynku doskonale konkurencyjnym
Na rynku doskonale konkurencyjnym
cena jest "dana przez rynek" -
cena jest "dana przez rynek" -
kształtuje się w wyniku działania
kształtuje się w wyniku działania
, jako
, jako
wypadkowa ofert kupujących i
wypadkowa ofert kupujących i
sprzedających. Oznacza to, że żaden
sprzedających. Oznacza to, że żaden
z podmiotów nie jest w stanie
z podmiotów nie jest w stanie
indywidualną decyzją zmienić ceny.
indywidualną decyzją zmienić ceny.
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
WOLNOKONKURENCYJNEJ
WOLNOKONKURENCYJNEJ
Podmioty nie mają także bodźców do tego, by
Podmioty nie mają także bodźców do tego, by
zmieniać swoją ofertę cenową, ponieważ
zmieniać swoją ofertę cenową, ponieważ
każda jej zmiana będzie powodowała straty
każda jej zmiana będzie powodowała straty
dla danego podmiotu.
dla danego podmiotu.
Jeżeli producent
Jeżeli producent
podniesie cenę
podniesie cenę
produktu,
produktu,
wówczas nie uda mu się go sprzedać,
wówczas nie uda mu się go sprzedać,
ponieważ nabywcy będą mieli dostępną
ponieważ nabywcy będą mieli dostępną
wystarczającą ilość produktów konkurentów po
wystarczającą ilość produktów konkurentów po
niższej cenie.
niższej cenie.
Obniżając
Obniżając
natomiast
natomiast
cenę
cenę
producent również traci, gdyż otrzymuje niższą
producent również traci, gdyż otrzymuje niższą
zapłatę za produkty, które byłby w stanie
zapłatę za produkty, które byłby w stanie
sprzedać po wyższej cenie danej z rynku.
sprzedać po wyższej cenie danej z rynku.
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
WOLNOKONKURENCYJNEJ
WOLNOKONKURENCYJNEJ
P
P
Q
Q
S
D
Popyt indywidualny
firmy
wolnokonkurencyjnej
(d)
Wyznaczamy optimum ekonomiczne
Wyznaczamy optimum ekonomiczne
(MC=MR).
(MC=MR).
i badamy, czy produkcja jest opłacalna z
i badamy, czy produkcja jest opłacalna z
ekonomicznego punktu widzenia
ekonomicznego punktu widzenia
(czy cena jest wyższa od AVC1 i ATC1).
(czy cena jest wyższa od AVC1 i ATC1).
P
MC
Q
ATC
D=MR
P
ATC
Zysk
jednos
t.
ZYSK NADZWYCZAJNY
ZYSK NADZWYCZAJNY
P > ATC 1
P > ATC 1
Jeśli cena P jest wyższa od ATC1,
Jeśli cena P jest wyższa od ATC1,
wówczas przedsiębiorstwo
wówczas przedsiębiorstwo
osiąga zysk nadzwyczajny.
osiąga zysk nadzwyczajny.
PRÓG RENTOWNOŚCI
PRÓG RENTOWNOŚCI
P = ATC 1
P = ATC 1
Jeśli cena P (w warunkach doskonałej
Jeśli cena P (w warunkach doskonałej
konkurencji równa utargowi
konkurencji równa utargowi
krańcowemu) jest równa ATC1
krańcowemu) jest równa ATC1
(przeciętnemu kosztowi całkowitemu),
(przeciętnemu kosztowi całkowitemu),
wówczas przedsiębiorstwo osiąga próg
wówczas przedsiębiorstwo osiąga próg
rentowności (zysk normalny).
rentowności (zysk normalny).
STRATA P < ATC 1
STRATA P < ATC 1
1. Jeśli cena P < ATC 1, wówczas
1. Jeśli cena P < ATC 1, wówczas
przedsiębiorstwo ponosi stratę.
przedsiębiorstwo ponosi stratę.
1a. Jeżeli
1a. Jeżeli
P = AVC 1, wówczas pokryte są
P = AVC 1, wówczas pokryte są
wyłącznie koszty zmienne. Oznacza
wyłącznie koszty zmienne. Oznacza
to, że przedsiębiorstwo osiągnęło
to, że przedsiębiorstwo osiągnęło
punkt graniczny, do którego może
punkt graniczny, do którego może
akceptować straty - jest to PUNKT
akceptować straty - jest to PUNKT
WYJŚCIA z rynku (punkt, w którym
WYJŚCIA z rynku (punkt, w którym
przedsiębiorstwo pokrywa już tylko
przedsiębiorstwo pokrywa już tylko
swoje koszty zmienne).
swoje koszty zmienne).
1b. Jeżeli
1b. Jeżeli
P < AVC 1 wówczas,
P < AVC 1 wówczas,
przedsiębiorstwo powinno zaprzestać
przedsiębiorstwo powinno zaprzestać
produkcji (nie pokrywa nawet
produkcji (nie pokrywa nawet
kosztów zmiennych).
kosztów zmiennych).
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
KRÓTKOOKRESOWE DECYZJE FIRMY
WOLNOKONKURENCYJNEJ
WOLNOKONKURENCYJNEJ
Zysk całkowity:
Zysk całkowity:
Π
Π
= TR-TC =
= TR-TC =
= (PxQ
= (PxQ
opt.
opt.
) – (ATC x Q
) – (ATC x Q
opt.
opt.
)
)
DŁUGOOKRESOWE DECYZJE
DŁUGOOKRESOWE DECYZJE
FIRMY WOLNOKONKURENCYJNEJ
FIRMY WOLNOKONKURENCYJNEJ
1.
1.
Długookresowy efekt
Długookresowy efekt
krótkookresowych zysków.
krótkookresowych zysków.
2.
2.
Długookresowy efekt
Długookresowy efekt
krótkookresowych strat.
krótkookresowych strat.
DŁUGOOKRESOWY EFEKT
DŁUGOOKRESOWY EFEKT
KRÓTKOOKRESOWYCH ZYSKÓW
KRÓTKOOKRESOWYCH ZYSKÓW
WYSOKA STOPA
RENTOWNOŚCI
NAPŁYW KAPITAŁU
DO GAŁĘZI
WZROST PODAŻY
PRODUKTU W SEKTORZE
ZWIĘKSZONA PRESJA
KONKURENCJI,
POWODUJĄCA SPADEK CEN
RYNKOWYCH
OBNIŻENIE
RENTOWNOŚCI
BIZNESU
Pompowan
ie kapitału
DŁUGOOKRESOWY EFEKT
DŁUGOOKRESOWY EFEKT
KRÓTKOOKRESOWYCH STRAT
KRÓTKOOKRESOWYCH STRAT
UJEMNA STOPA
RENTOWNOŚCI
ODPŁYW KAPITAŁU
Z GAŁĘZI
SPADEK PODAŻY
PRODUKTU W SEKTORZE
OBNIŻONA PRESJA
KONKURENCJI,
POWODUJĄCA WZROST CEN
RYNKOWYCH
POPRAWA
RENTOWNOŚCI
BIZNESU
Odsysanie
kapitału
STAN RÓWNOWAGI
STAN RÓWNOWAGI
DŁUGOOKRESOWEJ
DŁUGOOKRESOWEJ
OZNACZA REDUKCJĘ ZYSKU
OZNACZA REDUKCJĘ ZYSKU
EKONOMICZNEGO DO ZERA, FIRMA
EKONOMICZNEGO DO ZERA, FIRMA
OSIĄGA JEDNAK ZYSK NOMALNY
OSIĄGA JEDNAK ZYSK NOMALNY
(MA WARTOŚĆ RÓWNĄ KOSZTOM
(MA WARTOŚĆ RÓWNĄ KOSZTOM
ALTERNATYWNYM KAPITAŁU).
ALTERNATYWNYM KAPITAŁU).
CZYSTY MONOPOL
CZYSTY MONOPOL
Popyt i podaż
Popyt i podaż
Popyt rynkowy w całości kierowany
Popyt rynkowy w całości kierowany
jest do monopolisty i ze względu na
jest do monopolisty i ze względu na
brak substytutów jest nieelastyczny
brak substytutów jest nieelastyczny
(w skrajnych przypadkach sztywny).
(w skrajnych przypadkach sztywny).
Podaż rynkowa reprezentowana jest
Podaż rynkowa reprezentowana jest
tylko przez jedną firmę monopol.
tylko przez jedną firmę monopol.
Popyt i podaż - wniosek
Popyt i podaż - wniosek
Popyt i podaż podlegają wpływom
Popyt i podaż podlegają wpływom
monopolu
monopolu
KONSEKWENCJE
OGRANICZENIE PODAŻY PRZEZ MONOPOLISTĘ MUSI (PRZY
ZAŁOŻENIU NIEELASTYCZNOŚCI POPYTU) WYWOŁAĆ WZROST
CENY RYNKOWEJ
WŁADZA RYNKOWA CZYSTEGO MONOPOLU PROWADZI DO
SPADKU POZIOMU PRODUKCJI I WZROSTU POZIOMU CEN (I
ZYSKÓW MONOPOLISTY) W PORÓWNANIU Z POLIPOLEM.
SKUTEK
CECHY:
CECHY:
JEDYNY PRODUCENT,
JEDYNY PRODUCENT,
PRODUKT NIE POSIADA
PRODUKT NIE POSIADA
SUBSTYTUTÓW
SUBSTYTUTÓW
(HETEROGENICZNOŚĆ),
(HETEROGENICZNOŚĆ),
CENODAWSTWO (CENOTWÓRSTWO
CENODAWSTWO (CENOTWÓRSTWO
MONOPOLISTY),
MONOPOLISTY),
BARIERY WEJŚCIA.
BARIERY WEJŚCIA.
ATRYBUTY MONOPOLISTY
ATRYBUTY MONOPOLISTY
BUDUJĄCE JEGO WŁĄDZĘ RYNKOWĄ
BUDUJĄCE JEGO WŁĄDZĘ RYNKOWĄ
WYŁĄCZNOŚĆ POSIADANIA SUROWCÓ LUB
WYŁĄCZNOŚĆ POSIADANIA SUROWCÓ LUB
ZASOBÓW O STRATEGICZNYM ZNACZENIU DLA
ZASOBÓW O STRATEGICZNYM ZNACZENIU DLA
GAŁĘZI,
GAŁĘZI,
POSIADANIE PATENTU LUB PRAW AUTORSKICH
POSIADANIE PATENTU LUB PRAW AUTORSKICH
WOBEC TECHNOLOGII,
WOBEC TECHNOLOGII,
POSIADANIE WYŁĄCZNOŚCI ADMINISTRACYJNEJ
POSIADANIE WYŁĄCZNOŚCI ADMINISTRACYJNEJ
(KONCESJE, LICENCJE) NA PRODUKCJĘ LUB
(KONCESJE, LICENCJE) NA PRODUKCJĘ LUB
SPRZEDAŻ OKREŚLONEGO WYROBU,
SPRZEDAŻ OKREŚLONEGO WYROBU,
POSIADANIE ZASTRZEŻONEGO ZNAKU
POSIADANIE ZASTRZEŻONEGO ZNAKU
TOWAROWEGO,
TOWAROWEGO,
POSIADANIE SKOMPLIKOWANEJ I KOSZTOWNEJ
POSIADANIE SKOMPLIKOWANEJ I KOSZTOWNEJ
TECHNOLOGII,
TECHNOLOGII,
POSIADANIE OGROMNYCH ZASOBÓW
POSIADANIE OGROMNYCH ZASOBÓW
KAPITAŁOWYCH.
KAPITAŁOWYCH.
WŁADZA CZYSTEGO
WŁADZA CZYSTEGO
MONOPOLISTY
MONOPOLISTY
ZDOLNOŚĆ FIRMY DO
ZDOLNOŚĆ FIRMY DO
KONTROLOWANIA PODSTAWOWYCH
KONTROLOWANIA PODSTAWOWYCH
ELEMENTÓW RYNKU, POLEGAJĄCA
ELEMENTÓW RYNKU, POLEGAJĄCA
NA PODNOSZENIU CENY POPRZEZ
NA PODNOSZENIU CENY POPRZEZ
OGRANICZENIA PODAŻY.
OGRANICZENIA PODAŻY.
CZYNNIK DECYDUJĄCY
CZYNNIK DECYDUJĄCY
MONOPOLIZACJI RYNKU
MONOPOLIZACJI RYNKU
WIELKOŚĆ MINIMALNEJ EFEKTYWNEJ
WIELKOŚĆ MINIMALNEJ EFEKTYWNEJ
SKALI PRODUKCJ (MES)
SKALI PRODUKCJ (MES)
TAKI POZIOM KTÓRY MINIMALIZUJE
TAKI POZIOM KTÓRY MINIMALIZUJE
KOSZTY PRZECIĘNE
KOSZTY PRZECIĘNE
W PORÓWNANIU DO ROZMIARÓW
W PORÓWNANIU DO ROZMIARÓW
POPYTU
POPYTU
RYNEK CZYSTEGO
RYNEK CZYSTEGO
MONOPOLU A KONTROLA
MONOPOLU A KONTROLA
Z ZEWNĄTRZ:
Z ZEWNĄTRZ:
1. Zjawiska rynkowe
( globalny spadek
popytu, zła koniunktura,
recesja).
2. Polityka rządu
skierowana na
ograniczenie „samowoli”
monopolu.
Decyzje optymalizacyjne
Decyzje optymalizacyjne
czystego monopolu
czystego monopolu
oparte są na warunkach
oparte są na warunkach
marginalnych:
marginalnych:
MC = MR
MC = MR
Krótkookresowy zysk
Krótkookresowy zysk
czystego monopolu
czystego monopolu
P
MC
Q
ATC
D
P
ATC
Zysk
jednos
t.
MR
Punkt
Cournota
Krótkookresowy zysk
Krótkookresowy zysk
czystego monopolu
czystego monopolu
Optymalny poziom produkcji:
Optymalny poziom produkcji:
MC=MR,
MC=MR,
Cena ustalona przy takim poziomie
Cena ustalona przy takim poziomie
produkcji odczytywana jest z
produkcji odczytywana jest z
krzywej popytu,
krzywej popytu,
Jest to cena max jaką są w stanie
Jest to cena max jaką są w stanie
zaakceptować nabywcy (
zaakceptować nabywcy (
cena
cena
monopolowa
monopolowa
).
).
Krótkookresowy zysk
Krótkookresowy zysk
czystego monopolu
czystego monopolu
Obszar zysku wyznaczono z formuły:
Obszar zysku wyznaczono z formuły:
Π
Π
= TR – TC = (P x Q
= TR – TC = (P x Q
opt.
opt.
) – (ATC x
) – (ATC x
Q
Q
opt.)
opt.)
Dyskryminacja
Dyskryminacja
(różnicowanie) cenowe
(różnicowanie) cenowe
Stosowanie przez monopol
Stosowanie przez monopol
różnych cen tego samego
różnych cen tego samego
produkty do różnych grup
produkty do różnych grup
odbiorców.
odbiorców.
Warunki stosowania
Warunki stosowania
dyskryminacji cenowej:
dyskryminacji cenowej:
Monopolista musi mieć możliwość
Monopolista musi mieć możliwość
podziału rynków na segmenty o różnych
podziału rynków na segmenty o różnych
elastycznościach cenowych popytu,
elastycznościach cenowych popytu,
Monopol musi zapobiegając praktykom
Monopol musi zapobiegając praktykom
odsprzedawania produktów przez
odsprzedawania produktów przez
kupujących, którzy nabywają je po
kupujących, którzy nabywają je po
niższej cenie, tym którzy kupują po
niższej cenie, tym którzy kupują po
cenie wyższej.
cenie wyższej.