NARZĘDZIA

PLANOWANIA

I PODEJMOWANIA
DECYZJI

PROGNOZOWANIE

Dobre skuteczne planowanie wymaga

znajomości przyszłych warunków i
okoliczności. Poznać przyszłość.

• Triada; prognozowanie planowanie

programowanie później realizacja

Prognozowanie - naukowe

przewidywanie przyszłości

• Definicja: prognozowanie jest

procesem naukowego przewidywania
przyszłego otoczenia oraz
opracowywania przesłanek i założeń
dotyczących przyszłości, które mogą
być wykorzystane przez menedżerów
w planowaniu i podejmowaniu
decyzji

Rodzaje prognoz:

Ze względu na charakter: decyzyjne,

normatywne (określające pożądany
stan rzeczy np. w roku 2010 każda
rodzina mieszkanie , samochód,
telefon), ostrzegawcze ( np. Raport
Klubu Rzymskiego)

przedmiot

• Ze względu na przedmiot

prognozowania :np. sprzedaży,
cen, kosztów, kosztów robocizny,
zmian klimatu, zmian popytu ,
rozwoju nauki i techniki

Szczególnie ważna

prognoza rozwoju nauki i techniki -

jest to przewidywanie przyszłego
kształtu przyszłych technologii oraz
terminu ich wdrożenia (np. energetyka
termojądrowa, technologie kosmiczne
biotechnologie, kształt i rozwój
przyszłych miast)

• Juliusz Verne
• Toffler – Future Shock

Prognozy demograficzne

• . Ludność przyrasta w tempie

geometrycznym. 25 lat temu było na
świecie 2,5 mld ludzi - obecnie
ponad 5.

Prognozy surowcowe

• – ropa naftowa surowcem

strategicznym , którego za ok. 25
lat zabraknie. Nowe napędy
samochodów, nowe pojazdy!

Prognozy

• Prognozy ogólnoekonomiczne (np.

koniunktura, bezrobocie,
zatrudnienie)

• Prognozy finansowe (np.kurs złotego

w najbliższych 5 latach. )

• Prognozy polityczne
• Prognozy społeczne
• Prognozy pogody

horyzont

• Ze względu na horyzont

prognozowania: bieżące,
krótkookresowe, średniookresowe,
długookresowe a nawet
perspektywiczne.

PODSTAWOWE METODY I

TECHIKI PROGNOZOWANIA

• Techniki ilościowe (kwantytatywne) i

jakościowe

Analiza szeregów

czasowych

• – technika prognozowania, która

przenosi informacje o przeszłości na
przyszłość przez wyznaczenie linii
najlepszego dopasowania

• Na ogół jest metoda ekstrapolacji
• Ekstrapolacja prosta
• Funkcja liniowa, wykładnicza inne

(metoda najmniejszych kwadratów)

TECHNIKI MODELOWE

• Modelowanie przyczynowe -

grupa technik, które określają związki
przyczynowe między różnymi
zmiennymi MP - obejmuje m. in.
modele regresji, ekonometryczne,
modelowanie za pośrednictwem
wskaźników.

Model regresji

- równanie, które wykorzystuje zestaw

zmiennych do przewidywania innej
zmiennej

• Y=ax+bx+cx......+ Z

Modele ekonometryczne

• – są to złożone i rozbudowane,

wzajemnie powiązane równania
regresji wielorakiej stosowane w celu
określenia skomplikowanych oraz
istotnych zależności w badanym
systemie

Modele wskaźnikowe

• – różne dane statystyczne,

parametry i indeksy, które służą do
prognozowania ważnych zmiennych
takich jak na przykład dochód,
poziom kosztów osobowych,
zapotrzebowanie na energię itp.
(indeksy kosztów utrzymania stopa
inflacji , poziom bezrobocia itp.)

inne

• Technika obwiedni -
• Metoda analogii – techniki

porównawcze

Techniki jakościowe

• Są to techniki opierające się w

przeważającym zakresie na analizie
jakościowej oraz na ocenach
subiektywnych indywidualnych i
grupowych

• Jedną z nich jest metoda delficka

(delphi) (Procedura konfrontowania i
uśredniania opinii ekspertów.)

TECHNIKI PLANISTYCZNE

• Sieciowe
• Programowanie liniowe,

programowanie dynamiczne, badania
operacyjne

• Analiza punktu krytycznego (Np.

próg rentowności - omówić)

Metody symulacyjne

• polegają na tworzeniu uproszczonych

odwzorowań (problemów
sytuacyjnych), których zachowanie
bada się w różnych sytuacjach
(okolicznościach) w celu poznania
własności ( zachowań) rzeczywistych
systemów

• Czarna skrzynka, gry strategiczne,

itp.

inne

• Analiza wrażliwości. Badanie

wpływu zmian określonych

parametrów na zachowanie systemu

(stopień realizacji celu organizacji)

• Teoria gier ( mini max)
• Techniki twórczego rozwiązywania

problemów – burza mózgów, technika

synektyczna, porównania skojarzenia.

• Drzewo celów Dendryt celów

Macierz wypłat

• - narzędzie podejmowania decyzji określające

prawdopodobną wartość różnych wariantów w
zależności od możliwych wyników
związanych z każdym z nich

• Np. 3 warianty inwestycji
• W1 30% * (-10 tys.) + 70% * 50 tys. = 32 tys.
• W2 30% *90 tys. + 70%*25 tys.= 16.5 tys.
• W3 30%* 30 + 70%*25 tys.= 26,5

Modele zapasów

• – techniki, które pomagają określić

wielkości utrzymywanych zapasów
Dokładnie na czas - jest to taka
metoda zarządzania zapasami, która
umożliwia zaopatrywanie się w
materiały w małych porcjach, które
nadchodzą według harmonogramu
dokładnie wtedy, gdy są potrzebne.

Teoria kolejek

• i model kolejki – metoda, która

optymalizuje czasy oczekiwania w
tzw. kolejkach ( m. in. łączność , ruch
uliczny)

PODEJMOWANIE DECYZJI

KIEROWNICZYCH

• Podejmowanie decyzji jest aktem

wyboru jednego wariantu
spośród zestawu. Odnosi się
zarówno do pojedynczych
zdarzeń jak i procesów.

Proces decyzyjny

- Rozpoznanie sytuacji decyzyjnej m. in.

określenie celu

• Zdefiniowanie sytuacji decyzyjnej
• Zidentyfikowanie alternatywnych wariantów
• Określenie kryteriów wyboru
• Analiza i pomiar skutków wprowadzenia

wariantu

• Wybór wariantu optymalnego
• Wprowadzenie w życie wybranego wariantu

Decyzje ogólnie można

podzielić

• na zaprogramowane i nie

zaprogramowane.

• Decyzja zaprogramowana to taka,

która ma jasną , z góry określoną
strukturę, lub, która pojawia się z
określoną częstotliwością Np.:
odnawianie zapasów, przyjęcie
nowych pracowników.

Decyzje nie

zaprogramowane

• to decyzje o niezbyt jasnej strukturze

podejmowane stosunkowo rzadko lub
jednorazowo np. decyzja o
rozbudowie zakładu, podjęcie nowej
produkcji, wejście na nowy rynek.

Warunki podejmowania

decyzji

• Decyzje mogą być podejmowane w

warunkach: pewności, ryzyka i
niepewności

• Stan pewności to sytuacja, w której

podejmujący decyzje zna ze
stosunkowo dużym
prawdopodobieństwem dostępne
warianty wyboru oraz ich
uwarunkowania.

Stan ryzyka

• to sytuacja, w której dostępność

poszczególnych możliwości oraz
związane z każdą z nich potencjalne
korzyści i koszty znane są z pewnym
szacunkowym
prawdopodobieństwem

Stan niepewności

• charakteryzuje się tym, że

podejmujący decyzję nie zna
wszystkich możliwości wyboru ,
ryzyka związanego z każdą z nich
oraz nie ma rozeznania w zakresie
możliwych skutków poszczególnych
wyborów.

Podejścia racjonalne i

behawioralne

• W procesie podejmowania decyzji

możemy wyróżnić dwa typowe
podejścia : RACJONALNE I
BEHAWIORALNE.

• W ramach podejścia racjonalnego

mówimy o tzw. klasycznym modelu
decyzyjnym podejmowania decyzji

Klasyczny model

• jest podejściem normatywnym,

sugerującym, w jaki sposób
menedżer powinien podjąć decyzję.
Zakłada on, że menedżer postępuję
zawsze racjonalnie i logicznie oraz
że zawsze działa on w interesie
organizacji.

Model klasyczny

Zgodnie z powyższym założeniem

podejmujący decyzję powinien:

• Uzyskać pełną informację o sytuacji

decyzyjnej

• mieć możliwość pozbyć się niepewności
• umieć ocenić w pełni racjonalnie i logicznie

wszystkie skutki wariantów decyzji.

• Warunki te spełnione są stosunkowo rzadko.

Etapy racjonalnego

podejmowania decyzji

- rozeznanie sytuacji - reakcja na określony bodziec lub

problem

• zdefiniowanie sytuacji, – w czym problem?

• Identyfikacja alternatywnych możliwości – należy uwzględnić

jak największą liczbę wariantów - techniki twórczego

myślenia

• Określenie kryteriów oceny wariantów -- poprzez funkcję

celów organizacji

• Ocena wariantów każdy z wariantów podlega ocenie z punktu

widzenia wykonalności, skuteczności i możliwych następstw.

W miarę możliwości posługujemy się pomiarem ilościowym.

• Wybór wariantu optymalnego – należy uwzględnić wszystkie

oceny ilościowe i jakościowe.

• Wdrożenie wybranego wariantu

• Obserwacja wyników i ocena ( ewentualnie iteracja lub

korekta )

PODEJŚCIE BEHAWIORALNE

• W praktyce decyzje często podejmowane

są z niewielkim udziałem logiki i
racjonalności.

• Jako jeden z pierwszych w teorii zauważył

to Simon - laureat nagrody Nobla w
ekonomii. Jego podejście opisuje faktyczny
sposób podejmowania decyzji - zwane jest
dziś modelem administracyjnym.

Model administracyjny

• podejmowania decyzji zakłada, że

podejmujący decyzje:

• dysponują niepełną i niedoskonałą

informacją,

• są ograniczeni w swej racjonalności,
• mają skłonność do zadowalania się

pierwszym dopuszczalnym
rozwiązaniem.

Ograniczenia racjonalności

• Ograniczona racjonalność oznacza,

że podejmujący decyzję są
ograniczani przez swe wartości i
nieświadome odruchy, umiejętności i
zwyczaje

Menedżerowie wykazują

skłonność

do zadowalania się pierwszym

dopuszczalnym rozwiązaniem. Oznacza
to poszukiwanie rozwiązań tak długo, aż
znajdzie się wariant spełniający pewien
minimalny standard wystarczalności. Nie
szukają innych, być może lepszych
wariantów.

• Wykazują niechęć do marnowania większej

ilości czasu na podejmowanie decyzji skoro
rozwiązanie już jest.

Inne motywy nieracjonalne

• Menedżer może również podjąć

decyzję kierując się wewnętrznymi
motywami np. lokalizacja zakładu ze
względu na to, że chciałby
zamieszkać w danej miejscowości.
(vide stacja Włoszczowa)

Inne czynniki behawioralne

to:

• - siły polityczne i związane z nimi

koalicje

• - intuicja,
• - narastanie zaangażowania

Koalicje

to nieformalny sojusz jednostek lub

grup powołany dla osiągnięcia
wspólnego celu. Wadą koalicji jest
ujawnianie się nieprzewidzianych
sprzeczności w zakresie realizacji
innych celów, które mogą zniweczyć
dobrze przemyślane decyzje i
strategie.

(przykład koalicja PiS, LPR, Samoobrona)

Intuicja

jest wewnętrznym przekonaniem o

czymś bez świadomego
rozważania.

(wewnętrzne przeczucie) ................ (źródła intuicji)

......... często błędna

Narastanie

zaangażowania

w określonym kierunku wynika z

przywiązywania się menedżerów
do określonych rozwiązań nawet
wówczas, gdy wiele faktów
świadczy, iż decyzja jest błędna.

Skłonność do podejmowania

ryzyka a podejmowanie decyzji.
• Zależy od cech osobistych. Niektórzy

menedżerowie podejmują decyzje z
największą ostrożnością...., inni
ryzykują (są skłonni do swoistego
hazardu). W różnych sytuacjach
pożądane różne postawy.

GRUPOWE PODEJMOWANIE

DECYZJI

Trzy rodzaje grup:
• grupy interaktywne,
• grupy delfickie,
• grupy nominalne.

Grupa interaktywna

podejmuje decyzje w otwartej

dyskusji w drodze wzajemnego
przekonywania się oraz po
uzasadnieniu najlepszej decyzji.

(interakcje, sprzężenia zwrotne m.

różnymi intelektami)

Grupa delficka

forma grupowego podejmowania

decyzji, w której grupa jest
wykorzystywana do osiągnięcia
zgodnej opinii ekspertów.

Anonimowo , 25 % odpowiedzi skrajnych skrajnych
uzasadnia się

Grupa nominalna

- Członkowie grupy nominalnej tylko

formalnie są grupą. Mimo, iż się
spotykają nie istnieje możliwość ich
wzajemnego interaktywnego
oddziaływania.

Zalety grupowego

podejmowania decyzji:

• więcej informacji i więcej wiedzy,
• może powstać więcej wariantów,
• wyższy stopień akceptacji

społecznej decyzji,

• sprzyjają porozumieniu

społecznemu,

Wady

• rozmycie odpowiedzialności,
• proces trwa dłużej,
• możliwość decyzji kompromisowych,
• możliwość zdominowania grupy

przez jedną osobę

• możliwość wystąpienia tzw.

myślenia grupowego,

Myślenie grupowe

występuje wówczas, gdy dążenie

grupy do konsensusu i spójności
przeważa nad dążeniem do
osiągnięcia możliwie najlepszej
decyzji.

KONIEC

Tematu