Temat: Klasyfikacja, charakterystyka przekładni zębatych. 
 
1.  Przekładnią  zębatą pojedynczą nazywamy mechanizm utworzony z dwóch kół  zębatych, mogących 

przenosić ruch dzięki wzajemnemu 
zazębieniu się ich zębów. 

2.  Przekładnie zębate dzielimy na: 

a)  w zależności od zazębienia: 

1)  zewnętrznym,

 

 

2)  wewnętrznym, 
3)  koła zębatego z zębatką prostą: 

•  walcowego koła z zębatką 

prostą 

•  stożkowego koła z zębatką 

pierścieniową 

b)  w zależności od położenia osi 

współpracujących kół: 
o

 

równoległe (osie tych kół są 
równoległe; przekładnie walcowe, 
zębatkowe) 

o

 

kątowe (osie kół przecinają się; 
przekładnie stożkowe, koronowe – 
jedno koło jest płaskie) 

o

 

wichrowate (osie kół nie przecinają 
się, nie leżą w jednej płaszczyźnie; 
przekładnia walcowa o zębach 
śrubowych, przekł. ślimakowa) 

c)  w zależności od rodzaju uzębienia kół przekładnie dzielimy na: 

1)  walcowe z kołami o zębach: 

ƒ  prostych 
ƒ  skośnych

 

 

ƒ  daszkowych 

(strzałkowych) 

2)  stożkowe z kołami o 

zębach: 
ƒ  prostych 
ƒ  skośnych 
ƒ  krzywoliniowych 

(łukowych) 

3)  zębatkowe (wycinek 

dużego koła zębatego) 

d)  w zależności na ruchomość 

osi o osiach: 
9  stałych 
9  ruchomych (obiegowych) 

e)  w zależności od rodzaju 

powierzchni, na której 
występuje zazębienie: 
9  czołowe (walcowe i 

stożkowe) 

9  śrubowe (ślimakowe 

walcowe i globoidalne 
oraz hiperboloidalne 
walcowe lub stożkowe) 

3.  Przekładnie złożone 

a)  wielostopniowe – z szeregowym ustawieniem przekładni pojedynczych, najczęściej stosowane jako 

reduktory (z silnikiem motoreduktory) 

- walcowe o 1 – 4 stopniach 
- ślimakowe o 1 – 3 stopniach 
- stożkowo-walcowe o 2 – 4 stopniach 
- ślimakowo-walcowe o 2 – 4 stopniach

 

 

b)  wielorzędowe – z równoległym ustawieniem przekładni pojedynczych 

 

4.  Materiały stosowane na koła zębate 

materiały te muszą charakteryzować się: 
1)  dużą niezawodnością, 
2)  małym stosunkiem masy do przenoszonej mocy, 
3)  niskimi kosztami wykonania i eksploatacji, 
ponadto wytwarzając koła zębate należy zwracać uwagę na zagadnienia: 
- wytrzymałościowe (wytrzymałość zmęczeniowa), 
- trwałościowe (twardość powierzchni, możliwość stosowania obróbki ciepnej i ciplno-chemicznej), 
- technologiczne (wybór rodzaju obróbki: obr. Skrawaniem z utwardzeniem powierzchni lub odlewanie lub 
spawanie), 
najczęściej stosowane materiały: 
•  stal (zwykłej jakości, wyższej jakości, stopowa) 

•  staliwo 

•  żeliwo 
•  tworzywa sztuczne 

•  metale kolorowe (brązy, mosiądze) 

5.  Metody wytwarzania kół zębatych.

 

 

a)  Metoda obróbki kształtowej – mało dokładna i 

wymaga wielu narzędzi o kształtach uzależnionych 
od modułu koła i liczby zębów

 

 

o

 

skrawanie modułowe frezem krążkowym 

o

 

przeciąganie 

o

 

odlewanie w formie 

o

 

prasowanie z tworzyw sztucznych lub 
proszków metali 

b)  Metoda obróbki obwiedniowej – często stosowana, 

polegająca na nacinaniu zębów narzędziem 
wykonującym ruchy robocze skrawające tak, aby 
zespół obrabianego koła i narzędzia wykonywał 
ruchy przypominające obtaczanie się dwóch kół 
zębatych po sobie. 
1)  Dłutowanie na dłutownicy Fellowsa narzędziem o kształcie koła zębatego 
2)  Struganie na dłutownicy Maaga lb strugarce Sunderlanda narzędziem o kształcie zębatki 
3)  Frezowanie na frezarce obwiedniowej narzędziem o kształcie freza ślimakowego