Polityka ludnościowa
3 definicje :
„Rozumiany system świadomych przedsięwzięć skierowanych na wywołanie zmian pożądanych w
rozwoju ludności oraz czynników i ich warunków zwiększenia, zmniejszenia lub stabilizacji tempa
przyrostu ludności.” /Latuch/
Rajkiewicz – zajmuje się poszukiwaniem i wyborem optymalnych dróg i środków sprzyjających
osiągnięciu określonych celów demograficznych. Do polityki ludnościowej należy ukazywanie potrzeb
związanych z różnymi fazami życia ludzkiego.
Rosset – fundamentem p.l jest określona koncepcja ludności, która charakteryzuje odrębność celów,
które charakteryzują politykę demograficzną oraz odrębność środków którymi się ona posługuje.
Podział p.l :
- pronatalistyczna
- antynatalistyczna
- neutralna
- aktywna
- bierna
- bezpośrednia
- pośrednia
- prewencyjna
- interwencyjna
- ilościowa
- jakościowa
-
P.l posługuje się różnymi środkami.
Normy prawne :
- akty prawne dotyczące zgody lub zakazu na przerywanie ciąży. Związana z tym restrykcyjna lub
liberalna ustawa o przerywaniu ciąży
- prawna ochrona kobiety ciężarnej i macierzyństwa
- określenie minimalnego wieku zawarcia związku małżeńskiego
- zakres obowiązywania urlopu macierzyńskiego, opiekuńczego i wychowawczego
Czynniki ekonomiczne :
- pieniężne
- w naturze
np. zasiłek macierzyński, zasiłek z tytułu urodzenia dziecka, zasiłki rodzinne, wychowawcze, kredyty
dla młodych małżeństw, prorodzinna polityka podatkowa, dopłaty państwa do usług związanych z
wychowaniem dzieci, system stypendialny, zasiłki na dzieci sprawne inaczej, ochrona zdrowia
W przypadku działań polityki antynatalistycznej instrumentami mogą być :
- darmowe środki antykoncepcyjne
- dystrybucja środków żywnościowych i dóbr materialnych tylko wsród rodzin postępujących zgodnie
z zaleceniami władz
- restrykcja dla rodzin wielodzietnych
- promowanie sterylizacji
- w skrajnych przypadkach przymusowa aborcja lub pół przymusowa sterylizacja mężczyzn
posiadających dzieci
- charakter świadomościowy, wychowawczy (szkolna edukacja rola mas mediów, tworzenie prestiżu
społeczno-obyczajowego macierzyństwa i dzietności)
Kwestie społeczne
używane są w węższym i szerszym znaczeniu.
W węższym znaczeniu – J. Danecki – oznacza konkretny problem o szczególnie niekorzystnym
wpływie na życie i współdziałanie członków danej społeczności. W nauce o polityce społecznej
stosuje się przy tym dwa komplementarne sposoby klasyfikacji tych konkretnych kwestii. Pierwszy z
nich oparty jest na pytaniu dotyczące tego jakie potrzeby są blokowane. Mówimy wówczas o kwestii
ubóstwa, bezrobocia, kwestii mieszkaniowej, edukacyjnej, niepewności społecznej czy marginalizacji.
Punktem wyjścia drugiego rodzaju klasyfikacji jest pytanie dotyczące tego czyje potrzeby są
blokowane, wówczas wyróżnia się kwestię robotniczą, chłopską, kwestię mniejszości narodowej,
osób w podeszłym wieku czy osób niepełnosprawnych.
W ujęciu szerszym kwestia społeczna nazywana jest głównie przyczyna wszelkich kwestii
szczegółowych, wspólne im wszystkim podłoże sprawcze w postaci określonych reguł i norm
obowiązujących w danym społeczeństwie, formacji ustrojowej czy nawet cywilizacji. Jest to zestaw,
stan strukturalnej niespójności a w skrajnych przypadkach wyrazistej sprzeczności pomiędzy regułami
i normami jakie są ludziom narzucane a ich naturalnym poczuciem prawa do godnego życia w
społeczeństwie. Taki stan można porównać do choroby, która toczy i rozkłada cały organizm,
podcinając jego zdolności przetrwania..
G. Firlit-Fesnak – autorka mówi, że mianem kwestii społecznej grupuje się tylko te problemy, których
presje odczuwają duże grupy ludzi, które na masową skalę powodują piętrzenie się krytycznych
sytuacji w życiu jednostki i rodziny, które niszczą podłoże więzi społecznej w stopniu zagrażającym
stabilność społeczeństwa
A. Rejkiewicz twierdzi, że kwestie społeczne to problemy, które generują sytuacje krytyczne w życiu
szerokiej zbiorowości, powodującą poważne zakłócenia w funkcjonowaniu społeczeństwa. Istnieje
zasięg i dynamika kwestii społecznych jest podstawowym miernikiem kondycji społecznej w życiu
społecznym. Profesor wyróżnia jednocześnie właściwości opisujące kwestie społeczne to po pierwsze
– presje ich odczuwają duże zbiorowości ludzkie. Po drugie powodują one na masową skalę
spiętrzenie się krytycznych sytuacji w życiu jednostek i rodzin. Po trzecie generują poważne
zakłócenia w życiu społeczeństwa. Po 4 wynikają w głównej mierze z niedostosowania życia
społecznego do podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych. Po 5 ich rozwiązywanie
wymaga mobilizacji i koordynacji działań we wszystkich skalach od jednostek i rodzin poprzez
środowisko lokalne do szerokich społeczności.
Kwestia społeczna pojawia się z chwila identyfikacji rodzaju niebezpieczeństwa i zdaniu sobie sprawy,
że nie ma żadnych możliwości uniknięcia go. Korzenie kwestii społecznych tkwią w różnego rodzaju
zjawiska o charakterze ogólnym. Znaczący wpływ na ich wzrost, na rozwój cywilizacyjny i wiążąca się
z nim przepaść między osiągnięciem techniki a narastaniem ubóstwa dobroczynnych grup ludności na
całym świecie. Współcześnie w wielu obszarach życia tworzą się nowe rodzaje kwestii społecznych,
których źródła tkwią w zmianach zachodzących wewnątrz kraju.
Najbardziej dotkliwe kwestie społeczne występujące w Polsce:
1. ubóstwo
2. bezrobocie
1. kwestia mieszkaniowa
2. kwestia ochrony zdrowia
3. kwestia edukacyjne
4. kwestia bezpieczeństwa społecznego
5. kwestia ochrony środowiska określana jako ekokwestia
Bezrobocie
to brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych i gotowych do jej podjęcia. Masowe
bezrobocie utrzymuje się w większości krajów uprzemysłowionych od połowy lat 70 XX wieku.
Szacuje się bezrobocie w krajach UE dotyka około 18 miliona bezrobotnych. Stopa bezrobocia ma
niespotykane dotychczas stałe powiększenie się szczególnie bezrobocie absolwentów czyli osób
kończących szkołę – osób nie mających doświadczenia zawodowego.
Bezrobocie pociąga za sobą wiele konsekwencji zarówno materialnych jak i psychologicznych. Na
poziomie materialnym wiąże się przede wszystkim zubożenie się społeczeństwa i pozbawieniem go
możliwości rozwojowych. Natomiast konsekwencje psychologiczne bezrobocia odnoszą się przede
wszystkim do narastania zaburzeń psychicznych osób dotkniętych bezrobociem.
Do skutków wywołanych bezrobociem zalicza się także ograniczenie możliwości poznawczych i w
związku z tym obniżające się możliwości osób bezrobotnych do samodzielnego poradzenia sobie z tą
kwestią. Bezrobocie w większym stopniu dotyka kobiety.
Lokalnym podmiotem polityki społecznej jest
samorząd terytorialny
i jego organy. Zadaniem
samorządów terytorialnych jest zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Zadania własne
samorządu terytorialnego w obszarze polityki społecznej obejmują następujące dziedziny:
1. Rynek Pracy
2. Ochrona Zdrowia
3. Pomoc Społeczna
4. Komunalne Budownictwo Mieszkaniowe
5. Edukacja
6. Kultura
Powstały w mocy prawa związku lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego
wykonywania zadań. Wyposażone w materialne środki umożliwiające realizację tych zadań.
Pozapaństwowe podmioty polityki społecznej to:
Organizacje i instytucje działające w obszarze polityki społecznej nie podlegające administracji
publicznej ale maja z nią współpracować, są to:
1. Związki Zawodowe, Organizacje Pracodawców
2. Organizacje Religijne i Kościelne
3. Fundacje i Stowarzyszenia
Te podmioty stanowią bardzo istotny poza działaniem bo uwzględniają one administrację publiczną i
są zdolne bardziej zindywidualizowanych działań ponieważ mogą podejmować inicjatywy nie
czekając na określone rozwiązanie takie jak podmioty publiczne.
Realizowany jest w państwach UE ekonomicznie najsłabszych w których pomoc społeczna opiera się
na działaniach dobroczynnych a większość problemów i potrzeb społecznych starają się zaspokoić
organizację pozarządową. Państwo ustala pewne minimum socjalne różnicując świadczenia w
zależności od sytuacji życiowej. W modelu tym dominują założenia wywodzące się ze społecznej
nauki kościoła w tym głównie zasada subsydorności i solidarności zgodnie z którymi problemy
społeczne powinny być rozwiązywane na najwyższym szczeblu przez wspólnoty lokalne i religijne.
Głównymi podmiotami polityki społecznej są właściwe organizacje pozarządowe.
pomoc społeczna
opiera się na działaniach dobroczynnych a większość problemów i potrzeb
społecznych starają się zaspokoić organizację pozarządową. Państwo ustala pewne minimum socjalne
różnicując świadczenia w zależności od sytuacji życiowej. W modelu tym dominują założenia
wywodzące się ze społecznej nauki kościoła w tym głównie zasada subsydorności i solidarności
zgodnie z którymi problemy społeczne powinny być rozwiązywane na najwyższym szczeblu przez
wspólnoty lokalne i religijne. Głównymi podmiotami polityki społecznej są właściwe organizacje
pozarządowe.