OCHRONA RADIOLOGICZNA

OCHRONA RADIOLOGICZNA

ZASADY OGÓLNE

ZASADY OGÓLNE

dr nauk biol. Jolanta Pawlus

dr nauk biol. Jolanta Pawlus

ZASADY OCHRONY

ZASADY OCHRONY

RADIOLOGICZNEJ

RADIOLOGICZNEJ

1.

1.

Zasada uzasadnienia

Zasada uzasadnienia

2. Zasada optymalizacji ochrony

2. Zasada optymalizacji ochrony

3. Zasada ograniczenia maksymalnych

3. Zasada ograniczenia maksymalnych

dawek (zasada dawek granicznych).

dawek (zasada dawek granicznych).

ZASADY OCHRONY

ZASADY OCHRONY

RADIOLOGICZNEJ

RADIOLOGICZNEJ

1.

1.

Zasada uzasadnienia

Zasada uzasadnienia

(usprawiedliwienia – justification)

(usprawiedliwienia – justification)

Każda decyzja zmieniająca wielkość ekspozycji

Każda decyzja zmieniająca wielkość ekspozycji

(wprowadzenie dodatkowego źródła lub

(wprowadzenie dodatkowego źródła lub

redukcja istniejącej ekspozycji) powinna

redukcja istniejącej ekspozycji) powinna

przynosić więcej pożytku niż szkody, tzn.

przynosić więcej pożytku niż szkody, tzn.

prowadzić do społecznych lub indywidualnych

prowadzić do społecznych lub indywidualnych

korzyści, które przewyższają powodowany

korzyści, które przewyższają powodowany

uszczerbek na zdrowiu (detriment).

uszczerbek na zdrowiu (detriment).

ZASADY OCHRONY

ZASADY OCHRONY

RADIOLOGICZNEJ

RADIOLOGICZNEJ

2.

2.

Zasada optymalizacji ochrony

Zasada optymalizacji ochrony

Optymalizacja ochrony powinna zapewnić

Optymalizacja ochrony powinna zapewnić

wybór najlepszej opcji ochronnej w

wybór najlepszej opcji ochronnej w

konkretnych warunkach, maksymalizując

konkretnych warunkach, maksymalizując

przewagę korzyści nad potencjalną szkodą.

przewagę korzyści nad potencjalną szkodą.

3.

3.

Zasada ograniczenia maksymalnych dawek

Zasada ograniczenia maksymalnych dawek

(zasada dawek granicznych).

(zasada dawek granicznych).

W sytuacjach ekspozycji planowanej całkowita

W sytuacjach ekspozycji planowanej całkowita

dawka dla każdej osoby ze wszystkich źródeł

dawka dla każdej osoby ze wszystkich źródeł

podlegających regulacji powinna być ograniczona

podlegających regulacji powinna być ograniczona

przez stosowanie limitów dawek granicznych.

przez stosowanie limitów dawek granicznych.

Ta zasada nie odnosi się do ekspozycji medycznej

Ta zasada nie odnosi się do ekspozycji medycznej

oraz sytuacji awaryjnych.

oraz sytuacji awaryjnych.

ZASADY OCHRONY

ZASADY OCHRONY

RADIOLOGICZNEJ

RADIOLOGICZNEJ

Zasada optymalizacji ochrony

Zasada optymalizacji ochrony

Optymalizacja oznacza utrzymanie ekspozycji na

Optymalizacja oznacza utrzymanie ekspozycji na

rozsądnie niskim poziomie, przy uwzględnieniu

rozsądnie niskim poziomie, przy uwzględnieniu

czynników ekonomicznych i społecznych oraz

czynników ekonomicznych i społecznych oraz

minimalizacji nierówności w dystrybucji dawek

minimalizacji nierówności w dystrybucji dawek

i korzyści wśród osób narażonych.

i korzyści wśród osób narażonych.

Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)

Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)

medycznej ekspozycji pacjentów

medycznej ekspozycji pacjentów

W medycynie uzasadnienie musi obowiązywać jak

W medycynie uzasadnienie musi obowiązywać jak

w każdej planowanej i awaryjnej sytuacji; jednak

w każdej planowanej i awaryjnej sytuacji; jednak

usprawiedliwienie tego stosowania leży bardziej w

usprawiedliwienie tego stosowania leży bardziej w

rękach profesji medycznej (towarzystwa naukowe,

rękach profesji medycznej (towarzystwa naukowe,

nadzór fachowy) niż państwa.

nadzór fachowy) niż państwa.

Państwo najczęściej spełnia tylko rolę nadzoru

Państwo najczęściej spełnia tylko rolę nadzoru

nad

poprawnością

funkcjonowania

służb

nad

poprawnością

funkcjonowania

służb

medycznych. W Polsce odbywa się to pod egidą

medycznych. W Polsce odbywa się to pod egidą

konsultantów określonej specjalności oraz przez

konsultantów określonej specjalności oraz przez

audyty (te ostatnie pełnione są przez specjalistów

audyty (te ostatnie pełnione są przez specjalistów

a nie przez funkcjonariuszy państwa lub

a nie przez funkcjonariuszy państwa lub

urzędników).

urzędników).

Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)

Uzasadnienie w dziedzinie (sytuacji)

medycznej ekspozycji pacjentów

medycznej ekspozycji pacjentów

Podstawową zasadą, którą należy się zawsze

Podstawową zasadą, którą należy się zawsze

kierować przy zastosowaniu promieniowania

kierować przy zastosowaniu promieniowania

RTG w medycynie, jest zasada:

RTG w medycynie, jest zasada:

tylko tyle, ile

tylko tyle, ile

niezbędnie konieczne

niezbędnie konieczne

(ang.

(ang.

As

As

low as

low as

reasonably achievable – ALARA),

reasonably achievable – ALARA),

bowiem

bowiem

nie

nie

istnieje

istnieje

określona minimalna bezpieczna

określona minimalna bezpieczna

(tj. niepowodująca skutków ubocznych)

(tj. niepowodująca skutków ubocznych)

dawka promieniowania

dawka promieniowania

.

.

Im mniejsza dawka, tym mniejsze ryzyko

Im mniejsza dawka, tym mniejsze ryzyko

skutków ubocznych, a powtarzane ekspo-

skutków ubocznych, a powtarzane ekspo-

zycje na promieniowanie

zycje na promieniowanie

kumulują dawkę

kumulują dawkę

.

.

Ochrona radiologiczna rozpoczyna się

Ochrona radiologiczna rozpoczyna się

przed pracownią radiologiczną.

przed pracownią radiologiczną.

•

Staranna kwalifikacja chorych kierowanych na

Staranna kwalifikacja chorych kierowanych na

badania ma w dobie wzrostu dostępności do

badania ma w dobie wzrostu dostępności do

tych badań zasadnicze znaczenie.

tych badań zasadnicze znaczenie.

•

Zysk z badania musi przewyższać potencjalne

Zysk z badania musi przewyższać potencjalne

ryzyko.

ryzyko.

Według ICRP każde zastosowanie promienio-

Według ICRP każde zastosowanie promienio-

wania jonizującego prowadzące do ekspozycji

wania jonizującego prowadzące do ekspozycji

ludzi powinno być uzasadnione; tzn. suma

ludzi powinno być uzasadnione; tzn. suma

korzyści społecznych, ekonomicznych i/lub

korzyści społecznych, ekonomicznych i/lub

zdrowotnych powinna przewyższać uszczerbek

zdrowotnych powinna przewyższać uszczerbek

mogący wynikać z otrzymanych dawek

mogący wynikać z otrzymanych dawek

promieniowania.

promieniowania.

Optymalizacja ochrony radiologicznej

Optymalizacja ochrony radiologicznej

pacjenta w diagnostyce medycznej

pacjenta w diagnostyce medycznej

polega

polega

na otrzymywaniu właściwego względem celu

na otrzymywaniu właściwego względem celu

badania wyniku przy możliwie najmniejszej

badania wyniku przy możliwie najmniejszej

dawce efektywnej.

dawce efektywnej.

Optymalizacja ochrony radiologicznej

Optymalizacja ochrony radiologicznej

pacjenta w diagnostyce medycznej

pacjenta w diagnostyce medycznej

• Poziomy referencyjne dawek

(Poziomy te nie powinny być przekraczane
w standardowych procedurach, jeśli mamy
prawidłową praktyką w zakresie działania
diagnostycznego i technicznego.)

• Ogranicznik dawki

(limit użytkowy dawki)

DYREKTYWA RADY 97/43/EURATOM

DYREKTYWA RADY 97/43/EURATOM

z dnia 30 czerwca 1997r.

z dnia 30 czerwca 1997r.

w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych

w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych

przed niebezpieczeństwem wynikającym

przed niebezpieczeństwem wynikającym

z promieniowania jonizującego związanego

z promieniowania jonizującego związanego

z badaniami medycznymi oraz uchylająca

z badaniami medycznymi oraz uchylająca

dyrektywę 84/466/EURATOM

dyrektywę 84/466/EURATOM

ROZPORZĄDZENIE

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA ZDROWIA

MINISTRA ZDROWIA

z dnia 18 lutego 2011 r.

z dnia 18 lutego 2011 r.

•

 

 

w sprawie warunk

w sprawie warunkó

w bezpiecznego stosowania

w bezpiecznego stosowania

promieniowania jonizującego dla wszystkich

promieniowania jonizującego dla wszystkich

rodzaj

rodzajó

w ekspozycji medycznej

w ekspozycji medycznej

•

 

 

(Dz. U. nr 51, poz. 265)

(Dz. U. nr 51, poz. 265)

•

Udzielanie świadczeń zdrowotnych

Udzielanie świadczeń zdrowotnych

związanych z narażeniem na

związanych z narażeniem na

promieniowanie jonizujące odbywa się

promieniowanie jonizujące odbywa się

na podstawie udokumentowanych

na podstawie udokumentowanych

roboczych medycznych procedur

roboczych medycznych procedur

radiologicznych zgodnych z

radiologicznych zgodnych z

procedurami wzorcowymi.

procedurami wzorcowymi.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

•

Badanie lub leczenie z zastosowaniem

Badanie lub leczenie z zastosowaniem

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego wykonuje

cego wykonuje

si

si

ę

ę

na podstawie pisemnego skierowania

na podstawie pisemnego skierowania

wystawionego przez osób kieruj

wystawionego przez osób kieruj

ą

ą

c

c

ą

ą

na

na

badanie lub leczenie przy u

badanie lub leczenie przy u

ż

ż

yciu

yciu

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego.

cego.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

Skierowanie, o którym mowa, zawiera:

Skierowanie, o którym mowa, zawiera:

1)

1)

imi

imi

ę

ę

, nazwisko i dat

, nazwisko i dat

ę

ę

urodzenia pacjenta;

urodzenia pacjenta;

2)

2)

cel i uzasadnienie badania lub leczenia;

cel i uzasadnienie badania lub leczenia;

3)

3)

wst

wst

ę

ę

pne rozpoznanie kliniczne;

pne rozpoznanie kliniczne;

4)

4)

informacje niezb

informacje niezb

ę

ę

dne do prawidłowego

dne do prawidłowego

przeprowadzenia

medycznej

procedury

przeprowadzenia

medycznej

procedury

radiologicznej;

radiologicznej;

5)

5)

podpis i piecz

podpis i piecz

ę

ę

ć

ć

osoby kieruj

osoby kieruj

ą

ą

cej na badanie

cej na badanie

lub leczenie przy u

lub leczenie przy u

ż

ż

yciu promieniowania

yciu promieniowania

jonizuj

jonizuj

ą

ą

cego.

cego.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Bez skierowania mo

Bez skierowania mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

wykonane badanie z

wykonane badanie z

zastosowaniem

promieniowania

jonizuj

zastosowaniem

promieniowania

jonizuj

ą

ą

cego

cego

przeprowadzane

przeprowadzane

w ramach bada

w ramach bada

ń

ń

przesiewowych,

przesiewowych,

densytometrii kostnej wykonywanej

densytometrii kostnej wykonywanej

aparatami

aparatami

przeznaczonymi wył

przeznaczonymi wył

ą

ą

cznie do tego celu lub dla

cznie do tego celu lub dla

celów stomatologicznych

celów stomatologicznych

- z wył

- z wył

ą

ą

czeniem bada

czeniem bada

ń

ń

pantomograficznych i cefalometrycznych -

pantomograficznych i cefalometrycznych -

oraz w

oraz w

przypadkach bezpo

przypadkach bezpo

ś

ś

redniego zagro

redniego zagro

ż

ż

enia

enia

ż

ż

ycia

ycia

pacjenta

pacjenta

.

.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Badania diagnostyczne z zastosowaniem

Badania diagnostyczne z zastosowaniem

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego wykonuje si

cego wykonuje si

ę

ę

w sposób gwarantuj

w sposób gwarantuj

ą

ą

cy osi

cy osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cie

cie

wymaganego rezultatu przy mo

wymaganego rezultatu przy mo

ż

ż

liwie

liwie

najmniejszej dawce promieniowania

najmniejszej dawce promieniowania

.

.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Warto

Warto

ś

ś

ci dawek promieniowania lub

ci dawek promieniowania lub

aktywno

aktywno

ś

ś

ci produktu radiofarmaceutycznego,

ci produktu radiofarmaceutycznego,

nie mog

nie mog

ą

ą

przekracza

przekracza

ć

ć

poziomów

poziomów

referencyjnych.  

referencyjnych.  

•

Przekroczenie poziomów referencyjnych

Przekroczenie poziomów referencyjnych

uzasadnia

uzasadnia

ć

ć

mog

mog

ą

ą

jedynie istotne wskazania

jedynie istotne wskazania

kliniczne oraz szczególne warunki

kliniczne oraz szczególne warunki

wykonywania bada

wykonywania bada

ń.

ń.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Dawki dla osób poddawanych ekspozycji w ramach

Dawki dla osób poddawanych ekspozycji w ramach

diagnostycznych medycznych procedur radiologicznych

diagnostycznych medycznych procedur radiologicznych

stosowanych w przypadku, gdy nie wynika to ze skierowania

stosowanych w przypadku, gdy nie wynika to ze skierowania

osoby kieruj

osoby kieruj

ą

ą

cej na badanie lub leczenie przy użyciu

cej na badanie lub leczenie przy użyciu

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego, w szczególno

cego, w szczególno

ś

ś

ci na wniosek

ci na wniosek

wła

wła

ś

ś

ciwego organu w zwi

ciwego organu w zwi

ą

ą

zku z tocz

zku z tocz

ą

ą

cym si

cym si

ę

ę

post

post

ę

ę

powaniem (radiologicznych procedur medyczno-

powaniem (radiologicznych procedur medyczno-

prawnych), powinny by

prawnych), powinny by

ć

ć

mo

mo

ż

ż

liwie jak najmniejsze,

liwie jak najmniejsze,

a procedury wykonane przy zastosowaniu urz

a procedury wykonane przy zastosowaniu urz

ą

ą

dze

dze

ń

ń

radiologicznych przeznaczonych wył

radiologicznych przeznaczonych wył

ą

ą

cznie do tego celu lub

cznie do tego celu lub

innych urz

innych urz

ą

ą

dze

dze

ń

ń

, o ile posiadaj

, o ile posiadaj

ą

ą

pozytywn

pozytywn

ą

ą

opini

opini

ę

ę

wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie radiologii

wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie radiologii

i diagnostyki obrazowej.

i diagnostyki obrazowej.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Za wła

Za wła

ś

ś

ciwe wykonanie bada

ciwe wykonanie bada

ń

ń

i za

i za

ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta

ograniczenie do minimum ekspozycji pacjenta

na promieniowanie jonizuj

na promieniowanie jonizuj

ą

ą

ce odpowiada

ce odpowiada

osoba wykonuj

osoba wykonuj

ą

ą

ca takie badanie

ca takie badanie.

 

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

 

 

•

Badania rentgenodiagnostyczne s

Badania rentgenodiagnostyczne s

ą

ą

wyko-

wyko-

nywane przez lekarzy posiadaj

nywane przez lekarzy posiadaj

ą

ą

cych

cych

specjalizacj

specjalizacj

ę

ę

z radiologii i diagnostyki

z radiologii i diagnostyki

obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez

obrazowej lub, pod ich nadzorem, przez

lekarzy b

lekarzy b

ę

ę

d

d

ą

ą

cych w trakcie takiej

cych w trakcie takiej

specjalizacji.

specjalizacji.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

 

•

Technicy elektroradiologii s

Technicy elektroradiologii s

ą

ą

uprawnieni

uprawnieni

do wykonywania radiografii. Inne elementy

do wykonywania radiografii. Inne elementy

procedury medycznej zlecone technikom

procedury medycznej zlecone technikom

przez lekarzy radiologów wykonywane s

przez lekarzy radiologów wykonywane s

ą

ą

pod ich nadzorem

pod ich nadzorem.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Procedury densytometrii kostnej mog

Procedury densytometrii kostnej mog

ą

ą

by

by

ć

ć

wykonywane przez technika elektroradiologii

wykonywane przez technika elektroradiologii

lub inn

lub inn

ą

ą

osob

osob

ę

ę

posiadaj

posiadaj

ą

ą

c

c

ą

ą

udokumentowane

udokumentowane

umiejętności w tym zakresie.

umiejętności w tym zakresie.

 

 

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Rentgenowskie badania stomatologiczne s

Rentgenowskie badania stomatologiczne s

ą

ą

wykonywane przez lekarzy radiologów, lekarzy

wykonywane przez lekarzy radiologów, lekarzy

dentystów lub techników elektroradiologii.

dentystów lub techników elektroradiologii.

•

Rentgenowskie badania stomatologiczne inne

Rentgenowskie badania stomatologiczne inne

ni

ni

ż

ż

wewn

wewn

ą

ą

trzustne s

trzustne s

ą

ą

opisywane przez lekarza

opisywane przez lekarza

radiologa lub lekarza dentyst

radiologa lub lekarza dentyst

ę

ę

, który odbył

, który odbył

odpowiednie przeszkolenie w zakresie radiologii

odpowiednie przeszkolenie w zakresie radiologii

szcz

szcz

ę

ę

kowo-twarzowej.

kowo-twarzowej.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

•

Osoby, które poza obowi

Osoby, które poza obowi

ą

ą

zkami zawodowymi

zkami zawodowymi

świadomie i z własnej woli udzielaj

świadomie i z własnej woli udzielaj

ą

ą

pomocy

pomocy

pacjentom

i

opiekuj

pacjentom

i

opiekuj

ą

ą

si

si

ę

ę

pacjentami

pacjentami

poddawanymi terapeutycznej ekspozycji na

poddawanymi terapeutycznej ekspozycji na

promieniowanie

w

postaci

produktów

promieniowanie

w

postaci

produktów

radiofarmaceutycznych lub zamkni

radiofarmaceutycznych lub zamkni

ę

ę

tych

tych

ź

ź

ródeł

ródeł

promieniowania wprowadzanych na stałe do

promieniowania wprowadzanych na stałe do

organizmu, nie mog

organizmu, nie mog

ą

ą

by

by

ć

ć

nara

nara

ż

ż

one na

one na

promieniowanie jonizuj

promieniowanie jonizuj

ą

ą

ce, którego efektywna

ce, którego efektywna

dawka przekracza 5 mSv rocznie.

dawka przekracza 5 mSv rocznie.

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

• Osoby, o których mowa, otrzymują

szczegółową instrukcję postępowania
opracowaną przez lekarza prowadzącego
leczenie zgodnie z zaleceniami krajowego
konsultanta w dziedzinie medycyny
nuklearnej lub radioterapii onkologicznej

PRZEPISY OGÓLNE

PRZEPISY OGÓLNE

c.d.

c.d.

RENTGENODIAGNOSTYKA

RENTGENODIAGNOSTYKA

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

rentgenowskich przestrzega si

rentgenowskich przestrzega si

ę

ę

nast

nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych

cych

zasad post

zasad post

ę

ę

powania

powania

:

:

1.

1.

stosuje

si

stosuje

si

ę

ę

wył

wył

ą

ą

cznie

aparatur

cznie

aparatur

ę

ę

rentgenodiagnostyczn

rentgenodiagnostyczn

ą

ą

wyposa

wyposa

ż

ż

on

on

ą

ą

w co

w co

najmniej sześciopulsowe generatory;

najmniej sześciopulsowe generatory;

2.

2.

stosuje

si

stosuje

si

ę

ę

parametry

ekspozycji

parametry

ekspozycji

decyduj

decyduj

ą

ą

ce o jako

ce o jako

ś

ś

ci i nat

ci i nat

ę

ę

ż

ż

eniu

eniu

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego wła

cego wła

ś

ś

ciwe

ciwe

dla fizycznej budowy pacjenta oraz

dla fizycznej budowy pacjenta oraz

rodzaju wykonywanego badania;

rodzaju wykonywanego badania;

3.

3.

ogranicza si

ogranicza si

ę

ę

liczb

liczb

ę

ę

projekcji, czas ekspozycji

projekcji, czas ekspozycji

oraz

rozmiary

wi

oraz

rozmiary

wią

zki

promieniowania

zki

promieniowania

padaj

padają

cej na ciało pacjenta do wartości

cej na ciało pacjenta do wartości

niezb

niezb

ę

ę

dnych dla uzyskania ż

dnych dla uzyskania żą

danej informacji

danej informacji

diagnostycznej;

diagnostycznej;

4.

4.

stosuje się osłony osobiste chroni

stosuje się osłony osobiste chronią

ce przed

ce przed

promieniowaniem cz

promieniowaniem cz

ę

ę

ści ciała i narz

ści ciała i narzą

dy

dy

pacjenta nie

pacjenta nie

b

b

ę

ę

d

dą

ce przedmiotem badania,

ce przedmiotem badania,

a w szczególności znajduj

a w szczególności znajdują

ce si

ce si

ę

ę

w

w

obr

obr

ę

ę

bie wi

bie wią

zki pierwotnej promieniowania,

zki pierwotnej promieniowania,

jeżeli nie umniejsza to diagnostycznych

jeżeli nie umniejsza to diagnostycznych

wartości wyniku badania;

wartości wyniku badania;

5.

5.

stosuje si

stosuje si

ę

ę

materiały, filtracj

materiały, filtracj

ę

ę

wiązki, fizyczne

wiązki, fizyczne

parametry

pracy

aparatu

i

urządzenia

parametry

pracy

aparatu

i

urządzenia

zmniejszające do minimum narażenie na

zmniejszające do minimum narażenie na

promieniowanie jonizujące i zapewniające

promieniowanie jonizujące i zapewniające

uzyskanie obrazu o wartości diagnostycznej;

uzyskanie obrazu o wartości diagnostycznej;

6.

6.

stosuje

się

wyłącznie

automatyczne

stosuje

się

wyłącznie

automatyczne

wywoływanie i utrwalanie błon rentgenowskich,

wywoływanie i utrwalanie błon rentgenowskich,

z wyjątkiem błon stosowanych w stomatologii

z wyjątkiem błon stosowanych w stomatologii

do badań wewnątrzustnych;

do badań wewnątrzustnych;

7.

7.

rejestruje si

rejestruje si

ę

ę

fizyczne parametry ekspozycji

fizyczne parametry ekspozycji

w sposób umożliwiający odtworzenie warunków

w sposób umożliwiający odtworzenie warunków

badania.

badania.

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

za pomocą rentgenowskiego tomografu

za pomocą rentgenowskiego tomografu

komputerowego należy:

komputerowego należy:

1.

1.

w technice spiralnej z istniejących danych

w technice spiralnej z istniejących danych

rekonstruować obraz warstw pośrednich zamiast

rekonstruować obraz warstw pośrednich zamiast

wykonywania dodatkowych obrazów;

wykonywania dodatkowych obrazów;

2.

2.

ograniczyć w technice spiralnej stosunek grubości

ograniczyć w technice spiralnej stosunek grubości

warstwy badanej do skoku spirali do wartości nie

warstwy badanej do skoku spirali do wartości nie

większych od jedności;

większych od jedności;

 

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

za pomocą rentgenowskiego tomografu

za pomocą rentgenowskiego tomografu

komputerowego należy:

komputerowego należy:

3.

3.

zapewnić w technice stacjonarnej nie zachodzenie na

zapewnić w technice stacjonarnej nie zachodzenie na

siebie warstw (przesunięcie stołu między kolejnymi

siebie warstw (przesunięcie stołu między kolejnymi

warstwami jest nie mniejsze niż grubość warstwy);

warstwami jest nie mniejsze niż grubość warstwy);

4.

4.

stosować osłony osobiste na tarczycę, piersi,

stosować osłony osobiste na tarczycę, piersi,

soczewki oczu i gonady, jeżeli znajdują się one w

soczewki oczu i gonady, jeżeli znajdują się one w

odległości mniejszej niż 10 cm od obszaru

odległości mniejszej niż 10 cm od obszaru

badanego, w szczególności u osób poniżej 16. roku

badanego, w szczególności u osób poniżej 16. roku

życia;

życia;

Podczas dokonywania diagnostycznych badań

za pomocą rentgenowskiego tomografu

komputerowego należy:

5.

5.

stosować rotację wiązki ograniczoną do kąta

stosować rotację wiązki ograniczoną do kąta

mniejszego od 360° - jeżeli jest to technicznie

mniejszego od 360° - jeżeli jest to technicznie

możliwe;

możliwe;

6.

6.

dokonać odpowiedniego wyboru fizycznych

dokonać odpowiedniego wyboru fizycznych

parametrów rekonstrukcji obrazu;

parametrów rekonstrukcji obrazu;

7.

7.

stosować zmienną filtrację modyfikującą

stosować zmienną filtrację modyfikującą

system akwizycji tomografu komputerowego,

system akwizycji tomografu komputerowego,

w przypadku, gdy jest to możliwe.

w przypadku, gdy jest to możliwe.

 

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

mammografu należy:

mammografu należy:

1.

1.

używać urządzeń radiologicznych przeznaczonych

używać urządzeń radiologicznych przeznaczonych

wyłącznie do badań mammograficznych, których

wyłącznie do badań mammograficznych, których

fizyczne parametry odpowiadają normom serii

fizyczne parametry odpowiadają normom serii

EN PN 60601;

EN PN 60601;

2.

2.

używać filtru rodowego w przypadku piersi

używać filtru rodowego w przypadku piersi

o znacznych rozmiarach (powyżej 6 cm po

o znacznych rozmiarach (powyżej 6 cm po

kompresji) i dużej zawartości tkanki gruczołowej -

kompresji) i dużej zawartości tkanki gruczołowej -

jeżeli mammograf posiada możliwość wyboru

jeżeli mammograf posiada możliwość wyboru

rodzaju filtracji (Mo/Rh) z pulpitu sterowniczego;

rodzaju filtracji (Mo/Rh) z pulpitu sterowniczego;

 

 

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

mammografu należy:

mammografu należy:

3.

3.

ograniczyć do niezbędnego minimum

ograniczyć do niezbędnego minimum

stosowanie geometrycznego powiększenia

stosowanie geometrycznego powiększenia

obrazu;

obrazu;

4.

4.

stosować osłony osobiste ochraniające przed

stosować osłony osobiste ochraniające przed

promieniowaniem jamę brzuszną,

promieniowaniem jamę brzuszną,

w szczególności w przypadku pacjentek

w szczególności w przypadku pacjentek

w wieku rozrodczym; 

w wieku rozrodczym; 

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

mammografu należy:

5.

5.

stosować lampy rentgenowskie z ogniskiem

stosować lampy rentgenowskie z ogniskiem

o wymiarach nie większych niż 0,3 mm x 0,3

o wymiarach nie większych niż 0,3 mm x 0,3

mm dla odległości pomiędzy ogniskiem

mm dla odległości pomiędzy ogniskiem

a detektorem nie mniejszej niż 60 cm;

a detektorem nie mniejszej niż 60 cm;

6.

6.

używać do oceny obrazów mammograficznych

używać do oceny obrazów mammograficznych

negatoskopów o luminancji wyrażonej

negatoskopów o luminancji wyrażonej

w kandelach na m

w kandelach na m

2

2

większej niż 3.000 cd/m

większej niż 3.000 cd/m

2

2

.

.

 

 

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

Podczas diagnostycznych badań za pomocą

angiografu pracującego w technice cyfrowej

angiografu pracującego w technice cyfrowej

angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:

angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:

1.

1.

zawsze, gdy tylko jest to możliwe z punktu

zawsze, gdy tylko jest to możliwe z punktu

widzenia warunków klinicznych, stosować

widzenia warunków klinicznych, stosować

fluoroskopię pulsacyjną oraz funkcje zatrzymania

fluoroskopię pulsacyjną oraz funkcje zatrzymania

ostatniego obrazu (LIH) i road mapping;

ostatniego obrazu (LIH) i road mapping;

2.

2.

akwizycję danych obrazowych i rejestrację

akwizycję danych obrazowych i rejestrację

obrazów wykonywać w technice cyfrowej;

obrazów wykonywać w technice cyfrowej;

 Podczas diagnostycznych badań za pomocą

angiografu pracującego w technice cyfrowej

angiografii subtrakcyjnej (DSA) należy:

3. środek kontrastowy podawać ze strzykawki

automatycznej;

4. badanie wykonać techniką Seldingera poprzez

przezskórne nakłucie tętnicy.

 

 

Podczas rentgenodiagnostycznych badań

Podczas rentgenodiagnostycznych badań

stomatologicznych wewnątrzustnych należy:

stomatologicznych wewnątrzustnych należy:

1.

1.

stosować napięcie 60-70 kV w przypadku

stosować napięcie 60-70 kV w przypadku

generatorów zasilanych prądem zmiennym

generatorów zasilanych prądem zmiennym

lub 60 kV w przypadku generatorów

lub 60 kV w przypadku generatorów

zasilanych prądem stałym;

zasilanych prądem stałym;

2.

2.

przy rejestracji obrazu stosować kolimację

przy rejestracji obrazu stosować kolimację

prostokątną wraz z układem trzymającym

prostokątną wraz z układem trzymającym

rejestrator obrazu, jeżeli jest to możliwe;

rejestrator obrazu, jeżeli jest to możliwe;

 

 

Podczas rentgenodiagnostycznych badań

Podczas rentgenodiagnostycznych badań

stomatologicznych wewnątrzustnych należy:

stomatologicznych wewnątrzustnych należy:

3.

3.

przy stosowaniu kolimacji okrągłej nie

przy stosowaniu kolimacji okrągłej nie

przekraczać średnicy wiązki 60 mm;

przekraczać średnicy wiązki 60 mm;

4.

4.

stosować błony o czułości (według klasyfikacji

stosować błony o czułości (według klasyfikacji

ISO) E lub F;

ISO) E lub F;

5.

5.

stosować fartuchy ochronne dla pacjentów;

stosować fartuchy ochronne dla pacjentów;

6.

6.

stosować osłony na tarczycę u osób poniżej

stosować osłony na tarczycę u osób poniżej

30. roku życia.

30. roku życia.

Podczas rentgenowskich badań

Podczas rentgenowskich badań

stomatologicznych pantomograficznych należy:

stomatologicznych pantomograficznych należy:

1.

1.

stosować układ błona - folia wzmacniająca

stosować układ błona - folia wzmacniająca

o czułości 400;

o czułości 400;

2.

2.

wymiary napromienianego pola ograniczyć

wymiary napromienianego pola ograniczyć

do 100 mm x 50 mm;

do 100 mm x 50 mm;

3.

3.

wykonać obrazowanie wybranego fragmentu

wykonać obrazowanie wybranego fragmentu

łuku zębowego, jeśli jest to możliwe;

łuku zębowego, jeśli jest to możliwe;

4.

4.

szczególnie starannie ograniczyć pole

szczególnie starannie ograniczyć pole

badane do obszaru istotnego klinicznie

badane do obszaru istotnego klinicznie

w cefalometrii.

w cefalometrii.

•

Stosowanie fluoroskopii jest dopuszczalne

Stosowanie fluoroskopii jest dopuszczalne

w przypadkach, w których ze względów

w przypadkach, w których ze względów

diagnostycznych nie może być ona

diagnostycznych nie może być ona

zastąpiona radiografią.

zastąpiona radiografią.

•

Zabrania się stosowania fluoroskopii bez

Zabrania się stosowania fluoroskopii bez

wzmacniacza obrazu.

wzmacniacza obrazu.

Wykonywanie bada

Wykonywanie bada

ń

ń

rentgenodiagnostycznych

rentgenodiagnostycznych

u osób poni

u osób poni

ż

ż

ej 16. roku

ej 16. roku

ż

ż

ycia, wymaga ponadto:

ycia, wymaga ponadto:

1.

1.

unieruchamiania niemowl

unieruchamiania niemowl

ą

ą

t lub małych

t lub małych

dzieci przy u

dzieci przy u

ż

ż

yciu bobiksu lub innego

yciu bobiksu lub innego

urz

urz

ą

ą

dzenia spełniaj

dzenia spełniaj

ą

ą

cego t

cego t

ę

ę

funkcj

funkcj

ę

ę

;

;

2.

2.

stosowania

osłon

na

narz

stosowania

osłon

na

narz

ą

ą

dy

dy

promienioczułe, gdy w trakcie badania

promienioczułe, gdy w trakcie badania

mog

mog

ą

ą

znale

znale

źć

źć

si

si

ę

ę

w obr

w obr

ę

ę

bie lub pobli

bie lub pobli

ż

ż

u

u

pierwotnej wi

pierwotnej wi

ą

ą

zki promieniowania, je

zki promieniowania, je

ż

ż

eli

eli

nie uniemo

nie uniemo

ż

ż

liwi to poprawnego wykonania

liwi to poprawnego wykonania

badania.

badania.

• Wykonanie badania rentgenowskiego u osób

poniżej 16. roku życia należy odnotować
w książce zdrowia dziecka.

• Optymalne fizyczne parametry techniczne badań

rentgenodiagnostycznych z zakresu radiologii
pediatrycznej określa tabela B załącznika nr 7 do
rozporządzenia.

• Wykonywanie badań rentgenodiagnostycznych u

kobiet w ciąży

jest ograniczone do niezbędnych

przypadków, jeżeli nie mogą być one wykonane
po rozwiązaniu.

• Badania, o których mowa, należy wykonywać

w

sposób zapewniający maksymalną ochronę

płodu przed ekspozycją na promieniowanie,
poprzez wybór właściwej techniki badania
oraz stosowanie właściwych osłon osobistych
na okolicę brzucha i miednicy

.

•

Podczas wykonywania badania rentgeno

Podczas wykonywania badania rentgeno

-

-

diagnostycznego w pomieszczeniu,

diagnostycznego w pomieszczeniu,

w którym

w którym

znajduje się aparat rentgenowski, mogą

znajduje się aparat rentgenowski, mogą

przebywać wyłącznie pacjent oraz osoby,

przebywać wyłącznie pacjent oraz osoby,

które wykonują czynności bezpośrednio

które wykonują czynności bezpośrednio

związane z badaniem. Dotyczy to również

związane z badaniem. Dotyczy to również

badania wykonywanego przy łóżku chorego.

badania wykonywanego przy łóżku chorego.

•

Jeżeli w pracowni (gabinecie) rentgenowskim

Jeżeli w pracowni (gabinecie) rentgenowskim

nie ma możliwości wydzielenia pomieszczenia

nie ma możliwości wydzielenia pomieszczenia

na kabinę dla pacjentów, to dopuszcza się

na kabinę dla pacjentów, to dopuszcza się

przygotowanie pacjenta do badania

przygotowanie pacjenta do badania

w pomieszczeniu, w którym znajduje się

w pomieszczeniu, w którym znajduje się

aparat rentgenowski, pod warunkiem że

aparat rentgenowski, pod warunkiem że

pacjent

będzie

osłonięty

ścianą

lub

pacjent

będzie

osłonięty

ścianą

lub

parawanem zapewniającymi pełną ochronę.

parawanem zapewniającymi pełną ochronę.

•

W uzasadnionych przypadkach, w szczególności

W uzasadnionych przypadkach, w szczególności

gdy z uwagi na stan pacjenta nie jest możliwe

gdy z uwagi na stan pacjenta nie jest możliwe

przeniesienie go do innego pomieszczenia,

przeniesienie go do innego pomieszczenia,

badanie, o którym mowa w ust. 1 , jest

badanie, o którym mowa w ust. 1 , jest

dokonywane w pomieszczeniu, w którym się

dokonywane w pomieszczeniu, w którym się

pacjent znajduje, przy czym:

pacjent znajduje, przy czym:

1.

1.

wiązkę pierwotną promieniowania

wiązkę pierwotną promieniowania

kierować należy wyłącznie w stronę chorego;

kierować należy wyłącznie w stronę chorego;

2.

2.

inni chorzy, o ile jest to możliwe,

inni chorzy, o ile jest to możliwe,

opuszczają to pomieszczenie na czas badania.

opuszczają to pomieszczenie na czas badania.

Jeżeli w czasie wykonywania badania

Jeżeli w czasie wykonywania badania

rentgenodiagnostycznego zachodzi konieczność

rentgenodiagnostycznego zachodzi konieczność

podtrzymywania pacjenta, czynność tę wykonuje osoba,

podtrzymywania pacjenta, czynność tę wykonuje osoba,

która:

która:

 

 

1)

1)

ukończyła 18 lat;

ukończyła 18 lat;

2)

2)

nie jest w ciąży;

nie jest w ciąży;

3)

3)

została wyposażona w fartuch i rękawice

została wyposażona w fartuch i rękawice

ochronne z gumy ołowiowej;

ochronne z gumy ołowiowej;

4)

4)

została poinstruowana o sposobie postępowania

została poinstruowana o sposobie postępowania

i poinformowana o ryzyku radiacyjnym;

i poinformowana o ryzyku radiacyjnym;

5)

5)

czynności te, w warunkach ambulatoryjnych

czynności te, w warunkach ambulatoryjnych

wykonywać może również członek rodziny lub

wykonywać może również członek rodziny lub

opiekun pacjenta spełniający wymagania.

opiekun pacjenta spełniający wymagania.