background image

OCHRONA

OCHRONA

RADIOLOGICZNA 

RADIOLOGICZNA 

PACJENTA

PACJENTA

dr nauk techn. Edward Araszkiewicz

dr nauk techn. Edward Araszkiewicz

 

background image

Podstawowe 

Podstawowe 

definicje

definicje

background image

Ochrona radiologiczna

Ochrona radiologiczna

Zapobieganie nara

Zapobieganie nara

ż

ż

eniu ludzi i środowiska,    

eniu ludzi i środowiska,    

przypadku 

braku 

mo

przypadku 

braku 

mo

ż

ż

liwości 

liwości 

zapobie

zapobie

ż

ż

enia takim sytuacjom – ograniczenie 

enia takim sytuacjom – ograniczenie 

ich  skutków  do  poziomu  tak  niskiego,  jak 

ich  skutków  do  poziomu  tak  niskiego,  jak 

tylko  jest  to  rozs

tylko  jest  to  rozs

ą

ą

dnie  osi

dnie  osi

ą

ą

galne,  przy 

galne,  przy 

uwzgl

uwzgl

ę

ę

dnieniu,  czynników  ekonomicznych, 

dnieniu,  czynników  ekonomicznych, 

spo

spo

ł

ł

ecznych i zdrowotnych

ecznych i zdrowotnych

background image

Ochrona radiologiczna pacjenta

Ochrona radiologiczna pacjenta

 

Zespó

Zespó

ł

ł

 czynności  i  ogranicze

 czynności  i  ogranicze

ń

ń

 zmierzaj

 zmierzaj

ą

ą

cych 

cych 

do  zminimalizowania  nara

do  zminimalizowania  nara

ż

ż

enia  pacjenta  na 

enia  pacjenta  na 

promieniowanie  jonizuj

promieniowanie  jonizuj

ą

ą

ce,  które  nie  będzie 

ce,  które  nie  będzie 

nadmiernie  utrudniało  lub  uniemo

nadmiernie  utrudniało  lub  uniemo

ż

ż

liwiało 

liwiało 

uzyskania  po

uzyskania  po

ż

ż

ą

ą

danych  i  uzasadnionych 

danych  i  uzasadnionych 

informacji  diagnostycznych  lub  efektów 

informacji  diagnostycznych  lub  efektów 

leczniczych.

leczniczych.

 

 

background image

 

Rys historyczny ochrony 

Rys historyczny ochrony 

radiologicznej

radiologicznej

 

background image

Historię ochrony radiologicznej można podzielić na 

Historię ochrony radiologicznej można podzielić na 

zasadnicze okresy, tj.: okres od 1

zasadnicze okresy, tj.: okres od 1

8

8

85 do 1945r i od 1946r do 

85 do 1945r i od 1946r do 

chwili obecnej.

chwili obecnej.

A.

A.

Okres 1895 – 1945

Okres 1895 – 1945

1895r.  -  Wilhelm  C.Roentgen  odkrywa 

1895r.  -  Wilhelm  C.Roentgen  odkrywa 

promieniowanie X,

promieniowanie X,

1896r.  -  Henry  Becquerel  odkrywa 

1896r.  -  Henry  Becquerel  odkrywa 

promieniowanie uranu,

promieniowanie uranu,

1897r.    - Maria Curie-Skłodowska odkrywa 

1897r.    - Maria Curie-Skłodowska odkrywa 

tzw. naturalną promieniotwórczość

tzw. naturalną promieniotwórczość

background image

1896r.  -  W.Fuchs  –  pierwsze  wezwania  do 

1896r.  -  W.Fuchs  –  pierwsze  wezwania  do 

zaleceń ochrony przed promieniowaniem; 

zaleceń ochrony przed promieniowaniem; 

- osłony, odległość od skóry 30 cm,

- osłony, odległość od skóry 30 cm,

1903r. - A. Graham Bell sugeruje aby do 

1903r. - A. Graham Bell sugeruje aby do 

nowotworu zbli

nowotworu zbli

ż

ż

yć rad,

yć rad,

 

 

background image

Personel medyczny (częste uszkodzenia skóry i układu 

Personel medyczny (częste uszkodzenia skóry i układu 

krwiotwórczego) wy

krwiotwórczego) wy

ż

ż

sza umieralność lekarzy radiologów

sza umieralność lekarzy radiologów

 

1913r.  Niemcy,  1915r.  W.Brytania  -  pierwsze 

1913r.  Niemcy,  1915r.  W.Brytania  -  pierwsze 

zalecenia ochronne,

zalecenia ochronne,

1913r. - F. Proescher publikuje prace na temat 

1913r. - F. Proescher publikuje prace na temat 

wykorzystania radu w celach leczniczych,

wykorzystania radu w celach leczniczych,

1925r.  - I Kongres Radiologiczny

1925r.  - I Kongres Radiologiczny

1928r. - II Kongres Radiologiczny  i powołanie 

1928r. - II Kongres Radiologiczny  i powołanie 

Komisji ICRP,

Komisji ICRP,

background image

Zalecenia stosowania osłon zewnętrznych przed 

Zalecenia stosowania osłon zewnętrznych przed 

promieniowaniem X i gamma.

promieniowaniem X i gamma.

Dawka tolerancyjna 60R/rok; 0,2R/dzień, 50 R/rok  (1930 r.)

Dawka tolerancyjna 60R/rok; 0,2R/dzień, 50 R/rok  (1930 r.)

1936r. - John Lawrence – zastosowanie 

1936r. - John Lawrence – zastosowanie 

fosforu-32 do leczenia leukemii,

fosforu-32 do leczenia leukemii,

1938r. - odkrycie izotopu jodu- 131           

1938r. - odkrycie izotopu jodu- 131           

i kobaltu -60

i kobaltu -60

1940r. - uruchomienie cyklotronu na 

1940r. - uruchomienie cyklotronu na 

potrzeby produkcji radionuklidów

potrzeby produkcji radionuklidów

background image

USA – zalecenia dawki dziennej < 0,1 R/dzie

USA – zalecenia dawki dziennej < 0,1 R/dzie

ń

ń

< 0,3 R/tydz., 1,5 R/rok ( dla ludno

< 0,3 R/tydz., 1,5 R/rok ( dla ludno

ś

ś

ci)

ci)

1945r.  u

1945r.  u

ż

ż

ycie  bomby  atomowej  w  celach 

ycie  bomby  atomowej  w  celach 

militarnych ( Hiroszima, Nagasaki

militarnych ( Hiroszima, Nagasaki

)

)

background image

B. Okres 1946 do 2007

B. Okres 1946 do 2007

 

1946  –  skuteczne  leczenie  raka  tarczycy 

1946  –  skuteczne  leczenie  raka  tarczycy 

izotopem jodu – 131,

izotopem jodu – 131,

1950  –  użycie  roztworu  fizjologicznego  z  J-131 

1950  –  użycie  roztworu  fizjologicznego  z  J-131 

do obrazowania serca,

do obrazowania serca,

1950 – restytucja ICRP

1950 – restytucja ICRP

zalecenia  0,3  R/tydz  –  dla  pracowników, 

zalecenia  0,3  R/tydz  –  dla  pracowników, 

20R/okres płodności, pierwsza wersja ALARA,

20R/okres płodności, pierwsza wersja ALARA,

narażenie  dopuszczalne  ludności  1/10  dawki 

narażenie  dopuszczalne  ludności  1/10  dawki 

„zawodowej”, dla gonad 1/30 dawki,

„zawodowej”, dla gonad 1/30 dawki,

background image

1945r.  –  Dawid  Kuhl  wynalaz

1945r.  –  Dawid  Kuhl  wynalaz

ł

ł

 sposób  na 

 sposób  na 

rejestrowanie promieniowania radionuklidów     

rejestrowanie promieniowania radionuklidów     

w postaci zdj

w postaci zdj

ę

ę

cia,

cia,

1958r.  –  pierwszy  raport  ICRP  w  sprawie 

1958r.  –  pierwszy  raport  ICRP  w  sprawie 

możliwości  braku  dawki  progowej  dla  zjawisk 

możliwości  braku  dawki  progowej  dla  zjawisk 

stochastycznych,

stochastycznych,

ICRP  proponuje  dawki  dopuszczalne  15  rem 

ICRP  proponuje  dawki  dopuszczalne  15  rem 

rocznie przy ograniczeniu dawek dla gonad         

rocznie przy ograniczeniu dawek dla gonad         

i  szpiku  formu

i  szpiku  formu

łę

łę

 D<  5  (N-18)  rem,  zalecana 

 D<  5  (N-18)  rem,  zalecana 

dawka  3  rem  na  kwartał,  inne  narz

dawka  3  rem  na  kwartał,  inne  narz

ą

ą

dy  0,3 

dy  0,3 

rem/tydz, dawka genetyczna znacz

rem/tydz, dawka genetyczna znacz

ą

ą

ca < 5 rem, 

ca < 5 rem, 

ekspozycja medyczna jodu – najni

ekspozycja medyczna jodu – najni

ż

ż

sza.

sza.

background image

Zalecenia 

konieczno

Zalecenia 

konieczno

ś

ś

ci 

dozymetrii 

ci 

dozymetrii 

indywidualnej na obszarach kontrolowanych.

indywidualnej na obszarach kontrolowanych.

Ryzyko radiologiczne rozumiane i definiowane 

Ryzyko radiologiczne rozumiane i definiowane 

jako  prawdopodobie

jako  prawdopodobie

ń

ń

stwo 

stwo 

ś

ś

mierci  z  powodu 

mierci  z  powodu 

nowotworów i nast

nowotworów i nast

ę

ę

pstw dziedzicznych

pstw dziedzicznych

background image

1958r. – skonstruowanie kamery scyntylacyjnej,

1958r. – skonstruowanie kamery scyntylacyjnej,

1974r. – ICRP koncepcja dawki narażonej / rodzaj 

1974r. – ICRP koncepcja dawki narażonej / rodzaj 

promieniowania, wrażliwość narządowa,

promieniowania, wrażliwość narządowa,

Pierwsze  sformułowanie  trzech  podstawowych 

Pierwsze  sformułowanie  trzech  podstawowych 

zasad ochrony radiologicznej:

zasad ochrony radiologicznej:

- uzasadnienie praktyki,

- uzasadnienie praktyki,

- optymalizacja ochrony,

- optymalizacja ochrony,

-ograniczenie  dawki  osobniczej  (50  mSv/rok-

-ograniczenie  dawki  osobniczej  (50  mSv/rok-

zawodowo, 5 mSv/rok-ogó

zawodowo, 5 mSv/rok-ogó

ł

ł

 ludno

 ludno

ś

ś

ci),

ci),

Zdefiniowanie rocznych limitów wch

Zdefiniowanie rocznych limitów wch

ł

ł

oni

oni

ęć

ęć

 do 

 do 

ustroju substancji promieniotwórczych.

ustroju substancji promieniotwórczych.

 

 

background image

1986r – katastrofa elektrowni jądrowej           

1986r – katastrofa elektrowni jądrowej           

w Czarnobylu,

w Czarnobylu,

1991r.  –  obniżenie  dawek  granicznych:  20 

1991r.  –  obniżenie  dawek  granicznych:  20 

mSv/rok-  ekspozycja  zawodowa, 

mSv/rok-  ekspozycja  zawodowa, 

1  mSv/rok 

1  mSv/rok 

– populacja.

– populacja.

Nowe 

warto

Nowe 

warto

ś

ś

ci 

czynników 

jako

ci 

czynników 

jako

ś

ś

ci 

ci 

promieniowania  ( w

promieniowania  ( w

R

R

 ) i dla narz

 ) i dla narz

ą

ą

dów (w

dów (w

T

T

 ).

 ).

Ocena działania małych dawek.

Ocena działania małych dawek.

background image

W  Polsce  jest  ponad  10  t

W  Polsce  jest  ponad  10  t

y

y

s.  aparatów 

s.  aparatów 

rentgenowskich,  które  wykorzystywane  s

rentgenowskich,  które  wykorzystywane  s

ą

ą

 do 

 do 

wykonywania ok. 30 milionów bada

wykonywania ok. 30 milionów bada

ń

ń

 rocznie.

 rocznie.

Od 

kilku 

lat 

obserwuje 

si

Od 

kilku 

lat 

obserwuje 

si

ę

ę

 wzrost 

 wzrost 

zainteresowania  promieniowaniem  jonizuj

zainteresowania  promieniowaniem  jonizuj

ą

ą

cym 

cym 

w celach medycznych, w tym z wykorzystaniem 

w celach medycznych, w tym z wykorzystaniem 

nowych  procedur  obci

nowych  procedur  obci

ąż

ąż

aj

aj

ą

ą

cych  pacjentów 

cych  pacjentów 

wysok

wysok

ą

ą

 dawk

 dawk

ą

ą

 np.  tomografia  komputerowa, 

 np.  tomografia  komputerowa, 

radiologia zabiegowa.

radiologia zabiegowa.

background image

Ekspozycja na promieniowanie jonizujące, 

Ekspozycja na promieniowanie jonizujące, 

która ma związek z diagnozowaniem lub terapią 

która ma związek z diagnozowaniem lub terapią 

nazywa się 

nazywa się 

ekspozycją medyczną

ekspozycją medyczną

Obejmuje ona:

Obejmuje ona:

 

diagnostyk

diagnostyk

ę

ę

 rentgenowsk

 rentgenowsk

ą

ą

,

,

badania radioizotopowe/medycyna nuklearna,

badania radioizotopowe/medycyna nuklearna,

radioterapię, w tym terapię jodem – 131, 

radioterapię, w tym terapię jodem – 131, 

gammaterapi

gammaterapi

ę

ę

, brachyterapi

, brachyterapi

ę

ę

 

 

background image

Przeciętna  dawka  efektywna  powodowana 

Przeciętna  dawka  efektywna  powodowana 

badaniami rentgenowskimi w Polsce              

badaniami rentgenowskimi w Polsce              

w  przeliczeniu  na  jedno  badanie  wynosi  1,2 

w  przeliczeniu  na  jedno  badanie  wynosi  1,2 

mSv,  natomiast  w  przeliczeniu  na  jednego 

mSv,  natomiast  w  przeliczeniu  na  jednego 

mieszkańca 0,8 mSv.

mieszkańca 0,8 mSv.

W  medycynie  nuklearnej  przeciętna  dawka 

W  medycynie  nuklearnej  przeciętna  dawka 

efektywna  przypadająca  na  jedno  badanie 

efektywna  przypadająca  na  jedno  badanie 

radioizotopowe In vivo wynosi ok. 10 mSv     

radioizotopowe In vivo wynosi ok. 10 mSv     

       z  czego  ok.  7  mSv  stanowią  badania 

       z  czego  ok.  7  mSv  stanowią  badania 

tarczycy jodem i ok. 2mSv badania technetem 

tarczycy jodem i ok. 2mSv badania technetem 

– 99m.

– 99m.

background image

Rodzaje i kategorie ekspozycji na 

Rodzaje i kategorie ekspozycji na 

promieniowanie jonizujące.

promieniowanie jonizujące.

 

Jeste

ś

my  stale  poddani  działania  promieniowania 

jonizuj

ą

cego  pochodz

ą

cego  z  naturalnych  sztucznych 

źródeł. Mówimy o 

nara

ż

eniu zewn

ę

trznym

, gdy źródło 

promieniowania znajduje się poza organizmem                

nara

ż

eniu  wewn

ę

trznym

,  gdy  źródło  jest  wewn

ą

trz 

organizmu.  O  osobach,  które  zastały  podane  działaniu 
promieniowania  jonizuj

ą

cego  ,  mówimy,  że  zostały 

napromienione.

 Je

ż

eli  źródło  znajduje  się  na  zewn

ą

trz 

organizmu, mówimy o 

napromienieniu zewn

ę

trznym

,   

a je

ż

eli wewn

ą

trz – o 

napromienieniu wewn

ę

trznym. 

background image

Natomiast 

ska

ż

eniem 

promieniotwórczym

 

nazywamy obecność substancji promieniotwórczej     

jakimkolwiek 

miejscu 

poza 

źródłem 

promieniowania.

Ekspozycja  zawodowa

 –  dotyczy  osób  pracuj

ą

cych 

zawodowo ze 

ź

ródłem promieniowania jonizuj

ą

cego.

Ekspozycja 

medyczna

 – 

dotyczy 

osób 

diagnozowanych  lub  leczonych  promieniowaniem 
jonizującym.

Ekspozycja  ludno

ś

ci

 –  dotyczy  nara

ż

enia  na 

promieniowanie ludzi z ogółu ludności.

background image

W medycynie promieniowanie jonizuj

W medycynie promieniowanie jonizuj

ą

ą

ce stosowane 

ce stosowane 

jest głównie w badaniach diagnostycznych, jak          

jest głównie w badaniach diagnostycznych, jak          

i w terapii.

i w terapii.

W Polsce, lekarze, technicy rtg, piel

W Polsce, lekarze, technicy rtg, piel

ę

ę

gniarki stanowi

gniarki stanowi

ą

ą

 

 

najwi

najwi

ę

ę

ksz

ksz

ą

ą

 grup

 grup

ę

ę

 zawodow

 zawodow

ą

ą

 nara

 nara

ż

ż

on

on

ą

ą

 na 

 na 

promieniowanie  jonizuj

promieniowanie  jonizuj

ą

ą

ce  emitowane  ze 

ce  emitowane  ze 

ź

ź

róde

róde

ł

ł

 

 

sztucznych

sztucznych

Na 

Na 

ś

ś

wiecie  kontroluje  si

wiecie  kontroluje  si

ę

ę

 nara

 nara

ż

ż

enie  ponad  1,5  mln 

enie  ponad  1,5  mln 

pracowników słu

pracowników słu

ż

ż

by zdrowia.

by zdrowia.

background image

Podział dawek efektywnych 

Podział dawek efektywnych 

pracowników słu

pracowników słu

ż

ż

by zdrowia 

by zdrowia 

nara

nara

ż

ż

onych na 

onych na 

promieniowanie rentgenowskie

promieniowanie rentgenowskie

 

background image

Dawka średnia - 0,6 mSv/rok

Dawka średnia - 0,6 mSv/rok

Odsetek osób, które otrzymały dawkę 

Odsetek osób, które otrzymały dawkę 

roczną w przedziale [mSv]:

roczną w przedziale [mSv]:

 

- < 0,1 >

- < 0,1 >

~  97,9%

~  97,9%

- < 1,2 >

- < 1,2 >

~     1%

~     1%

-  < 2,5 >

-  < 2,5 >

~     0,7%

~     0,7%

- < 5 – 15>

- < 5 – 15>

~     0,25%

~     0,25%

- < 15 -20>

- < 15 -20>

~     0,01%

~     0,01%

- < 20 -50>

- < 20 -50>

~     0,02%

~     0,02%

- > 50

- > 50

~      0,01%

~      0,01%

background image

Podział dawek równowa

Podział dawek równowa

ż

ż

nych 

nych 

dla d

dla d

ł

ł

oni osób 

oni osób 

nara

nara

ż

ż

onych zawodowo na 

onych zawodowo na 

promieniowanie rentgenowskie

promieniowanie rentgenowskie

 

.

.

 

background image

Dawka 

ś

rednia ~ 7,8 mSv

Odsetek osób, które otrzymały dawk

ę

 

roczn

ą

 w przedziale [mSv]

 

- <  0,10  >

- <  0,10  >

~  86

~  86

- / 10,20  >     

- / 10,20  >     

~    6,6

~    6,6

- /  20,50 >

- /  20,50 >

~    3,4

~    3,4

- /  50,150

- /  50,150

~    3,2

~    3,2

- /  150 – 200>

- /  150 – 200>

~    0,4

~    0,4

- /  200,   500 >

- /  200,   500 >

~    0,4

~    0,4

-   > 500

-   > 500

~     0,0

~     0,0

 

 

background image

Poziom nara

Poziom nara

ż

ż

enia pacjentów,                 

enia pacjentów,                 

   a tym samym pochłoni

   a tym samym pochłoni

ę

ę

ta dawka,  

ta dawka,  

uwarunkowany jest m.in.:

uwarunkowany jest m.in.:

 

 

poprawnością  doboru  natężenia  i  fizycznej 

jakości promieniowania X,
  poprawnością  ustawienia  geometrii  wiązki 
pierwotnego promieniowania X,
  zapewnieniem  odpowiedniej  czułości  receptora 
obrazu.

background image

Przybliżone wartości dawek otrzymanych 

Przybliżone wartości dawek otrzymanych 

przez pacjentów podczas robienia zdjęć rtg 

przez pacjentów podczas robienia zdjęć rtg 

kręgosłupa i klatki piersiowej.

kręgosłupa i klatki piersiowej.

Rodzaj badania

Rodzaj badania

           

           

Poziom refencyjny( mGy)

Poziom refencyjny( mGy)

 

 

Parametry rozkładu 

Parametry rozkładu 

dawek [mGy]

dawek [mGy]

Radiografia klatki 

Radiografia klatki 

              

              

 

 

0,3

0,3

                              

                              

0,15 – 3,9

0,15 – 3,9

 

 

piersiowej (PA)

piersiowej (PA)

  

  

Radiografia 

Radiografia 

kręgosłupa 

kręgosłupa 

lędźwiowego (AP)

lędźwiowego (AP)

              

              

 

 

10

10

                                

                                

2,4 -15

2,4 -15

   

   

background image

Przeciętne wartości dawek efektywnych w 

Przeciętne wartości dawek efektywnych w 

badaniach radioizotopowych in vivo

badaniach radioizotopowych in vivo

 (mSv)

 (mSv)

Scyntygrafia kośćca

~

3

Dynamiczna scyntygrafia nerek 

~

1,8 

Scyntygrafia tarczycy ( Tc-99m)

~

1,5 

Scyntygrafia tarczycy ( J – 131)

~

60 

Perfuzyjna scyntygrafia płuc

~

3,3

background image

W Polsce nara

W Polsce nara

ż

ż

enie od źróde

enie od źróde

ł

ł

 naturalnych 

 naturalnych 

stanowi  ok.  74%  ca

stanowi  ok.  74%  ca

ł

ł

kowitego  nara

kowitego  nara

ż

ż

enia 

enia 

radiacyjnego  i  wyra

radiacyjnego  i  wyra

ż

ż

one  jako  dawka 

one  jako  dawka 

skuteczna  wynosi  ok.  2,5  mSv/rok. 

skuteczna  wynosi  ok.  2,5  mSv/rok. 

Najwi

Najwi

ę

ę

kszy  udział  w  tym  nara

kszy  udział  w  tym  nara

ż

ż

eniu  ma 

eniu  ma 

radon i produkty jego rozpadu, od których 

radon i produkty jego rozpadu, od których 

statystyczny mieszkaniec  Polski otrzymuje 

statystyczny mieszkaniec  Polski otrzymuje 

dawk

dawk

ę

ę

 wynosz

 wynosz

ą

ą

c

c

ą

ą

 ok. 1,36 mSv/rok.

 ok. 1,36 mSv/rok.

 

background image

Udział różnych źródeł promieniowania 

Udział różnych źródeł promieniowania 

jonizującego w średniorocznej dawce skutecznej:

jonizującego w średniorocznej dawce skutecznej:

Radon

~40,6 %

Promieniowanie gamma

~13,8 %

Promieniowanie kosmiczne

~8,5%

Skażenie wewnętrzne

~8,1 %

Toron

~3   %

Promieniowanie w medycynie
 i inne źródła sztuczne

~26  % 

background image

Podstawowe zasady 

Podstawowe zasady 

ograniczenia ekspozycji    

ograniczenia ekspozycji    

  na promieniowanie.

  na promieniowanie.

 

background image

 

Uzasadnienie konieczności 

Uzasadnienie konieczności 

nara

nara

ż

ż

enia

enia

.

.

 

nara

nara

ż

ż

enie:

enie:

 proces,  w  którym  organizm  ludzki 

 proces,  w  którym  organizm  ludzki 

podlega działaniu promieniowania jonizuj

podlega działaniu promieniowania jonizuj

ą

ą

cego.

cego.

background image

Przypadki nara

Przypadki nara

ż

ż

enia na dzia

enia na dzia

ł

ł

anie promieniowania 

anie promieniowania 

jonizuj

jonizuj

ą

ą

cego w celach medycznych.

cego w celach medycznych.

 

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  pacjentów 

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  pacjentów 

jako części ich własnego rozpoznania medycznego lub leczenia,

jako części ich własnego rozpoznania medycznego lub leczenia,

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  osób 

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  osób 

fizycznych jako części nadzoru ochrony zdrowia pracowników,

fizycznych jako części nadzoru ochrony zdrowia pracowników,

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  osób 

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  osób 

fizycznych jako części pierwotnych badań zdrowia,

fizycznych jako części pierwotnych badań zdrowia,

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  zdrowych 

narażenie  na  działanie  promieniowania  jonizującego  zdrowych 

osób  fizycznych  lub  pacjentów  dobrowolnie  uczestniczących  w 

osób  fizycznych  lub  pacjentów  dobrowolnie  uczestniczących  w 

badawczych  programach  medycznych  lub  biomedycznych, 

badawczych  programach  medycznych  lub  biomedycznych, 

diagnostycznych lub terapeutycznych,

diagnostycznych lub terapeutycznych,

nara

nara

ż

ż

enie na dzia

enie na dzia

ł

ł

anie promieniowania jonizuj

anie promieniowania jonizuj

ą

ą

cego osób 

cego osób 

fizycznych jako cz

fizycznych jako cz

ęś

ęś

ci procedury medycznej s

ci procedury medycznej s

ą

ą

dowej

dowej

 

 

background image

Je

Je

ż

ż

eli nie mo

eli nie mo

ż

ż

na uzasadni

na uzasadni

ć

ć

 

 

nara

nara

ż

ż

enia na działanie 

enia na działanie 

promieniowania jonizuj

promieniowania jonizuj

ą

ą

cego, 

cego, 

powinno być ono zabronione

powinno być ono zabronione

.

.

 

 

background image

Optymalizacja ochrony przed 

Optymalizacja ochrony przed 

promieniowaniem.

promieniowaniem.

 

Wszelkie dawki wynikające z narażenia na działanie 

Wszelkie dawki wynikające z narażenia na działanie 

promieniowania  jonizującego  w  celach  medycznych 

promieniowania  jonizującego  w  celach  medycznych 

do  celów  radiologicznych,  z  wyjątkiem  procedur 

do  celów  radiologicznych,  z  wyjątkiem  procedur 

radioterapeutycznych,  są  utrzymane  na  jak 

radioterapeutycznych,  są  utrzymane  na  jak 

najniższym,  racjonalnie  osiągalnym  poziomie, 

najniższym,  racjonalnie  osiągalnym  poziomie, 

zgodnie  z  uzyskiwaniem  wymaganej  informacji 

zgodnie  z  uzyskiwaniem  wymaganej  informacji 

diagnostycznej,  biorąc  pod  uwagę  czynniki 

diagnostycznej,  biorąc  pod  uwagę  czynniki 

gospodarcze i społeczne,

gospodarcze i społeczne,

background image

W  odniesieniu  do  każdego  narażenia  na  działanie 

W  odniesieniu  do  każdego  narażenia  na  działanie 

promieniowania  jonizującego  w  celach  medycznych  osób 

promieniowania  jonizującego  w  celach  medycznych  osób 

fizycznych  do  celów  radioterapeutycznych,  narażenie  na 

fizycznych  do  celów  radioterapeutycznych,  narażenie  na 

działanie  promieniowania  jonizującego  docelowej  powierzchni 

działanie  promieniowania  jonizującego  docelowej  powierzchni 

jest  planowane  odrębnie  dla  każdego  przypadku,  biorąc  pod 

jest  planowane  odrębnie  dla  każdego  przypadku,  biorąc  pod 

uwagę, że dawki dla miejsc i tkanek docelowych są tak niskie, jak 

uwagę, że dawki dla miejsc i tkanek docelowych są tak niskie, jak 

jest  to  racjonalnie  osiągalne  oraz  zgodnie  z  zamierzonymi 

jest  to  racjonalnie  osiągalne  oraz  zgodnie  z  zamierzonymi 

radioterapeutycznymi 

celami 

narażenia 

na 

działanie 

radioterapeutycznymi 

celami 

narażenia 

na 

działanie 

promieniowania jonizującego.

promieniowania jonizującego.

Ustanowienie  i  stosowanie  diagnostycznych  poziomów 

Ustanowienie  i  stosowanie  diagnostycznych  poziomów 

referencyjnych    w odniesieniu do badań radiodiagnostycznych,

referencyjnych    w odniesieniu do badań radiodiagnostycznych,

W programach biomedycznych i medycznych:

W programach biomedycznych i medycznych:

-

-

     zainteresowane  osoby  fizyczne  uczestnicz

     zainteresowane  osoby  fizyczne  uczestnicz

ą

ą

 w  nich 

 w  nich 

dobrowolnie,

dobrowolnie,

-

-

 osoby fizyczne s

 osoby fizyczne s

ą

ą

 powiadamiane o zagro

 powiadamiane o zagro

ż

ż

eniu zwi

eniu zwi

ą

ą

zanym  

zanym  

           z nara

           z nara

ż

ż

eniem na dzia

eniem na dzia

ł

ł

anie promieniowania jonizuj

anie promieniowania jonizuj

ą

ą

cego

cego

background image

Ustalone  jest  ograniczenie  dawki  dla  osób 

Ustalone  jest  ograniczenie  dawki  dla  osób 

fizycznych,  w  odniesieniu  do  których  nie  oczekuje 

fizycznych,  w  odniesieniu  do  których  nie  oczekuje 

si

si

ę

ę

 

 

ż

ż

adnej  bezpośredniej  korzyści  wynikaj

adnej  bezpośredniej  korzyści  wynikaj

ą

ą

cej  z 

cej  z 

nara

nara

ż

ż

enia,

enia,

W  przypadku  pacjentów,  którzy  dobrowolnie 

W  przypadku  pacjentów,  którzy  dobrowolnie 

zgadzaj

zgadzaj

ą

ą

 si

 si

ę

ę

 na  podanie  si

 na  podanie  si

ę

ę

 doświadczalnym 

 doświadczalnym 

praktykom  diagnostycznym  lub  terapeutycznym  a 

praktykom  diagnostycznym  lub  terapeutycznym  a 

którzy oczekuj

którzy oczekuj

ą

ą

, ze wynios

, ze wynios

ą

ą

 korzyści diagnostyczne 

 korzyści diagnostyczne 

lub  lecznicze  z  tych  praktyk,  docelowe  poziomy 

lub  lecznicze  z  tych  praktyk,  docelowe  poziomy 

dawek  s

dawek  s

ą

ą

 planowane  indywidualnie  przez  lekarza 

 planowane  indywidualnie  przez  lekarza 

kieruj

kieruj

ą

ą

cego na badanie i zabieg,

cego na badanie i zabieg,

Zapewnienie  utrzymania  na  jak  najni

Zapewnienie  utrzymania  na  jak  najni

ż

ż

szym 

szym 

racjonalnie 

osi

racjonalnie 

osi

ą

ą

galnym 

poziomie 

dawek 

galnym 

poziomie 

dawek 

wynikaj

wynikaj

ą

ą

cych 

nara

cych 

nara

ż

ż

enia 

na 

dzia

enia 

na 

dzia

ł

ł

anie 

anie 

promieniowania  jonizuj

promieniowania  jonizuj

ą

ą

cego  do  celów  medycyny 

cego  do  celów  medycyny 

s

s

ą

ą

dowej

dowej

background image

Proces  optymalizacji  obejmuje  wybór  sprz

Proces  optymalizacji  obejmuje  wybór  sprz

ę

ę

tu,  spójnego 

tu,  spójnego 

tworzenia  odpowiednich  informacji  diagnostycznych  lub 

tworzenia  odpowiednich  informacji  diagnostycznych  lub 

wyników  leczenia,  jak  równie

wyników  leczenia,  jak  równie

ż

ż

 kontrol

 kontrol

ę

ę

 aspektów 

 aspektów 

praktycznych, zapewnienie jako

praktycznych, zapewnienie jako

ś

ś

ci, kontrol

ci, kontrol

ę

ę

 jako

 jako

ś

ś

ci, ocen

ci, ocen

ę

ę

  

  

   i  obliczanie  dawek  pacjenta  i  zarz

   i  obliczanie  dawek  pacjenta  i  zarz

ą

ą

dzanie  dzia

dzanie  dzia

ł

ł

aniami, 

aniami, 

przy  uwzgl

przy  uwzgl

ę

ę

dnieniu  czynników  ekonomicznych  i 

dnieniu  czynników  ekonomicznych  i 

spo

spo

ł

ł

ecznych,

ecznych,

W  przypadku  pacjentów  poddanych  leczeniu  lub 

W  przypadku  pacjentów  poddanych  leczeniu  lub 

diagnostyce  z  u

diagnostyce  z  u

ż

ż

yciem  nuklidów  promieniotwórczych, 

yciem  nuklidów  promieniotwórczych, 

lekarz  wykonuj

lekarz  wykonuj

ą

ą

cy  badanie  albo  zabieg  lub  posiadacz 

cy  badanie  albo  zabieg  lub  posiadacz 

urz

urz

ą

ą

dzenia radiologicznego, dostarcza pacjentowi lub jego 

dzenia radiologicznego, dostarcza pacjentowi lub jego 

prawnemu  opiekunowi  pisemne  instrukcje,  w  celu 

prawnemu  opiekunowi  pisemne  instrukcje,  w  celu 

ograniczenia  dawek      w  stosunku  do  osób  maj

ograniczenia  dawek      w  stosunku  do  osób  maj

ą

ą

cych 

cych 

kontakt z pacjentem, instrukcje te przekazywane s

kontakt z pacjentem, instrukcje te przekazywane s

ą

ą

 przed 

 przed 

opuszczeniem zak

opuszczeniem zak

ł

ł

adu opieki zdrowotnej. 

adu opieki zdrowotnej. 

background image

 

Dawki graniczne

Dawki graniczne

Dla pracowników dawka graniczna, wyra

Dla pracowników dawka graniczna, wyra

ż

ż

ona 

ona 

jako  dawka  skuteczna/efektywna  wynosi  20 

jako  dawka  skuteczna/efektywna  wynosi  20 

mSv/rok

mSv/rok

Dawka  /20  mSv/rok/  mo

Dawka  /20  mSv/rok/  mo

ż

ż

e  być  w  danym 

e  być  w  danym 

roku  kalendarzowym  przekroczona  do 

roku  kalendarzowym  przekroczona  do 

warto

warto

ś

ś

ci 50 mSv, pod warunkiem, 

ci 50 mSv, pod warunkiem, 

ż

ż

e w ciągu 

e w ciągu 

kolejnych  pięciu  lat  kalendarzowych  jej 

kolejnych  pięciu  lat  kalendarzowych  jej 

sumaryczna warto

sumaryczna warto

ść

ść

 nie przekroczy 100 mSv.

 nie przekroczy 100 mSv.

background image

Dawka graniczna, wyrażona jako dawka 

Dawka graniczna, wyrażona jako dawka 

równoważna, wynosi w ciągu roku 

równoważna, wynosi w ciągu roku 

kalendarzowego:

kalendarzowego:

 

150 mSv

150 mSv

dla soczewek oczu,

dla soczewek oczu,

500  mSv

500  mSv

dla  skóry,  jako  warto

dla  skóry,  jako  warto

ść

ść

 

 

ś

ś

rednia  dla 

rednia  dla 

dowolnej  powierzchni  1  cm

dowolnej  powierzchni  1  cm

2

2

 

 

napromienionej 

napromienionej 

czę

czę

ś

ś

ci skóry,

ci skóry,

500mSv

500mSv

dla dłoni, przedramion, stóp i 

dla dłoni, przedramion, stóp i 

podudzi.

podudzi.

 

 

background image

Kobieta,  od  chwili  zawiadomienia  przez  ni

Kobieta,  od  chwili  zawiadomienia  przez  ni

ą

ą

 

 

kierownika  jednostki  organizacyjnej  o  ci

kierownika  jednostki  organizacyjnej  o  ci

ąż

ąż

y,  nie 

y,  nie 

mo

mo

ż

ż

e  być  zatrudniana  w  warunkach  prowadz

e  być  zatrudniana  w  warunkach  prowadz

ą

ą

cych 

cych 

do  otrzymania  przez  maj

do  otrzymania  przez  maj

ą

ą

ce  się  urodzić  dziecko 

ce  się  urodzić  dziecko 

dawki  skutecznej  /efektywnej/  przekraczaj

dawki  skutecznej  /efektywnej/  przekraczaj

ą

ą

cej 

cej 

wartości 

wartości 

1 mSv.

1 mSv.

Dla uczniów, studentów i praktykantów, w wieku 18 

Dla uczniów, studentów i praktykantów, w wieku 18 

lat i powy

lat i powy

ż

ż

ej wartości dawek granicznych przyjmuje 

ej wartości dawek granicznych przyjmuje 

się tak jak dla pracowników.

się tak jak dla pracowników.

background image

Dla uczniów, studentów i praktykantów w wieku od 

Dla uczniów, studentów i praktykantów w wieku od 

16 do 18 lat, dawka graniczna wyra

16 do 18 lat, dawka graniczna wyra

ż

ż

ona jako dawka 

ona jako dawka 

skuteczna / efektywna/ z zastrze

skuteczna / efektywna/ z zastrze

ż

ż

eniem / kobieta w 

eniem / kobieta w 

ci

ci

ąż

ąż

y/,  wynosi  6  mSv/rok,  przy  czym  dawka 

y/,  wynosi  6  mSv/rok,  przy  czym  dawka 

graniczna  wyra

graniczna  wyra

ż

ż

ona  jako  dawka  równowa

ona  jako  dawka  równowa

ż

ż

na, 

na, 

wynosi w ci

wynosi w ci

ą

ą

gu roku kalendarzowego:

gu roku kalendarzowego:

50 mSv dla soczewek oczu,

50 mSv dla soczewek oczu,

-

-

150 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla 

150 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla 

dowolnej  powierzchni  1cm

dowolnej  powierzchni  1cm

2

2

 

 

napromienionej 

napromienionej 

cz

cz

ęś

ęś

ci skóry,

ci skóry,

150 mSv dla d

150 mSv dla d

ł

ł

oni, przedramion, stóp i podudzi

oni, przedramion, stóp i podudzi

.

background image

Dla  osób  z  ogółu  ludności  dawka  graniczna 

Dla  osób  z  ogółu  ludności  dawka  graniczna 

wyra

wyra

ż

ż

ona  jako  dawka  skuteczna  /  efektywna/ 

ona  jako  dawka  skuteczna  /  efektywna/ 

wynosi  1mSv/rok,  przy  czym  dawka  graniczna, 

wynosi  1mSv/rok,  przy  czym  dawka  graniczna, 

wyra

wyra

ż

ż

ona  jako  dawka  równowa

ona  jako  dawka  równowa

ż

ż

na,  wynosi  w  ci

na,  wynosi  w  ci

ą

ą

gu 

gu 

roku kalendarzowego:

roku kalendarzowego:

15 mSv dla soczewek oczu,

15 mSv dla soczewek oczu,

-

-

50 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla 

50 mSv dla skóry, jako wartość średnia dla 

dowolnej  powierzchni  1cm

dowolnej  powierzchni  1cm

2

2

 

 

napromienionej 

napromienionej 

cz

cz

ęś

ęś

ci skóry.

ci skóry.

background image

Dawka  1  mSv  mo

Dawka  1  mSv  mo

ż

ż

e  być  w  danym  roku  kalendarzowym 

e  być  w  danym  roku  kalendarzowym 

przekroczona, pod warunkiem, że w ci

przekroczona, pod warunkiem, że w ci

ą

ą

gu kolejnych 5 lat 

gu kolejnych 5 lat 

kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy    

kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy    

5 mSv.

5 mSv.

Wyznaczaj

Wyznaczaj

ą

ą

c  dawki  skuteczne,  zmniejsza  się  je  o  dawki 

c  dawki  skuteczne,  zmniejsza  się  je  o  dawki 

wynikaj

wynikaj

ą

ą

ce 

naturalnego 

tła 

promieniowania 

ce 

naturalnego 

tła 

promieniowania 

jonizuj

jonizuj

ą

ą

cego 

występuj

cego 

występuj

ą

ą

cego 

na 

danym 

terenie, 

cego 

na 

danym 

terenie, 

uwzględniaj

uwzględniaj

ą

ą

c  rzeczywisty  czas  nara

c  rzeczywisty  czas  nara

ż

ż

enia.  Jeżeli  tło 

enia.  Jeżeli  tło 

naturalne nie jest znane, za jego wartość przyjmuje się 2,4 

naturalne nie jest znane, za jego wartość przyjmuje się 2,4 

mSv/rok.

mSv/rok.

Oceny nara

Oceny nara

ż

ż

enia pracowników dokonuje się dla ka

enia pracowników dokonuje się dla ka

ż

ż

dego 

dego 

roku kalendarzowego w oparciu o dawki wyznaczone na 

roku kalendarzowego w oparciu o dawki wyznaczone na 

podstawie  pomiarów  wykonanych  w  okresach  nie 

podstawie  pomiarów  wykonanych  w  okresach  nie 

dłu

dłu

ż

ż

szych niż trzy miesiące, po zakończeniu tego okresu. 

szych niż trzy miesiące, po zakończeniu tego okresu. 

background image

Dawka  skuteczna  opisuje  nara

Dawka  skuteczna  opisuje  nara

ż

ż

enie  całego 

enie  całego 

ciała,  natomiast  dawka  równoważna  odnosi 

ciała,  natomiast  dawka  równoważna  odnosi 

się tylko do wybranej tkanki lub narządu.

się tylko do wybranej tkanki lub narządu.

Mo

Mo

ż

ż

na  powiedzieć, 

na  powiedzieć, 

ż

ż

e  opisuje  narażenie 

e  opisuje  narażenie 

miejscowe

miejscowe

.

.

background image

Dyrektywy Unii Europejskiej, 

Dyrektywy Unii Europejskiej, 

podstawowe zalecenia ICRP/ 

podstawowe zalecenia ICRP/ 

Międzynarodowa Komisja 

Międzynarodowa Komisja 

Ochrony Radiologicznej/

Ochrony Radiologicznej/

 

background image

Dyrektywa Rady 97/43/ EURATOM 

Dyrektywa Rady 97/43/ EURATOM 

z 30 czerwca 1997r.

z 30 czerwca 1997r.

w  sprawie  ochrony  zdrowia  osób 
fizycznych  przed  niebezpiecze

ń

stwem 

wynikaj

ą

cym 

promieniowania 

zwi

ą

zanego 

badaniami 

medycznymi 

/uchyla 

dyrektywę 

84/466/Euratom/.

background image

Cel i zakres dyrektywy:

Cel i zakres dyrektywy:

 

Dyrektywa  dotyczy  ekspozycji  na  promieniowanie 

Dyrektywa  dotyczy  ekspozycji  na  promieniowanie 

jonizuj

jonizuj

ą

ą

ce w zwi

ce w zwi

ą

ą

zku z:

zku z:

diagnostyk

diagnostyk

ą

ą

 i  planowaniem  leczenia  promieniowaniem 

 i  planowaniem  leczenia  promieniowaniem 

jonizuj

jonizuj

ą

ą

cym,

cym,

nara

nara

ż

ż

eniem zawodowym,

eniem zawodowym,

programami badań przesiewowych,

programami badań przesiewowych,

dobrowolnym uczestnictwem w badawczych programach 

dobrowolnym uczestnictwem w badawczych programach 

biomedycznych,

biomedycznych,

diagnostyk

diagnostyk

ą

ą

 lub terapi

 lub terapi

ą

ą

,

,

procedurami medyczno-prawnymi.

procedurami medyczno-prawnymi.

 

 

background image

W  art.2.  -  Definicje,  wyja

W  art.2.  -  Definicje,  wyja

ś

ś

nia  się  m.in.  nast

nia  się  m.in.  nast

ę

ę

pujące 

pujące 

poj

poj

ę

ę

cia:  audyt  kliniczny,  odpowiedzialno

cia:  audyt  kliniczny,  odpowiedzialno

ść

ść

 kliniczna, 

 kliniczna, 

diagnostyczne  poziomy  referencyjne,  ograniczenie 

diagnostyczne  poziomy  referencyjne,  ograniczenie 

dawki,  szkoda  indywidualna,  nara

dawki,  szkoda  indywidualna,  nara

ż

ż

enie  na  działanie 

enie  na  działanie 

promieniowania.

promieniowania.

Art.5.  Odpowiedzialno

Art.5.  Odpowiedzialno

ść

ść

,  dotyczy  odpowiedzialno

,  dotyczy  odpowiedzialno

ś

ś

ci 

ci 

za ekspozycj

za ekspozycj

ę

ę

 pacjenta.

 pacjenta.

Odpowiedzialno

Odpowiedzialno

ść

ść

 spoczywa na osobie zlecającej jak i 

 spoczywa na osobie zlecającej jak i 

wykonuj

wykonuj

ą

ą

cej  badanie  z  u

cej  badanie  z  u

ż

ż

yciem  promieniowania 

yciem  promieniowania 

jonizuj

jonizuj

ą

ą

cego.

cego.

background image

Artykuł  6.  Procedury:  omawia  potrzebę  ujednolicenia 

Artykuł  6.  Procedury:  omawia  potrzebę  ujednolicenia 

standartowych  procedur  medycznych,  stosownie  do  aparatury 

standartowych  procedur  medycznych,  stosownie  do  aparatury 

radiologicznej. 

radiologicznej. 

Wskazuje się na istotną rolę fizyków medycznych. 

Wskazuje się na istotną rolę fizyków medycznych. 

Du

Du

ż

ż

y nacisk poło

y nacisk poło

ż

ż

ony jest na prowadzenie audytów klinicznych 

ony jest na prowadzenie audytów klinicznych 

zgodnie z krajowymi procedurami. W przypadku przekroczenia 

zgodnie z krajowymi procedurami. W przypadku przekroczenia 

poziomów  referencyjnych  należy  podejmować  działania 

poziomów  referencyjnych  należy  podejmować  działania 

naprawcze.

naprawcze.

Artykuł  7.  Kształcenie:  wskazuje  na  potrzebę  szkoleń  osób 

Artykuł  7.  Kształcenie:  wskazuje  na  potrzebę  szkoleń  osób 

wykonujących  badanie  i  zabiegi  w  dziedzinie  ochrony  przed 

wykonujących  badanie  i  zabiegi  w  dziedzinie  ochrony  przed 

promieniowaniem.  Zdobyte  umiejętności  powinny  być 

promieniowaniem.  Zdobyte  umiejętności  powinny  być 

potwierdzone  dyplomami,  certyfikatami  i  formalnym  uznaniem 

potwierdzone  dyplomami,  certyfikatami  i  formalnym  uznaniem 

kwalifikacji.

kwalifikacji.

 

 

Zakres  szkolenia  powinien  dotyczyć  równie

Zakres  szkolenia  powinien  dotyczyć  równie

ż

ż

 

 

ochrony radiologicznej pacjenta.

ochrony radiologicznej pacjenta.

background image

Artykuł  8.  Sprzęt  radiologiczny:  zawiera  zalecenia 

Artykuł  8.  Sprzęt  radiologiczny:  zawiera  zalecenia 

dotyczące  sprzętu  radiologicznego.  Sprzęt  ten  powinien 

dotyczące  sprzętu  radiologicznego.  Sprzęt  ten  powinien 

być  pod  ścisłym  nadzorem  dotyczącym  ochrony  przed 

być  pod  ścisłym  nadzorem  dotyczącym  ochrony  przed 

promieniowaniem 

jonizującym. 

Koniecznym 

jest 

promieniowaniem 

jonizującym. 

Koniecznym 

jest 

wprowadzenie  systemu  zapewnienia  jakości  i  testów 

wprowadzenie  systemu  zapewnienia  jakości  i  testów 

kontrolnych. Ka

kontrolnych. Ka

ż

ż

dy aparat powinien być poddany testom 

dy aparat powinien być poddany testom 

akceptacyjnym  przed  jego  pierwszym  dopuszczeniem  do 

akceptacyjnym  przed  jego  pierwszym  dopuszczeniem  do 

działalności  klinicznej,  a  następnie  przeprowadzane  są 

działalności  klinicznej,  a  następnie  przeprowadzane  są 

testy specjalistyczne, tak

testy specjalistyczne, tak

ż

ż

e po dokonaniu napraw                

e po dokonaniu napraw                

i procedur konserwacyjnych.

i procedur konserwacyjnych.

Testy wewnętrzne prowadzi personel zakładów radiologii.

Testy wewnętrzne prowadzi personel zakładów radiologii.

background image

Artykuł  9.  Praktyki  szczególne:  określa  zasady 

Artykuł  9.  Praktyki  szczególne:  określa  zasady 

postępowania  w  obszarach  wymagających  szczególnych 

postępowania  w  obszarach  wymagających  szczególnych 

zabiegów ochronnych, tj. dotyczących dzieci, programów 

zabiegów ochronnych, tj. dotyczących dzieci, programów 

badań  przesiewowych  i  programów  związanych  z 

badań  przesiewowych  i  programów  związanych  z 

nara

nara

ż

ż

eniem  na  wysokie  dawki  promieniowania  / 

eniem  na  wysokie  dawki  promieniowania  / 

radiologia  interwencyjna,  tomografia  komputerowa, 

radiologia  interwencyjna,  tomografia  komputerowa, 

radioterapia/.  W  w/w  procedurach  szczególną  uwagę 

radioterapia/.  W  w/w  procedurach  szczególną  uwagę 

nale

nale

ż

ż

y  zwrócić  na  programy  zapewnienia  jakości  wraz  z 

y  zwrócić  na  programy  zapewnienia  jakości  wraz  z 

oceną dawek dla pacjentów. 

oceną dawek dla pacjentów. 

ż

ż

Artykuł 10. Ochrona kobiet w cią

Artykuł 10. Ochrona kobiet w cią

ż

ż

y i karmiących piersią: 

y i karmiących piersią: 

w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, które kieruje się 

w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, które kieruje się 

na badania lub zabiegi z wykorzystaniem promieniowania 

na badania lub zabiegi z wykorzystaniem promieniowania 

jonizującego  nale

jonizującego  nale

ż

ż

y  dowiedzieć  się  czy  pacjentka  jest  w 

y  dowiedzieć  się  czy  pacjentka  jest  w 

cią

cią

ż

ż

y bądź karmi piersią.

y bądź karmi piersią.

background image

Artykuł  11.  Potencjalne  nara

ż

żenie  na  działanie 

promieniowania jonizującego: mówi o ograniczaniu 
mo

ż

żliwości 

zaistnienia 

przypadkowego 

napromienienia  oraz  redukcji  dawki  w  razie 
wystąpienia takich sytuacji.

Powinny zastać opracowane w tym względzie 
stosowne instrukcje i procedury. 

background image

Dyrektywa 96/29/EURATOM z dnia 13 maja 1996r 

Dyrektywa 96/29/EURATOM z dnia 13 maja 1996r 

    w sprawie podstawowych norm bezpieczeństwa 

    w sprawie podstawowych norm bezpieczeństwa 

dotyczących ochrony zdrowia przed 

dotyczących ochrony zdrowia przed 

promieniowaniem jonizującym pracowników i 

promieniowaniem jonizującym pracowników i 

ogółu ludności

ogółu ludności

.

 

Dyrektywa  ma  zastosowanie  do  wszystkich  działalności 

Dyrektywa  ma  zastosowanie  do  wszystkich  działalności 

związanych  z  zagro

związanych  z  zagro

ż

ż

eniem  promieniowaniem    jonizującym 

eniem  promieniowaniem    jonizującym 

od sztucznego źródła promieniowania jonizującego.

od sztucznego źródła promieniowania jonizującego.

Ustanawia dawki graniczne dla pracowników, kobiet            

Ustanawia dawki graniczne dla pracowników, kobiet            

w cią

w cią

ż

ż

y, praktykantów i studentów oraz osób postronnych.

y, praktykantów i studentów oraz osób postronnych.

Określa wymagania dla terenów kontrolowanych                  

Określa wymagania dla terenów kontrolowanych                  

i nadzorowanych oraz monitoring stanowisk pracy.

i nadzorowanych oraz monitoring stanowisk pracy.

background image

Zalecenia Międzynarodowej Komisji 

Zalecenia Międzynarodowej Komisji 

Ochrony Radiologicznej (ICRP)

Ochrony Radiologicznej (ICRP)

 

Nie  wolno  dopu

Nie  wolno  dopu

ś

ś

ci

ci

ć

ć

 

 

ż

ż

adnej  praktyki  związanej  z 

adnej  praktyki  związanej  z 

ekspozycj

ekspozycj

ą

ą

,  dopóki  praktyka  ta  nie  przyniesie 

,  dopóki  praktyka  ta  nie  przyniesie 

dostatecznej  korzyści  osobom  eksponowanym  lub 

dostatecznej  korzyści  osobom  eksponowanym  lub 

społeczeństwu,  przewy

społeczeństwu,  przewy

ż

ż

szając  straty  w  postaci 

szając  straty  w  postaci 

radiologicznego uszczerbku na zdrowiu, związanego z tą 

radiologicznego uszczerbku na zdrowiu, związanego z tą 

praktyką.

praktyką.

Ochrona przed promieniowaniem jonizującym obejmuje 

Ochrona przed promieniowaniem jonizującym obejmuje 

tylko te rodzaje źródeł i przypadki, które s

tylko te rodzaje źródeł i przypadki, które s

ą

ą

 regulowane.

 regulowane.

Ochrona radiologiczna jest oparta na dwóch systemach:

Ochrona radiologiczna jest oparta na dwóch systemach:

- zezwole

- zezwole

ń

ń

 i nadzoru,

 i nadzoru,

- ograniczenia dawek.

- ograniczenia dawek.

background image

Zgodnie  z  wymogami  dotyczącymi  zezwole

Zgodnie  z  wymogami  dotyczącymi  zezwole

ń

ń

 

 

nabywanie,  posiadanie,  u

nabywanie,  posiadanie,  u

ż

ż

ytkowanie  i  usuwanie 

ytkowanie  i  usuwanie 

substancji promieniotwórczych dozwolone jest tylko 

substancji promieniotwórczych dozwolone jest tylko 

w  ściśle  określonych  celach,  w  miejscach 

w  ściśle  określonych  celach,  w  miejscach 

zabezpieczonych  i  przez  osoby  do  tego 

zabezpieczonych  i  przez  osoby  do  tego 

upoważnione.

upoważnione.

 

 

background image

Podstawowe zasady 

Podstawowe zasady 

ochrony radiologicznej

ochrony radiologicznej

background image

Uzasadnienie  sposobu  wykorzystania 
promieniowania jonizującego.

Ograniczenie dawek promieniowania.

Optymalizacja ochrony /ALARA/

Bezpieczeństwo źródeł promieniowania.

Uzasadnienie interwencji

background image

Ustawa – Prawo atomowe, 

Ustawa – Prawo atomowe, 

rozporz

rozporz

ą

ą

dzenia wykonawcze 

dzenia wykonawcze 

Ministra Zdrowia i Rady Ministrów

Ministra Zdrowia i Rady Ministrów

background image

Podstawowym 

aktem 

prawnym, 

regulującym 

zagadnienia  związane  z  promieniowaniem  jonizującym 
jest  ustawa  –  PRAWO  ATOMOWE  z  29  listopada 
2000 r. (tekst jednolity Dz. U. nr 52/12, poz. 264 ).
W Ustawie tej jest rozdział, który dotyczy medycznego 
zastosowania promieniowania jonizującego. Dotyczy on 
trzech głównych dziedzin radiologii:

    - rentgenodiagnostyki z radiologią zabiegową,
    - radioterapii,
    - medycyny nuklearnej. 

background image

Zezwolenia w zakresie 

bezpieczeństwa jądrowego         

   i ochrony radiologicznej. 

background image

N/w działalność związana z narażeniem wymaga zezwolenia 

N/w działalność związana z narażeniem wymaga zezwolenia 

albo zgłoszenia:

albo zgłoszenia:

 

wytwarzanie,  przetwarzanie,  przechowywanie,  składowanie, 

transport lub stosowanie materiałów jądrowych, źródeł                

i  odpadów  promieniotwórczych  oraz  wypalonego  paliwa 

jądrowego i obrocie nimi, a także na wzbogacaniu izotopowym,
produkowanie,  instalowanie,  stosowanie  i  obsługa  urządzeń 

zawierających  źródła  promieniotwórcze  oraz  obrocie  tymi 

urządzeniami,
uruchamianie 

stosowanie 

urządzeń 

wytwarzających 

promieniowanie jonizujące,
uruchamianie  pracowni,  w  których  maja  być  stosowane  źródła 

promieniowania jonizującego w tym pracowni rentgenowskich,
zamierzone dodawanie substancji promieniotwórczych ludziom 

i zwierzętom w celu medycznej i weterynaryjnej diagnostyki, 

leczenia lub badań naukowych 

background image

UWAGA:

UWAGA:

 działalność  polegająca  na 

 działalność  polegająca  na 

dodawaniu 

substancji 

promienio

dodawaniu 

substancji 

promienio

-

-

twórczych  do  żywności,  zabawek, 

twórczych  do  żywności,  zabawek, 

osobistych  ozdób  lub  kosmetyków 

osobistych  ozdób  lub  kosmetyków 

oraz  przywozie  na  terytorium  Polski  i 

oraz  przywozie  na  terytorium  Polski  i 

wywozie  z  Polski  takich  wyrobów  jest 

wywozie  z  Polski  takich  wyrobów  jest 

zabroniona.

zabroniona.

 

 

background image

zezwolenia 

wydaje 

Prezes 

Państwowej 

Agencji 

Atomistyki,  a  na  uruchomienie  i  stosowanie  aparatów 

rentgenowskich  do  celów  diagnostyki  medycznej, 

radiologii zabiegowej, radioterapii powierzchniowej           

i  radioterapii  schorzeń  nienowotworowych  oraz 

uruchomienie  pracowni  stosujących  takie  aparaty  wydaje 

państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.

dla  jednostek  podległych  lub  podporządkowanych 

Ministrowi Obrony Narodowej – komendant wojskowego 

ośrodka medycyny prewencyjnej,

podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych                   – 

państwowy  inspektor  sanitarny  ministerstwa  Spraw 

Wewnętrznych i Administracji.

background image

wydanie,  odmowa  wydania  oraz  cofnięcie  zezwolenia 

następuje w drodze decyzji administracyjnej.

zezwolenie  wydaje  się  na  czas  nieoznaczony,  chyba,  że 

jednostka organizacyjna ubiegająca się o wydanie zezwolenia 

złoży wniosek o wydanie zezwolenia na czas oznaczony.

kierownik  jednostki  organizacyjnej  jest  obowiązany  zgłaszać 

organowi  wydającemu  zezwolenie  wszelkie  zmiany  danych 

określonych w zezwoleniu.

za  przestrzeganie  wymagań  ochrony  radiologicznej 

odpowiedzialny  jest  kierownik  jednostki  organizacyjnej 

wykonującej działalność związaną z narażeniem.

w  jednostce  organizacyjnej  wykonującej  działalność 

wymagającą  zezwolenia  istnieje  obowiązek    opracowania  i 

wdrożenia  programu  bezpieczeństwa  jądrowego  i  ochrony 

radiologicznej.

background image

w  jednostce  organizacyjnej  wykonującej  działalność 

wymagającej 

zezwolenia 

wewnętrzny 

nadzór 

nad 

przestrzeganiem  wymagań  ochrony  radiologicznej  sprawuje 

osoba,  która  posiada  uprawnienia  inspektora  ochrony 

radiologicznej.

uprawnienia  inspektora  ochrony  radiologicznej  w  pracowni 

stosującej  aparaty  rentgenowskie  do  celów  diagnostyki 

medycznej nadaje Główny Inspektor Sanitarny.

kierownik  jednostki  organizacyjnej  zawiadamia  pisemnie 

organ, który wydał zezwolenie albo przyjął zgłoszenie,           

o  przewidywanym  przekształceniu  jednostki  organizacyjnej 

lub zakończeniu przez nią działalności.

pracownik może być zatrudniony w warunkach narażenia po 

orzeczeniu  braku  przeciwwskazań  do  takiego  zatrudnienia 

wydanym  przez  lekarza  posiadającego  odpowiednie 

kwalifikacje.

background image

kierownik  jednostki  organizacyjnej  jest  obowiązany 

kierownik  jednostki  organizacyjnej  jest  obowiązany 

zapewnić  prowadzenie  wstępnych  i  okresowych  nie 

zapewnić  prowadzenie  wstępnych  i  okresowych  nie 

rzadziej  niż  co  5  lat  szkoleń  pracowników  w  zakresie 

rzadziej  niż  co  5  lat  szkoleń  pracowników  w  zakresie 

ochrony  radiologicznej  zgodnie  z  opracowanym  przez 

ochrony  radiologicznej  zgodnie  z  opracowanym  przez 

siebie programem.

siebie programem.

programy szkoleń, opracowane przez kierownika jednostki 

programy szkoleń, opracowane przez kierownika jednostki 

organizacyjnej  działającej  na  podstawie  zezwolenia, 

organizacyjnej  działającej  na  podstawie  zezwolenia, 

podlegają  zatwierdzeniu  przez  organ,  który  wydał 

podlegają  zatwierdzeniu  przez  organ,  który  wydał 

zezwolenie.

zezwolenie.

zaliczenia  pracowników  zatrudnionych  w  warunkach 

zaliczenia  pracowników  zatrudnionych  w  warunkach 

narażenia  do  kategorii  A  lub  B  dokonuje  kierownik 

narażenia  do  kategorii  A  lub  B  dokonuje  kierownik 

jednostki organizacyjnej.

jednostki organizacyjnej.

kierownik  jednostki  organizacyjnej  wprowadza  podział 

kierownik  jednostki  organizacyjnej  wprowadza  podział 

lokalizacji miejsc pracy na:

lokalizacji miejsc pracy na:

- teren kontrolowany

- teren kontrolowany

- teren nadzorowany

- teren nadzorowany

background image

kierownik  jednostki  organizacyjnej  obowiązany  jest 

kierownik  jednostki  organizacyjnej  obowiązany  jest 

prowadzić  rejestr  dawek  indywidualnych  otrzymywanych 

prowadzić  rejestr  dawek  indywidualnych  otrzymywanych 

przez  pracowników  zaliczonych  do  kategorii  A  na 

przez  pracowników  zaliczonych  do  kategorii  A  na 

podstawie wyników pomiarów i ocen.

podstawie wyników pomiarów i ocen.

przed  zatrudnieniem  pracownika  w  warunkach  narażenia 

przed  zatrudnieniem  pracownika  w  warunkach  narażenia 

kierownik  jednostki  organizacyjnej  jest  obowiązany 

kierownik  jednostki  organizacyjnej  jest  obowiązany 

wystąpić do Prezesa agencji z wnioskiem o informację     z 

wystąpić do Prezesa agencji z wnioskiem o informację     z 

centralnego rejestru dawek o dawkach otrzymanych przez 

centralnego rejestru dawek o dawkach otrzymanych przez 

tego  pracownika  w  roku  kalendarzowym  oraz                    w 

tego  pracownika  w  roku  kalendarzowym  oraz                    w 

okresie czterech poprzednich lat kalendarzowych

okresie czterech poprzednich lat kalendarzowych

 

 

background image

za nadzór medyczny nad pracownikiem kategorii               

za nadzór medyczny nad pracownikiem kategorii               

 A odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej 

 A odpowiedzialny jest kierownik jednostki organizacyjnej 

oraz  uprawniony  lekarz.  Okresowe  badania  lekarskie 

oraz  uprawniony  lekarz.  Okresowe  badania  lekarskie 

przeprowadza się co najmniej raz w roku. Dokumentacja 

przeprowadza się co najmniej raz w roku. Dokumentacja 

medyczna jest przechowywana do dnia osiągnięcia przez 

medyczna jest przechowywana do dnia osiągnięcia przez 

pracownika  75  lat,  jednak  nie  krócej  niż  30  lat  od  dnia 

pracownika  75  lat,  jednak  nie  krócej  niż  30  lat  od  dnia 

zakończenia przez niego pracy w warunkach narażenia.

zakończenia przez niego pracy w warunkach narażenia.

prowadzenie  działalności  związanej  z  nara

prowadzenie  działalności  związanej  z  nara

ż

ż

eniem  na 

eniem  na 

promieniowanie  jonizujące  w  celach  medycznych, 

promieniowanie  jonizujące  w  celach  medycznych, 

polegającej  na  udzielaniu  świadczeń  zdrowotnych  z 

polegającej  na  udzielaniu  świadczeń  zdrowotnych  z 

zakresu  radioterapii  onkologicznej,  w  tym  leczeniu 

zakresu  radioterapii  onkologicznej,  w  tym  leczeniu 

chorób  nowotworowych  przy  użyciu  produktów 

chorób  nowotworowych  przy  użyciu  produktów 

radiofarmaceutycznych, wymaga zgody Ministra Zdrowia

radiofarmaceutycznych, wymaga zgody Ministra Zdrowia

.

.

background image

prowadzenie  działalności  związanej  z  nara

prowadzenie  działalności  związanej  z  nara

ż

ż

eniem  na 

eniem  na 

promieniowanie  jonizujące  w  celach  medycznych 

promieniowanie  jonizujące  w  celach  medycznych 

polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych             

polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych             

  z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,                      

  z zakresu badań rentgenodiagnostycznych,                      

   z  wykorzystaniem  produktów  radiofarmaceutycznych 

   z  wykorzystaniem  produktów  radiofarmaceutycznych 

oraz  zabiegów  z  zakresu  radiologii  zabiegowej  wymaga 

oraz  zabiegów  z  zakresu  radiologii  zabiegowej  wymaga 

zgody 

państwowego 

wojewódzkiego 

inspektora 

zgody 

państwowego 

wojewódzkiego 

inspektora 

sanitarnego  /  komendant  wojskowego  ośrodka 

sanitarnego  /  komendant  wojskowego  ośrodka 

medycyny  prewencyjnej,  państwowy  inspektor  sanitarny 

medycyny  prewencyjnej,  państwowy  inspektor  sanitarny 

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji/.

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji/. 

background image

PODSTAWA PRAWNA:

1.

Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. PRAWO ATOMOWE (Dz. U. nr 3/01) z 

późniejszymi zmianami (tekst jednolity - Dz. U. nr 52/12, poz. 264).

2.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie dawek 

granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. nr 20/05, poz. 168).

3.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. w sprawie 

szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi 

(Dz. U. nr 180 /06, poz. 1325).

4.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie 

warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla 

wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. nr 51/11, poz. 265)

5.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie 

podstawowych wymagań dotyczących terenów kontrolowanych i 

nadzorowanych (Dz. U. nr 131 /07, poz. 910).

6.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wymagań 

dotyczących rejestracji dawek indywidualnych (Dz. U. nr 131/07, poz. 913).

7.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie 

dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wydanie zezwolenia na 

wykonywanie działalności związanej z narażeniem na działanie promieniowania 

jonizującego albo przy zgłaszaniu wykonywania tej działalności (Dz. U. nr 

220/02, poz. 1851), ze zmianami z dnia 27. kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 98/04, 

poz. 981)


Document Outline