Zegarmistrz_731[05]_O1.01

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ferdynand Jucha

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[05].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Krzysztof Bartosik

mgr inż. Michał Sylwestrzak

Opracowanie redakcyjne:

mgr nż. Grzegorz Śmigielski

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[05].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu zegarmistrz

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o bezpieczeństwa i higienie pracy,

a także ułatwi Ci stosowanie przepisów prawnej ochrony pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska.

Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to: „Stosowanie

przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”, „Ochrona naturalnego środowiska i jej
znaczenie dla człowieka”, „Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim”,
„Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy”, „Zasady ochrony przeciwpożarowej”.

Temat „Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”, pomoże Ci

zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, poznasz prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy oraz dowiesz się jakie są instytucje państwowego i społecznego nadzoru nad
warunkami pracy.  Polska  od  01  maja  2004  r.  została  członkiem  Unii  Europejskiej  i przyjęła
europejskie  standardu  bezpieczeństwa  pracy,  których  istotą  jest  „Zdrowie  i bezpieczeństwo
człowieka  w środowisku  pracy”.  Krajowe  przepisy  prawa  pracy  oraz  przepisy  bhp  są
wzorowane na międzynarodowych standardach.

Temat „Ochrona naturalnego środowiska i jej znaczenie dla człowieka” pomoże Ci

zrozumieć  nasze  cywilizacyjne  problemy  związane  z zanieczyszczeniem  środowiska
naturalnego.  Każdy  zakład  pracy,  maszyna,  stosowana  technologia  niczym  żywy  organizm
pochłania  energię,  wodę  i powietrze,  a wydala  odpady  i zanieczyszczenia.  Musisz  wiedzieć,
jak to można zmienić.

Temat „Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim” pozwoli Ci

rozpoznać zagrożenia występujące w środowisku pracy zegarmistrza i podjąć odpowiednie
działania zapobiegawcze. Analizując wnikliwie materiał nauczania, będziesz mógł poprawić
własne bezpieczeństwo pracy i równocześnie zadbać o bezpieczeństwo innych osób.

Temat „Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy” pomoże Ci ugruntować wiedzę,

która zdobyłeś w szkole gimnazjalnej. Od Twojej postawy może zależeć życie drugiego
człowieka. Dodatkowo poznasz nowoczesne środki i zestawy opatrunkowe znajdujące się na
wyposażeniu apteczek.

Temat „Zasady ochrony przeciwpożarowej” pomoże Ci podejmować samodzielne

działania mające na celu zapobiegania pożarom. Ponadto dowiesz się na czym polega istota
pożaru i jak można go opanować w zarodku.

Poradnik ten posiada następującą strukturę:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

opanować, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwiający samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

informacje, opisy, tabele, rysunki osiągnięć danego tematu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki

modułowej.

Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem poleceń, to poproś nauczyciela o pomoc.

W czasie zajęć warsztatowych musisz stosować się do przepisów, regulaminów, instrukcji
bhp, procedur wynikających z rodzaju wykonywanych zadań. Wymagania te poznasz podczas
trwania nauki.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś:

−

stosować zasady udzielania pomocy doraźnej, poznane w ramach nauki w szkole
gimnazjalnej,

−

przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej

−

stosować się do przepisów ochrony środowiska,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa poznanych w ramach nauki w szkole gimnazjalnej,

−

korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym Internetu.

−

przestrzegać instrukcje, regulaminy, procedury obowiązujące na zajęciach lekcyjnych,
w pracowniach oraz w warsztatach.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową
oraz środowiska,

−

odczytać

i zastosować

instrukcje

i procedury

bezpieczeństwa pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznać i przewidzieć zagrożenia dla człowieka i środowiska,

−

dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części maszyn i urządzeń mechanicznych,

−

zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków chemicznych,

−

dobrać i zastosować właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony osobistej na
poszczególnych stanowiskach pracy,

−

powiadomić odpowiednie służby o zauważonych zagrożeniach dla zdrowia i życia
człowieka,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

zastosować, w przypadku zagrożenia pożarowego, podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze,
zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Poprzez przepisy prawa pracy będziemy rozumieli przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy

innych  ustaw  i aktów  wykonawczych,  określające  prawa  i obowiązki  pracowników
i pracodawców  i innych  opartych  na  układach  porozumień  zbiorowych,  regulaminach
i statutach określających  prawa  i obowiązki  stron stosunku pracy.  Podstawowe  akty  prawne,
prawa  i obowiązki  pracownika  oraz  pracodawcy,  związane    z bezpieczeństwem  i higieną
pracy w naszym kraju zawarte są w:

1)  Konstytucji RP,
2)  ratyfikowanych umowach międzynarodowych,
3)  ustawach, w tym Kodeksie pracy,
4)  postanowieniach układów zbiorowych, porozumień zbiorowych,
5)  postanowieniach

regulaminów

tym

regulaminie

pracy

oraz

regulaminie

wynagradzania, statucie).

Kodeks pracy zwany jest potocznie „Konstytucją pracowniczą”. Określa on prawa

i obowiązki  stron  stosunku    pracy  (czyli  pracowników  i pracodawców). Jest najważniejszym
źródłem  prawa  pracy  w Polsce.  Ustalenie  źródeł  prawa  pracy  ma  decydujące  znaczenie  dla
pracodawcy  i pracowników,  gdyż  stanowią  one  podstawę  indywidualnych  uprawnień
pracowniczych  i podstawę do zgłaszania przez  nich  indywidualnych roszczeń przed Sądami
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Polskie sądy, dokonując wykładni prawa , muszą brać pod
uwagę  wykładnię  Europejskiego  Trybunału  Sprawiedliwości  w Luksemburgu  i dyrektywy
obowiązujące  w Unii  Europejskiej.  Do  nadzoru  i kontroli  przestrzegania  prawa  pracy
w naszym  kraju,  w szczególności  przepisów  i zasad  bezpieczeństwa  i higieny  pracy  jest
powołana  Państwowa  Inspekcja  Pracy.  Państwowa  Inspekcja  Pracy  podlega  Sejmowi
a nadzór nad inspekcją sprawuje Rada Ochrony Pracy.

Poprzez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne

wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne
bezpieczeństwo i higienę pracy. Unia Europejska ustanowiła w dziedzinie bhp szereg zasad,
spośród których najważniejsza jest dyrektywa 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu
zwiększania bezpieczeństwa pracowników poprawy zdrowia pracowników podczas pracy.

Przy stosowaniu tych środków pracodawca powinien stosować zasady, zwane ogólnymi

zasadami zapobiegania. Są to:
1)  unikanie ryzyka,
2)  ocena ryzyka, którego nie można uniknąć,
3)  eliminowanie ryzyka u źródła,
4)  dostosowanie pracy do człowieka (ergonomia),
5)  stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
6)  zastępowanie środków niebezpiecznych – bezpiecznymi,
7)  prowadzenie spójnej i całościowej polityki zarządzania bhp,
8)  priorytet środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej,
9)  instruowanie pracowników (szkolenie).

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi i dyskryminacji pracowników.

Wszyscy pracownicy powinni być równo traktowani w stosunkach pracy w zakresie:
1)  nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy,
2)  warunków zatrudnienia,
3)  awansowania,
4)  dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Kryteria dyskryminacyjne to w szczególności:

−

płeć,

−

wiek,

−

niepełnosprawność,

−

rasa,

−

religia,

−

narodowość,

−

przekonania polityczne,

−

przynależność związkowa,

−

pochodzenie etniczne,

−

wyznanie,

−

orientacja seksualna,

−

zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym

wymiarze czasu pracy.

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane

przeciwko  pracownikowi,  polegające  na  uporczywym  i długotrwałym  nekaniu  lub
zastraszaniu  pracownika,  wywołujące  u  niego  zaniżoną  ocenę  przydatności  zawodowej,
powodujące  lub  mające  na  celu  poniżenie  pracownika,  izolowanie  go  lub  wyeliminowanie
z zespołu współpracowników.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie obowiązki nakłada na pracowników art. 100 Kodeksu pracy?
2.  Jakie obowiązki na pracownika nakłada art. 211 Kodeksu pracy?
3.  Jakie obowiązki na pracodawcę nakłada art. 207 Kodeksu pracy?
4.  Jakie podstawowe prawa pracownika są zawarte w art. 210 Kodeksu pracy?
5.  Jaki  organ  jest  uprawniony  do  nadzoru  i kontroli  w zakresie  bezpieczeństwa  i higieny

pracy oraz prawnej ochrony pracy w naszym kraju?

6. Jakie są ogólne zasady nadzorowania ryzyka (zasady zapobiegania)?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż akrostych (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło

główne brzmi: ZEGARMISTRZ. Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez zegarmistrza, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim powiedzieć,
jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z art. 100, 207, 210, 211, 212 Kodeksu pracy. Poproś o kodeks pracy

nauczyciela,

2) zapoznać się z przykładem akrostychu, w którym hasło główne brzmi PRACOWNIK

Przykład podano na kolejnej stronie:

Przepisy
Ryzyko
Awans
Człowiek
Osoba fizyczna
Wypadek
Nawyki
Inspekcja pracy
Kodeks pracy

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru formatu A4,

−

marker, długopis,

−

karta charakterystyki stanowiska pracy zegarmistrza,

−

kodeks pracy.

Ćwiczenie 2

Stosowanie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie

zegarmistrzowskim.

Lp.

Opinia pracowników (kolegów) o stosowaniu

przepisów, zasad oraz instrukcji bhp

Twoja opinia (argumenty,

komentarz)

„Przepisy i procedury tylko utrudniają nam pracę”.
„Przepisy są potrzebne tylko kontrolerom”.
„Przepisy i zasady są po to, aby je łamać”.

„W  zawodzie  zegarmistrza  liczy  się  wiedza
i umiejętności a nie przepisy bhp”.
„Jeśli  chodzi  o  mnie,  to  nigdy  nie  czytam
instrukcji bhp. Wiem, co mam robić”.
„Po co mówić o przepisach?  W  naszym zakładzie
zegarmistrzowskim  nie  ma  zagrożeń.  Przepisy  są
nam niepotrzebne”.

III

Jeżeli będziemy przestrzegać przepisy, zasady,
instrukcje i procedury to unikniemy wypadku”.
„ Przepisy są dla naszego dobra, czujemy się
w pracy bezpieczni”.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w tabeli jedną opinię pracowników (kolegów) z którą się zgadzasz (kolumna 2,

wiersze I, II, III),

2) wpisać (dodać) w kolumnie 3 własne argumenty, komentarz,
3) wpisać w wierszu IV (kolumna 2) inne opinie zasłyszane od pracowników (kolegów)

i dodać własny komentarz (kolumna 3). Tylko w przypadku, jeżeli nie zgadzasz się
z żadną z trzech prezentowanych opinii powyżej,

4) poznać opinię kolegów. Odpowiedzi szukamy wykorzystując metodę „puste krzesło”. Na

podłodze (najlepiej na środku sali) stawiamy 4 krzesła i układamy na nich kartki
z numerami: I, II, III, IV,

5) stanąć za krzesłem, przy tej kartce, z której opinią się zgadzasz. Jeżeli nie zgadzasz się

z żadnym z trzech prezentowanych kartek (nr I, II, III), stajesz przy kartce nr IV.

6) zebrać z kolegami, przez kilka minut, argumenty na potwierdzenie waszego stanowiska,
7) wybrać wspólnie z kolegami jedną osobę, która będzie was reprezentować. Reprezentanci

grup  siadają  na  krzesłach  na  środku  sali,  a za  nimi  ich  grupy.  Na  początki  prowadzący
zajęcia  prosi,  by  reprezentanci  krótko  przedstawili  swoje  uzasadnienie,  a potem  głos
może  zabrać  każdy.  Należy  pilnować,  by  mówiły  tylko  te  osoby,  które  siedzą  na
krzesłach. Nad porządkiem i kolejnością czuwa nauczyciel.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker,

−

4 krzesła.

Ćwiczenie 3

Pracodawca zatrudnia od 1 września 2005 r. w zakładzie zegarmistrzowskim dwóch

młodocianych  –  uczniów  pierwszej  klasy,  na  podstawie  umowy  w celu  przygotowania
zawodowego.  Młodociani  uczęszczają  na  zajęcia  szkolne  w poniedziałki,  wtorki  i środy,  a
w czwartki i piątki odbywają praktyczną naukę zawodu.

Pracownicy młodociani zwrócili się o udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie

ferii świątecznych (grudzień 2005 r.). Pracodawca odmówił, twierdząc, iż prawo do 12 dni
urlopu wypoczynkowego uzyskają dopiero po przepracowaniu 6 miesięcy. Jaka jest Twoja
opinia w tej sprawie?. Analizę przypadku przeprowadź metodą SWOT.

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wiedzieć, na czym polega analiza SWOT. Otóż SWOT – skrót od ang. oznacza: Strengths

(mocne strony), Weaknesses (słabości), Opportunities (szans), Threats (zagrożenia).
Analiza SWOT polega na badaniu, a zarazem ocenie mocnych i słabych stron, np.
przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia, np. pracodawcy,

2) odszukać w kodeksie pracy, i przepisach wykonawczych oraz popularnych czasopismach

prowadzących porady prawne interesujące Cię regulacje prawne, związane z udzielaniem
urlopów dla młodocianych pracowników. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz
znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) wpisać w tabeli (mocne strony) argumenty prawne, np. odpowiedni art. Kodeksu pracy,

komentarz prawny,

4) wpisać w tabeli (szanse) przykłady z innych zakładów pracy, w których pracodawcy nie

stwarzają problemów swoim młodocianym pracownikom. Podać adresy tych zakładów,
numery telefonów itp.

5) wpisać w tabeli (słabe strony) przykładowe problemy, które stwarzają sobie pracodawcy

z tytułu łamania praw młodocianych pracowników. Przykładowo: skarga do Państwowej
Inspekcji Pracy, izby rzemieślniczej, szkoły, zła reputacja pracodawcy w środowisku,
mandat karny, sprawa w Sądzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

6) wpisać w tabeli (zagrożenia) przykładowe problemy, które stwarza sobie młodociany

pracownik walczący o swoje prawa, np.: dyskryminacja, mobbing.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1. podać przykłady dyskryminacji pracownika?



2. podać przykład mobbingu?



3. podać podstawowe prawa pracownika zawarte w art. 210 Kodeksu

pracy?



4. określić obowiązki pracownika nałożone art. 211 Kodeksu pracy?



5. określić obowiązki pracodawcy nałożone art. 207 Kodeksu pracy?



„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

4.2.1. Materiał nauczania

Współczesne zakłady przemysłowe oraz miasta stały się niezwykle wydajnymi

maszynami  produkującymi  śmieci.  Jeśli  spojrzy  się  na  nie  jak  na  żywy organizm,  widać  jak
pożera gigantyczne zasoby wody, energii, powietrza i surowców. Po przetworzeniu wypluwa
śmiecie,  dwutlenek  węgla,  dwutlenek  siarki  i ścieki.  W  tym  ciągu  okazuje  się  wielkim
marnotrawcą.  Specjaliści  określają  efektywność  działania  takiego  mechanizmu,  wyliczając,
ile ziemi potrzeba by wyżywić  jednego człowieka. Ludzie prowadzący tradycyjny tryb życia
potrzebowali  na  głowę  około  1,6  hektara.  Mieszkańcy  takich  molochów  jak  Los  Angeles
pochłaniają zasoby z 10 hektarów na jednego mieszkańca. W przyszłości mają obowiązywać
trzy złote zasady ekobudownictwa:

−

minimum samochodów,

−

maksimum recyklingu,

−

naturalne źródła energii.

W ciągu ostatnich 30 lat dokonano wiele w zakresie poprawy środowiska w Europie.

Większość paliw płynnych została pozbawiona ołowiu. Emisja tlenków azotu powodowana
transportem drogowym została zmniejszona o około 90 % w porównaniu do poziomu, kiedy
nie stosowano katalizatorów.

Jednym z podstawowych dokumentów w sprawie ochrony naturalnego środowiska

człowieka jest Deklaracja Sztokholmska z dnia 14 czerwca 1972 r. zawierająca zasady
inspirujące ludzkość do ochrony i popierania warunków naturalnego środowiska człowieka.

Między innymi zasada nr 2 stanowi, iż naturalne zasoby Ziemi, obejmujące powietrze,

wodę, glebę, florę i faunę, a zwłaszcza reprezentatywne przykłady naturalnych ekosystemów,
muszą by chronione dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń poprzez staranne planowanie
lub odpowiednie zarządzanie.

Zasady skutecznego gospodarowania odpadami zostały określone w dyrektywach Unii

Europejskiej.  Przykładowo  Dyrektywa  91\157\EEC  reguluje  postępowanie  w celu  usuwania
z gospodarstw  domowych  zużytych  baterii  i akumulatorów  zawierających  określone  ilości
rtęci,  kadmu  bądź  ołowiu  z zamiarem  ich  odzysku  lub  kontrolowanego  usuwania.  Poniżej
przedstawiono pojemniki do segregacji odpadów.

kolor żółty

kolor biały

kolor zielony

kolor niebieski

Rys. 1. Pojemniki do segregacji odpadów [10]

W zakładzie zegarmistrzowskim akumulatory elektryczne i baterie galwaniczne,

występujące  w postaci  małogabarytowej,  należą  do  produktów,  które  po  zużyciu  stają  się
odpadami  o  charakterze  niebezpiecznym  dla  środowiska  i zdrowia  ludzi.  Zbudowane
z materiałów  wysoko przetworzonych, zawierają  substancje szkodliwe takie  jak ołów, kadm
i rtęć.  Gospodarka  odpadowymi  akumulatorami  i bateriami  jest  szczególnie  trudna  ze
względu na ich  bardzo szeroki asortyment i zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach życia.
Praktyką  powszechnie  stosowaną  jest  wyrzucanie  zużytych  baterii  i akumulatorów,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

szczególnie małogabarytowych, do odpadów komunalnych i w rezultacie deponowanie ich na
składowiskach  komunalnych.  Efektem takiego postępowania  jest  ekstrakcja  wielu  substancji
niebezpiecznych  przez  wody  opadowe,  filtrujące  masę  nagromadzonych  odpadów  oraz
przechodzenie  zanieczyszczeń  wraz  z odciekami  do  gleby,  wód  powierzchniowych
i podziemnych,  powodując  ich  niebezpieczne  skażenie.  Z  drugiej  strony  odpadowe  baterie
i akumulatory  posiadają  znaczą  wartość  surowcową.  Poddane  procesom  odzysku  stanowią
znaczne zasoby ochraniające naturalne złoża surowcowe.

Akumulatory Ni-Cd małogabarytowe - były źródłem prądu stałego głównie w telefonach

bezprzewodowych oraz w telefonach komórkowych wprowadzanych na rynek w latach 1995-
2000. Ze względu na długi okres żywotności tych źródeł prądu, w najbliższych latach będą
one przechodzić do odpadów.

Aktualnie akumulatory Ni-Cd małogabarytowe zastępowane są poprzez źródła prądu

nowej  generacji:  akumulatory  niklowo-wodorkowe,  litowe  i litowo-jonowe.  Te  nowe
akumulatory odznaczają się dużo większą gęstością energii oraz znacznie dłuższym odstępem
czasu  między  ładowaniami.  Omawiane  akumulatory  wchodzą  na  rynek  jako  wyposażenie
przenośnych  urządzeń  elektronicznych  takich  jak:  kamery  video,  telefony  komórkowe
i bezprzewodowe, przenośne komputery itp.

Stosowane w przeszłości technologie prawie wszystkich baterii pierwotnych z wyjątkiem

litowych, wprowadzały do produktu wyjściowego rtęć w celu ochrony anody cynkowej przed
korozją (aby zapobiec samowyładowywaniu się baterii). Najwięcej rtęci - 30% - zawierały
baterie rtęciowe (z rtęciową katodą), które używane były w Polsce głównie jako wyposażenie
aparatów słuchowych.

Aktualnie zbiórka baterii pierwotnych i wtórnych funkcjonuje w kraju bardzo słabo,

właściwie w sposób incydentalny. Wprowadzający na rynek baterie i akumulatory
małogabarytowe wolą wpłacać opłatę produktową niż podejmować działania w zakresie
zbiórki i recyklingu.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakiego koloru pojemnik służy do składowania papieru?
2.  Jakiego koloru pojemniki przeznaczony jest do składowania tworzyw sztucznych i metali?
3.  Jakie  znasz  produkty  stosowane  w zakładzie  zegarmistrzowskim,  które  po  zużyciu  stają

się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi ?

4. Jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji Sztokholmskiej?.

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj zawartość typowych produktów zegarmistrzowskich.

Nazwa

produktu

Materiały z których jest

zbudowany produkt

Które z nich staną się natychmiast

"śmieciami", które mogą być użyte

wielokrotnie

Zegarek elektroniczny

Zegarek mechaniczny

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w katalogu producenta podany wyrób i zapoznać się z jego budową,
2) rozpoznaj materiały z których zbudowany jest produkt i wpisz do tabeli,

3) wypisać części produktu, które po zużyciu stają się odpadami (np. obudowa plastykowa +

elementy elektroniczne + bateria)

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalogi wyrobów zegarmistrzowskich,

−

instrukcje producenta.

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie zegarmistrzowskim odpady i określ właściwy

pojemnik do ich segregacji.

Kolor pojemnika do

segregacji odpadów

lub inne oznakowanie

Odpady

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie odpady do wyrzucenia w danym dniu znajdujące się w zakładzie

zegarmistrzowskim,

2) korzystając z informacji na etykietkach lub opakowaniu, katalogów i innych dostępnych

źródeł rozpoznać materiał z którego są wykonane,

3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, katalogi i inne dostępne źródła wiedzy,

−

pojemniki na odpady, specjalistyczne tuby itp,

−

rękawice i okulary ochronne,

−

środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta BHP, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki).

Ćwiczenie 3

W Polsce istnieje bardzo uciążliwa grupa odpadów specjalnych pochodzenia

chemicznego, np. resztki farb, środków czyszczących, kosmetyków, środków ochrony roślin,

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

baterie, śmieci z metalami ciężkimi, lekarstwa. Segregacja odpadów tylko wtedy ma sens, gdy
nie  trafiają  one  na  jedno  wielkie  wysypisko  śmieci.  Czy  ludzie  są  świadomi,  co  dzieje  się
z tonami  śmieci,  które  codziennie  trafiają  do  zsypów,  kubłów  i śmietników,  czy  też  są
wywożone  na  dzikie  wysypiska.  Dlaczego  tak  się  dzieje?.  Analizę  przypadku  przeprowadź
metodą SWOT.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeprowadzić wywiad z osobami wywożącymi śmieci z Twojego osiedla, domu, zakładu

pracy lub szkoły,

2) odszukać lub wytropić dzikie wysypiska śmieci, wykonać dokumentację fotograficzną,
3) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z ekologią lub ochroną środowiska. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć
za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

4) przeprowadzić analizę SWOT swojego przedsięwzięcia uzupełniając załączoną tabelę:

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

5) w rozważaniach postaraj się uwzględnić między innymi poniższe kryteria:

−

przepisy ochrony środowiska,

−

czynniki demograficzne,

−

zanieczyszczenie środowiska,

−

kulturę ludzi,

−

alternatywne źródła energii,

−

poziom ceny na usługi wywozu śmieci,

−

brak środków na modernizację lub zmianę technologii,

−

uciążliwe zakłady przemysłowe w Twojej okolicy,

−

perspektywy z tytułu wejścia Polski do Unii Europejskiej,

6) porównaj swoją tabelę z tabelami kolegów.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

czasopisma o tematyce ekologicznej np. AURA, EKOŚWIAT, szkolne słowniki

ekologiczne,

−

dokumentacja fotograficzna, wideoklipy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1. zdefiniować podstawowe pojęcia (odpady, surowce wtórne, utylizacja

odpadów, recykling) związane z ochroną środowiska?



2. określić jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji

Sztokholmskiej z dnia 14 czerwca 1972 r.?



3. określić jakiego koloru pojemnik służy do składowania różnych

odpadów



4. rozpoznać produkty stosowane w zakładzie zegarmistrzowskim, które

po zużyciu stają się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla
środowiska i zdrowia ludzi?



„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim

4.3.1. Materiał nauczania

Niekorzystne warunki środowiska pracy zegarmistrza, to: niewłaściwe oświetlenie,

niekorzystne parametry mikroklimatu, wymuszona pozycja ciała).

Rys. 2. Obciążenie percepcyjne zegarmistrz przy pracy (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Praca zegarmistrza w serwisie usługowym należy do zajęć o spokojnym charakterze,

samodzielnych,  o  sporadycznym  kontakcie  z interesantami.  Narażenie  na  wypadek  i utratę
zdrowia  jest  znikome.  Większość  prac  ma charakter  statyczny,  co powoduje  niedobór  tlenu,
utrudniony  przepływ  krwi  oraz  spowolnienie  przemiany  materii.  Fizjologowie  zwracają
uwagę,  że  u  zegarmistrza  praca  mózgu  nie  ustaje  „na  rozkaz”.  Często  zegarmistrz
zaabsorbowany  jakimś  problemem  czy  kłopotami  przedłuża  nieświadomie  swój  wysiłek
umysłowy  długo  poza  godziny  pracy.  Szczególnie  narząd  wzroku  zegarmistrza  potrzebuje
odpowiedniego  oświetlenia  pola  pracy.  Oko  nie  jest  w stanie  skupić  się  jednocześnie  na
przedmiotach  oddalonych  i bliskich.  Kiedy  patrzymy  na  przedmioty  położone  w różnej
odległości, oczy męczą się. Może to zdarzyć się podczas prac kontrolnych lub montażowych.
Proces  nastawiania  oka  do  obserwacji  przedmiotów  w różnych  odległościach  nazywa  się
akomodacją  oka  W  miarę  starzenia  się  zdolność  akomodacyjna  bardzo  się  zmniejsza,
wówczas  należy  unikać  szybkich  zmian  dalekiego  i bliskiego  widzenia.  Nastawienie  oka  na
bliskie widzenie  stanowi zawsze większy wysiłek. Najkorzystniej  jest, gdy odległość oka od
przedmiotu wynosi 30 cm.

Należy unikać zbyt wielkich różnic jasności oświetlenia stanowiska roboczego

i otoczenia  tego  stanowiska.  Przy  doborze  oświetlenia  należy  pamiętać  o  zapobieganiu
zjawisku olśnienia.  Olśnienie  następuje  wówczas,  gdy  przenosimy  wzrok  na  powierzchnię  o
znacznie  większej  jaskrawości.  Olśnienie  powoduje  niewygodę  widzenia  i obniża  zdolność
rozpoznawania  przedmiotów.  Po  przedostaniu  się dużej  ilości światła  do  oka siatkówka  dna
oka zostaje okresowo porażona. Z dużym olśnieniem w pracy spotykamy się rzadko. Bardzo
często mamy  natomiast do czynienia z mikroolśnieniem działającym długo i systematycznie.
Może  ono  powstawać  przy  używaniu  na  stanowisku  pracy  tylko  oświetlenia  miejscowego,
bez  stosowania  oświetlenia  ogólnego.  Poza  tym  lampy  oświetlenia  miejscowego  nie  są
osłonięte.  Emitują  one  światło  bezpośrednie,  które  może  odbijać  się  od  metalicznych  lub
jasnych  powierzchni  rozmieszczonych  w niedalekiej  odległości,  a następnie  wąskim
strumieniem  trafić  do  oka.  Aby  w takich  sytuacjach  zapobiec  olśnieniu,  trzeba  stosować
głębokie klosze do elektrycznego oświetlenia miejscowego.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Ergonomiczna analiza środowiska pracy zegarmistrza (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Źródłem zagrożenia mogą być: warunki środowiska pracy, wykorzystywana energia,

stosowane  wyposażenie  i materiały.  W  procesie  pracy  zegarmistrz  oddziałuje  bezpośrednio
lub pośrednio na szeroko rozumiane przedmioty pracy (narzędzia, maszyny, oprzyrządowanie
i wyposażenie stanowisk pracy, surowce, materiały i półfabrykaty, wyroby gotowe itp.), które
w strefach  swojego  naturalnego  oddziaływania  stanowią  potencjalne  źródła  niebezpiecznych
czynników  mechanicznych,  mogących  powodować  zagrożenia  -  głównie  urazami.
Oddziaływania  te  mogą  prowadzić  do  bezpośredniego  uderzenia,  przecięcia,  przebicia  lub
innego  urazu  ciała  zegarmistrza.  Urazy  mechaniczne  ciała  zegarmistrza  mogą  być  również
następstwem takich zdarzeń, jak poślizgnięcie się na posadzce czy upadek z wysokości.

Rys. 4. Skutki zdrowotne powodowane przez obciążenie statyczne podczas pracy siedzącej zegarmistrza (M.

Jucha, opracowanie graficzne).

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Powszechne stosowanie urządzeń zasilanych energią elektryczną niesie ze sobą różnego

rodzaju zagrożenia zarówno dla zegarmistrza jak elektrycznego jego środowiska. Są to:
1)   zagrożenia od elektryczności statycznej,
2)   porażenia oraz oparzenia prądem i łukiem elektrycznym,
3)   zagrożenia pożarowe,
4)   zagrożenia wybuchem,
5)   szkodliwe oddziaływania pól elektromagnetycznych.

Zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach i sieciach elektrycznych:

−

nie używać sprzętu, którego obudowa lub przewód zasilający są uszkodzone,

−

używać tylko takich przewodów lub aparatów elektrycznych, które są przeznaczone do

ogólnego użytkowania,

−

nie wolno zbliżać się i dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem,

−

nie wolno używać zawilgoconego, mokrego sprzętu elektrycznego i urządzeń

elektrycznych,

−

osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji nie mogą wykonywać napraw instalacji

i urządzeń elektrycznych,

−

prze użyciem przenośnych elektrycznych urządzeń lub narzędzi należy zawsze sprawdzić,

czy nadają się do pracy w środowisku, w którym zamierza się je stosować,

−

nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego ani umożliwiać dostępu do wnętrza

pomieszczeń ruchu elektrycznego,

−

prace nieelektryczne w pobliżu czynnych urządzeń elektrycznych wolno wykonywać

tylko pod nadzorem elektryka, który posiada odpowiednie kwalifikacje.

Substancje chemiczne na stanowiskach pracy występują w postaci gazów, par, cieczy lub

ciał  stałych.  W  warunkach  narażenia  zawodowego  wchłanianie  substancji  zachodzi  przede
wszystkim  przez  drogi  oddechowe,  ale  również  przez  skórę  i  z przewodu  pokarmowego.
Reakcja  organizmu  na  substancje  toksyczne  zależy  od  ich  właściwości  fizykochemicznych,
drogi wchłaniania, wielkości dawki  i okresu narażenia, a także od takich cech organizmu  jak
płeć,  wiek,  ogólny  stan  zdrowia  i odżywianie  oraz  stan  układów:  endokrynologicznego,
immunologicznego,  genetycznego.  Zależy  ona  też  od  czynników  zewnętrznych,  jak
Temperatura na stanowiskach, wilgotność powietrza.

Przez substancję chemiczną należy rozumieć pierwiastki i związki chemiczne oraz ich

mieszaniny, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i otrzymane w wyniku syntezy
chemicznej.

Szkodliwa substancja chemiczna (substancja toksyczna) jest to substancja powodująca

szkodliwe skutki w organizmach żywych. Substancje toksyczne występują w postaci gazów,
par, cieczy lub ciał stałych.

Preparat chemiczny – składa się z minimum dwóch związków chemicznych, np.

spryskiwacz do szyb (woda + glikol). Skutki działania substancji chemicznych dzieli się na
miejscowe, układowe i odległe. Mogą one występować w następujących miejscach:

−

wchłaniania – skóra, oczy, błony śluzowe nosa, płuca, przewód pokarmowy,

−

przemian – wątroba, płuca, nerki, przewód pokarmowy,

−

kumulacji (odkładania) – nerki, ośrodkowy układ nerwowy, wątroba,

−

wydalania – wątroba, przewód pokarmowy, nerki, pęcherz moczowy,

−

w narządach o szczególnej wrażliwości – gonady, układ nerwowy, narządy wydzielania

wewnętrznego, układ krwionośny, układ odpornościowy. Poprzez gonady, rozumiemy

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gruczoły rozrodcze, właściwe części układów rozrodczych zwierząt wielokomórkowych, ,
u organizmów żeńskich są to jajniki męskich u organizmów męskich są to jądra.

Rys. 5. Zasady bezpiecznej pracy z kwasami (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Poprzez ryzyko zawodowe rozumiemy prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych

zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia
u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Każda praca zawodowa jest wykonywana w określonym środowisku i na konkretnym

stanowisku, stąd też istnieje konieczność ustalenia miejsca lub miejsc pracy przez podanie ich
lokalizacji,  określenie  przestrzeni  specyficznych  najbardziej  podstawowych  specyficznych
cech  stanowiska  pracy.  Mając  scharakteryzowane  miejsce  pracy,  identyfikujemy  wpływ
zewnętrznych  warunków  pracy,  ustalając  sposób  warunków  ważność  oddziaływania
warunków  pogodowych  na  pracę.  Później  analizujemy  wpływ  warunków  środowiska
wewnętrznego  przez  ustalenie  warunków  fizycznych,  a więc  mikroklimatu,  oświetlenia,
hałasu  i wibracji  oraz  innych  elementów  higieny  pracy,  dokonujemy  oszacowania  ryzyka
i planujemy działania korygujące lub zapobiegawcze.

Rys. 6. Sposoby ograniczania zagrożeń (M. Jucha opracowanie graficzne)

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zaleca się stosować środki ochronne w następującej kolejności:

−

środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła,

−

środki ochrony zbiorowej,

−

środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy),

−

środki ochrony indywidualnej.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują w zakładzie

zegarmistrzowskim?

2.  Jakie znasz  podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych?
3.  Jakie znasz środki ochrony indywidualnej stosowane w zakładzie zegarmistrzowskim?
4.  Jakie znasz zagrożenia na stanowisku pracy zegarmistrza?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz występujące w zakładzie zegarmistrzowskim czynniki niebezpieczne, czynniki

szkodliwe oraz czynniki uciążliwe i określ ich oddziaływanie na człowieka.

Czynniki niebezpieczne

Czynniki szkodliwe

Czynniki uciążliwe

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy zegarmistrza.

Są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
urazu,

2) wypisać wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy zegarmistrza. Są

to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia,

3) wypisać wszystkie czynniki uciążliwe występujące w środowisku pracy zegarmistrza. Są

to czynniki, których oddziaływanie może utrudniać pracę lub obniżać zdolność jej
wykonania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia człowieka,

4) korzystając z dostępnej literatury, katalogów, zasobów Internetu określić ich

oddziaływanie na człowieka,

5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

1)   wyposażenie warsztatu, pracowni,
2)   katalog sprzętu ochrony indywidualnej,
3)   komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie zegarmistrzowskim środki ochrony indywidualnej

oraz środki ochrony zbiorowej i określ ich przeznaczenie.

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony zbiorowej

Nazwa

Przeznaczenie

Nazwa

Przeznaczenie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie środki ochrony indywidualnej. Środki te przeznaczone do ochrony

człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo
lub łącznie w środowisku pracy. Do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież
ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu
oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz
środki izolujące cały organizm,

2) wypisać wszystkie środki ochrony zbiorowej. Są to środki przeznaczone do jednoczesnej

ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące
rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych
urządzeniach,

3) korzystając z dostępnej informacji zamieszczonej na sprzęcie, katalogów, zasobów

Internetu określić ich przeznaczenie,

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy ryzyka zawodowego dla czynności zawodowych: naprawa zegarków

w warsztacie zegarmistrzowskim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeprowadzić wywiad z osobami pracującymi w zakładzie zegarmistrzowskim,
2) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z oceną ryzyka zawodowego. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć za
pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) przeprowadzić ocenę ryzyka uzupełniając załączoną tabelę:

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Karta analizy ryzyka zawodowego dla czynności

naprawa zegarów w warsztacie zegarmistrzowskim.

Lp.

Zagrożenie

Skutki dla zdrowia

(opisowo)

ęż

ść

ęps

ńs

two

Planowane

działania

korygujące

lub zapobiegawcze

Obciążenie statyczne układu

mięśniowo-szkieletowego

Obciążenie percepcyjne

narządu wzroku

Zagrożenie chemiczne

Energia elektryczna

Zagrożenia mechaniczne

4) oszacować ryzyko metoda trójstopniową na podstawie tabeli:

Rys. 7. Kalkulator do szacowania ryzyka zawodowego (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Objaśnienie:

−

do następstw o małej ciężkości (m) zalicza się urazy i choroby, które nie powodują

długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy, są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia,
takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego
zatrucia, bóle głowy itp.,

−

do następstw o średniej ciężkości (ś) zalicza się te urazy i choroby, które powodują

niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane
z okresami absencji, są to itp. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu
mięśniowo-szkieletowego (itp. zapalenia ścięgna) itp.,

−

do następstw o dużej ciężkości (d) zalicza się te urazy, które powodują ciężkie i stałe

dolegliwości  i/lub  śmierć,  są  to  itp.  oparzenia  III  stopnia,  oparzenia  II  stopnia  dużej
powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby
nowotworowe,  toksyczne  uszkodzenia  narządów  wewnętrznych  i układu  nerwowego
w wyniku  narażenia  na  czynniki  chemiczne,  zespół  wibracyjny,  zawodowe  uszkodzenia
słuchu, astma, zaćma itp.,

−

do mało prawdopodobnych (mp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny

wystąpić podczas całego okresu aktywności człowieka,

−

do prawdopodobnych (p) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie

więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności człowieka,

−

do wysoce prawdopodobnych (wp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą

wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności człowieka.

5) zaplanować działania korygujące lub zapobiegawcze,
6) porównać swoją pracę z kartami kolegów.

Przykład korzystania z kalkulatora ryzyka:

Jednym z zagrożeń na stanowisku zegarmistrza jest skaleczenie przez ostre elementy

sprężyny napędowej podczas jej demontażu. Ciężkość skutków bedzie: mała (m),
prawdopodobieństwo: wysoce prawdopodobne (wp), co daje nam ryzyko równe 2 -
przecięcie kolumny (m) z wierszem (wp).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1. dokonać identyfikacji czynników niebezpiecznych występujących

w środowisku pracy zegarmistrza?



2. wymienić czynniki mechaniczne występujące przy pracach

zegarmistrzowskich?



3. postępować ze środkami chemicznymi?



4. podać podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach

elektrycznych?



5. oszacować ryzyko na podstawie tabeli trójstopniowej?



6. dobrać dla określonego zadania zawodowego działania korygujące lub

zapobiegawcze?



„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

4.4.1. Materiał nauczania

Aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek

przy pracy muszą zaistnieć jednocześnie wymienione elementy:

−

nagłość,

−

przyczyna zewnętrzna,

−

uraz,

−

związek z pracą.

Pomoc doraźna to proste natychmiastowe zabiegi wykonywane na poszkodowanych

katastrofach wypadkach, katastrofach i nagłych zachorowaniach zagrażających życiu lub
zdrowiu, do czasu zapewnienia fachowej opieki lekarskiej lub medycznej.

Zakres tej pomocy obejmuje czynności ratownicze możliwe do wykonania przez osoby

nie posiadające fachowego wykształcenia lekarskiego lub medycznego, za pomocą prostych,
ogólnie dostępnych środków. Czas udzielenia tej pomocy liczy się w minutach.

Rys. 8. Łańcuch pomocy podtrzymującej życie. Wystarczy, że pęknie najsłabsze ogniwo i poszkodowany traci
szansę na ratunek. (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy:

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach,

−

latarka elektryczna lub jednorazowa latarka chemiczna,

−

nożyczki lub nóż,

−

gaza opatrunkowa sterylna (kompresy gazowe) - 4 op.,

−

bandaż elastyczny - 4 op.,

−

chusta trójkątna - 2 szt.,

−

elastyczna siatka opatrunkowa (Codofix) - 2-3 rozmiary,

−

agrafki - 4 szt.,

−

maseczka do zastępczej wentylacji “usta - usta”,

−

rękawiczki gumowe - 3 pary,

−

folia termoizolacyjna srebrno-złota (folia NRC) 1-2 szt.,

−

plaster zwykły 2 rolki, plastry z opatrunkiem (kilka rozmiarów).

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Główne zasady udzielania pomocy doraźnej:

1) ratownik nie może stać się kolejnym poszkodowanym,
2) zagrożenia zewnętrzne są wspólne dla ratownika i poszkodowanego, mniej bohaterstwa,

więcej fachowości i zdrowego rozsądku,

3) w czasie udzielania pomocy, gdy możliwy jest kontakt z krwią poszkodowanego, należy

używać rękawiczek izolujących,

4) do sztucznego oddychania należy używać jednorazowe „maseczki do sztucznego

oddychania” („isolaide resuscitation device” lub „Resusci Face Shield

”). Jest to kawałek

folii z plastikowym ustnikiem i zaworem lub filtrem przeciwbakteryjnym umożliwiającym
ewentualne zastępcze oddychanie techniką “usta - usta”.

5) instrukcja udzielania pomocy doraźnej powinna być możliwie uproszczona (raczej

rysunki, niż tekst), tak aby przygodny ratownik bez specjalistycznego szkolenia mógł
bezpiecznie posługiwać się zawartością, nie czyniąc dodatkowej szkody ofierze wypadku.
Powinna także zawierać przypomnienie numerów telefonów alarmowych: pogotowia
ratunkowego – 999, straży pożarnej- 998, policji – 997 oraz komórkowy – 112,

6) latarka może służyć do wzywania pomocy i być niezbędna w razie konieczności

oznaczenia miejsca wypadku. Alternatywą dla zwykłej latarki elektrycznej może być
jednorazowa chemiczna latarka ratunkowa („Safety light”),

7) aby przeciąć ubranie osoby rannej, czy opatrunki. Niezbędne do tego są sprawne nożyczki

lub nóż. Wygodne i bezpieczne są nożyczki z zaokrąglonymi końcami (tzw. do
opatrunków). Kontrowersyjne jest używanie noża, niebezpieczne – ostrza od skalpela lub
żyletki (ryzyko dodatkowych zranień), bezsensowne posiadanie plastikowych nożyczek
do papieru,

8) pierwszą

warstwę

każdego

opatrunku

zwykle

stanowi

gaza.

Opakowanie

wysterylizowanej gazy opatrunkowej określane jest zwykle jako „kompres gazowy”. Aby
umocować do rany kompresy gazowe najlepszy jest bandaż elastyczny (raczej nie bandaż
gazowy, który z reguły rwie się podczas opatrywania). Ponadto rolka bandaża może
stanowić wałek dociskający opatrunek uciskowy, dwie rolki mogą stabilizować
i uszczelniać ewentualne „ciało obce” w ranie,

9) do przykrywania dużych powierzchni zranionych, oparzeń, mocowania opatrunków na

głowie, prowizorycznych „temblaków” wygodne są chusty trójkątne (z płótna
bawełnianego, fizeliny, ewentualnie folii),

10) wygodną nowością wśród opatrunków są elastyczne siatki opatrunkowe różnych

szerokości (Codofix

). Stosujemy je do mocowania opatrunków jako rodzaj elastycznego,

siatkowego rękawa,

11) do niewielkich zadrapań, skaleczeń, obtarć wystarczą plasterki z opatrunkiem. Bardziej

w ich zastosowaniu chodzi o efekt higieniczny i estetyczny niż faktycznie ratownictwo
w nagłych wypadkach. Jednocześnie jest to najczęściej zużywany element apteczek.

12) w celu ochrony przed zakażeniem należy używać gumowych rękawiczek ochronnych (nie

koniecznie sterylnych). Raczej nie tych z folii, bo rozrywają się już podczas próby
zakładania,

13) ostatnim istotnym elementem apteczki jest folia termoizolacyjna (NRC). Osoby

poszkodowane  podczas  oczekiwania  na  pomoc  lekarską  i transport  do  szpitala  są  często
narażone  na  znaczną  utratę  ciepła.  Efektywną  ochronę  przed  stratami  ciepła  może
zapewnić  ekran  z srebrno-złotej  folii  NRC,  odbija  około  80%  promieniowania
podczerwonego, jest nieprzewiewny i nieprzemakalny. Poszkodowanego owijamy srebrną
stroną  folii  do  ciała.  Standardowa  folia  (220  x  160cm)  zwykle  wystarcza  do
zabezpieczenia dorosłego człowieka. Folia NRC może być ochroną przed przegrzaniem –
odwracamy  ją  wtedy  srebrną  stroną  do  słońca  aby  stanowiła  lustro  odbijające  światło
słoneczne.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Proponowane wyposażenie apteczki jest zgodne z aktualnymi normami dla apteczek
w Niemczech (DIN 13164, 13157, 13169).

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1.  Jaka jest zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy?
2.  Jakie są główne zasady udzielania pomocy doraźnej?
3.  Jakie  muszą  zaistnieć  jednocześnie  elementy  definicji  wypadku,  aby  zdarzenie,  któremu

uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na miernie krwawiącą

ranę powierzchni dłoniowej ręki i podaj zastosowanie.

Nazwa

Zastosowanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej,
2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w apteczce środki stosowane do udzielania pomocy doraźnej i podaj ich

zastosowanie.

Nazwa

Zastosowanie

Codofix

folia NRC

chusty trójkątne

kompres gazowy

nożyczki

Resusci Face Shield

Safety light

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej. Pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

Ćwiczenie 3

Wypadkowi ulega dwóch pracowników. Porażeniu prądem uległ pracownik konserwujący

mechanizm  zegara  wieżowego  napędzanego  silnikiem  prądu  zmiennego  230  V.  Drugi
pracownik  biegnąc  na  ratunek,  przewraca  się  i uderza głową o metalową  konstrukcję  wieży.
W  wyniku  upadku  doznaje  tępego  urazu  głowy  i traci  przytomność.  Jesteś  członkiem  tego
zespołu  pracowników  i na  twoich  oczach  zdarzył  się  wypadek.  Wpisz  postępowanie
i niezbędne środki ratunkowe.

Kolejne czynności

ratownicze

Sposób postępowania ratunkowego

Środki do

udzielania pomocy

doraźnej

Zabezpieczenie miejsca

wypadku

Ocena stanu poszkodowanych

Wezwanie pomocy

Reanimacja ABC

A – ARIWAY (udrożnienie
i ułożenie),
B – BREATH (oddech-sztuczne
oddychania),
C – CIRCULATION (krążenie-
masaż serca)

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej. Pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1. zaopatrzyć ranę?



2. stosować w praktyce materiały opatrunkowe zawarte w zestawach

opatrunkowych?



3. unikać zagrożeń w czasie udzielania pierwszej pomocy

przedlekarskiej?



4. ratować porażonego prądem elektrycznym?



5. reanimować poszkodowanych zgodnie z procedurą ABC?



„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

4.5.1. Materiał nauczania

Pożar jest to niekontrolowany proces palenia się w miejscu do tego celu nie

przeznaczonym. Palenie się –  jest to zjawisko fizyczno – chemiczne, polegające  na szybkim
łączeniu  się  ciała  palnego  (materiału)  z tlenem.  Jest  to  proces  egzotermiczny,  z efektem
wzrostu  temperatury  i wydzielania  się  ciepła  oraz  świecenia  w postaci  żaru  lub  płomienia.
Ogień,  będący  efektem  palenia  się,  jest  jednym z największych  dobrodziejstw  ludzkości,  ale
tylko  wówczas,  gdy  jego  jest  kontrolowany  i zależy  od  woli  człowieka.  Jeżeli  jednak  ogień
wymyka  się  spod  kontroli  i powstaje  nieoczekiwanie  tam,  gdzie  nie  był  zamierzony,
a zaczyna wyzwalać  ilości ciepła, których nie można opanować, to rozprzestrzenia się i staje
się pożarem.

Rys. 9. Czynniki warunkujące palenie się i gaszenie (M. Jucha, opracowanie graficzne).

Aby przerwać proces palenia się, należy wyeliminować przynajmniej jeden

z warunkujących to zjawisko czynników:

−

usunąć materiał palny albo uczynić go niepalnym,

−

ochłodzić palące się ciało, a więc obniżyć jego temperaturę poniżej temperatury palenia

się danego ciała,

−

odciąć dostęp tlenu, odizolować palące się ciało od powietrza, w którym zawarty jest tlen.

Wszystkie wysiłki strażaków lub osób walczących z pożarem zmierzają zawsze do tego,

aby ze źródła ognia usunąć jeden lub nawet wszystkie czynniki niezbędnych do palenia się.
Jeżeli się to uda, ogień zgaśnie.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 1. Podstawowe grupy pożarów

Grupa

pożaru

Rodzaj palącego się materiału i sposób jego spalania

Środki gaśnicze

Pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy
spalaniu których obok innych zjawisk powstaje zjawisko
żarzenia, np. drewno, papier, węgiel, tworzywa sztuczne,
tkaniny, słoma

woda, piana,
dwutlenek węgla,
proszki gaśnicze

Pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się
wskutek ciepła wytwarzającego się przy pożarze, np.
benzyna, alkohole, aceton, eter, oleje, lakiery, tłuszcze,
parafina, stearyna, pak, naftalen, smoła

piana, dwutlenek
węgla, proszki
gaśnicze

Pożary gazów, np. metan, acetylen, propan, wodór, gaz
miejski

proszki gaśnicze

Pożary metali, np. magnez, sód, uran

specjalne proszki
gaśnicze

z indeksem

– E

Pożary grupy A – D występujące w obrębie urządzeń
elektrycznych pod napięciem

dwutlenek węgla,
proszki gaśnicze

W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego

likwidacji:

−

zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące

w strefie zagrożenia,

−

wezwać straż pożarną.

Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru
alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się:

−

swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu,

−

adres i nazwę obiektu,

−

co się pali, na którym piętrze,

−

czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego,

−

po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia

zgłoszenia.
Przyjmujący

może

zażądać

potwierdzenia

zgłoszenia

poprzez

oddzwonienie,

dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.

Przystąpić niezwłocznie, przy użyciu miejscowych środków gaśniczych do gaszenia

pożaru i nieść pomoc osobom zagrożonym w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji
ludzi i mienia. Należy czynności te wykonać w taki sposób aby nie doszło do powstania
paniki.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakiego rodzaju sposoby stosuje się aby przerwać proces palenia się?
2. Jakie środki gaśnicze należy użyć, aby gasić pożary grupy A-D występujące w obrębie

urządzeń elektrycznych pod napięciem?

3. Jak zachować się w razie pożaru?

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w zakładzie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy niezbędny do ugaszenia

pożaru.

Rodzaj środka gaśniczego

Grupa pożaru - co się pali?

komputer

segregatory z papierową dokumentacją podatkową oraz
finansowo-ksiegową

kuchenka gazowa zasilana butlą propan-butan znajdująca
się w pomieszczeniu socjalnym

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) zapoznać się z zasadami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego określonymi w instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego zakładu,

3) porównać wyniki pracy z wynikami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu (pracowni),

−

podręczny sprzęt gaśniczy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

Ćwiczenie 2

Wpisz znajdujący się w warsztacie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy i określ jego

przeznaczenie.

Nazwa podręcznego środka

gaśniczego

Przeznaczenie

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać podręczny sprzęt gaśniczy,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie, katalogów i katalogów oraz innych

dostępnych źródeł określić ich przeznaczenie,

3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie warsztatu (pracowni),

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Ustal przyczyny pożarów według procedury TOL.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wziąć pod uwagę trzy obszary, w których mogą tkwić te zagrożenia pożarowe:

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w czynnikach materialno technicznych,

energetycznych i siłach przyrody (T),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w ogólnie pojmowanej organizacji pracy (O),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w nieprawidłowym reagowaniu

i niewłaściwej postawie ludzi (L),

2) korzystać z informacji zawartej w różnych źródłach, źródłach tym Internetu,
3) porównać tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1. zachować się w przypadku pożaru?



2. użyć właściwy podręczny sprzęt gaśniczy w razie pożaru?



3. powiadomić właściwe służby ratownicze o pożarze lub innym

miejscowym zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzi?



„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5.  W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę która wydaje Ci się najlepsza.
6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7.  Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiada:

A.  nauczyciel praktycznej nauki zawodu,
B.  każdy pracownik,
C.  każda osoba kierująca pracownikami,
D.  pracodawca (właściciel zakładu).

2. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy

jest:
A.  Wojewoda,
B.  Premier RP,
C.  Państwowa Inspekcja Pracy,
D.  Najwyższa Izba Kontroli.

3. Do obowiązków pracownika w zakresie BHP należy:

A.  organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
B.  organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP,
C.  dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład na stanowisku pracy,
D.  wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.

4. Prawa pracownika w zakresie BHP zawiera:

A.  artykuł 211 Kodeksu pracy,
B.  artykuł 210 Kodeksu pracy,
C.  artykuł 207 Kodeksu pracy,
D.  artykuł 108 Kodeksu pracy.

5. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:

A.  gaszenia ciał stałych, np., papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.

gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem

6. Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku oparzenia (zaczerwienienie skóry) polega na:

A.  podaniu środków przeciwbólowych,
B.  posmarowaniu miejsca oparzonego kremem nawilżającym,
C.  chłodzeniu miejsca oparzonego zimną wodą przez co najmniej 20 minut,
D.  chłodzeniu miejsca oparzonego środkiem gaśniczym np, gaśnicą śniegową (CO

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zagrożenie podczas wymiany sprężyny napędowej w mechanizmie zegarowym powstaje

od:
A.  czynnika mechanicznego,
B.  drgań mechanicznych,
C.  obciążenia dynamicznego,
D.  obciążenia statycznego.

8. Czynnik szkodliwy powstający podczas szlifowania dorabianych szkiełek mineralnych

wszelkich kształtów, to?
A.  hałas,
B.  temperatura,
C.  mikroklimat,
D.  pył z materiału obrabianego i ściernicy.

9. Jakie oświetlenie należy zastosować na stanowisku pracy zegarmistrza?

A.  punktowe, miejscowe,
B.  awaryjne, wystawowe, kierunkowe,
C.  ogólne, miejscowe (złożone),
D.  pośrednie, rozproszone,

10. Uciążliwością w pracy zegarmistrza jest:

A.  praca w gorącym mikroklimacie,
B.  nadmierny wysiłek fizyczny,
C.  obciążenie percepcyjne wzroku,
D.  praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych.

11. Pracodawca polecił Ci wyrzucić na śmietnik zużyte baterie od zegarków.

A.  wyrzucisz baterie do pojemnika koloru żółtego,
B.  wyrzucisz baterie do pojemnika koloru białego,
C.  poinformujesz pracodawcę, iż baterie należy przeznaczyć do recyklingu,
D.  wykonasz polecenie.

12. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na

zabezpieczenie przed urazem oka:
A.  zasada zachowania ostrożności,
B.  zasada przestrzegania przepisów bhp,
C.  zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi,
D.  zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

13. Zajmujesz się czyszczeniem mechanizmów zegarków. Środek czyszczący posiada na

opakowaniu znak ostrzegawczy.

Aby chronić własne zdrowie:

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

A.  zastosujesz rękawice ochronne, fartuch i okulary ochronne,
B.  użyjesz rękawice ochronne i lupę zegarmistrzowską,
C.  będziesz przestrzegał zasad

bezpiecznej pracy z kwasami,

D. zachowasz ostrożność.

14. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania zagrożeń jest

A.  stosowanie środków ochrony indywidualnej,
B.  przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy,
C.  informowanie o zagrożeniu,
D.  eliminacja czynnika stwarzającego zagrożenie.

15. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Wiercenie otworu
w metalowej płytce

Pęknięcie wiertła

Uraz oka

A.  używanie tylko sprawnych, dobrze naostrzonych wierteł,
B.  okulary ochronne,
C.  zachowanie ostrożności,
D.  przestrzeganie instrukcji bhp.

16. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Obsługa maszyny do
czyszczenia mechanizmów
zegarków mechanicznych.

Niespodziewany kontakt ze
środkiem chemicznym.

Uraz oka.

A.  używanie tylko sprawnych maszyn,
B.  okulary ochronne,
C.  zachowanie ostrożności,
D.  przestrzeganie instrukcji bhp.

17. Po pracy zostało Ci w pojemniku ok. 250 ml.(szklanka) płynnego szkodliwego środka

chemicznego do czyszczenia mechanizmów zegarowych:
A. odlejesz niepotrzebny środek do plastykowej butelki, zakręcisz i zostawisz

w warsztacie,

B. wylejesz niepotrzebny środek do umywalki w toalecie,
C. odlejesz pozostałą ilość do szklanego zamykanego naczynia i napiszesz markerem, co

to za środek,

D. wylejesz niepotrzebny środek do metalowego kubła na śmieci.

18. Po pracy ze szkodliwym środkiem chemicznym do czyszczenia mechanizmów

zastosujesz:
A.  środki ochrony wzroku,
B.  środki ochrony układu oddechowego,
C.  środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny,
D.  wszystkie wyżej wymienione.

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ucznia ................................................................................................

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska 731[05].O1.01

Zakreśl pionową kreską poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Literatura

1. Bezpieczeństwo i zdrowie a warunki pracy. Podręcznik szkoleniowy. Dział Szkoleń KK

NSZZ „Solidarność”, Gdańsk 1992

2.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
3.  http://www.recykling.pl
4.  Kowalewski  S.,  Dąbrowski  A.,  Dąbrowski  M.:  Zagrożenia  mechaniczne.  Centralny

Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa 1997

5. Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD)

6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

7. Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne

wytyczne do oceny ryzyka zawodowego

8. Słomka-Romanowska I, Słomka A.: Zarządzanie ryzykiem zawodowym. TARBONUS,

Tarnobrzeg 2002