background image

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
        NARODOWEJ

  

 
 
 
 
 
 

Mirosław Kroma 
 
 
 
 

Wykonywanie wybranych prac z zakresu obróbki ściernej 
i wiórowej  731[05].O1.04 

 

 
 
 
 

 
 
 

 
Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
Wydawca  

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy  
Radom 2006
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

Recenzenci: 
mgr inż. Śmigielski Grzegorz 
mgr inż. Bartosik Krzysztof 
 
 
Opracowanie redakcyjne:  
mgr inż. Kroma Mirosław 

 

 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Zych Andrzej 
 
 
 
 
Korekta: 

 

 
 
 
 

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[05].O1.04. 
Wykonywanie wybranych prac zakresu obróbki ściernej i wiórowej zawartego w programie 
nauczania dla zawodu zegarmistrz. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006.

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

SPIS  TREŚCI 

 
 

1. Wprowadzenie 

3

2 Wymagania 

wstępne 5

3. Cele 

kształcenia 6

4. Przykładowe scenariusze zajęć 

7

5. 

Ćwiczenia 12

5.1  Wykonywanie rysunków technicznych 

12

 5.1.1. 

Ćwiczenia 12

5.2. Wykonywanie 

pomiarów 

wielkości mechanicznych 

17

 

5.2.1.  Ćwiczenia 17

5.3.  Wykonywanie prac z zakresu obróbki wiórowej 

20

 

5.3.1.  Ćwiczenia 20

5.4.  Zabezpieczanie metali przed korozja 

26

 

5.4.1.  Ćwiczenia 26

6. Ewaluacja 

osiągnięć ucznia 

29

7. Literatura 

38

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

1. WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie wybranych prac  

z zakresu obróbki ściernej i wiórowej”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć 
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie zegarmistrz  731[05]. 

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, 

 

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

propozycje  ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności 
praktycznych, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia w postaci testu wielokrotnego wyboru i testu praktycznego, 

 

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. 
 
Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 4 tematów, są to: Wykonywanie 

rysunków technicznych, Wykonywanie pomiarów wielkości mechanicznych, Wykonywanie  
prac z zakresu obróbki wiórowej i Zabezpieczanie metali przed korozją. 

Temat „Wykonywanie rysunków technicznych” pomoże uczniowi zapoznać się  

z odczytywaniem podstawowych informacji zawartych na rysunkach technicznych, 
podstawowymi zasadami wymiarowania i wykonywania prostych rysunków wykonawczych 
prostych elementów. 

Temat „Wykonywanie pomiarów wielkości mechanicznych” pomoże uczniowi nauczyć 

się wykonywania pomiarów z wykorzystaniem podstawowych narzędzi pomiarowych. 

Temat „Wykonywanie prac z zakresu obróbki wiórowej” pomoże uczniowi zapoznać się 

z podstawowymi technikami obróbki materiałów, oraz pomoże ukształtować umiejętności 
konieczne do stosowania właściwych metod  i technik pracy obróbki ręcznej różnych 
materiałów. 

Temat „Zabezpieczanie metali przed korozją” pomoże uczniowi ukształtować 

umiejętności konieczne do stosowania właściwych metod  zabezpieczenia metali – elementów 
mechanizmu zegarowego przed szkodliwym oddziaływaniem środowiska. 

 

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami 

 ze szczególnym uwzględnieniem: 

 

pokazu z objaśnieniem, 

 

tekstu przewodniego, 

 

ćwiczeń praktycznych. 

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy  

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel 

może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 testami. 

W teście wielokrotnego wyboru zamieszczono: 

 

plan testu w formie tabelarycznej, 

 

punktację zadań, 

 

propozycje norm wymagań, 

 

instrukcję dla nauczyciela, 

 

instrukcję dla ucznia, 

 

kartę odpowiedzi, 

 

zestaw zadań testowych. 

 W 

teście praktycznym zamieszczono: 

 

zadanie praktyczne z kryteriami, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

kartę odpowiedzi, 

 

kartę oceny i wymagania. 

 

 

Poniżej przedstawiono miejsce tej jednostki modułowej w strukturze całego modułu: 

„Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza” 

 

 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

731[05].O1 

731[05].O1.01 

731[05].O1.02 

731[05].O1.03 

731[05].O1.04

731[05].O1.05 

731[05].O1.06 

731[05].O1.07 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

2. WYMAGANIA  WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji tej jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

analizować zjawiska fizyczne, 

 

poszukiwać informacji  w różnych źródłach, 

 

analizować pozyskane informacje, 

 

dokumentować informacje, 

 

przeprowadzać proste rozumowania logiczne, 

 

przeprowadzać proste działania matematyczne, 

 

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, tabel, wykresów, 

 

prezentować skutki własnych działań, 

 

obsługiwać komputer osobisty ( PC ) w stopniu podstawowym,  

 

stosować podstawowe zasady BHP na stanowisku pracy. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

3. CELE  KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien : 

–  wykonać rysunki techniczne części i mechanizmów, 
–  odczytać schematy montażowe i rysunki wykonawcze, 
–  rozróżnić sposoby połączeń elementów konstrukcji mechanicznej, 
–  rozróżnić metody łączenia elementów maszyn i urządzeń, 
–  rozróżnić metody obróbki elementów, 
–  rozróżnić elementy maszyn i urządzeń do obróbki materiałów, 
–  zaplanować proste działanie w zakresie obróbki materiałów, 
–  przygotować bezpieczne stanowisko pracy, 
–  wykonać proste operacje obróbki ręcznej, 
–  posłużyć się wiertarką, 
–  posłużyć się przyrządami do pomiaru wielkości mechanicznych, 
–  wykonać pomiary warsztatowe, 
–  dobrać sposoby ochrony metali przed korozją, 
–  utrzymać porządek na stanowisku pracy, 
–  zademonstrować poprawne wykonanie zadań, 
–  ocenić jakość i estetykę wykonanej pracy, 
–  skorzystać z katalogów i norm, 
–  zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 

Temat: Wykonywanie pomiarów wielkości mechanicznych 

 

Wymagania wstępne:  

Przed przystąpieniem do zajęć uczeń powinien umieć: 

 

charakteryzować podstawowe wielkości mechaniczne, 

 

rozpoznawać podstawowe narzędzia i pomoce kontrolno - pomiarowe, 

 

stosować podstawowe narzędzia i pomoce kontrolno - pomiarowe, 

 

analizować dokumentację techniczną, 

 

wykonać odręczne szkice figur, brył i prostych elementów, 

 

postępować zgodnie z zasadami BHP podczas wykonywanych ćwiczeń. 

 
Cele: 

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: 

 

dobrać narzędzia i pomoce kontrolno - pomiarowe, 

 

ocenić zgodność wymiarową prostego elementu – wyrobu z dokumentacją. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda projektów. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w zespołach dwuosobowych. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kontrolno-pomiarowe, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

detale szkoleniowe (wyroby), 

 

materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),  

 

poradnik metrologa.   

 
Czas trwania: 

2 x po 4 godziny lekcyjne. 

 
Uczestnicy 

Uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej. 

 
Przebieg zajęć: 

Wprowadzenie. 

1.  wyjaśnienie celów zajęć, 
2.  przeprowadzenie miniwykładu na temat metody projektów, 
3.  przeprowadzenie miniwykładu tematycznego, 
4.  przeprowadzenie instruktażu BHP.  

Należy przypomnieć uczniom etapy projektu i scharakteryzować każdy z nich. 

 
5.  Wydanie tematu projektu: 

Temat projektu powinien znajdować się na kartce papieru i zawierać: 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

temat projektu, 

 

przewidywany termin wykonania projektu, 

 

organizację pracy przy projekcie, 

 

wymagana dotyczące zawartość projektu, 

 

kryteria ocen za projekt i wymagania na oceny szkolne. 

 

Przykładowy temat projektu: 

Wykonać kontrolę zgodności wymiarowej .... (wskazać i nazwać element – wyrób)  

z wymiarami zawartymi w dokumentacji wyrobu. Wykonać szkic wyrobu oznaczając 
kontrolowane wymiary. Szkic wykonać .... (określić technikę – ołówek, tusz) na formacie  
A.... (podać format rysunku). Element wykonany jest z ...., ilość elementów ... (podać 
niezbędne dane do zamieszczenia w tabeli arkusza rysunkowego. Dokumentację uzupełnić 
protokółem zawierającym, w formie tabeli, zestawienie wymiarów rzeczywistych i zawartych 
w dokumentacji.  
 
Przewidywany termin wykonania projektu: .................................  
Przewidywany termin prezentacji projektu: .................................. 
 
Przykładowa organizacja pracy przy projekcie:  

 

projekt opracowują zespoły 2 osobowe, 

 

podstawowe zadania należy wykonać podczas zajęć, 

 

część pracy należy wykonać w formie pracy domowej. 

 
Projekt powinien zawierać: 

 

plan pracy zespoły z terminami realizacji i odpowiedzialnymi za poszczególne zadania, 

 

konspekt projektu, 

 

sprawozdanie zawierające: 

ƒ

 

stronę tytułową z nazwą szkoły, tematem, składem zespołu, datą wykonania, 

ƒ

 

konspekt projektu, 

ƒ

 

plan pracy zespołu, 

ƒ

 

organizację stanowiska pracy, 

ƒ

 

szkic – szkice elementu - wyrobu, 

ƒ

 

zestawienie wymiarów rzeczywistych i teoretycznych, 

ƒ

 

wnioski i uwagi. 

Kryteria oceny: 

Ocena za projekt będzie oceną punktową. Punkty można otrzymać za: 

 

plan pracy zespołu – 1 punkty, 

 

konspekt projektu – 1 punkty, 

ponadto 1 punkt za każdy dobrany (prawidłowo dobrany) element stanowiska pracy i element 
pracy zespołu : 

 

dobór każdego narzędzia (narzędzi) kontrolno - pomiarowych – 1 punkt, 

 

dobór techniki pomiarowej – każda prawidłowa metoda pomiaru 1 punkt, 

 

wykonanie pomiaru wymiaru – każdy prawidłowy pomiar 1 punkt, 

 

wykonanie szkicu kontrolowanego elementu – wyrobu – 2 punkty, 

 

wykonanie i uzupełnienie tabeli rozbieżności rysunkowej - 1 punkt, 

 

sformułowanie wniosku i jego uzasadnienie - 5 punktów 

 

prezentacje projektu 2 punktów,  

 

za systematyczność pracy podczas zajęć – 10 punktów, 

 

za jakość i estetykę sprawozdania – 2 punkty. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

Wymagania: 
50 – 60 %  punktów – dopuszczający, 
61 – 70 % punktów – dostateczny, 
71 – 84 %  punktów – dobry, 
85 – 95 % punktów – bardzo dobry, 
95 – 100 % punktów –  celujący. 
 
UWAGA 

Dobierając przedmioty do pomiarów należy kierować się założeniem konieczności 

wykonania lub zastosowania: 

 

pomiaru elementu – wyrobu narzędziami o różnej dokładności pomiaru (pomiary 
suwmiarką  i mikrometrem),  

 

wykonaniu szkicu kontrolowanego elementu – wyroby w 2 lub 3 rzutach, 

 

wykonania protokółu zgodności lub niezgodności wymiarowej elementu - wyrobu  
z dokumentacją, 

 

uzupełnienia wpisu w tabeli: wymiar ... zgodny (lub nie) z dokumentacją lub wymiar 
rzeczywisty ... – wymiar w dokumentacji ... . 

 
6.  Opracowanie planu pracy i konspektu. 
 
7.  Opracowanie dokumentacji projektu przez poszczególne grupy. 

Uczniowie powinni zaproponować i uzasadnić wybór technik pomiarowych i doboru 

narzędzi kontrolno - pomiarowych, propozycję szkicu elementu – wyrobu, wykonanie 
pomiarów. Nauczyciel ocenia zaangażowanie poszczególnych uczniów. Następnie uczniowie 
powinni zaproponować formę zestawienia wyników pomiarów i wymiarów zawartych  
w dokumentacji oraz wykonać to zestawienie (chociaż w formie brudnopisu) podczas zajęć  
w pracowni. Na koniec należy polecić opracowanie sprawozdania i przygotowanie do 
prezentacji. 
 
8.  Opracowanie prezentacji. 

Ten etap uczniowie mogą wykonać w ramach pracy domowej.  

 
9.  Prezentacja 

Do prezentacji należy opracować kartę oceny prezentacji. Prezentacje oceniają zarówno 

nauczyciel jak i wybrani członkowie pozostałych grup. 
 
10. Ocena projektów. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10 

 

 

Scenariusz zajęć 2 

 

Temat: Czytanie i wykonywanie rysunków technicznych 

 

Wymagania wstępne:  

Przed przystąpieniem do zajęć uczeń powinien umieć: 

 

charakteryzować podstawowe wielkości mechaniczne, 

 

rozpoznawać podstawowe narzędzia i pomoce kontrolno-pomiarowe, 

 

stosować podstawowe narzędzia i pomoce kontrolno-pomiarowe, 

 

analizować dokumentację techniczną, 

 

wykonać odręczne szkice figur, brył i prostych elementów, 

 

postępować zgodnie z zasadami BHP podczas wykonywanych ćwiczeń. 

Cele: 

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć: 

 

dobrać narzędzia i pomoce kontrolno - pomiarowe, 

 

ocenić zgodność wymiarową prostego elementu – wyrobu z dokumentacją. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda ćwiczeń. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w zespołach dwuosobowych. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kontrolno - pomiarowe, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

detale szkoleniowe (wyroby), 

 

materiały pomocnicze (papier, długopis, ołówek),  

 

poradnik metrologa.   

 
Czas trwania: 

2 x po 4 godziny lekcyjne. 

 
Uczestnicy 

Uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej. 

 
Przebieg zajęć: 

Wprowadzenie. 

1.  wyjaśnienie celów zajęć, 
2.  przeprowadzenie miniwykładu tematycznego, 
3.  przeprowadzenie instruktażu BHP.  

Należy podzielić uczniów na grupy 2 osobowe i polecić im staranne przeczytanie 

fragmentu poradnika dotyczącego rysunku technicznego. Następnie należy przeprowadzić 
pogadankę dotyczącą szkicowania i rysowania. Można wykorzystać pytania kontrolne. 
 
4.  Polecenie wykonania ćwiczenia 2 z punktu 4.1.3. poradnika. 

Nauczyciel sprawdza pracę poszczególnych osób. Udziela dodatkowych wyjaśnień. 

 
5.  Polecenie wykonania ćwiczenia 3 z punktu 4.1.3. poradnika. 

Nauczyciel sprawdza pracę poszczególnych osób. Udziela dodatkowych wyjaśnień. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11 

 

 

6.  Polecenie wykonania ćwiczenia 4 z punktu 4.1.3. poradnika. 

Nauczyciel sprawdza pracę poszczególnych osób. Udziela dodatkowych wyjaśnień. 

 
7.  Zaprezentowanie wykonanych ćwiczeń przez wybraną osobę. Dyskusja po prezentacji. 
 
8.  Podsumowanie zajęć 

 

Podsumowanie zajęć. Sprawdzenie osiągnięcia celów zajęć poprzez losowe sprawdzenie 
poszczególnych ćwiczeń. 
 

7. 

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12 

 

 

5. ĆWICZENIA 

 

5.1. Wykonywanie rysunków technicznych  

 
Wskazówki metodyczne do ćwiczeń: 

Przed przystąpieniem do realizacji jednostki modułowej 731[05]O1.01 uczestnik procesu 

kształcenia powinien ukończyć jednostkę 731[05] O1.02 - Posługiwanie się dokumentacją 
techniczną.  Ćwiczenia z zakresu wykonywania rysunków technicznych mają charakter 
kontrolny lub repetytoryjny i należy je ograniczyć do niezbędnego minimum. Podczas 
wykonywania  ćwiczeń nauczyciel powinien obserwować pracę uczniów i w razie potrzeby 
udzielać niezbędnych wskazówek. Poza poradnikiem uczniowie mogą korzystać  
z zamieszczonej w poradniku literatury, która powinna znajdować się na wyposażeniu 
pracowni. 

 

5.1.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj przekrój przedmiotu umieszczonego na rysunku (rys. do ćwiczenia 1). Przyjmij 

grubość materiału 15 mm. Pozostałe wymiary jak na rysunku. 
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 1. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z rysunkiem do ćwiczenia (rys. do ćwiczenia 1), 
2)  odszukać w poradniku odpowiedni fragment, 
3)  na podstawie poradnika ustalić brakujący przekrój przedmiotu, 
4)  uzupełnić rysunek, wrysowując brakujący przekrój na dolnym rzucie, 
5)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13 

 

 

 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kreślarskie, 

 

poradnik ucznia, 

 

podręcznik do nauki rysunku technicznego. 

 
Ćwiczenie 2 
Zwymiaruj, zamieszczony poniżej szkic (rys. do ćwiczenia 2). Wymiary gabarytowe detalu 
164 x 80 mm. 
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 2. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z rysunkiem do ćwiczenia (Rys. do ćwiczenia 2), 
2)  odszukać w poradniku odpowiedni fragment, 
3)  na podstawie poradnika przyjąć sposób wymiarowania detalu, 
4)  uzupełnić rysunek, wrysowując niezbędne wymiary, 
5)  porównać z zamieszczonym poniżej rozwiązaniem (Rys.  Rozwiązanie zdania 2), 
6)  zaprezentować wykonanie zadania. 

 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kreślarskie, 

 

poradnik ucznia, 

 

podręcznik do nauki rysunku technicznego. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14 

 

 

 

 

Rys. Rozwiązanie zdania 2.

 

 
Ćwiczenie 3 

Uzupełnij brakujący na rysunku wymiar 

↓ 24 H7 (rys.  do  ćwiczenia 3). Na podstawie 

poradnika mechanika, określ tolerancję wymiaru i uzupełnij tabelę (tab. 2). 
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 3. 

 

TABELA 1 
 

 

 

 

 

 Wymiar 

Odchyłki tolerancja 

 

 

 

 

Ø 24 H7 

+ .......... 
-  .......... 

............... 

 

 

 

 

 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z rysunkiem do ćwiczenia (rys. do ćwiczenia 3), 
2)  odszukać w poradniku odpowiedni fragment, 
3)  na podstawie poradnika dobrać tolerancję wymiaru, 
4)  uzupełnić rysunek, wrysowując niezbędne wymiary, 
5)  porównać z zamieszczonym rozwiązaniem (tab. 2 i rys. Rozwiązanie zadania 3), 
6)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15 

 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kreślarskie, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

podręcznik do nauki rysunku technicznego. 

 

TABELA 2 
 

 

 

 

 

 Wymiar Odchyłki Tolerancja 

 

 

 

 

Ø 24 H7  + 0,021 

-  0,0 

0,021 mm

 

 

 

 

 

 
 
 

 

 

 

 

 

 

Rys. Rozwiązanie zdania 3. 

 
Ćwiczenie 4  

Uzupełnij brakujące na rysunku (Rys. do ćwiczenia 4) wymiary: 

 

chropowatość powierzchni 

↓ 60 mm  Ra = 10 µm uzyskana bez zdjęcia warstwy 

materiału, 

 

chropowatość powierzchni 

↓ 24 

– 0,3 

 mm  Ra = 2.5 

µm uzyskana przez lub bez zdjęcia 

warstwy materiału, 

 

chropowatość powierzchni 

↓ 45 k6

 

 mm  Ra = 1.25 

µm uzyskana przez zdjęcie warstwy 

materiału, 

 

tolerancja współosiowości powierzchni walcowych  

↓ 24 

– 0,3 

 i  

↓ 45 k6

 

wynosi 0,02 mm, 

 

tolerancja bicia osiowego powierzchni czołowej 

↓ 60 względem powierzchni walcowej  

↓ 24 

– 0,3 

 wynosi 0,05 mm. 

 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 4. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z rysunkiem ćwiczenia (rys. do ćwiczenia 4), 
2)  odszukać w poradniku odpowiedni fragment, 
3)  na podstawie poradnika ustalić brakujące symbole tolerancji i chropowatości powierzchni, 
4)  uzupełnić rysunek, uzupełniając zapisy, 
5)  porównać z zamieszczonym rozwiązaniem (rys. Rozwiązanie zadania 4), 
6)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16 

 

 

 

pogadanka. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kreślarskie, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

podręcznik do nauki rysunku technicznego. 

 

 

 

Rys. Rozwiązanie zadania 4. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17 

 

 

5.2.  Wykonywanie pomiarów wielkości mechanicznych 

 

Wskazówki metodyczne do ćwiczeń: 

Dominującą metodą powinna być tzw. „próba pracy”. Przed przystąpieniem do 

wykonania zadania praktycznego, prowadzący proces kształcenia powinien przeprowadzić  
instruktaż wstępny obejmujący elementy ćwiczeń oraz przepisy BHP. W trakcie zajęć 
prowadzący powinien obserwować pracę uczniów i w razie potrzeby udzielać dodatkowych 
wskazówek. Ponad to uczniowie mogą korzystać z zamieszczonej w poradniku literatury, 
która powinna znajdować się na wyposażeniu pracowni.  

 

5.2.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie  1  

Na suwmiarce o dokładności pomiaru 0,1 mm, ustaw następujące wymiary: 

a)  15,3 mm, 
b)  35,4 mm, 
c)  43,6 mm, 
d)  51,5 mm, 
e)  80,0 mm. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika dotyczące pomiaru suwmiarką, 
2)  przeanalizować odpowiednie rysunki poradnika, 
3)  dobrać właściwą suwmiarkę, 
4)  ustawić, na suwmiarce, wskazania zadanych wymiarów, 
5)  porównać z zamieszczonym rozwiązaniem (tab. 3), 
6)  zaprezentować rozwiązanie zadania. 

 

 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kontrolno – pomiarowe, 

 

poradnik ucznia, 

 

podręcznik szkolny, 

 

suwmiarki o różnej dokładności pomiaru. 

 
 

TABELA 3

 

Nastawiany 

wymiar 

15,3 mm 

35,4 mm 

43,6 mm 

51,5 mm 

80,0 mm 

 

Wskazanie 

odczytu 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18 

 

 

Ćwiczenie 2 

Na mikrometrze, o dokładności pomiaru 0,01 mm, ustaw następujące wymiary: 

a)  20,10 mm, 
b)  15,23 mm, 
c)  04,68 mm, 
d)  12,42 mm, 
e)    8,00 mm. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika dotyczące pomiaru mikrometrem, 
2)  przeanalizować odpowiednie rysunki poradnika, 
3)  wybrać mikrometr o właściwym zakresie pomiarowym, 
4)  ustawić, na mikrometrze, wskazania zadanych wymiarów, 
5)  porównać z zamieszczonym rozwiązaniem (tab. 4), 
6)  zaprezentować wskazania zadanych wymiarów. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko kontrolno – pomiarowe, 

 

poradnik ucznia, 

 

podręcznik szkolny, 

 

mikrometry o różnym zakresie pomiarowym. 

 
 
 

TABELA 4

 

Nastawiany 

wymiar 

20,10 mm 

15,23 mm 

4,68 mm 

12,42 mm 

8,00 mm 

 
 

Wskazanie 

odczytu 

 
 
 
 

 

 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 
 

 

 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19 

 

 

Ćwiczenie 3  

Wykorzystując posiadaną dokumentację techniczną, dokonaj pomiaru typowych części 

maszyn lub elementów konstrukcyjnych. Przed pomiarem dobierz suwmiarkę lub mikrometr.  
Wyniki pomiarów porównaj z wymiarami zamieszczonymi w dokumentacji. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika dotyczące pomiaru, 
2)  przeanalizować odpowiednie fragmenty posiadanej dokumentacji technicznej, 
3)  wybierać właściwe narzędzie pomiarowe, 
4)  dokonać pomiaru detali ćwiczeniowych, 
5)  porównać wyniki swoich pomiarów z wymiarami detali zamieszczonymi w dokumentacji. 

 

 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

różne narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

detale ćwiczeniowe, 

 
 
UWAGA 

Podane powyżej  ćwiczenia stanowią przykłady  ćwiczeń możliwych do realizacji, 

prowadzący proces kształcenia ma zgodę Autora na ich modyfikację i uzupełnienie o dalsze, 
szczególnie podczas pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20 

 

 

5.3. Wykonywanie prac z zakresu obróbki wiórowej 

 
Wskazówki metodyczne do ćwiczeń 

Podstawową formą ćwiczeń powinna być tzw. „próba pracy” 

Przed przystąpieniem do wykonania zadania uczeń powinien odbyć instruktaż wstępny 
obejmujący informacje dotyczące wykonania zadania oraz zasad BHP obowiązujących na 
stanowisku pracy (ćwiczeń). 

Przed przystąpieniem do wykonywania zadania, uczeń powinien zapoznać się  

z instrukcją obsługi wykorzystywanych maszyn i urządzeń oraz ze stanowiskową  instrukcją 
BHP. 

Przed przystąpieniem do wykonywania zadania prowadzący zajęcia ma obowiązek 

ocenić ubranie robocze ucznia – w uzasadnionym przypadku ma obowiązek nie dopuścić 
ucznia do wykonania zadania. 

Ćwiczenie praktyczne uczeń odbywa samodzielnie. 

 

5.3.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1  

Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej rysunku (rys.  do  ćwiczenia 1) 

wspornik, dobierz narzędzia kontrolno pomiarowe do kontroli elementu. Załóż,  że zakład 
produkcyjny posiada niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  
 
a) 

 

b) 

Rys. Do ćwiczenia 1: 

a) rysunek wykonawczy wspornika b) wspornik w powiększeniu.

 

 
 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  przygotować bazę technologiczną, 
3)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
4)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
5)  wykorzystując wiertarkę stołową wykonać otwory, 
6)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
7)  sprawdzić zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21 

 

 

8)  dokonać samooceny, 
9)  zaprezentować wykonanie zadania. 

 

 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 
Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

detale ćwiczeniowe. 

 
Ćwiczenie 2  

Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys.  do  ćwiczenia 2) 

szablon, dobierz narzędzia kontrolno -  pomiarowe do kontroli elementu, załóż,  że zakład 
produkcyjny posiada niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 2. 

 
 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  przygotować bazę technologiczną, 
3)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
4)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
5)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
6)  skontrolować zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 
7)  dokonać samooceny, 
8)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22 

 

 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

detale ćwiczeniowe. 

 
Ćwiczenie 3  

Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys. do ćwiczenia 3) klucz, 

dobierz narzędzia kontrolno -  pomiarowe do kontroli elementu, załóż, że zakład produkcyjny 
posiada niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 3. 

 
 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  przygotować bazę technologiczną, 
3)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
4)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
5)  wykorzystując wiertarkę stołową wykonać wstępny otwór, 
6)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
7)  skontrolować zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 
8)  dokonać samooceny, 
9)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23 

 

 

 

detale szkoleniowe. 

 
Ćwiczenie 4  

Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys. do ćwiczenia 4) element 

osłony, dobierz narzędzia kontrolno -  pomiarowe do kontroli elementu, załóż,  że zakład 
produkcyjny posiada niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 4. 

 
 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  przygotować bazę technologiczną, 
3)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
4)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
5)  wykorzystując wiertarkę stołową wykonać otwory, 
6)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
7)  skontrolować zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 
8)  dokonać samooceny, 
9)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania– uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

detale ćwiczeniowe. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24 

 

 

Ćwiczenie 5  

Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys.  do  ćwiczenia 5), 

wzornika, przyjmij niezwymiarowane promienie naroży otworu kwadratowego i trójkątnego 
w zakresie R = 0.5 – 1 mm, dobierz narzędzia kontrolno -  pomiarowe do kontroli elementu, 
załóż, że zakład produkcyjny posiada niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  
 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 5. 

 

 

 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  przygotować bazę technologiczną, 
3)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
4)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
5)  wykorzystując wiertarkę stołową wykonać otwory, 
6)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
7)  skontrolować zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 
8)  dokonać samooceny, 
9)  zaprezentować wykonanie zadania. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

detale ćwiczeniowe. 

 
Ćwiczenie 6  
Wykonaj, przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys.  do  ćwiczenia 6) zaczep, 
dobierz narzędzia kontrolno -  pomiarowe do kontroli elementu, załóż, że zakład produkcyjny 
posiada  niezbędne do wykonania elementu wyposażenie.  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25 

 

 

 

 

 

Rys. Do ćwiczenia 6. 

 
 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  obliczyć wymiary mat wyjściowego z założeniem gięcia z  promieniem R=2 i bez R=0, 
3)  przygotować bazę technologiczną, 
4)  wytrasować zawarty w dokumentacji profil detalu, 
5)  metodą obróbki skrawaniem usunąć nadmiar materiału, 
6)  gięcie wykonać w imadle, 
7)  wykorzystując wiertarkę stołową wykonać otwory, 
8)  gwinty wykonać w imadle, 
9)  regularnie kontrolować jakość wykonywanych czynności, 
10) skontrolować zgodność uzyskanych wyników z dokumentacją, 
11) dokonać samooceny, 
12) zaprezentować wykonanie zadania.   
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

detale ćwiczeniowe. 

 
UWAGA 

Podane powyżej  ćwiczenia stanowią przykłady  ćwiczeń możliwych do realizacji, 

prowadzący proces kształcenia ma zgodę Autora na ich modyfikację i uzupełnienie o dalsze, 
szczególnie podczas pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26 

 

 

5.4. Zabezpieczanie metali przed korozja 

 
Wskazówki metodyczne do ćwiczeń 

Przed przystąpieniem do wykonania zadania uczeń powinien odbyć instruktaż wstępny 

obejmujący informacje dotyczące wykonania zadania oraz zasad BHP obowiązujących na 
stanowisku pracy (ćwiczeń). Ponadto, uczeń powinien zapoznać się z instrukcją obsługi 
wykorzystywanych maszyn i urządzeń oraz ze stanowiskową  instrukcją BHP. 

Przed przystąpieniem do wykonywania zadania prowadzący zajęcia ma obowiązek 

ocenić ubranie robocze ucznia – w uzasadnionym przypadku ma obowiązek nie dopuścić 
ucznia do wykonania zadania.  
  

Ćwiczenie praktyczne uczeń odbywa samodzielnie. 

 

5.4.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1  

Wykonaj przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (rys.  do  ćwiczenia 1) 

wspornik, jako materiał konstrukcyjny zastosuj stal konstrukcyjną węglową, stopy glinu (seria 
PA) oraz mosiądz. Grubość elementu przyjmij w zakresie 2 – 4 mm. Po wykonaniu elementy 
poddaj ekspozycji czynników atmosferycznych na okres kilku dni (odstęp czasowy pomiędzy 
kolejnymi zajęciami). Po okresie ekspozycji oceń wpływ czynników sprzyjających korozji na 
stan powierzchni poszczególnych elementów.   
 

a) 

 

b) 

Rys. Do ćwiczenia 1: 

a) rysunek wykonawczy wspornika b) wspornik w powiększeniu.

 

 

 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  wykonać zadany element stosując jako materiał: stal konstrukcyjną węglową, stop glinu 

np.: PA 6, mosiądz np.: M60, 

3)  ocenić jakość powierzchni po wykonaniu elementów (wykonane elementy mogą zostać 

dodatkowo wypolerowane), 

4)  wyeksponować wykonane elementy na działanie czynników atmosferycznych, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27 

 

 

5)  w przypadku trudności działanie korozyjne czynników atmosferycznych można zastąpić 

oddziaływaniem roztworów wodnych substancji chemicznych (np.: FOSOL – roztwór 
wykorzystywany do oczyszczania elementów) . 

6)  zaobserwować efekty działania czynników atmosferycznych, 
7)  zaprezentować uzyskane wyniki. 
 

UWAGA 
Podczas stosowania środków chemicznych należy przestrzegać obowiązujących 

przepisów BHP i ochrony środowiska.  
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

kuweta z wodą lub środkiem do utleniania, 

 

dygestorium z bieżącą wodą, 

 

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,  

 

detale ćwiczeniowe. 

 
Ćwiczenie 2  

Wykonaj przedstawiony na zamieszczonym poniżej szkicu (Rys.  do  ćwiczenia 2) 

wspornik, jako materiał konstrukcyjny zastosuj stal konstrukcyjną  węglową. Grubość 
elementu przyjmij w zakresie 2 – 4 mm. Po wykonaniu elementy pokryj w części powłoką 
ochronną malarską i poddaj ekspozycji czynników atmosferycznych na okres kilku dni 
(odstęp czasowy pomiędzy kolejnymi zajęciami). Po okresie ekspozycji oceń wpływ 
czynników sprzyjających korozji na stan powierzchni poszczególnych elementów.   
 

a) 

 

 

b)  

 

Rys. Do ćwiczenia 2: 

a) rysunek wykonawczy wspornika b) wspornik w powiększeniu.

 

 

 Sposób 

wykonania 

ćwiczenia 

 
Uczeń powinien: 

1)  wyszukać odpowiednie strony poradnika ucznia, 
2)  wykonać zadany element stosując jako materiał: stal konstrukcyjną węglową, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28 

 

 

3)  ocenić jakość powierzchni po wykonaniu elementów, 
4)  pokryć fragment wykonanego elementu powłoką malarską ochronną – np.: farbą ochronną 

w aerozolu,  

5)  wyeksponować wykonane elementy na działanie czynników atmosferycznych, 
6)  w przypadku trudności działanie korozyjne czynników atmosferycznych można zastąpić 

oddziaływaniem roztworów wodnych substancji chemicznych (np.: FOSOL – roztwór 
wykorzystywany do oczyszczania elementów), 

7)  po określonym czasie zaobserwować skutki, 
8)  zaprezentować uzyskane wyniki. 
 
 

Zalecane metody nauczania – uczenia się: 

 

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe, 

 

pogadanka. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wyposażone stanowisko do obróbki ręcznej, 

 

poradnik ucznia, 

 

poradnik mechanika, 

 

narzędzia pomiarowe, 

 

kuweta z wodą lub środkiem do utleniania, 

 

dygestorium z bieżącą wodą, 

 

wyciąg powietrzny, 

 

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,  

 

detale ćwiczeniowe. 

 
UWAGA 

Podczas stosowania środków chemicznych oraz podczas wykonywania powłoki 

malarskiej należy przestrzegać obowiązujących przepisów BHP i ochrony środowiska.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29 

 

 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test wyboru do jednostki modułowej „Wykonywanie wybranych prac  
z zakresu obróbki ściernej i wiórowej” 

 
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−  zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu 

podstawowego, 

−  zadania 7, 13, są z poziomu ponadpodstawowego. 
 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

  

 
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące 
oceny szkolne
:  

−  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

−  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,  

−  dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,  
−  bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań. 

 
 
 
 
 

Tabela 5  Klucz odpowiedzi do testu 

Nr 

zadania 

Praw. 

Odp. 

Nr 

zadania 

Praw. 

Odp. 

Nr 

zadania

Praw. 

Odp. 

Nr 

zadania 

Praw. 

Odp. 

1.  A  6.  B 11. C 16. B 
2. B 7. D 12. C 17. B 
3.  B  8.  A 13. B 18. D 
4.  D  9.  C 14. B 19. C 
5.  D 10. C 15. B 20. 

 

 

Plan testu  

Nr 
zad. 

Cel operacyjny  

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 
celu 

Poziom 
wymagań 

1.   Zaplanować proste działania w zakresie obróbki materiałów B  P 
2.   Zastosować przepisy BHP, ochrony ppoż i ochrony środowiska A 

3.   Zaplanować proste działania w zakresie obróbki materiałów C  P 
4.   Wykonać proste operacje obróbki ręcznej A 

5.   Odczytywać schematy montażowe i rysunki warsztatowe 

6.   Odczytywać schematy montażowe i rysunki warsztatowe 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30 

 

 

7.   Odczytywać schematy montażowe i rysunki warsztatowe 

C PP 

8.   Dobrać sposoby ochrony metali przed korozją A 

9.   Wykonać proste operację obróbki ręcznej A 

10.  Wykonać proste operację obróbki ręcznej A 

11.  Posłużyć się wiertarką A 

12.  Posłużyć się wiertarką B 

13.  Posłużyć się wiertarką B 

PP 

14.  Wykonać pomiary warsztatowe 

15.  Posłużyć się przyrządami do pomiaru wielkości mechanicznych 

16.  Wykonać pomiary warsztatowe 

17.  Odczytywać schematy montażowe i rysunki warsztatowe 

18.  Zaplanować proste działania w zakresie obróbki materiałów B  P 
19.  Skorzystać z norm i katalogów  

20.  Wykonać rysunki techniczne części mechanizmu zegarowego 

 

Przebieg testowania

 

 

Instrukcja dla nauczyciela    

 

  

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 

5.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy. 

6.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony 

na udzielanie odpowiedzi. 

7.  Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się 

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 

8.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 

9.  Sprawdź wyniki. 

10.  Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu. 

11.  Opracuj wnioski do dalszego postępowania. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi. 
5.  W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz tę, która wydaje ci się najlepsza. 
6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego 

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 60 min. 
 

Materiały dla ucznia: 

  

–  zestaw zadań testowych, 
–  instrukcja, 
–  karta odpowiedzi. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31 

 

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 
 

1.  Do ręcznego wykonywania gwintu zewnętrznego (na trzpieniu) należy użyć:   

a)  pojedynczej narzynki, 
b)  kompletu gwintowników, 
c)  gwintownicy, 
d)  kompletu gwintowników i narzynek. 
 

2.  Podczas pracy na wiertarce  WS 15 pracownik powinien zostać wyposażony w:   

a)  luźne, niekrępujące ruchów ubranie robocze, rękawice ochronne i nakrycie głowy, 
b)  dopasowane, zapięte ubranie robocze, nakrycie głowy i okulary ochronne, 
c)  dopasowane, zapięte ubranie robocze, nakrycie głowy, rękawice i okulary ochronne, 
d)  ubranie robocze, buty robocze, maskę przeciwpyłową i  rękawice ochronne. 
 

3.  Obliczenie długości materiału wg rysunku konieczne jest przed: 
 

a)  piłowaniem, 
b)  gięciem,  
c)  wierceniem, 
d)  trasowaniem. 

 

 
4.  
Który z wymienionych pilników posiada najdrobniejsze ostrza:   

a)  pilnik nr 1, 
b)  pilnik nr 2, 
c)  pilnik nr 4, 
d)  pilnik nr 5. 

 
5.  Tolerancja wymiaru, jest to:   

a)  różnica górnego wymiaru granicznego i wymiaru nominalnego, 
b)  różnica wymiaru nominalnego i dolnego wymiaru granicznego, 
c)  różnica dolnego i górnego wymiaru granicznego, 
d)  różnica górnego i dolnego wymiaru granicznego. 
 

6.  W symbolu 

φ12 H9 liczba H oznacza:   

a)  wartość odchyłek, 
b)  miejsce pola tolerancji względem wymiaru nominalnego, 
c)  klasę dokładności wykonania, 
d)  informacje o typie przedmiotu. 

 
7.  
Pasowanie określa:   

a)  wielkość współpracujących części, 
b)  metodę  połączenia współpracujących części, 
c)  sposób wyrównania wymiarów łączonych części, 
d)  charakter współpracy połączonych części. 

 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32 

 

 

8.  Produktem korozji żelaza i jego stopów, składającym się głównie z tlenków, jest:   

a)  rdza, 
b)  zgorzelina, 
c)  patyna,  
d)  śniedź. 

 
9.  
Trasowanie, polega na:   

a)  wykończeniu powierzchni po obróbce, 
b)  przygotowanie powierzchni do obróbki cieplnej, 
c)  odwzorowaniu obrabianego kształtu przed obróbką, 
d)  wyznaczenie chropowatości powierzchni. 

 
10. Narzędziem używanym podczas piłowania jest:   

a)  kątownik włosowy, 
b)  wiertło kręte, 
c)  pilnik ślusarski, 
d)  piłka ręczna. 

 
11. Zamieszczone poniżej narzędzie stosowane jest podczas:   
 

a)  gięcia, 
b)  trasowania, 
c)  wiercenia, 
d)  przecinania  

 

 

 

 
12. Która z poniższych wielkości jest technologicznym parametrem skrawania:   

a)  czas obróbki, 
b)  szerokość warstwy skrawanej, 
c)  szybkość skrawania, 
d)  głębokość obróbki. 

 
13. Głównym celem użycia, cieczy obróbczej podczas wiercenia jest:   

a)  zmniejszenie oporów skrawania, 
b)  obniżenie temperatury przedmiotu podczas obróbki, 
c)  wypłukiwanie wiórów i zanieczyszczeń z maszyny, 
d)  ochronę maszyny przed nadmiernym nagrzewaniem się podczas pracy. 

 
14. Suwmiarka umożliwia zmierzenie wymiaru:   

a)  12,01 mm, 
b)  12,05 mm, 
c)  12,07 mm, 
d)  12,09 mm. 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33 

 

 

15. Mikrometr umożliwia zmierzenie wymiaru:   

a)  wewnętrznego, 
b)  zewnętrznego, 
c)  zewnętrznego i wewnętrznego, 
d)  wewnętrznego i mieszanego. 

 
16. Które narzędzie umożliwia pomiar wymiaru 3 mm (szerokość rowka):   
 

a)  mikrometr zewnętrzny, 
b)  suwmiarka,  
c)  średnicówka, 
d)  mikrometr wewnętrzny. 

 

 

 

 
 
17. 
Które z przedstawionych poniżej wymiarów jest wymiarem wewnętrznym:   

 
a)  30 mm, 
b) 

φ 20 mm,  

c) 

φ 70 mm, 

d)  wszystkie wymiary. 

 

 

 
18. 
Podczas wykonywania gwintu w otworze należy użyć:   

a)  tylko gwintownika I, 
b)  tylko gwintownika II, 
c)  tylko gwintownika III, 
d)  wszystkich gwintowników. 

 
19. Kąt zarysu gwintu metrycznego wynosi:   

a)  45˚, 
b)  55˚, 
c)  60˚, 
d)  30˚. 

 
20. Uzupełnij, metodą europejską,  niedokończony rzut prostokątny:   
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34 

 

 

KARTAD ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko  ......................................................................................... . 

 
„Wykonywanie wybranych prac z zakresu obróbki ściernej i wiórowej” 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź Punkty 

Poprawna 

odpowiedź 

A B C D 

 A 

A B C D 

 B 

A B C D 

 B 

A B C D 

 D 

A B C D 

 D 

A B C D 

 B 

A B C D 

 D 

A B C D 

 A 

A B C D 

 C 

10 

A B C D 

 C 

11 

A B C D 

 C 

12 

A B C D 

 C 

13 

A B C D 

 B 

14 

A B C D 

 B 

15 

A B C D 

 B 

16 

A B C D 

 D 

17 

A B C D 

 B 

18 

A B C D 

 D 

19 

A B C D 

 C 

 
 

20 

XXX XXX XXX   

 

 

Razem:   

 

UWAGA 

Jeżeli w teście występują zadania rysunkowe (zadanie 20) w karcie odpowiedzi należy 

określić miejsce na wykonanie rysunku. 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

35 

 

 

Test praktyczny typu próba pracy do jednostki modułowej „Wykonywanie 
wybranych prac z zakresu obróbki ściernej i wiórowej” 

 
Treść zadania  

Wykonaj przedmiot przedstawiony na rysunku. Materiał wyjściowy o wymiarach 

31x50x5. Otwory wykonać z wykorzystaniem wiertarki stołowej WS-15 (lub zbliżonej). 
Materiał surówki stal konstrukcyjna węglowa w stanie normalnym. 

 

 

 

Rys. 51 Rysunek do zadania praktycznego 

 
Rozwiązanie zadania powinno zawierać: 
–  
zaplanowanie działania, 
–  zorganizowanie stanowiska pracy 
–  wykonanie zadania, 
–  zaprezentowanie rozwiązania. 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

36 

 

 

Kryteria oceniania testu praktycznego 

Poniżej zamieszczone są przykładowe kryteria oceniania testu praktycznego. Tworząc 

zadanie typu „próba pracy: należy przygotować kryteria oceniania, by w sposób jednoznaczny 
określić poziom osiągnięć edukacyjnych ucznia. Zamieszczone poniżej kryteria mają 
charakter przykładowy. 
 

Punkty 

Obszar Lp.

Kryterium 

oceniania 

możliwe zdobyte

1.   Sporządzenie planu działania (listy czynności) 1  
2.   Sporządzenie listy narzędzi obróbczych 

 

Planowanie 

działania 

3.   Sporządzenie listy narzędzia pomiarowych 

 

4.   Zgromadzenie 

piłki ręcznej do metalu 

 

5.    Zgromadzenie pilnika płaskiego 1 

 

6.    Zgromadzenie pilnika okrągłego 1 

 

7.   Zgromadzenie 

nawiertaka 

 

Organizowanie 

stanowiska

 

8.   Zgromadzenie 

wiertła Φ 8 

 

9.    Przestrzeganie podczas pracy zasad BHP 

 

10.  Zastosowanie 

narzędzi zgodnie z przeznaczeniem  

 

11.   Zamocowanie przedmiotu obrabianego podczas 

obróbki mechanicznej i ręcznej 

2  

12.  Uzyskanie zgodności wymiarów zewnętrznych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

3  

13.  Uzyskanie zgodności wymiarów wewnętrznych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

3  

14.  Uzyskanie  zgodności wymiarów mieszanych 

 

i rozstawów z rysunkiem (punkt za wymiar) 

3  

Wykonanie 

zadania 

15.  Uzyskanie  zgodności wymiarów kątowych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

2  

16.  Dokonanie 

samooceny 

 

17.  Zaprezentowanie 

wykonania 

 

Prezentowanie 

18.   Użycie języka technicznego 

 

Razem: 27 

 

 

Wymagania na oceny: 
12 – 16 punktów   

– dopuszczający 

17 – 20 punktów  

 – dostateczny 

21 – 24 punktów  

 – dobry 

25 - 27 punktów   

 – bardzo dobry 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

37 

 

 

KARTA OCENY 

 
Imię i nazwisko  ......................................................................................... . 

 

„Wykonywanie wybranych prac z zakresu obróbki ściernej i wiórowej” 
 

Obszar Lp.

Kryterium 

oceniania 

Ilość 

Punktów 

1.   Sporządzenie planu działania (listy czynności)  
2.   Sporządzenie listy narzędzi obróbczych 

 

Planowanie 

działania 

3.   Sporządzenie listy narzędzia pomiarowych 

 

4.   Zgromadzenie 

piłki ręcznej do metalu 

 

5.    Zgromadzenie pilnika płaskiego  
6.    Zgromadzenie pilnika okrągłego  
7.   Zgromadzenie 

nawiertaka 

 

Organizowanie 

stanowiska

 

8.   Zgromadzenie 

wiertła Φ 8 

 

9.    Przestrzeganie podczas pracy zasad BHP 

 

10.  Zastosowanie 

narzędzi zgodnie z przeznaczeniem  

 

11.   Zamocowanie przedmiotu obrabianego podczas 

obróbki mechanicznej i ręcznej 

 

12.  Uzyskanie zgodności wymiarów zewnętrznych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

 

13.  Uzyskanie zgodności wymiarów wewnętrznych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

 

14.  Uzyskanie  zgodności wymiarów mieszanych 

 

i rozstawów z rysunkiem (punkt za wymiar) 

 

Wykonanie 

zadania 

15.  Uzyskanie  zgodności wymiarów kątowych  

z rysunkiem (punkt za wymiar) 

 

16.  Dokonanie 

samooceny 

 

17.  Zaprezentowanie 

wykonania 

 

Prezentowanie 

18.   Użycie języka technicznego 

 

Razem:  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

38 

 

 

7.  LITERATURA 

 
1.  Czajkowski J.: Elementy przyrządów precyzyjnych. WsiP, Warszawa 1986 
2.  Czerwiński W.: Poradnik ślusarza. WNT, Warszawa 1995 
3.  Dobrzański T.: Rysunek techniczny. WNT, Warszawa 2004 
4.  Górecki A.: Technologia Ogólna – podstawy technologii mechanicznej. WSiP, Warszawa 

1984 

5.  Maksymowicz A.: Rysunek Zawodowy. WSiP, Warszawa 1998 
6.  Topulos A.: Technologia mechaniczna. WNT, Warszawa 1988