Zegarmistrz_731[05]_O1.01

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ferdynand Jucha

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[05].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, Stosowanie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska, który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie zegarmistrz 731[05].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia w postaci testu wielokrotnego wyboru,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to: „Stosowanie

przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”, „Ochrona naturalnego środowiska i jej
znaczenie dla człowieka”, „Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim”,
„Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy”, „Zasady ochrony przeciwpożarowej”.

Temat „Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”; pomoże Ci

zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, poznasz prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy oraz dowiesz się jakie są instytucje państwowego i społecznego nadzoru nad
warunkami pracy.  Polska  od  01  maja  2004  r.  została  członkiem  Unii  Europejskiej  i przyjęła
europejskie  standardy  bezpieczeństwa  pracy,  których  istotą  jest  „Zdrowie  i bezpieczeństwo
człowieka  w środowisku  pracy”.  Krajowe  przepisy  prawa  pracy  oraz  przepisy  bhp  są
wzorowane na międzynarodowych standardach.

Temat „Ochrona naturalnego środowiska i jej znaczenie dla człowieka” pomoże Ci

zrozumieć  nasze  cywilizacyjne  problemy  związane  z zanieczyszczeniem  środowiska
naturalnego.  Każdy  zakład  pracy,  maszyna,  stosowana  technologia  niczym  żywy  organizm
pochłania  energię,  wodę  i powietrze,  a  wydala  odpady  i zanieczyszczenia.  Musisz  wiedzieć,
jak to można zmienić.

Temat „Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim” pozwoli Ci

rozpoznać zagrożenia występujące w środowisku pracy zegarmistrza i podjąć odpowiednie
działania zapobiegawcze. Analizując wnikliwie materiał nauczania, będziesz mógł poprawić
własne bezpieczeństwo pracy i równocześnie zadbać o bezpieczeństwo innych osób.

Temat „Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy” pomoże Ci ugruntować wiedzę,

która zdobyłeś w szkole gimnazjalnej. Od Twojej postawy może zależeć życie drugiego
człowieka. Dodatkowo poznasz nowoczesne środki i zestawy opatrunkowe znajdujące się na
wyposażeniu apteczek.

Temat „Zasady ochrony przeciwpożarowej”, pomoże Ci podejmować samodzielne

działania mające na celu zapobiegania pożarom. Ponadto dowiesz się na czym polega istota
pożaru i jak można go opanować w zarodku.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

dyskusji dydaktycznych,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od pracy

indywidualnej do pracy w grupie.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonymi w poradniku testami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W teście wielokrotnego wyboru zamieszczono:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycję norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Poniżej przedstawiono miejsce tej jednostki modułowej w strukturze całego modułu:
„Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien:

−

stosować zasady udzielania pomocy doraźnej, poznane w ramach przedmiotu
wychowanie fizyczne oraz przysposobienie obronne w szkole gimnazjalnej,

−

przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej,

−

stosować się do przepisów ochrony środowiska,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa poznanych w ramach przedmiotu: technika, fizyka,
chemia w szkole gimnazjalnej,

−

korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym Internetu,

−

przestrzegać instrukcje, regulaminy, procedury obowiązujące na zajęciach lekcyjnych,
w pracowniach oraz w warsztatach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową
oraz środowiska,

−

odczytać

i zastosować

instrukcje

i procedury

bezpieczeństwa pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznać i przewidzieć zagrożenia dla człowieka i środowiska,

−

dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części maszyn i urządzeń mechanicznych,

−

zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków chemicznych,

−

dobrać i zastosować właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony osobistej na
poszczególnych stanowiskach pracy,

−

powiadomić odpowiednie służby o zauważonych zagrożeniach dla zdrowia i życia
człowieka,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

zastosować, w przypadku zagrożenia pożarowego, podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze,
zgodnie z zasadami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………………………………………………….
Modułowy program nauczania: Zegarmistrz 731[05].
Moduł: Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza 731[05].O1.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 731[05].O1.01.
Temat: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności interpretowania podstawowych aktów prawnych,

praw i obowiązków pracownika oraz pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem
i higieną pracy.

Cele szczegółowe
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wypełnić podstawowe obowiązki pracownika, wynikające z Kodeksu pracy oraz przepisów

wykonawczych,

−

korzystać z praw pracownika zagwarantowanych w Kodeksie pracy,

−

określić kodeksowe kompetencje, w zakresie bhp, osób kierujących pracownikami oraz

pracodawcy,

−

skorzystać z pomocy prawnej urzędów i instytucji państwowego nadzoru nad warunkami

pracy w naszym kraju.

Metody nauczania:

−

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe,

−

pogadanka z elementami pokazu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małej grupie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

Czas trwania zajęć
4 godziny lekcyjne.

Przebieg zajęć:

1. Instruktaż wstępny:

1)  sprawdzenie obecności,
2)  podanie tematu zajęć,
3)  przedstawienie przebiegu zajęć,
4)  podanie kryteriów ocen,
5)  polecenie zapoznania się z materiałem nauczania z części 4.1.1. poradnika ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Instruktaż bieżący:

1)  zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.1.1. poradnika ucznia,
2)  udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.1.2. poradnika ucznia,
3)  podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych,
4)  wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.1.3. poradnika ucznia:

–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów, wyjaśnianie

podstawowych pojęć z prawa pracy.

5)  wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.1.3. poradnika ucznia:
–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie ćwiczenia, wskazanie na błędy oraz konieczność korzystania z różnych

źródeł wiedzy.

6)  wykonywanie ćwiczenia 3 z części 4.1.3. poradnika ucznia:
–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie metody SWOT,
–  omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów.

3. Instruktaż końcowy:

1)  posumowanie zajęć,
2)  wskazanie na najlepiej wykonane ćwiczenia,
3)  dzielenie się wiedzą, praca uczniów małych grupach nad wspólnym plakatem (szary

papier),

4)  prezentowanie przez uczniów efektów wspólnej  pracy na plakacie (szary papier),
5)  zwrócenie uwagi na błędy oraz czynności dobrze wykonane,
6)  omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów,
7)  wystawienie ocen,
8)  uporządkowanie stanowisk ćwiczeniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………………………………………………….
Modułowy program nauczania: Zegarmistrz 731[05].
Moduł: Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza 731[05].O1.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 731[05].O1.01.
Temat: Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i przewidywania zagrożeń dla

człowieka i środowiska.

Cele szczegółowe
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

odczytać i zastosować instrukcje, procedury bezpieczeństwa pracy,

−

rozpoznać i przewidzieć zagrożenia dla człowieka,

−

dobrać zabezpieczenia, osłony ruchomych części maszyn i urządzeń mechanicznych,

−

zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków chemicznych,

−

dobrać i zastosować właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony osobistej na

poszczególnych stanowiskach pracy.

Metody nauczania:

−

ćwiczenia praktyczne przedmiotowe,

−

pogadanka z elementami pokazu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

Środki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker,

Czas trwania zajęć
4 godziny lekcyjne – 180 min.

Przebieg zajęć:

1. Instruktaż wstępny:

2. Instruktaż bieżący:

1) zapoznawanie się z materiałem nauczania z części 4.3.1. poradnika ucznia,
2) udzielanie odpowiedzi na pytania sprawdzające z części 4.3.2. poradnika ucznia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  podsumowanie odpowiedzi uczniów, wystawienie ocen cząstkowych,
4)  wykonywanie ćwiczenia 1 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie  ćwiczenia,  ukazanie  różnorodność  spostrzeżeń  uczniów,  wyjaśnianie

podstawowych pojęć z prawa pracy.

5)  wykonywanie ćwiczenia 2 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie  ćwiczenia,  wskazanie  na  błędy  oraz  konieczność  korzystania  z różnych

źródeł wiedzy.

6)  wykonywanie ćwiczenia 3 z części 4.3.3. poradnika ucznia:
–  sprawdzenie, czy uczniowie przygotowali stanowiska pracy,
–  udzielanie dodatkowych wyjaśnień i wydawanie dodatkowych poleceń,
–  omówienie sposobu szacowania ryzyka metodą trójstopniową, na podstawie tabeli,
–  omówienie ćwiczenia, ukazanie różnorodność spostrzeżeń uczniów

3. Instruktaż końcowy:

1)  posumowanie zajęć,
2)  wskazanie na najlepiej wykonane ćwiczenia,
3)  dzielenie się wiedzą, praca uczniów małych grupach nad wspólnym plakatem (szary

papier),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Ćwiczenia

5.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Wskazówki do wykonania ćwiczeń:
Wszystkie ćwiczenia mogą być przeprowadzone metoda ćwiczeń praktycznych

z wykorzystaniem  pogadanki  i pokazu.  Na  początku  zajęć  nauczyciel  powinien
przeprowadzić  instruktaż,  w którym  zwróci  uwagę  na  przestrzeganie  przepisów  bhp,  omowi
organizację  zajęć,  poda  kryteria  ocen.  Przy  każdym  ćwiczeniu  nauczyciel  powinien
obserwować  działania  uczniów,  udzielać  dodatkowych  informacji,  a  na  końcu  ocenić
wykonanie  ćwiczenia.  Szczególną  uwagę  należy  zwrócić  na  kształtowanie  umiejętności
interpretowania  podstawowych  aktów  prawnych,  praw  i obowiązków  pracownika  oraz
pracodawcy, związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Ćwiczenie 1

Ułóż akrostych (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło

główne brzmi: ZEGARMISTRZ. Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez zegarmistrza, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim powiedzieć,
jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z art. 100, 207, 210, 211, 212 Kodeksu pracy.
2) zapoznać się z przykładem akrostychu, w którym hasło główne brzmi PRACOWNIK

Przykład podano niżej:

Przepisy
Ryzyko
Awans
Człowiek
Osoba fizyczna
Wypadek
Nawyki
Inspekcja pracy
Kodeks pracy

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

kartka papieru formatu A4,

−

marker, długopis,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

karta charakterystyki stanowiska pracy zegarmistrza,

−

kodeks pracy.

Ćwiczenie 2

Stosowanie

przepisów

i zasad

bezpieczeństwa

i higieny

pracy

w zakładzie

zegarmistrzowskim.

Lp.

Opinia pracowników (kolegów) o stosowaniu

przepisów, zasad oraz instrukcji bhp

Twoja opinia (argumenty,

komentarz)

„Przepisy i procedury tylko utrudniają nam pracę”.
„Przepisy są potrzebne tylko kontrolerom”.
„Przepisy i zasady są po to, aby je łamać”.

„W  zawodzie  zegarmistrza  liczy  się  wiedza
i umiejętności a nie przepisy bhp”.
„Jeśli  chodzi  o  mnie,  to  nigdy  nie  czytam
instrukcji bhp. Wiem, co mam robić”.
„Po co mówić o przepisach?  W  naszym zakładzie
zegarmistrzowskim  nie  ma  zagrożeń.  Przepisy  są
nam niepotrzebne”.

III

Jeżeli będziemy przestrzegać przepisy, zasady,
instrukcje i procedury to unikniemy wypadku”.
„ Przepisy są dla naszego dobra, czujemy się
w pracy bezpieczni”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) odszukać w tabeli jedną opinię pracowników (kolegów) z którą się zgadzasz (kolumna

2, wiersze I, II, III);

2) wpisać (dodać) w kolumnie 3 własne argumenty, komentarz;
3) wpisać w wierszu IV (kolumna 2) inne opinie zasłyszane od pracowników (kolegów)

i dodać własny komentarz (kolumna 3). Tylko w przypadku, jeżeli nie zgadzasz się
z żadną z trzech prezentowanych opinii powyżej;

4) poznać opinię kolegów. Odpowiedzi szukamy wykorzystując metodę „puste krzesło”. Na

podłodze (najlepiej na środku sali) stawiamy 4 krzesła i układamy na nich kartki
z numerami: I, II, III, IV;

5) stanąć za krzesłem, przy tej kartce, z której opinią się zgadzasz. Jeżeli nie zgadzasz się

z żadnym z trzech prezentowanych kartek (nr I, II, III), stajesz przy kartce nr IV;

6) zebrać z kolegami, przez kilka minut, argumenty na potwierdzenie waszego stanowiska;
7) wybrać wspólnie z kolegami jedną osobę, która będzie was reprezentować. Reprezentanci

grup  siadają  na  krzesłach  na  środku  sali,  a  za  nimi  ich  grupy.  Na  początki  prowadzący
zajęcia  prosi,  by  reprezentanci  krótko  przedstawili  swoje  uzasadnienie,  a  potem  głos
może  zabrać  każdy.  Należy  pilnować,  by  mówiły  tylko  te  osoby,  które  siedzą  na
krzesłach. Nad porządkiem i kolejnością czuwa nauczyciel.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker,

−

4 krzesła.

Ćwiczenie 3

Pracodawca zatrudnia od 1 września 2005 r. w zakładzie zegarmistrzowskim dwóch

młodocianych  –  uczniów  pierwszej  klasy,  na  podstawie  umowy  w celu  przygotowania
zawodowego.  Młodociani  uczęszczają  na  zajęcia  szkolne  w poniedziałki,  wtorki  i środy,  a
w czwartki  i piątki odbywają praktyczną  naukę zawodu. Pracownicy młodociani zwrócili  się
o  udzielenie  urlopu  wypoczynkowego  w okresie  ferii  świątecznych  (grudzień  2005  r.).
Pracodawca  odmówił,  twierdząc,  iż  prawo  do  12  dni  urlopu  wypoczynkowego  uzyskają
dopiero  po  przepracowaniu  6  miesięcy.  Jaka  jest  Twoja  opinia  w tej  sprawie?.  Analizę
przypadku przeprowadź metodą SWOT.

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) wiedzieć, na czym polega analiza SWOT. Otóż SWOT – skrót od ang. oznacza: Strengths

(mocne strony), Weaknesses (słabości), Opportunities (szans); Threats (zagrożenia).
Analiza SWOT polega na badaniu, a zarazem ocenie mocnych i słabych stron, np.
przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia, np. pracodawcy,

2) odszukać w kodeksie pracy, i przepisach wykonawczych oraz popularnych czasopismach

prowadzących porady prawne interesujące Cię regulacje prawne, związane z udzielaniem
urlopów dla młodocianych pracowników. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz
znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) wpisać w tabeli (mocne strony) argumenty prawne, np. odpowiedni art. Kodeksu pracy,

komentarz prawny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wpisać w tabeli (szanse) przykłady z innych zakładów pracy, w których pracodawcy nie

stwarzają problemów swoim młodocianym pracownikom. Podać adresy tych zakładów,
numery telefonów itp.,

5) wpisać w tabeli (słabe strony) przykładowe problemy, które stwarzają sobie pracodawcy

z tytułu łamania praw młodocianych pracowników. Przykładowo: skarga do Państwowej
Inspekcji Pracy, izby rzemieślniczej, szkoły, zła reputacja pracodawcy w środowisku,
mandat karny, sprawa w Sądzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,

6) wpisać w tabeli (zagrożenia) przykładowe problemy, które stwarza sobie młodociany

pracownik walczący o swoje prawa, np.: dyskryminacja, mobbing.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj zawartość typowych produktów zegarmistrzowskich.

Nazwa produktu

Materiały z których jest

zbudowany produkt

Które z nich staną się natychmiast

"śmieciami", które mogą być użyte

wielokrotnie

Zegarek elektroniczny

Zegarek mechaniczny

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie uczeń powinien:

1) odszukać w katalogu producenta podany wyrób i zapoznać się z jego budową,
2) rozpoznaj materiały z których zbudowany jest produkt i wpisz do tabeli,

3) wypisać części produktu, które po zużyciu stają się odpadami (np. obudowa plastykowa

+ elementy elektroniczne + bateria),

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wskazówki do realizacji ćwiczenia
Ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie przez każdego ucznia. Należy jednak

dopuścić do dyskusji pomiędzy uczniami. Podczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel
powinien zwracać uwagę na umiejętność odszukiwania informacji.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi wyrobów zegarmistrzowskich,

−

instrukcje producenta.

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie zegarmistrzowskim odpady i określ właściwy

pojemnik do ich segregacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kolor pojemnika do
segregacji odpadów
lub inne oznakowanie

Odpady

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie uczeń powinien:

1) wypisać wszystkie odpady do wyrzucenia w danym dniu znajdujące się w zakładzie

zegarmistrzowskim,

2) korzystając z informacji na etykietkach lub opakowaniu, katalogów i innych dostępnych

źródeł rozpoznać materiał z którego są wykonane,

3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z tabelami kolegów.

Wskazówki do realizacji ćwiczenia
Ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie przez każdego ucznia. Należy jednak

dopuścić do dyskusji pomiędzy uczniami. Podczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel
powinien zwracać uwagę na umiejętność odszukiwania informacji. Prowadząc pogadankę
należy ukierunkować ją na kształtowanie postaw sprzyjających pro-ekologicznemu podejściu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, katalogi i inne dostępne źródła wiedzy,

−

pojemniki na odpady, specjalistyczne (tuby itp.),

−

rękawice i okulary ochronne,

−

środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta BHP, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki).

Ćwiczenie 3

W Polsce istnieje bardzo uciążliwa grupa odpadów specjalnych pochodzenia

chemicznego, np. resztki farb, środków czyszczących, kosmetyków, środków ochrony roślin,
baterie, śmieci z metalami ciężkimi, lekarstwa. Segregacja odpadów tylko wtedy ma sens, gdy
nie  trafiają  one  na  jedno  wielkie  wysypisko  śmieci.  Czy  ludzie  są  świadomi,  co  dzieje  się
z tonami  śmieci,  które  codziennie  trafiają  do  zsypów,  kubłów  i śmietników,  czy  też  są
wywożone  na  dzikie  wysypiska.  Dlaczego  tak  się  dzieje?.  Analizę  przypadku  przeprowadź
metodą SWOT.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie uczeń powinien:

1) przeprowadzić wywiad z osobami wywożącymi śmieci z Twojego osiedla, domu, zakładu

pracy lub szkoły,

2) odszukać lub wytropić dzikie wysypiska śmieci, wykonać dokumentację fotograficzną,
3) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z ekologią lub ochroną środowiska. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć
za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

4) przeprowadzić analizę SWOT swojego przedsięwzięcia uzupełniając załączoną tabelę:

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

5) w rozważaniach postaraj się uwzględnić między innymi poniższe kryteria:

−

przepisy ochrony środowiska,

−

czynniki demograficzne,

−

zanieczyszczenie środowiska,

−

kulturę ludzi,

−

alternatywne źródła energii,

−

poziom ceny na usługi wywozu śmieci,

−

brak środków na modernizację lub zmianę technologii,

−

uciążliwe zakłady przemysłowe w Twojej okolicy,

−

perspektywy z tytułu wejścia Polski do Unii Europejskiej,

6) porównaj swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wskazówki do realizacji ćwiczenia
Ćwiczenie powinno być wykonywane w kilkuosobowych zespołach. Podczas

wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien zwracać uwagę na przestrzeganie zasad pracy
zespołowej. Szczególną uwagę należy zwrócić na sposób prezentowania pracy zespołów. Po
każdej prezentacji należy wywołać dyskusję, a po jej zakończeniu podsumować ją.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda dyskusji dydaktycznej.

Środki dydaktyczne:

−

czasopisma o tematyce ekologicznej np. AURA, EKOŚWIAT, szkolne słowniki

ekologiczne,

−

dokumentacja fotograficzna, wideoklipy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Analiza i ocena zagrożeń w warsztacie zegarmistrzowskim

5.3.1. Ćwiczenia

Wskazówki do wykonania ćwiczeń
Wszystkie ćwiczenia mogą być przeprowadzone metodą ćwiczeń praktycznych

z wykorzystaniem pogadanki i pokazu. Zaleca się aby wszystkie ćwiczenia były wykonywane
samodzielnie  przez  każdego  ucznia.  Na  początku  zajęć  nauczyciel  powinien  przeprowadzić
instruktaż,  w którym  zwróci  uwagę  na  przestrzeganie  przepisów  bhp,  omowi  organizację
zajęć, poda kryteria ocen. Przy każdym ćwiczeniu nauczyciel powinien obserwować działania
uczniów,  udzielać  dodatkowych  informacji,  a  na  końcu  ocenić  wykonanie  ćwiczenia.
Szczególną  uwagę  należy  zwrócić  na  kształtowanie  umiejętności  rozpoznawania
i przewidywania  zagrożeń  dla  człowieka  i środowiska  jakie  mogą  wystąpić  przy  pracy
w zakładzie zegarmistrzowskim.

Ćwiczenie 1

Wypisz występujące w zakładzie zegarmistrzowskim czynniki niebezpieczne, czynniki

szkodliwe oraz czynniki uciążliwe i określ ich oddziaływanie na człowieka.

Czynniki niebezpieczne

Czynniki szkodliwe

Czynniki uciążliwe

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) wypisać wszystkie czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy zegarmistrza. Są

to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
urazu,

2) wypisać wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy zegarmistrza. Są

to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia,

3) wypisać wszystkie czynniki uciążliwe występujące w środowisku pracy zegarmistrza. Są

to czynniki, których oddziaływanie może utrudniać pracę lub obniżać zdolność jej
wykonania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia człowieka.

4) korzystając z dostępnej literatury, katalogów, zasobów Internetu określić ich

oddziaływanie na człowieka,

5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

wyposażenie warsztatu, pracowni,

−

katalog sprzętu ochrony indywidualnej,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie zegarmistrzowskim środki ochrony indywidualnej

oraz środki ochrony zbiorowej i określ ich przeznaczenie.

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony zbiorowej

Nazwa

Przeznaczenie

Nazwa

Przeznaczenie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) wypisać wszystkie środki ochrony indywidualnej. Środki te przeznaczone do ochrony

człowieka przed  niebezpiecznymi  i szkodliwymi  czynnikami  występującymi pojedynczo
lub  łącznie  w środowisku  pracy.  Do  środków  ochrony  indywidualnej  zalicza  się  odzież
ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu
oddechowego,  słuchu,  sprzęt  chroniący  przed  upadkiem  pracownika  z wysokości  oraz
środki izolujące cały organizm,

2) wypisać wszystkie środki ochrony zbiorowej. Są to środki przeznaczone do jednoczesnej

ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące
rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych
urządzeniach,

3) korzystając z dostępnej informacji zamieszczonej na sprzęcie, katalogów, zasobów

Internetu określić ich przeznaczenie,

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy ryzyka zawodowego dla czynności zawodowych: naprawa zegarków

w warsztacie zegarmistrzowskim.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) przeprowadzić wywiad z osobami pracującymi w zakładzie zegarmistrzowskim,
2) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z oceną ryzyka zawodowego. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć za
pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) przeprowadzić ocenę ryzyka uzupełniając załączoną tabelę:

Karta analizy ryzyka zawodowego dla czynności

naprawa zegarów w warsztacie zegarmistrzowskim.

Lp.

Zagrożenie

Skutki dla zdrowia (opisowo)

ęż

ść

ęp

stw

dopod

ńs

two

yko

Planowane

działania

korygujące

lub zapobiegawcze

1. Obciążenie statyczne układu

mięśniowo-szkieletowego

Obciążenie percepcyjne
narządu wzroku

3. Zagrożenie chemiczne

4. Energia elektryczna

5. Zagrożenia mechaniczne

4) oszacować ryzyko metoda trójstopniową na podstawie tabeli:

Ciężkość następstw

Prawdopodobieństwo

Mała

(m)

Średnia

(ś)

Duża

(d)

Mało prawdopodobne

(mp)

Ryzyko małe

(1)

Ryzyko małe

(1)

Ryzyko średnie

(2)

Prawdopodobne

(p)

Ryzyko małe

(1)

Ryzyko średnie

(2)

Ryzyko duże

(3)

Wysoce prawdopodobne

(wp)

Ryzyko średnie

(2)

Ryzyko duże

(3)

Ryzyko duże

(3)

Objaśnienie:

−

do następstw o małej ciężkości (m) zalicza się urazy i choroby, które nie powodują

długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy: są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego
zatrucia, bóle głowy itp.,

−

do następstw o średniej ciężkości (ś) zalicza się te urazy i choroby, które powodują

niewielkie,  ale  długotrwałe  lub  nawracające  okresowo  dolegliwości  i są  związane
z okresami  absencji;  są  to  np.  zranienia, oparzenia II  stopnia  na  niewielkiej  powierzchni
ciała,  alergie  skórne,  nieskomplikowane  złamania,  zespoły  przeciążeniowe  układu
mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenia ścięgna) itp.,

−

do następstw o dużej ciężkości (d) zalicza się te urazy, które powodują ciężkie i stałe

dolegliwości  i/lub  śmierć;  są  to  np.  oparzenia  III  stopnia,  oparzenia  II  stopnia  dużej
powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby
nowotworowe,  toksyczne  uszkodzenia  narządów  wewnętrznych  i układu  nerwowego
w wyniku  narażenia  na  czynniki  chemiczne,  zespół  wibracyjny,  zawodowe  uszkodzenia
słuchu, astma, zaćma itp.,

−

do mało prawdopodobnych (mp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny

wystąpić podczas całego okresu aktywności człowieka,

−

do prawdopodobnych (p) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie

więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności człowieka,

−

do wysoce prawdopodobnych (wp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą

wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności człowieka,

6) zaplanować działania korygujące lub zapobiegawcze,
7) porównać swoją pracę z kartami kolegów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pogadanki z elementami pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

5.4.1. Ćwiczenia

Wskazówki do wykonania ćwiczeń
Podstawowym celem wykonania ćwiczeń zawartych w tym temacie jest ukształtowanie

umiejętności  rozpoznawania  wyposażenia  środków  medycznych  oraz  udzielania  pierwszej
pomocy.  Wszystkie  ćwiczenia  mogą  być  przeprowadzone  metodą  ćwiczeń  praktycznych
z wykorzystaniem  pokazu.  Zaleca  się  aby  wszystkie  ćwiczenia  były  wykonywane
samodzielnie  przez  każdego  ucznia.  Na  początku  zajęć  nauczyciel  powinien  przeprowadzić
instruktaż,  w którym  zwróci  uwagę  na  przestrzeganie  przepisów  bhp,  omowi  organizację
zajęć, poda kryteria ocen. Przy każdym ćwiczeniu nauczyciel powinien obserwować działania
uczniów, udzielać dodatkowych informacji, a na końcu ocenić wykonanie ćwiczenia.

Ćwiczenie 1

Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na miernie krwawiącą

ranę powierzchni dłoniowej ręki i podaj zastosowanie.

Nazwa

Zastosowanie

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej,
2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w apteczce środki stosowane do udzielania pomocy doraźnej i podaj ich

zastosowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nazwa

Zastosowanie

Codofix

folia NRC

chusty trójkątne

kompres gazowy

nożyczki

Resusci Face Shield

Safety light

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej. Pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

Ćwiczenie 3

Wypadkowi ulega dwóch pracowników. Porażeniu prądem uległ pracownik konserwujący

mechanizm  zegara  wieżowego  napędzanego  silnikiem  prądu  zmiennego  230  V.  Drugi
pracownik  biegnąc  na  ratunek,  przewraca  się  i uderza głową o metalową  konstrukcję  wieży.
W  wyniku  upadku  doznaje  tępego  urazu  głowy  i traci  przytomność.  Jesteś  członkiem  tego
zespołu  pracowników  i na  twoich  oczach  zdarzył  się  wypadek.  Wpisz  postępowanie
i niezbędne środki ratunkowe.

Kolejne czynności ratownicze

Sposób postępowania ratunkowego

Środki do udzielania

pomocy doraźnej

Zabezpieczenie miejsca
wypadku

Ocena stanu poszkodowanych

Wezwanie pomocy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Reanimacja ABC

A – ARIWAY (udrożnienie
i ułożenie),
B – BREATH (oddech-
sztuczne oddychanie),
C – CIRCULATION
(krążenie-masaż serca)

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej. Pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać

się

z zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

5.5.1. Ćwiczenia

Wskazówki do wykonania ćwiczeń:
Podstawowym celem wykonania ćwiczeń zawartych w tym temacie jest ukształtowanie

umiejętności  rozpoznawania  i dobieranie  odpowiednich  środków  ochrony  przeciwpożarowej
oraz  ich  obsługi.  Wszystkie  ćwiczenia  mogą  być  przeprowadzone  metodą  ćwiczeń
praktycznych  z wykorzystaniem  pokazu.  Zaleca  się  aby  wszystkie  ćwiczenia  były
wykonywane  samodzielnie  przez  każdego  ucznia.  Na  początku  zajęć  nauczyciel  powinien
przeprowadzić  instruktaż,  w którym  zwróci  uwagę  na  zastosowanie  środków  ochrony
przeciwpożarowej  oraz  konieczność  zapoznania  się  z instrukcjami.  Ponadto  omówi
organizację  zajęć,  poda  kryteria  ocen.  Przy  każdym  ćwiczeniu  nauczyciel  powinien
obserwować  działania  uczniów,  udzielać  dodatkowych  informacji,  a  na  końcu  ocenić
wykonanie ćwiczenia.

Ćwiczenie 1

Odszukaj w pracowni lub warsztacie zegarmistrzowskim podręczny sprzęt gaśniczy

niezbędny do ugaszenia pożaru.

Rodzaj środka gaśniczego

Grupa pożaru - co się pali?

komputer

segregatory z papierową dokumentacją podatkową oraz
finansowo-ksiegową

kuchenka gazowa zasilana butlą propan-butan znajdująca
się w pomieszczeniu socjalnym

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) zapoznać się z zasadami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego określonymi w instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego zakładu,

3) porównać wyniki pracy z wynikami kolegów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zakładu (pracowni),

−

podręczny sprzęt gaśniczy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wpisz znajdujący się w warsztacie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy i określ jego

przeznaczenie.

Nazwa podręcznego środka

gaśniczego

Przeznaczenie

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) wypisać podręczny sprzęt gaśniczy,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie, katalogów i katalogów oraz innych

dostępnych źródeł określić ich przeznaczenie,

3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

–

metoda ćwiczeń praktycznych,

–

metoda pokazu.

Środki dydaktyczne:

−

wyposażenie warsztatu (pracowni),

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Ustal przyczyny pożarów według procedury TOL.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) wziąć pod uwagę trzy obszary, w których mogą tkwić te zagrożenia pożarowe:

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w czynnikach materialno technicznych,

energetycznych i siłach przyrody (T),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w ogólnie pojmowanej organizacji pracy (O),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w nieprawidłowym reagowaniu

i niewłaściwej postawie ludzi (L),

2) korzystać z informacji zawartej w różnych źródłach, źródłach tym Internetu,
3) porównać tabelę z tabelami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wyboru do jednostki modułowej, Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska 731[05].O1.01.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 8, 9, 16, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt – za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje
1 punkt. Za nieprawidłową odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań.

Plan testu A i B

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Dokonać interpretacji, praw i obowiązków pracownika
związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy

Dokonać interpretacji podstawowych aktów prawnych
związanych z ochroną przeciwpożarową

Dokonać interpretacji podstawowych aktów prawnych
związanych z ochroną środowiska

Odczytać instrukcje i procedury bezpieczeństwa pracy

Odczytać instrukcje i procedury ochrony przeciwpożarowej

Odczytać instrukcje i procedury ochrony środowiska

Rozpoznać zagrożenia dla człowieka

Dobrać zabezpieczenia i osłony ruchomych części maszyn
i urządzeń mechanicznych

Zabezpieczyć dostęp do szkodliwych środków chemicznych

10.

Dobrać właściwy ubiór i sprzęt ochronny, środki ochrony
osobistej na poszczególnych stanowiskach pracy

11.

Powiadomić odpowiednie służby o zauważonych
zagrożeniach dla zdrowia i życia człowieka

12.

Udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym

13.

Stosować, w przypadku zagrożenia pożarowego podręczny
sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej

14.

Stosować instrukcje i procedury bezpieczeństwa pracy

15.

Stosować instrukcje i procedury ochrony przeciwpożarowej

16.

Przewidzieć zagrożenia dla człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Stosować właściwy ubiór na poszczególnych stanowiskach
pracy

18.

Dokonać interpretacji podstawowych aktów prawnych
związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy

19.

Stosować właściwe środki ochrony osobistej na
poszczególnych stanowiskach pracy

20.

Dokonać interpretacji, praw i obowiązków pracodawcy,
związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami punktowania.
4.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

7. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

8.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9.  Sprawdź wyniki.
10. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5.  W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę która wydaje Ci się najlepsza.
6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7.  Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH – wersja A

1. Prawa pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:

A.  artykuł 211 Kodeksu pracy,
B.  artykuł 210 Kodeksu pracy,
C.  artykuł 207 Kodeksu pracy,
D.  artykuł 108 Kodeksu pracy.

2. Obowiązki pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej zwiera:

A.  regulamin pracy,
B.  instrukcja bezpieczeństwa pożarowego,
C.  instrukcja alarmowa na wypadek pożaru,
D.  ustawa o ochronie przeciwpożarowej.

3. Pracodawca polecił Ci wyrzucić do śmietnika zużyte baterie od zegarków.

A.  wyrzucisz baterie do pojemnika koloru żółtego,
B.  wyrzucisz baterie do pojemnika koloru białego,
C.  poinformujesz pracodawcę, iż baterie należy przeznaczy do recyklingu,
D.  wyrzucisz baterie do śmietnika.

4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy należy

A. organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
B. organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa

pracy,

C. dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład na stanowisku pracy,
D. wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.

5. Uniwersalny numer telefonu komórkowego w krajach Unii Europejskiej w przypadku

zgłoszenia pożaru, wypadku lub innego zagrożenia:
A.  112,
B.  999,
C.  997,
D.  998.

6. Czyszczenie i przemywanie benzyną części mechanizmów zegarowych może

spowodować:
A.  zatrucie i uszkodzenie wzroku,
B.  oparzenie i uczulenie,
C.  uczulenie i osłabienie słuchu,
D.  ból głowy i zatrucie organizmu i środowiska.

7. Uciążliwością w pracy zegarmistrza jest:

A.  zapylenie,
B.  nadmierny wysiłek fizyczny,
C.  obciążenie percepcyjne wzroku,
D.  praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Podczas pracy na ostrzarce narzędziowej należy bezwzględnie stosować

A.  ubranie robocze i i okulary ochronne,
B.  ubranie robocze i rękawice ochronne,
C.  ubranie robocze i obuwie ochronne,
D.  ubranie robocze i nakrycie głowy.

9. Po pracy zostało Ci w pojemniku ok. 250 ml.(szklanka) płynnego szkodliwego środka

chemicznego do czyszczenia mechanizmów zegarowych:
A. odlejesz niepotrzebny środek do plastykowej butelki, zakręcisz i zostawisz

w warsztacie,

B. wylejesz niepotrzebny środek do WC,
C. odlejesz pozostałą ilość do szklanego zamykanego naczynia i napiszesz markerem, co

to za środek,

D. wylejesz niepotrzebny środek do metalowego kubła na śmieci.

10. Po pracy ze szkodliwym środkiem chemicznym do czyszczenia mechanizmów

zastosujesz:
A.  środki ochrony wzroku,
B.  środki ochrony układu oddechowego
C.  środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny,
D.  środki ochrony wzroku, skóry i układu oddechowego.

11. Zauważyłeś podczas pracy, że silnik tokarki zegarmistrzowskiej nadmiernie się nagrzewa

(wyczuwasz swąd palącego się tworzywa sztucznego i widzisz wydobywający się czarny
dym):
A. natychmiast wyłączasz obrabiarkę spod działania prądu, powiadamiasz dyżurnego

elektryka,

B.  zatrzymujesz na chwilę maszynę, aby ochłodzić silnik,
C.  próbujesz sam ustalić przyczynę awarii,
D.  po ochłodzeniu silnika, pracujesz dalej, ale zachowujesz ostrożność.

12. Kolega oparzył się gorącą herbatą. Udzielając mu pierwszej pomocy (zaczerwienienie

skóry):
A.  podasz tabletkę przeciwbólową,
B.  posmarujesz miejsce oparzone kremem nawilżającym,
C.  ochłodzisz miejsce oparzone zimną wodą przez co najmniej 20 minut,
D.  ochłodzisz miejsce oparzone środkiem gaśniczym np., gaśnicą śniegową (CO

13. Gaśnicę z symbolem E zastosujesz do:

A.  gaszenia ciał stałych, np., papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.  gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Wiercenie otworu w metalowej płytce

Pęknięcie wiertła

Uraz oka

A.  używanie tylko sprawnych, dobrze naostrzonych wierteł,
B.  okulary ochronne,
C.  zachowanie ostrożności,
D.  przestrzeganie instrukcji bhp.

15. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:

A.  gaszenia ciał stałych, np. papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.  gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

16. Zagrożenie podczas wymiany sprężyny napędowej w mechanizmie zegarowym powstaje

od:
A.  energii mechanicznej,
B.  drgań mechanicznych,
C.  obciążenia dynamicznego,
D.  obciążenia statycznego.

17. Zajmujesz się czyszczeniem mechanizmów zegarków. Środek czyszczący posiada na

opakowaniu znak ostrzegawczy.

Aby chronić własne zdrowie:
A.  zastosujesz rękawice ochronne, fartuch i okulary ochronne,
B.  użyjesz rękawice ochronne i lupę zegarmistrzowską,
C.  będziesz przestrzegał zasad bezpiecznej pracy z kwasami,
D.  zachowasz ostrożność.

18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy

jest:
A.  Wojewoda,
B.  Premier RP,
C.  Państwowa Inspekcja Pracy,
D.  Najwyższa Izba Kontroli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI – wersja A

Imię i nazwisko ucznia ..................................................................................................

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska 731[05].01.01

Zakreśl pionową kreską poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Poprawna

odpowiedź

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH – wersja B

1. Do obowiązków pracownika w zakresie BHP należy:

A.  organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
B.  organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP,
C.  dbanie o należyty stan maszyn i urządzeń oraz o porządek i ład na stanowisku pracy,
D.  wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.

2. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest:

A.  Państwowa Inspekcja Sanitarna,
B.  Państwowa Straż Pożarna,
C.  Państwowa Inspekcja Pracy,
D.  Najwyższa Izba Kontroli.

3. Zasady skutecznego gospodarowania odpadami w krajach należących do Unii

Europejskiej zostały określone w:
A.  dyrektywach,
B.  konwencji,
C.  kodeksie pracy,
D.  ustawie o ochronie środowiska.

4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa pracy należy:

A. organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
B. organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa

pracy,

C. wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń
i wskazówek przełożonych,

D. wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.

5. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:

A.  gaszenia ciał stałych, np., papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.  gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

6. Pracodawca polecił Ci wyrzucić na śmietnik zużyte świetlówki.

A.  wyrzucisz je do pojemnika koloru żółtego,
B.  wyrzucisz je do pojemnika koloru białego,
C.  poprosisz pracodawcę o specjalną tubę (pojemnik na odpady przeznaczone do

recyklingu),

D. wyrzucisz świetlówki na śmietnik.

7. Czynnikiem szkodliwym w pracy zegarmistrza jest:

A.  niedostateczne oświetlenie stanowiska pracy,
B.  nadmierny wysiłek fizyczny podczas długotrwałego siedzenia,
C.  obciążenie percepcyjne wzroku,
D.  praca  w narażeniu  na  działanie  szkodliwych  substancji  chemicznych  podczas

czyszczenia mechanizmów zegarowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Podczas pracy na tokarce zegarmistrzowskiej należy bezwzględnie stosować

A.  ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze i okulary ochronne,
B.  ubranie robocze i rękawice ochronne,
C.  ubranie robocze i obuwie ochronne,
D.  ubranie robocze i nakrycie głowy.

9. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania zagrożeń chemicznych jest

A.  stosowanie środków ochrony indywidualnej,
B.  przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy,
C.  informowanie o zagrożeniu,
D.  eliminacja czynnika stwarzającego zagrożenie na mniej szkodliwy.

10. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Obsługa maszyny do
czyszczenia mechanizmów
zegarków mechanicznych.

Niespodziewany kontakt ze
żrącym środkiem
chemicznym.

Oparzenie chemiczne skóry.

A.  używanie tylko sprawnych maszyn czyszczących,
B.  stosowanie środków ochrony indywidualnej (okulary, rękawicę i odzież ochronna),
C.  zachowanie środków ostrożności,
D.  przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.

11. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Wiercenie otworu
w twardej
metalowej płytce.

Nadmierne drgania mechaniczne,
hałas, wyczuwalny zapach
rozgrzanego metalu i wiertła,
widoczny spadek obrotów silnika.

Uszkodzenie silnika
wiertarki.

A.  wymieniasz wiertło na nowe, dobrze naostrzone,
B.  przerywasz pracę i powiadamiasz nauczyciela o problemach,
C.  próbujesz sam ustalić przyczynę awarii,
D.  po ochłodzeniu silnika, pracujesz dalej.

12. Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku oparzenia (zaczerwienienie skóry) polega na:

A.  podaniu środków przeciwbólowych,
B.  posmarowaniu miejsca oparzonego kremem nawilżającym,
C.  chłodzeniu miejsca oparzonego zimną wodą przez co najmniej 20 minut,
D.  chłodzeniu miejsca oparzonego środkiem gaśniczym np, gaśnicą śniegową (CO

13. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do:

A.  gaszenia ciał stałych, np., papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.

gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na

zabezpieczenie przed urazem oka:
A.  zasada zachowania ostrożności,
B.  zasada przestrzegania przepisów bhp,
C.  zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi,
D.  zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

15. Woda jako środek gaśniczy przeznaczona jest do:

A.  gaszenia ciał stałych, np., papieru,
B.  gaszenia cieczy palnych,
C.  gaszenia gazów,
D.  gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

16. Czynnik szkodliwy powstający podczas szlifowania dorabianych szkiełek mineralnych

wszelkich kształtów, to?
A.  hałas,
B.  temperatura,
C.  mikroklimat,
D.  pył z materiału obrabianego i ściernicy.

17. Do obsługi wiertarki stołowej zastosujesz:

A.  środki ochrony wzroku,
B.  środki ochrony układu oddechowego,
C.  środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny,
D.  ubranie robocze, nakrycie głowy, okulary ochronne.

18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy

pracowników młodocianych jest:
A.  Państwowa Inspekcja Sanitarna,
B.  Państwowa Straż Pożarna,
C.  Państwowa Inspekcja Pracy,
D.  Najwyższa Izba Kontroli.

19. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis czynnika

Efekt dla zdrowia

Proces dorabiania do
zegarków szkiełek
mineralnych wszelkich
kształtów.

Pył powstały podczas
szlifowania.

Kontakt z czynnikiem
szkodliwym.

A.  szlifowanie tylko na mokro,
B.  okulary ochronne,
C.  zachowanie ostrożności,
D.  środki ochrony dróg oddechowych i wzroku.

20. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:

A.  artykuł 211 Kodeksu pracy,
B.  artykuł 210 Kodeksu pracy,
C.  artykuł 207 Kodeksu pracy,
D.  artykuł 108 Kodeksu pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI – wersja B

Imię i nazwisko ucznia ..................................................................................................

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska 731[05].01.01

Zakreśl pionową kreską poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Poprawna

odpowiedź

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Literatura

1. Bezpieczeństwo i zdrowie a warunki pracy. Podręcznik szkoleniowy. Dział Szkoleń KK

NSZZ „Solidarność”, Gdańsk 1992

2.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
3.  http://www.recykling.pl.
4.  Kowalewski  S.,  Dąbrowski  A.,  Dąbrowski  M.:  Zagrożenia  mechaniczne.  Centralny

Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa 1997

5. Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP PIB,

Warszawa 2006 (płyta DVD)

6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

7. Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne

wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

8. Słomka-Romanowska I, Słomka A.: Zarządzanie ryzykiem zawodowym. TARBONUS,

Tarnobrzeg 2002