HBV- wirus zapalenia wątroby typu B

Odpowiedź organizmu na atak wirusa

HBV produkuje kilka antygenów białkowych, które po wniknięciu do płynów ustrojowych człowieka pobudzają zakażony organizm do produkcji przeciwciał odpornościowych. W organizmie w największej ilości występuje antygen powierzchniowy wirusa (skrót tego antygenu: HBsAg) oprócz tego wykrywalne są wśród cząsteczek zakaźnych antygen rdzeniowy „c” i antygen „e” (odpowiednio HBcAg i HBeAg).

Sytuacja w organizmie po zakażeniu:

• pierwszym wykrywalnym znacznikiem (markerem) jest antygen powierzchniowy (HBsAg) pojawiający się w osoczu
  1 do 3 miesięcy.

• około 1-2 miesięcy później pojawiają się pierwsze przeciwciała (należące do klasy IgM) przeciwko antygenowi rdzeniowemu wirusa (anty-HBc klasy IgM) co zbiega się ze wzrostem aktywności enzymów aminotransferazy aminowej (AspAT) i aminotransferazy alaninowej (AlAT) w osoczu.

• w momencie gdy organizm zaczyna zwalczać wirusa, wykrywalne są przeciwciała anty-HBs.
  
  U niewielkiego odsetka pacjentów może występować okres przejściowy, w którym nie są wykrywane ani antygeny HBsAg, ani przeciwciała anty-HBs jedynym wykrywalnym wówczas markerem są anty-HBc. Zwykle u takich pacjentów wykrywane mogą być przeciwciała anty-HBe. Konieczne jest drugie badanie potwierdzające wyniki oznaczeń na obecność przeciwciał anty-HBc. Po wyzdrowieniu przeciwciała anty-HBc i anty-HBs mogą być obecne w osoczu u większości osób do końca życia. (www.nacb.org/lmpg/hepatic/Monograph_Hepatitis_Polish.pdf)

Diagnostyka laboratoryjna

1. Testy serologiczne:

Testy enzymoimmunologiczne ELISA pozwalają oznaczyć:
- antygeny wirusa HBsAg i HBeAg.
- przeciwciała organizmu wytwarzane przeciwko antygenom wirusa anty-HBs, anty-HBe, anty-HBc (tzw. całkowity) i anty-HBc IgM. www.borgis.pl/czytelnia/nm_onkol/19.html

Testy serologiczne pozwalają stwierdzić:
- aktualne lub przeszłe zakażenie wirusem HBV wykonane powinny być oznaczenia antygenu HBsAg oraz przeciwciał anty-HBs i anty-HBc.
- w przypadku podejrzenia ostrego zakażenia wykorzystane powinny być testy badające obecność przeciwciał anty-HBc klasy IgM.

W przypadku pacjentów, u których stwierdzono niespójne wyniki badań, testy należy powtórzyć; utrzymujące się niezgodności powinny być ocenione przez hepatologa lub gastroenterologa. (www.nacb.org/lmpg/hepatic/Monograph_Hepatitis_Polish.pdf)

2. Wykrywanie DNA wirusa:

W handlu dostępnych jest kilka testów służących do wykrywania DNA wirusa HBV w surowicy:

• Hybrid capture,

• Branch DNA,

• Liquid Hybridization,

• łańcuchowa reakcja polimerazy PCR.

Metoda PCR:
Wykrywają krążące we krwi DNA wirusa, u tych pacjentów u których nie wykrywa się HBsAg natomiast wykrywalne są przeciwciała anty-HBs, anty-HBe i anty-HBc.
Technika PCR, umożliwia otrzymywanie dużej liczby kopii unikalnych fragmentów DNA. Wiąże się ona z możliwością badania jedynie genów o dobrze poznanej wcześniej sekwencji (wymaga zaprojektowania starterów, zdolnych do połączenia się z sekwencjami badanego DNA i zapoczątkowania syntezę nowej nici).
Metoda PCR oparta jest na namnożeniu DNA: enzym - polimeraza DNA, wykorzystuje jednoniciowe DNA jako wzór do syntezy drugiej nici. W ten sposób dochodzi do powielenia (amplifikacji) wybranych fragmentów, które następnie analizowane są na sekwentatorze gdzie bada się czy otrzymana sekwencja DNA zgadza się z sekwencją DNA wirusa HBV. (arete.ibb.waw.pl/docs/node3.html, fragmentów. www.ibdna.pl/dna_analiza.html)
Aktualnie brak jest międzylaboratoryjnych standardów testów mierzących DNA HBV, z tym wiąże się brak jednolitej kalibracji zestawów testowych. Nie jest także jasne jaki poziom zawartości DNA wirusa HBV powinien być uznany za dowód wyzdrowienia(www.nacb.org/lmpg/hepatic/Monograph_Hepatitis_Polish.pdf).

Analiza wyników badań

Przeciwciała anty-HBc IgM przeciwko antygenom HBcAg uważane są za „złoty standard” w diagnozowaniu ostrego zapalenia wątroby typu B.
Przeciwciała anty-HBs mogą być obecne w niskich wartościach u pacjentów z przewlekłym zapaleniem wątroby typu B, przeciwciała te występują zwłaszcza, gdy w osoczu pacjenta stwierdza się antygen HBeAg, HBV DNA wirusa, lub gdy obserwowane są stany podwyższonej aktywności AlAT wskazującej na reaktywację procesu chorobowego.

Diagnostyka serologiczna zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B:

Marker Inkubacja/ Ostre zakażenia/ Po infekcji /Przewlekłe zakażenie/ Po szczepieniu
HBsAg + + - + -
HBcAg + + - +/- -
HBV DNA + + -(1) +/- -
Anty HBc IgM - - - +/-(2) -
Całkowite - - + + -
Anty HBe - - +/- +/-(3) -
Anty HBs - - + - +

+ wykrywalne
- niewykrywalne
+/- może być wykrywalne
(1) metody inne niż PCR
(2) może być dodatnie u 10-15% pacjentów z reaktywnością zakażenia
(3) u pacjentów z przewlekłym zakażeniem HBV zwykle wykrywane są antygeny HBsAg lub przeciwciała anty-HBe
(www.nacb.org/lmpg/hepatic/Monograph_Hepatitis_Polish.pdf)

Droga zakażenia

Wirus HBV przenoszony jest zazwyczaj poprzez kontakt z płynami ustrojowymi poprzez naruszenie ciągłości tkanek skóry lub błony śluzowej. Najczęściej odbywa się to poprzez podawanie preparatów krwiopochodnych, kontakty seksualne oraz wskutek przeniesienia wirusa z matki na dziecko (zwykle dochodzi do tego po urodzeniu) (www.nacb.org/lmpg/hepatic/Monograph_Hepatitis_Polish.pdf,www.szczepienia.sanepid.pl/wzw.php)

Leczenie

Farmakologiczne leczenie żółtaczki typu B polega na próbach zablokowania namnażania się wirusa. Obecnie podstawowymi lekami są interferon-alfa i analogi nukleozydowe (najbardziej zaawansowane badania: lamiwudyna).
Efektywność leczenia interferonem ocenia się na 33%, a zanik antygenu HBsAg dotyczy 7.8% leczonych (1.8% u osób nieleczonych). Pojawiają się nowe grupy leków (np. famcyklowir, lobukawir, dipiwoksyl adefowiru.), które stosowane najczęściej w połączeniu z innymi lekami mają być bardziej skuteczniejsze. Najwięcej nadziei łączy się z lamiwudyną (lek został już zarejestrowany) we wstępnym leczeniu przewlekłego zapalenia wątroby typu B. W populacji Stanów Zjednoczonych wykazano, że u chorych uprzednio nieleczonych interferonem (IFN-alfa) lamiwudyna podawana przez 52 tygodnie powoduje poprawę zmian zapalnych w wątrobie u 52% chorych (23% w grupie kontrolnej) (prometeusze.republika.pl/hbv.html).

Rokowanie

Pełny powrót do zdrowia u około 80% chorych następuje po około 3 miesiącach, a pełne wyleczenie uzyskuje się u około 90% chorych. Nawroty choroby zdarzają się u około 2-15% chorych zwłaszcza po zbyt wczesnym obciążeniu pracą i po spożywaniu alkoholu a u około 5-10% nie następuje eliminacja wirusa HBV i choroba przechodzi w stan przewlekły (prometeusze.republika.pl/hbv.html).

Wirus zapalenia wątroby typu B

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.

Rodzina:

hepadnawirusy

Kwas nukleinowy:

DNA

Liczba nici:

dwie (jedna niekompletna)

Liczba segmentów:

jeden

Polaryzacja kwasu nukleinowego:

nie dotyczy

Osłonka:

obecna

Nagi kwas nukleinowy:

niezakaźny

Rezerwuar:

człowiek

Skrót:

HBV

Wywoływane choroby:

wirusowe zapalenie wątroby

Wirus zapalenia wątroby typu B

Obraz HBV pod mikroskopem elektronowym

Cechy wirusa

Nazwa systematyczna

Hepatitis B Virus

Wirus zapalenia wątroby typu B, HBV (ang. Hepatitis B Virus) - otoczkowy DNA wirus z rodziny hepadnawirusów. HBV jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby.

Spis treści [pokażschowaj]

1 Epidemiologia 2 Przebieg 3 Diagnostyka 4 Objawy 5 Zapobieganie 6 Linki zewnętrzne

Epidemiologia

Okres wylęgania wynosi od 6 tygodni do 6 miesięcy. Zakażenie następuje droga pozajelitową, przez zakażone igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne, przetaczanie krwi zakażonej wirusami oraz wszystkie wydzieliny organizmu tj. ślinę, spermę, śluz szyjkowy. Nie występuje w kale. Zakażenie nie jest możliwe na drodze fekalno-oralnej. Ryzyko zainfekowania osoby zdrowej o pełnej odporności produktami krwiopochodnym wynosi 1:40 (dla przykładu HTLV(HIV)-1:400) . Najprawdopodobniej 16-40% nieuodpornionych partnerów seksualnych osób z HBV zostanie zainfekowane przez kontakt seksualny. Nie ma sezonowości zakażenia.

Przebieg

W 90-95% przypadków zakażenie kończy się samoistnym wyleczeniem.

W znikomej ilości przypadków (0,1-0,5%) zakażenie rozwija się w nadostre zapalenie wątroby, z masywną martwicą hepatocytów, powodującą niewydolność wątroby (przeżywalność 20-30%).

Część zakażeń HBV przechodzi w fazę przewlekłą. Stwierdzono odwrotną korelację pomiędzy wiekiem, w którym pacjent ulegnie zakażeniu, a częstotliwością zakażeń przewlekłych. Największe ryzyko pojawienia się fazy przewlekłej występuje u zakażonych noworodków i dzieci do pierwszego roku życia (70-90%), u dorosłych odsetek ten wynosi 5-10%. Przewlekłe zakażenie wiąże się z występowaniem marskości wątroby oraz pierwotnego raka wątroby (15-40%). Po paleniu tytoniu, zakażenie przewlekłe HBV jest drugim, najistotniejszym czynnikiem prowokującym wystąpienie tego nowotworu.

Diagnostyka

Antygen HBcAg nie występuje we krwi - nie ma znaczenia w rutynowej diagnostyce.

Wykrywanie zakażeń HBV opiera się na badaniach serologicznych oraz na oznaczaniu DNA wirusa we krwi.

Pierwszym markerem zakażenia jest obecność HBsAg. Antygen ten wykrywa się w surowicy w najwcześniej w pierwszym tygodniu zakażenia, średnio w 2-4 tyg., najpóźniej dopiero w 11-12 tyg. Pojawia się on w fazie namnażania wirusa. Najczęściej przed wystąpieniem objawów klinicznych oraz przed wzrostem aktywności AspAt i AlAT. W momencie całkowitego wyeliminowania wirusa zanika w okresie do 7 tygodni (rzadko do 20 tyg.).

Kolejnym wyznacznikiem jest HBV DNA i pDNA-HBV. Maksymalne stężenie występuje tuż przed wystąpieniem objawów klinicznych. Następnie zmniejsza się.

HBeAg pojawia się jako trzeci marker. Utrzymuje się we krwi do 9 tygodni. Jeżeli po tym okresie nie zanika, rokuje to źle i wiąże się z przejściem w zakażenie przewlekłe.

Anty-HBc IgM - przeciwciało klasy IgM pojawia się jako pierwsze. Często niewykrywalne, ze względu na bardzo szybką eliminację wirusa (szczególnie w nadostrym zapaleniu wątroby). Pojawia się 3-5 tyg. po wystąpieniu HbsAg. Przeciwciała te zanikają najpóźniej w dwa lata po zakażeniu, w przypadku zakażenia przewlekłego mogą się utrzymywać.

Anty-HBc IgG przeciwciało klasy IgG - pojawiają się niedługo po Anty-Hbc IgM. Utrzymują się bardzo długo. Są dowodem przebytego zakażenia.

Anty-Hbe - pojawiają się wraz z zanikiem HBeAg. Niekiedy nie występują. Korelują z eliminacją wirusa.

Anty-Hbs - występują po zaniku HBsAg. Utrzymują się latami, krócej jednak niż anty-HBc IgG. W związku ze szczepieniami przeciw HBV, przy pomocy rekombinowanej szczepionki zawierającej HbSAg, ich występowanie (jako jedynych) jest świadectwem szczepienia.

Objawy

Objawy podobne jak w przypadku innych rodzajów Hepatitis - osłabienie, senność, bóle głowy, brak apetytu, wstręt do potraw tłustych, czasami gorączka, pod koniec pobolewanie wątroby, żołądka, nieustępująca długo wysypka zlokalizowana głównie na kończynach górnych i tułowiu (zespół Giannotti-Crosti). Okres żółtaczkowy trwa od 1 do 3 tygodni. W stanach bardzo zaawansowanych, przy niewydolności wątroby, rozwija się śpiączka wątrobowa.

Zapobieganie

HBV ulega zniszczeniu po 60 minutach podczas sterylizacji suchym powietrzem w temperaturze 160°C, w autoklawie po 30 minutach. Wrażliwy na środki dezynfekcyjne na bazie chloru (podchloryn sodowy, chloramina). W temperaturze pokojowej lub zamrożony może przetrwać kilka lat.

Profilaktycznie przeciw WZW B stosuje się szczepienia ochronne; W Polsce od 1992r są szczepione profilaktycznie noworodki, oraz pracownicy służby zdrowia, od kilku lat także młodzież. W latach 1993-2001 liczba zachorowań na WZW typu B zmalała o 82%. Przede wszystkim dzięki upowszechnieniu szczepień. Mimo to 2001 roku zanotowano w Polsce 2394 przypadki zachorowań.

HBIG - hepatitis B immune globulin stosuje się w profilaktyce poekspozycyjnej osób nieszczepionych, noworodków, których matka jest nosicielem replikującym HBV oraz u osób szczepionych, u których miano swoistych przeciwciał anty-Hbs jest niższe niż 10jm./l.

Leczenie stosuje się w przypadku wystąpienia przewlekłego zapalenia wątroby. Polega ono na terapii interferonem oraz lamiwudyną.

- 1 -

---