Dur brzuszny (typhus abdominalis)

Etiologia

• G(-) pałeczka duru brzusznego (Salmonella typhi)

• antygeny:

• H - rzęskowy

• O - somatyczny

• Vi - powierzchniowy

Epidemiologia

• rezerwuar: człowiek

• źródło zakażenia: człowiek chory lub nosiciel

• materiał zakaźny: kał lub mocz

• drogi szerzenia się:

• woda

• żywność i mleko

• muchy - przenoszą pałeczki duru z kału na żywność

• bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorym

• typy nosicielstwa:

• nosicielstwo ozdrowieńców - utrzymuje się do 3 miesięcy po przebyciu choroby

• nosicielstwo przewlekłe - może się utrzymywać przez całe życie

Patogeneza

Pałeczki duru przedostają się do przewodu pokarmowego → w jelicie cienkim wnikają przez grudki chłonne i kępki Peyera do układu chłonnego (dzięki endotoksynom, hialuronidazie) → z prądem limfy przedostają się do węzłów chłonnych → z węzłów chłonnych przedostają się do krwi (początek objawów) → bakteriemia → z krwią przedostają się do wątroby i dróg żółciowych, gdzie się namnażają → spływająca do jelit żółć przenosi pałeczki → ponowne zajęcie grudek chłonnych - odczyn martwiczy uczulonych uprzednio grudek chłonnych → powstają owrzodzenia (ryzyko perforacji).

Obraz kliniczny

• inkubacja: 10-14 dni

Okresy:

1. Okres wylęgania

1. pogorszenie samopoczucia

2. uczucie rozbicia

3. bóle głowy i objawy rzekomogrypowe

2. Okres narastania objawy (tydzień 1)

1. pojawia się gorączka, narasta do 39-40°C

2. bóle głowy, mięśni

3. krwawienia z nosa

4. u dzieci mogą wystąpić wymioty, nieżyt oskrzeli, angina

5. stopniowo rozwija się zaburzenie świadomości („odurzenie”)

6. język suchy, pokryty brunatnym nalotem

7. ↓ BP

8. zwolnienie tętna

9. hepatosplenomegalia (wskutek odczynowego rozrostu komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego

3. Okres pełnego rozwoju choroby (tydzień 2)

1. silne bóle głowy

2. zamroczenie, majaczenie, podniecenie ruchowe - status typhosus

3. pragnienie

4. język i wargi suche, popękane

5. rysy twarzy zaostrzone, zapadnięte

6. niskie BP

7. biegunka

8. skąpomocz

9. brzuch wzdęty

10. splenomegalia

11. różyczka durowa - wysypka na klatce piersiowej i brzuchu, 3-4 niewielkie, bladoróżowe plamki, średnicy 1-4 mm

12. zapalenie oskrzeli

4. okres zdrowienia

1. poprawa samopoczucia

2. powraca łaknienie

3. mija zamroczenie

4. zmniejszenie śledziony

5. ustępuje biegunka

Powikłania:

1. krwawienie z jelit i perforacja

2. odoskrzelowe zapalenie płuc

3. zakrzepowe zapalenie żył

4. zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych

Rozpoznanie

• morfologia: leukopenia

• OB prawidłowe

• posiew krwi - w 1-2 tygodniu

• posiew kału - w 2-3 tygodniu

• badania serologiczne - przeciwciała przeciwko antygenowi H (miano >1:400), O (miano >1:200) - odczyn aglutynacyjny Widala - od 2 tygodnia

Leczenie

• chloramfenikol 30-50 mg/kg/d - do kilku dni po spadku gorączki

• alternatywne: ampicylina, amoksycylina, ciprofloksacyna, aztreonam, Biseptol

• wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych

Leczenie nosicielstwa: amoksycylina 100 mg/kg/d lub Biseptol 160-800 mg/d + rifampicyna 600 mg/d przez 6 tygodni.

Zapobieganie

• szczepienia

• przestrzeganie higieny

Dury rzekome (paratyphi)

• etiologia: S. paratyphi - typ A, B lub C; tylko typ B występuje w Europie

• przebieg łagodniejszy niż w durze brzusznym powikłania rzadkie

• rozpoznanie, leczenie - jak w durze brzusznym

3/3

---