W mojej pracy chciałem przestawić rynek węgla kamiennego na Świecie, w Europie oraz w Polsce.
Gospodarka węglem kamiennym w Polsce kształtuje się w następujący sposób do połowy lat 90 wydobycie węgla kamiennego w Polsce sięgało powyżej 130 mln Mg pod koniec lat 90 wydobycie węgla kamiennego spadło i przez kolejne lata usystematyzowało się na stałym poziomie powyżej 100 mln Mg.
Najwięcej Polska wydobywa węgla energetycznego około 80% resztę wydobycia stanowi węgiel koksowy a do końca lat 90 wydobywano również antracyt.
POLSKA JAKO EKSPORTER I IMPORTER WĘGLA KAMIENNEGO
Rola i pozycja polskiego węgla na światowych rynkach, zwłaszcza Europy Zachodniej, ugruntowała się po II wojnie światowej, w latach 1988-92 traciła na znaczeniu. Odwrócenie tej tendencji nastąpiło w 1993r., a w kolejnych dwóch latach dalszy wzrost. W 1996 r. eksport zmalał o blisko 3 mln Mg. (głównie węgla koksowego), natomiast w 1997 r. nieznacznie wzrósł. W 1997 roku polska była 7 światowym eksporterem węgla kamiennego po Australii, USA, RPA, Indonezji, Kanadzie i Chinach. W 1997 roku nastąpił dalszy spadek dostaw do krajów pozaeuropejskich oraz wzrost zakupów przez kraje europejskie, 98% polskiego eksportu przypada na ten rynek. Do najbardziej liczących się odbiorców należały: Ukraina, Finlandia, Niemcy, Dania, Austria i Słowacja. Zmniejszenie się roli polskiego węgla kamiennego obserwuje się głównie na rynkach krajów dysponujących portami morskimi dostępnymi dla wielkotonażowych statków węglowców dostarczających tani węgiel z Australii, RPA i innych. Import węgla kamiennego do Polski w 1997 r. osiągnął 3244 tys. Mg.. W ostatnich latach tempo eksportu jest słabsze, ale wyraźnie wielkość eksportu pozostaje w ścisłej współzależności z możliwościami zakupu przez kraje europejskie, bowiem na ten rynek przypadało w granicach 96-92% sprzedaży. Największymi odbiorcami były kraje UE Niemcy, Dania, Finlandia, Austria, Francja i Wielka Brytania.
Znaczne ilości sprzedawane były również do innych krajów europejskich. Systematycznie wzrasta eksport do krajów pozaeuropejskich, który stanowił już ok. 8% sprzedaży w roku 2002. Dostawach dominuje węgiel koksowy, a jego udział zwiększył się w 2002 r. do 84,5% eksportu. Resztę stanowił węgiel koksowy. W większości sprzedawane są gatunki węgli, które spełniają wymagania jakościowe rynku międzynarodowego, a monopolistą w tym zakresie jest Węglokoks S.A. Polska w 2002 była 10 światowym eksporterem węgla kamiennego po Australii, Chinach, RPA, Indonezji, Rosji, USA, Kolumbii, Kanadzie i Kazachstanie. Dalej małe znaczenie ma import węgla kamiennego do Polski, chociaż od 2000 r. zwiększa się systematycznie.
W tabeli pokazałem jak przestawia się eksport polskiego węgla kamiennego do znaczących odbiorców w latach 1993-2002. Wartości z tabeli zostały zobrazowane również na wykresie.
Wartość obrotów węglem kamiennym w Polsce: saldo obrotów węglem kamiennym od wielu lat pozostaje takie same to znaczy jest on dodatnie a obrazuje to przestawiona tabela.
Perspektywy polskiego węgla kamiennego na nadchodzące lata: potentatem w eksporcie polskiego węgla jest Węglokoks S.A.
Węglokoks S.A. prowadząc działalność handlową zwraca szczególna uwagę na maksymalne wykorzystanie dostaw droga lądową dla odbiorców w krajach geograficznie najbliższych. Wszystko wskazuje na to, że czynnik ten pozostanie decydujący w określaniu kierunków dostaw w ciągu najbliższych lat. Z tego powodu następuje systematyczny wzrost dostaw węgla do Niemiec, Czech i Słowacji. W krajach poszerzonej UE węgiel ma i będzie miał wyjątkowe znaczenie dla sektora produkcji energii elektrycznej. Wspólnota posiada przy tym znaczący potencjał wzrostu efektywności energetyki opartej na tym surowcu.
Mówiąc o szansach i potencjalnych możliwościach sprzedaży węgla poza granice Polski należy zwrócić uwagę na zagrodzenia, które mogą się pojawić i być przeszkodą w realizacji tych planów. Dwa główne wśród nich to zagrożenie podażowe oraz zagrodzenie cenowe.
Główni dostawcy węgla na rynek europejski za wyjątkiem Polski zapowiadają znaczny wzrost wydobycia węgla. Realizacja tych planów zwiększy ofertę ilościową na rynku międzynarodowym, co może szybko doprowadzić do nadpodaży węgla.
EKSPORT I IMPORT NA ŚWIECIE ORAZ W EUROPIE
Łączne obroty w latach 1993-97 dynamicznie wzrastały z poziomu 400 mln Mg do około 500 mln Mg. Blisko 61% obrotów światowych przypadało na węgiel energetyczny. W 2002 r. doszło do przyhamowania dynamicznego wzrostu obrotów, które praktycznie utrzymały się na poziomie 2001 r., a ponad 69% ich wielkości przypadało na węgiel energetyczny. Głównymi dostawcami węgla kamiennego są: Australia, Chiny, Indonezja i Kanada głównie na rynek japoński, pozostały azjatycki i europejski; RPA na rynek azjatycki, europejski, afrykański i południowoamerykański; USA i Kolumbia na rynek UE, północno i południowo- amerykański; Rosja na rynek europejski, azjatycki i do krajów WNP. Największym dostawcą jest Australia deklasując kolejnych, tj. Chiny, Indonezje, RPA i Rosje. Z kolei, liderem wśród odbiorców jest Japonia, która podobnie jak Australia (eksporcie) deklasuje pozostałych Tajwan, Indie i innych
Wydziela się osobne rynki węgla energetycznego i koksowego. Wielkość obrotów węglem energetycznym, po niewielkim spadku w 1993 r. wykazuje tendencję wzrostową. W ostatnich czterech latach prawie wszyscy eksporterzy, zwiększyli dostawy, co spowodowało wzrost obrotów do ok. 307 mln Mg. W latach 1994-98 nastąpił dalszy wzrost obrotów. Wzrastały dostawy z Australii, RPA, Chin i rosły zakupy z krajów Azji Wschodniej i UE. W 2002 odnotowano wzrost eksportu węgla energetycznego, a jego wielkość wynosi 455mln Mg. Wśród wielkich eksporterów spadki odnotowały takie kraje jak Chiny, Kolumbia i USA, ale z drugiej strony znacznie wzrosły w Indonezji, Rosji i Australii zrekompensowały je z nadwyżką. Obroty węglem koksowym po trwającej stagnacji do 1994 r., ponownie wykazują nieznaczna tendencje wzrostową, co jest skutkiem zwiększenia zakupów w Azji, Ameryce Płd. i krajach Europy głównie Wschodniej. W latach 1995-98 nastąpił wzrost zapotrzebowania w Azji południowo-wschodniej i Brazylii. Po wzroście w latach 2000-2001, w kolejnym zmalały obroty węglem koksowym a ich wielkość w 2002 r. szacowana jest na ok.. 200 mln Mg. Najważniejszym dostawcą od lat pozostaje Australia, zdecydowanie mniejszymi Kanada, USA i Chiny. Łącznie zabezpieczają one 79-83% światowych dostaw. Z kolei, głównymi odbiorcami są kraje azjatyckie i kraje UE. Dalej w najbliższych latach przewiduje się wzrost 94 zapotrzebowania na węgiel koksowy
Po przestawieniu rynku węgla kamiennego na Świecie oraz w Europie chciałem krótko scharakteryzować największych eksporterów węgla kamiennego, a do nich zalicza się Australia, RPA, Chiny, Kanada, Kolumbia oraz Rosja.
Australia
Po latach permanentnych przyrostów produkcyjnych Australia odnotowała obniżkę o 3,3 mln Mg. Poprzez zmniejszenie stanu zapasów uzyskano przyrost eksportu z 204 do 216 mln Mg. Australijski węgiel koksowy pokrywa 62% zapotrzebowania światowego. W aspekcie alternatywnych scenariuszy eksport węgli australijskich może osiągnąć wielkość mieszczącą się w przedziale od 230 do 270 mln Mg w perspektywie 2010 roku.
RPA
RPA podwyższyła wydobycie w odpowiedzi na wzrost zapotrzebowania wewnętrznego. Większość 02 eksportu 76,5% trafia do Unii Europejskiej. Słabnie natomiast pozycja RPA na rynku azjatyckim.
Kolumbia
Kolumbia zwiększyła rozmiary produkcji i eksportu. Ponad połowę eksportu kieruje do Europy.
Kanada
Kanada zajmuje drugą pozycje w rankingu eksporterów węgla koksowego. Eksport dociera do Europy i pozostałych znaczących producentów stali. Pierwsze dostawy skierowano do ChRL. Węgiel importowany pochodzi z USA, Kolumbii i Wenezueli.
Rosja 02 odnotowała wzrost produkcji i eksportu. Wzrosły dostawy na rynek Unii Europejskiej
Chińska Republika Ludowa
Chiny kontynuują proces rozwoju produkcji górniczej, znaczne przyrosty uzyskano we wszystkich typach kopalń. Eksport wzrósł o kolejne 10 mln Mg; obejmuje 81 mln Mg węgla energetycznego i antracytu oraz 13 mln Mg węgla koksowego. Rynkiem zbytu jest pawie wyłącznie obszar gospodarczy Pacyfiku. W imporcie odnotowano pierwsze zakupy węgla koksowego w Australii i Kanadzie o łącznej wielkości 2,6 mln Mg. Zakłada się, iż w wyniku gwałtownie rosnącego zapotrzebowania wewnętrznego nastąpi istotne zmniejszenie eksportu węgla chińskiego.
4