Atrybucja -: przypisywanie czegoś komuś lub czemuś. W psychologii pojęcie atrybucji odnosi się do tego jak ludzie wyjaśniają przyczyny swojego bądź cudzego zachowania, tzw. naiwne teorie przyczynowości. Atrybucja zewnętrzna - jednostka zachowała się tak, bo takie były właściwości sytuacji. Atrybucja wewnętrzna - uznanie, że jednostka zachowała się tak, a nie inaczej ze wzglądu na jej osobowość lub charakter. Podstawowy błąd atrybucji- pojęcie wprowadzone do psychologii społecznej przez Lee Rossa. Opisuje powszechną skłonność do wyjaśniania zachowania obserwowanych osób w kategoriach przyczyn wewnętrznych i stałych (np. cech charakteru) przy jednoczesnym niedocenianiu wpływów sytuacyjnych, zewnętrznych. Asymetria aktor - obserwator Ilość informacji (np. o samych sobie i o bliskich znajomych mamy więcej informacji, dlatego rzadszy jest podstawowy błąd atrybucji) Odmienność perspektywy percepcyjnej - aktor działając koncentruje się na sytuacji, obserwator obserwując na aktorze, chyba, że w aktorze wzbudzimy, np. przez umieszczenie lustra, przedmiotowej samoświadomości - wtedy dokona więcej atrybucji wewnętrznych. Własne zachowanie tłumaczymy teleologicznie podając racje, zachowania innych tłumaczymy przyczynowo, podając trwałe dyspozycje. Czynniki językowe - zachowania własne za pomocą opisowych czasowników, odnoszących się do poszczególnych zachowań, zatem w kategoriach konkretnych. Zachowania innych przy pomocy przymiotników opisujących cechy, zatem w kategoriach ogólnych. Egotyzm atrybucyjny -Skłonność ludzi do przypisywania odpowiedzialności za własne sukcesy czynnikom wewnętrznym, porażki natomiast są wyjaśniane w sposób mniej jednolity - choć na krótką metę wygodniej przypisać własnym porażkom przyczyny zewnętrzne, do dostrzeżenie przyczyn wewnętrznych może pozwolić dokonać korekty zachowania i odnieść sukces w przyszłości. Mechanizmy motywacyjne; Potrzeba podniesienia lub zachowania pozytywnej samooceny ; Mechanizmy poznawcze; Sukces jest najczęściej oczekiwany i planowany - działania; Porażka jest nieplanowana, „uderza z zewnątrz” - zdarzenia; EGOCENTRYZM ATRYBUCYJNY - Przypisywanie sobie większej odpowiedzialności za konsekwencje wspólnie wykonywanej pracy niż skłonny jest to uznać postronny obserwator. Zachodzi zarówno w wypadku działań kończących się sukcesem, jak i porażki. Niejednakowy dostęp do informacji, Wybiórcze kodowanie informacji - lepiej zapamiętujemy to, co dotyczy naszego wkładu, Wybiórcze odtwarzanie - lepiej przypominamy sobie własne zachowania, Czynniki motywacyjne - taka atrybucja może podnieść naszą samoocenę lub poczucie sprawstwa. Efekt fałszywej powszechności - Pomijanie we wnioskowaniu informacji o powszechności danego zachowania lub branie pod uwagę tylko subiektywnej powszechności, co prowadzi do nierealistycznych oczekiwań. Przeceniamy częstość swoich zachowań i cech, gdy: Sprawa jest ważna i angażująca emocjonalnie; Nasze przekonania lub zachowania są kontrowersyjne; Zachowanie lub przekonanie jest raczej reakcją na własności sytuacji niż wyrazem cech osobowości; FUNKCJE ATRYBUCJI: - Funkcja kontroli - poprzez wskazania na ewentualne przyczyny zdarzeń, pozwalają na wypracowanie skutecznych sposobów wpływania na nie lub na zapobieganie ich w przyszłości. Aktywność atrybucyjna jest większa w wypadku a zdarzeń negatywnych, czyli tych, które wymykają się spod naszej kontroli. - Funkcja przewidywania zdarzeń - przewidywanie to jedna z podstawowych czynności poznawczych człowieka. Zwłaszcza atrybucje dyspozycyjne pełnią dobrze tę funkcję. Zdarzenia nietypowe, nieoczekiwane, a wiec nieprzewidziane stają się przedmiotem silniejszej aktywności atrybucyjnej niż zdarzenia oczekiwane. - Funkcja egotystyczna - służą podtrzymaniu naszego dobrego mniemania o sobie zarówno we własnych oczach jak i w oczach bliźnich. Atrybucje do własnej osoby po sukcesie podnoszą nam samoocenę, natomiast atrybucje do czynników pozaosobowych następujące po porażce zapobiegają jej spadkowi. Pozwala nam uniknąć kompromitacji.