UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO
w Bydgoszczy
WYDZIAŁ PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII
PROGRAM NAUCZANIA
2009/2010
Opracowanie: Janusz Trempała
Przedmiot: Psychologia rozwoju człowieka
Kierunek: Psychologia
Rok studiów i semestr: rok II, semestr III
Liczba godzin: W- , K-, L-, S - : 45W + 45L
Forma zaliczenia: Egzamin
Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny
Cele nauczania:
Celem wykładów jest przekazanie wiedzy o przedmiocie badań psychologii rozwojowej, kluczowych pojęciach i teoriach rozwoju psychicznego, oraz ukształtowanie podstawowych schematów myślenia o zjawisku rozwoju psychicznego.
Celem ćwiczeń jest przyswojenie wiedzy o podstawowych zasadach, kierunkach i osiągnięciach w psychicznym rozwoju człowieka w poszczególnych okresach życia, a także wiedzy o podstawach diagnozy i metodach badań nad rozwojem psychicznym.
Treści nauczania
WYKŁAD:
Pojmowanie rozwoju psychicznego. Początki psychologii rozwojowej. Dwa znaczenia pojęcia „rozwój” (wzrost i zmiana). Pojmowanie rozwoju w klasycznej psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży oraz psychologii rozwoju człowieka. Przedmiot badań psychologii rozwojowej. Działy psychologii rozwojowej (rozwojowa psychologia filogenetyczna, antropogenetyczna i ontogenetyczna). Ogólny Model Rozwoju (Schaiego oraz Gouleta i Baltesa).
Podstawowe problemy na temat: (a) natury zmian rozwojowych (ilość-jakość, ciągłość-skokowość, ukierunkowanie-brak ukierunkowania, parcjalność-globalność, specyficzność dziedziny rozwoju itp.), oraz (2) mechanizmów powstawania zmian rozwojowych (dziedziczenie-środowisko a dojrzewanie-nabywanie doświadczeń; geny a środowisko w ciągu życia). Uniwersalność i normatywność a wyjątkowość i indywidualność zmian w psychicznym rozwoju człowieka.
Rozwój jako proces zmian wielowymiarowych i wielokierunkowych, dokonujących się w ciągu całego życia w zależności od indywidualnych i środowiskowych zasobów, którymi jednostka dysponuje w swych aktywnych interakcjach z otoczeniem.
Teorie rozwoju psychicznego. Modele przebiegu zmian rozwojowych: makroskopowe (zmian fazowych, cyklicznych, sekwencyjnych, liniowych, wielokierunkowych) oraz mikroskopowe (wyłaniania się zmiany, zmian spiralnych, nakładających się fal).
Modele powstawania zmian rozwojowych: mechanistyczny (reaktywny organizm), organizmiczny (aktywny organizm), kontekstualny (zmieniający się organizm w zmieniającym się świecie).
Rozwój jako funkcja dynamicznych interakcji w stosunkach jednostki z otoczeniem.
Badanie rozwoju psychicznego. Rzetelność i trafność badań rozwojowych. Plany badań rozwojowych: poprzeczne, podłużne, ukośne, sekwencyjne. Badania mikro- i makro-skopowe. Problemy etyczne w badaniach nad rozwojem człowieka.
KONWERSATORIA:
Periodyzacje rozwoju psychicznego w ciągu życia ludzkiego. Problem stadialności rozwoju, tempo i rytm rozwoju, wybrane periodyzacje.
Podstawowe tendencje i osiągnięcia rozwojowe w poszczególnych okresach życia. Rozwój procesów pecepcyjnych i umysłowych. Wybrane teorie rozwoju poznawczego dziecka (Piaget, Wygotski, Bruner) i ludzi dorosłych (teorie „piątego stadium” , np. Perry, Riegel, Arlin, Commons, Labouvie-Vief, oraz teorie mądrości, np. Baltesa, Sternberga, Pietrasińskiego, Olejnika). Problem rozwoju poznawczego po adolescencji.
Rozwój emocjonalno-motywacyjny. Przywiązanie, empatia, role społeczne. Wybrane teorie rozwoju osobowości (Erickson, Levinson, Loevinger, Havighurst).
Rozwój społeczno-moralny. Wybrane teorie rozwoju społeczno-moralnego: w psychoanalizie (Freud), teorii uczenia się (Eysenck, Bandura i Walters), teorii ról społecznych (Mead) oraz poznawczo-rozwojowe koncepcje J.Piageta i L.Kohlberga.
Wybrane zagadnienia. Nietypowy przebieg rozwoju psychicznego. Wybrane psychometryczne, kliniczne i eksperymentalne sposoby pomiaru zmian rozwojowych. Podejście biograficzne: studium indywidualnego przypadku.
LABORATORIA:
SEMINARIA:
Literatura obowiązkowa:
Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2001). Psychologia rozwoju człowieka, tom 2. Warszawa: PWN
Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2002). Psychologia rozwoju człowieka, tom 3. Warszawa: PWN
Przetacznik-Gierowska M. i Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka, tom 1. Warszawa: PWN.
Trempała, J. (2000). Koncepcje rozwoju człowieka. W: J. Strelau (red.), Psychologia, tom 1. Gdańsk: GWP.
Literatura zalecana:
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Scholar
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Turner, S. J. i Helms, D.B. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP
Vasta, R, Haith, M.M. i Miller, S.A. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP
Zakres wymagań egzaminacyjnych:
Egzamin obejmuje treści programowe wykładów i ćwiczeń konwersatoryjnych.