KONCEPCJA PAŃSTWA DOBROBYTU


KONCEPCJA PAŃSTWA DOBROBYTU (referat)

Państwo opiekuńcze, państwo socjalne, państwo dobrobytu (z angielskiego welfare state) koncepcja państwa i społeczeństwa głoszona zwłaszcza po II wojnie światowej (zwł. 1970 - 80) w wysoko uprzemysłowionych krajach zachodnich.

Termin „państwo dobrobytu” (welfare state), stosowany w literaturze ekonomicznej zamiennie z terminem „państwo opiekuńcze”, jest terminem niezbyt fortunnym, jako że w krajach, w których jest używany jest na co dzień, np. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii... słowo welfare kojarzy się ludziom raczej nie z dobrobytem, lecz z ubóstwem i pomocą dla ubogich, a korzystanie z tego typu pomocy nie jest powodem do dumy.

Wg. Wabstera: Welfare state to „państwo, w którym za opiekę nad społeczeństwem w takich sprawach jak opieka społeczna, zdrowie, edukacja, mieszkanie i warunki pracy jest odpowiedzialny rząd”. Jest to więc raczej definicja państwa opiekuńczego, podkreślajaca obowiązki państwa wobec swoich obywateli.

Z kolei wg polskiej encyklopedii welfare state przekłada się na państwo dobrobytu, które to jest koncepcją państwa i społeczeństwa powstałą pod wpływem ekonomii dobrobytu, w pełni ukształtowana po drugiej wojnie światowe. Zakłada ingerencję państwa w życie gospodarcze w celu zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym takim jak bezrobocie, rozszerzani systemu świadczeń i usług socjalnych przy demokracji jako systemie politycznym. Realizacja tych założeń ma umożliwić osiągnięcie powszechnego dobrobytu. Idee państwa dobrobytu mogą być zrealizowane tylko w krajach o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. W encyklopedycznej definicji mamy więc podkreślenie dobrobytu jako celu.

Te dwa rozumienia - welfare state jako państwo dobrobytu lub jako państwo opiekuńcze - przewijają się w wielu innych podejściach. Mówienie o państwie opiekuńczym wiąże się często z krytyką całej koncepcji, ze wskazywaniem nadmiernego interwencjonizmu państwa. Wskazuje się tu na różnicę między popieraniem pełnego zatrudnienia i pomocą w osiągnięciu odpowiedniego standardu życia, a gwarantowaniem przez państwo pełnego zatrudnienia i stosownego standardu życiowego.

Koncepcja państwa opiekuńczego, czy też państwa dobrobytu, nie jest elementem jakiegoś odrębnego, zwartego kierunku w teorii ekonomii. Jest raczej zbiorem poglądów, pomysłów i postulatów zaczerpniętych z różnych kierunków teoretycznych. Odwołuje się m.in. do koncepcji takich przedstawicieli myśli społecznej i ekonomicznej, jak: W. Beveridge, J. Rawls, A.C. Pigou, J.M. Keynes, A. Lewrner i J.K. Galbraith, a w sferze praktyki społecznej do takich polityków, jak: Otto von Bismark (Niemcy), W.E. Galdstone, B. Disraeli i H. McMillan (Anglia) oraz F.D. Roosevelt i J.F. Kennedy (Stany Zjednoczone). W sumie koncepcja państwa dobrobytu nie jest ani częścią jednej zwartej teorii, ani wymysłem jednej opcji ideologicznej. Nie jest też produktem kilku ostatnich dziesięcioleci. Korzenie tej koncepcji są bardzo złożone i sięgają daleko wstecz.

Praktyka państwa opiekuńczego kształtowała się stopniowo, na podstawie doświadczeń wielu krajów.

  1. ustawa o pomocy ubogim z 1601r.

  2. Poprawka do ustawy o pomocy ubogim z 1834r.

  3. Tzw. Liberalne reformy z lat 1906-1914 oraz

  4. Ustawodawstwo wojenne z lat 1944-1948r.

Dwa pierwsze z tych aktów były w dużej mierze nastawione na walkę z włóczęgostwem (przewidywały mi.in karanie ludzi zdolnych do pracy i uchylających od jej podjęcia, umieszczanie ich w specjalnych „domach korekcyjnych” o bardzo ostrym reżimie i niskim standardzie życia), ale równocześnie zapoczątkowały różne formy opieki nad ludźmi (zwłaszcza starymi i chorymi). Reformy liberalne z lat 1906-1914 zapoczątkowały pewne formy opieki nad dziećmi (posiłki dla dzieci z biednych rodzin w szkołach oraz nadzór medyczny), rent starczych, zasiłków dla bezrobotnych i bezpłatnej opieki zdrowotnej. - wszystko w ilościach zależnych od uznania władz i wielkości dostępnych środków. Akty prawne z okresu międzywojennego, w tym zwłaszcza ustawa o bezrobociu z 1934r. Wprowadziły pierwsze formy pomocy mieszkaniowej ( np. naprawy budynków) i rozszerzyły zakres zasiłków dla bezrobotnych (wypłacanych ze środków wg. Formuły: 1/3 pracownik, 1/3 pracodawca i 1/3 państwo). Rozwiązania te okazały się zresztą niewystarczające w okresie wielkiego kryzysu. Natomiast ustawodawstwo powojenne z lat 1944-1948 ukształtowało, w zasadzie, współczesny model państwa opiekuńczego w Wielkiej Brytanii. Po drugiej wojnie światowej upowszechniła się teza, że państwo powinno pomagać nie tylko niektórym, lecz wszystkim potrzebującym pomocy.

Koncepcja welfare state realizowana była w kilku krajach z powodzeniem w latach 1945-1973. Wiązało się to z okresem wysokiej koniunktury gospodarczej, spowodowanej koniecznością odbudowy ze zniszczeń wojennych, ale również możliwością wykorzystania postępu technicznego i koniecznością brania udzialu w wojskowym współzawodnictwie „zimnej wojny”.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych spotkała się z nasiloną krytyką i nawoływaniem do powrotu do dziewiętnastowiecznego modelu państwa liberalnego. Jednocześnie pojawiły się niekrzoystne tendencje gospodarcze: wzrost cen ropy w 1973 roku, załamanie się koniunktury, wzrost inflacji. Welfare state nie potrafi poradzić sobie z recesją, co jeszcze bardziej pogłębia trudną sytuację gospodarczą i doprowadza do klęski samej koncepcji.

Koncepcja Keynesa jest krytykowana, a w jej miejsce proponuje się neoliberalny monetaryzm Friedmana. Jest on przyjęty jako podstawa polityki gospodarczej Stanów Zjednoczonych czasów prezydenta Forda i Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher. Jednak współcześnie w stanach Zjednoczonych stosowane są elementy oby tych koncepcji. Polityka neoliberalna nie również nie przynosi spodziewanych efektów.

Zadaniem państwa jest:

  1. w sferze życia społecznego zapewnienie ochrony socjalnej (np. ubezpieczenia na wypadek choroby, kalectwa, bezrobocia), zagwarantowanie wszystkim obywatelom dochodów minimalnych i równych praw w dostępie do usług socjalnych (np. mieszkania, wykształcenia, opieki zdrowotnej);

  2. w sferze ekonomicznej ingerencję państwa w życie gospodarcze polegającą na podejmowaniu działań zmierzających do regulowania rynku w celu zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym (np. bezrobociu);

  3. w sferze ustroju politycznego demokrację, wyrażającą się w idei równości, wolności i likwidacji politycznej dyskryminacji (np. kobiet, mniejszości etnicznych).

Realizacja tych założeń miała umożliwić stworzenie sprawiedliwego społeczeństwa i osiągnięcie powszechnego dobrobytu przy zachowaniu podstaw systemu kapitalistycznego.

Dobrobyt danego społeczeństwa zależy od wielu czynników, a działalność samego państwa jest tylko jednym z nich i to niekoniecznie najważniejszym. Inne główne czynniki wpływające na dobrobyt to:

  1. ogólna efektywność systemu społeczno-gospodarczego w danym kraju (wielkość i struktura dostarczanej produkcji oraz usług, stopień wykorzystania czynników produkcji i skala marnotrawstwa, wysokość rozporządzalnych dochodów osobistych ludności i ogólny poziom cen produktów i usług, jakość życia, w tym czas pracy i czas wolny, warunki pracy i wypoczynku, stopień zanieczyszczenia środowiska naturalnego itd.)

  2. efektywność rynku pracy (wielkość bezrobocia i sprawny system informacji o miejscach pracy, zróżnicowanie zarobków, świadczenia dostarczane pracownikom przez pracodawców w przypadku choroby, wypadku, przejścia na emeryturę itp.).

  3. prywatne ubezpieczenia oraz zasoby majątkowe i oszczędności

  4. dobrowolna działalność dobroczynna osób prywatnych i instytucji (pomagających innym ludziom bezpośrednio lub pośrednio - przez wspieranie instytucji dobroczynnych)

Ważne znaczenie ma sam sposób dostarczania pomocy przez państwo. Może on być bardzo zróżnicowany, państwo może być np. głównym organizatorem pomocy, a niekoniecznie głównym producentem środków przeznaczonych na pomoc.

(Zwolennikami państwa dobrobytu są socjaldemokraci, socjaliberałowie i niektórzy reprezentanci lewicowych nurtów chadeckich.)

Źródło:

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Koncepcja państwa dobrobytu (10)
koncepcja państwa dobrobytu - referat, Ekonomia, ekonomia
Koncepcja państwa dobrobytu - referat, Agnieszka Klepek
Koncepcja państwa dobrobytu - referat, pedagogika
Koncepcja państwa dobrobytu referat
koncepcja panstwa platona, Filozofia
Platon - koncepcja państwa idealnego, Filozofia
platona koncepcja panstwa, Platon
48. Augustiańska a Tomaszowa koncepcja państwa i prawa, Politologia, Politologia III, Seminarium, Se
KONCEPCJA PAŃSTWA I SYSTEM WYCHOWAWCZY PLATONA Platon, Studia
KONCEPCJE PAŃSTWA I WŁADZY W POLSKICH REALIACH XIX W, XIX wiek Polska
2. Modele polityki społecznej oraz koncepcja państwa opiekuńczego
platońska koncepcja państwa R6IJZWIFBJMMUAPKANLQTZKTDB7OTDGONAMZ2BY
szwecja ako wzorcowe państwo dobrobytu (5 str), Ekonomia
2 Modele polityki społecznej oraz koncepcja państwa opiekuńczegoid 19566
1 semestr, Państwo dobrobytu, Państwo dobrobytu
37. Augustiańska a Tomaszowa koncepcja państwa i prawa, Politologia, Politologia III, Seminarium, Se

więcej podobnych podstron