Wyższa Szkoła Bankowości i F
inansów w Bielsku -Białej

Finanse
przedsiębiorstw

Wykładowca:
dr Anna Pyka

WYKŁAD 8

Istota inwestowania. Ocena
opłacalności przedsięwzięć
inwestycyjnych

Podstawowe pojęcia: inwestowanie, inwestycja, okres
zwrotu, prosta stopa zwrotu, księgowa stopa zwrotu,
próg rentowności, wartość bieżąca netto, wewnętrzna
stopa zwrotu

Inwestowanie, inwestycje

Inwestowanie to działalność nastawiona na pomnażanie

kapitału.

Inwestycja (przedsięwzięcie inwestycyjne, projekt

inwestycyjny) oznacza konkretny sposób wykorzystania

kapitału.

Pełna definicja inwestycji musi uwzględniać fakt, że:



inwestowanie wiąże się z posiadaniem kapitału, tzn. wymaga

rezygnacji z bieżącej konsumpcji (lub pożyczania kapitału i

poniesienia związanych z tym kosztów w przyszłości),



wiąże się z ryzykiem,



niezbędny jest także czas, niejednokrotnie długi, który musi

upłynąć od momentu poniesienia nakładów do momentu uzyskania
efektów

.

Proces inwestycyjny

Proces inwestycyjny to celowy rodzaj
działalności gospodarczej o odroczonych
efektach

Cechą charakterystyczną procesu
inwestycyjnego jest:

-

niepewność skutków podejmowanych działań

-

ograniczoność zasobów finansowych, które

mogą być na ten obszar przeznaczone

Proces inwestycyjny

Realizując proces inwestycyjny należy brać pod

uwagę możliwości nakierowane na:



efektywne wykorzystywanie osłony podatkowej



outsourcing



efektywne zarządzanie zapasami,

należnościami oraz zobowiązaniami



pozyskiwanie tańszych źródeł finansowania

Cel inwestycji

Celem inwestycji może być:



poprawa efektywności działania,



umocnienie (utrzymanie) pozycji

rynkowej,



poprawa sytuacji ekonomiczno –

finansowej,



zapewnienie rozwoju w dłuższym okresie

czasu

Zakres decyzji
inwestycyjnych

Decyzje inwestycyjne to decyzje
dotyczące:

-

rodzajów inwestycji,

-

wielkości inwestycji,

-

struktury inwestowania w aktywa.

Inwestycje – wybrane
przykłady

Przykłady

podejmowanych inwestycji:



budowa nowych zdolności produkcyjnych i

zdolności sprzedażowych,



tworzenie sieci sprzedaży,



modernizacja posiadanego majątku trwałego,



szkolenia pracownicze (inwestycje w

posiadane zasoby ludzkie),



zakup krótko i długoterminowych papierów

wartościowych,



przejęcie innego przedsiębiorstwa,



tworzenie wizerunku firmy (reklama).

Inwestycje przekształcają, zmieniają i zwiększają
majątek przedsiębiorstwa, zarówno majątek
rzeczowy, majątek finansowy, jak i wartości
niematerialne i prawne.

Dlatego też inwestycje można klasyfikować jako:

-

inwestycje rzeczowe,

-

inwestycje finansowe,

-

inwestycje niematerialne.

Rodzaje inwestycji

Inwestycje rzeczowe to wszelkiego rodzaju wydatki na
zakup materialnych składników majątku firmy (maszyny,
urządzenia, budynki, środki transportu itp.) i wydatki na
kapitał obrotowy niezbędny do prawidłowej eksploatacji
zrealizowanego projektu (surowce, materiały itp.).

Inwestycje finansowe (nazywane także kapitałowymi)
dotyczą lokowania kapitału na rachunkach bankowych,
zakupu papierów wartościowych (np. obligacji, bonów
skarbowych) i zakupu udziałów w innych firmach.

Inwestycje niematerialne to nakłady na majątek
niematerialny i prawny (wydatki na badania i rozwój,
patenty, doskonalenie zawodowe, promocję i reklamę).

Rodzaje inwestycji
rzeczowych

Inwestycje rzeczowe realizowane przez firmy
produkcyjne dzieli się na ogół na następujące
kategorie:



Inwestycje odtworzeniowe (restytucyjne) - zastąpienie

istniejącego, ale zużytego środka trwałego takim samym
środkiem trwałym (w tym przypadku bez zmiany pozostają
zdolności produkcyjne firmy).



Inwestycje odtworzeniowo-modernizacyjne, polegające

na zastąpieniu zużytego majątku trwałego nowym, o lepszych
parametrach technicznych i ekonomicznych. Także w tym
przypadku zdolności produkcyjne firmy nie ulegają zmianie,
dąży się jednak do poprawy jakości wytwarzanych dóbr i
usług, obniżenia kosztów wytwarzania, poprawy warunków
pracy itp.

Rodzaje inwestycji
rzeczowych c.d

.



Inwestycje rozwojowe (innowacyjne, ekspansywne):

- związane z ekspansją dotychczasowych produktów na istniejących

rynkach; głównym celem realizowanych projektów jest zwiększenie

mocy produkcyjnych;

- związane z ekspansją nowych produktów i z ekspansją na nowych

rynkach; w tym przypadku możliwe są różnorodne działania:

zwiększenie mocy produkcyjnych (nowe maszyny i urządzenia lub

modernizacja), dodatkowe nakłady na kapitał obrotowy, na reklamę

i promocję, itp.



Inwestycje obowiązkowe (nazywane czasem mandatowymi),

związane z realizacją zobowiązań wynikających z przepisów

dotyczących

warunków

pracy,

bezpieczeństwa,

ochrony

środowiska.



Inwestycje inne, czyli te wszystkie rodzaje inwestycji, które są

realizowane przez firmy, a nie zostały wyżej wymienione (np. nowy

biurowiec, nowy parking); inwestycje te na ogół nie mają

bezpośredniego

wpływu

na

efektywność

działania

przedsiębiorstwa.

Zamiast tak rozbudowanej klasyfikacji wymienić
można trzy grupy inwestycji rzeczowych:

-

inwestycje

odtworzeniowo-modernizacyjne

(replacement),

-

inwestycje rozwojowe,

-

inwestycje inne.

Budżetowanie kapitału

Proces budżetowania kapitału, nazywany czasem

preliminowaniem inwestycji, to zespół działań mających

na celu wybór projektów inwestycyjnych zapewniających

maksymalny w danych warunkach przyrost wartości

firmy.

Najczęściej wymienia się następujące etapy procesu
podejmowania decyzji inwestycyjnych

:

1. Sformułowanie długofalowej strategii działania przedsiębiorstwa.
2. Identyfikacja możliwości i generowanie projektów inwestycyjnych.
3.

Zbieranie

informacji

i

szacowanie

strumieni

gotówki

generowanych przez te projekty.
4. Selekcja projektów za pomocą ogólnie przyjętych zasad.
5. Kontrola.

Zasady budżetowania
kapitału

1. Inwestycje realizowane przez firmy powinny być zgodne

z długofalową strategią działania tych firm.
2. Opracowanie programu inwestycyjnego wymaga

współpracy wszystkich działów firmy:

-

działu marketingu - rozpoznanie oczekiwań nabywców,

oszacowanie wielkości i struktury przyszłego popytu oraz

sposób dystrybucji;

-

działu produkcji oraz badawczo-rozwojowego - określenie

optymalnych parametrów przyszłych produktów i najlepszy

sposób ich produkcji;

-

działu rachunkowości - przeprowadzenie niezbędnej

analizy kosztów itd.
3. Inwestycje angażują olbrzymi kapitał, który może być

wykorzystany inaczej (np. na zwiększenie wypłat

dywidend).

Zasady budżetowania
kapitału c.d.

4

. Skutki decyzji inwestycyjnych są rozłożone na wiele lat.

Inwestycje zrealizowane w przeszłości określają aktualną

sytuację firmy, inwestycje analizowane obecnie decydują o

wartości firmy w przyszłości.

5. Inwestycje ograniczają elastyczność funkcjonowania firmy

w przyszłości, determinują bowiem wielkość, jakość,

strukturę i koszty przyszłej produkcji.

6. Rodzaj, struktura, wielkość i moment realizacji projektów

inwestycyjnych powinny być dostosowane do

antycypowanego popytu, który wystąpi na rynku w

przyszłości.

7. Program inwestycyjny firmy musi być skonfrontowany z

możliwością jego sfinansowania, firma musi wiedzieć, z

jakich źródeł kapitału będzie mogła skorzystać i jaki będzie

koszt niezbędnego kapitału.

Ocena inwestycji

Każda inwestycja powinna zostać
oceniona pod kątem:



spodziewanych korzyści,



ryzyka inwestycyjnego,



efektywności inwestycji - relacji

efektów (

wpływów z przeprowadzonej

inwestycji)

do poniesionych

nakładów.

Metody oceny przedsięwzięć
inwestycyjnych

Metody proste:

-

okres zwrotu

-

prosta stopa zwrotu

-

księgowa stopa zwrotu

Metody dyskontowe:
- wartość bieżąca netto inwestycji (NPV)

-

wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Inne:

-

analiza punktu krytycznego (BEP)

-

analiza wrażliwości

Okres zwrotu nakładów
inwestycyjnych

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych
(payback time) to czas, w jakim następuje
odzyskanie (zwrot) poniesionych nakładów na
realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego w
wyniku uzyskania z niego nadwyżek
finansowych

.

Nadwyżka finansowa to suma zysku netto i amortyzacji dla
kolejnych lat funkcjonowania obiektu (strumień gotówki), który
wpływa do firmy każdego roku – cash flow lub inaczej przyrost jej
kapitału z tytułu prowadzenia przez nią działalności operacyjnej

Okres zwrotu nakładów
inwestycyjnych

W przypadku corocznego generowania przez

projekt jednakowej nadwyżki, okres zwrotu (OZ)

jest ilorazem nakładów inwestycyjnych (IC) i

wysokości rocznej nadwyżki (NF):

OZ = IC / NF

Gdy nadwyżka finansowa jest zróżnicowana

w poszczególnych okresach, okres zwrotu

oblicza się poprzez kompensowanie kwoty

poniesionych nakładów wielkościami

planowanych corocznie nadwyżek finansowych.

Zalety i wady metody

Zalety:



Prostota obliczania



Kładzie nacisk na szybki zwrot kapitału (nakładów)

Wady:



Pomijanie zmian wartości pieniądza w czasie



Informuje o płynności nakładów, a nie jest miernikiem

ich rentowności



W stabilnych warunkach gospodarowania może

doprowadzić do wyboru mniej rentownych projektów



Nie uwzględnia wpływów po okresie zwrotu

Okres zwrotu nakładów
inwestycyjnych
a wartość pieniądza w czasie

Aby uwzględnić zmianę wartości
pieniądza w czasie należy poddać
dyskontowaniu strumienie pieniężne

(jeżeli stopa dyskontowa odzwierciedla
prawidłowo koszt kapitału niezbędnego
do sfinansowania analizowanych
przedsięwzięć, to można uznać
poprawność metody okresu zwrotu)

Prosta stopa zwrotu

Stopa zwrotu (zysku) z inwestycji:



to relacja dochodów uzyskiwanych z określonej

inwestycji do nakładów związanych z realizacją tej

inwestycji



opiera się na zysku bilansowym a nie na

strumieniach dochodów pieniężnych netto

Wyróżnia się:

-

prostą stopę zwrotu całości kapitału (własnego

i długu) zaangażowanego w finansowanie

przedsięwzięcia

-

prostą stopę zwrotu kapitału własnego

zaangażowanego w finansowanie przedsięwzięcia

Formuła prostej stopy zwrotu

całości kapitału

Prosta stopa zwrotu całości kapitału (Zn)
zaangażowanego w finansowanie
przedsięwzięcia:

R = (Zn + O / Kw + D ) * 100%

gdzie:

Zn – roczny zysk netto w normalnym roku

funkcjonowania,
O – roczne odsetki od długu,
Kw – wartość kapitału własnego,
D – wartość długu.

Formuła prostej stopy zwrotu
kapitału własnego

Prosta stopa zwrotu kapitału własnego
zaangażowanego w finansowanie
przedsięwzięcia (Rw):

Rw = (Zn / Kw) * 100%

gdzie: Zn – roczny zysk netto w normalnym roku
funkcjonowania,
Kw – wartość kapitału własnego.

Zalety i wady metody

Zalety:



Uwzględnia w pośredni sposób cały okres

funkcjonowania badanego przedsięwzięcia

Wady:



Trudności z ustaleniem normalnego roku

funkcjonowania, tzn. charakteryzującego się pełnym

wykorzystaniem mocy produkcyjnych



Opiera się na zysku bilansowym a nie na strumieniach

dochodów pieniężnych netto



Nie uwzględnia zmiany pieniądza w czasie

Formuła księgowej stopy
dochodu

Księgowa stopa zwrotu (KSD):

KSD = przeciętny roczny zysk netto /

przeciętne zaangażowanie kapitału

gdzie: przeciętny roczny zysk netto = przeciętny roczny
strumień
dochodów netto - amortyzacja

przeciętne zaangażowanie kapitału = nakład
początkowy –
0,5 amortyzacji

Wartość bieżąca netto

(

NPV)

Przez wartość bieżącą netto (NPV - Net Present

Value) rozumie się bieżącą wartość strumienia

przepływów pieniężnych zawierającego:



wydatki pieniężne związane z realizacją

inwestycji (strumień ujemny),



wpływy uzyskane w wyniku eksploatacji

inwestycji (strumień dodatni),



tzw. wartość rezydualną netto, czyli wartość

pozostałą po eksploatacji inwestycji.

Wpływy oraz wydatki realizowane w różnych okresach

doprowadza się do porównywalności, dyskontując je na

tzw. moment bazowy.

Formuła NPV

n

NPV = ∑ CF

i

/(1+WACC)

i

- IC

0

t= 1

gdzie:



CF

i

- wielkość wygenerowanej gotówki w i –tym okresie (Cash

Flow),



WACC – średni ważony koszt kapitału (Weighted Average Cost of

Capital) traktowany jako wymagana stopa zwrotu,



ICo - wydatki inwestycyjne (Invested Capital),



n - okres eksploatacji inwestycji.

NPV

Przyjmowana do obliczeń stopa zwrotu

zależy od:



od poziomu ryzyka prowadzonej
działalności,



kosztu kapitałów finansujących
projekt inwestycyjny.

Przepływy pieniężne
netto

Na przepływy pieniężne składają się wszystkie
wpływy pomniejszone o wydatki generowane przez
inwestycję
w trakcie jej eksploatacji, tj. od momentu
powstania pomysłu podjęcia inwestycji, aż do
momentu jej zakończenia.
Po skorygowaniu przepływów pieniężnych o
podatek dochodowy oraz wszystkie

faktycznie

poniesione w danym okresie wydatki uzyskuje się
tzw.

przepły

wy pieniężne netto (NCF - Net Cash

Flow).

Formuła NPV

Wartość

zaktualizowana

netto

to

suma

zdyskontowanych

za

pomocą

kosztu

kapitału

przepływów pieniężnych netto generowanych przez
przedsięwzięcie rozwojowe:

n

NPV =



NCF

t

/ (1 + WACC)

t

t=0

gdzie: NCF

t

- przepływy pieniężne netto w okresie t (Net Cash

Flow),
WACC – średni ważony koszt kapitału (Weighted Average
Cost of
Capital).

NPV a opłacalność
inwestycji

Gdy NPV > 0 – to oznacza, że stopa zwrotu z
inwestycji jest wyższa niż koszt pozyskania
kapitału

Gdy NPV < 0 – to oznacza, że stopa zwrotu z
inwestycji jest niższa niż koszt pozyskania
kapitału

Gdy NPV = 0 to oznacza, że inwestycja generuje
zwrot wystarczający tylko na pokrycie kosztów
inwestycji

Zalety i wady metody

Zalety:



Uwzględnia zmiany pieniądza w czasie



Daje możliwość objęcia całego okresu

funkcjonowania przedsięwzięcia

Wady:



Nie nadaje się do oceny projektów, które

wymagają różnych kwot nakładów

kapitałowych

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Wewnętrzna stopa zwrotu to taka stopa

procentowa, przy której teraźniejsza wartość

netto rozpatrywanych projektów

inwestycyjnych równa się zeru, zatem:

n

NPV

n

= ∑ CF

i

/(1+WACC)

i

= 0

t=0

gdzie:



WACC – średni ważony koszt kapitału (Weighted Average Cost of

Capital) traktowany jako wymagana stopa zwrotu,



IC - wydatki inwestycyjne (Invested Capital),



n - okres eksploatacji inwestycji,



CF

i

- wielkość wygenerowanej gotówki w i –tym okresie (Cash Flow).

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

Formuła wewnętrznej stopy zwrotu:

IRR = r

1

+ [NPV

1

(r

2

- r

1

)] / (NPV

1

+ |

NPV

2

| )

gdzie:
IRR– wewnętrzna stopa zwrotu
r

1

– stopa procentowa, dla której NPV jest bliskie zeru, ale dodatnie

r

2

– stopa procentowa, dla której NPV jest bliskie zeru, ale ujemne

NPV

1

– poziom NPV obliczonej na podstawie r

1

NPV

2

- poziom NPV obliczonej na podstawie r

2

|

| - symbol wartości bezwzględnej

Wewnętrzna stopa zwrotu
(IRR)

Do realizacji powinny zostać
dopuszczone wszystkie projekty,
dla których wewnętrzna stopa
procentowa jest wyższa od
kosztów kapitału niezbędnego do
ich sfinansowania, czyli IRR >
WACC

Zalety metody

Zalety:



Uwzględnia zmiany pieniądza w czasie



Daje możliwość objęcia całego okresu

funkcjonowania przedsięwzięcia



Bezpośrednio pokazuje stopę rentowności

badanych przedsięwzięć

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności (punktu krytycznego)
pozwala określić wpływ zmian wielkości
sprzedaży i produkcji, cen oraz kosztów na zyski
przedsiębiorstwa

Wynik finansowy przedsiębiorstwa zależy od:



wielkości produkcji i sprzedaży

wielkości produkcji i sprzedaży



wielkości kosztów i ich struktury z podziałem

wielkości kosztów i ich struktury z podziałem

na koszty stałe oraz zmienne

na koszty stałe oraz zmienne



cen sprzedaży

cen sprzedaży

Ilościowy próg rentowności

Ilościowy próg rentowności (BEP- Break Even
Point) to wielkość sprzedaży (wyrażona w
jednostkach fizycznych – szt., kg. itp.), przy której
przychody ze sprzedaży zrównują się z całkowitymi
kosztami, czyli próg, po przekroczeniu którego
przedsiębiorstwo osiąga zyski

Koszty stałe

BEP = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Cena jednostkowa –Jednostkowe koszty
zmienne

Wartościowy próg
rentowności

Wartościowy próg rentowności (BEP- Break Even Point) to
wartość sprzedaży, przy której przychody ze sprzedaży
zrównują się z całkowitymi kosztami, czyli próg, po
przekroczeniu którego przedsiębiorstwo osiąga zyski

BEPw = BEPil * c = [Ks / (c – Kjz) ] * c

gdzie: BEPil – ilościowy próg rentowności,
BEPw - wartościowy próg rentowności,
Ks – koszty stałe,
kjz – jednostkowy koszt zmienny,
c – cena.

Zalety i wady metody

Zalety:



Prostota



Przydatne zwłaszcza w bieżącym zarządzaniu

Wady:



Nie uwzględnia zmiany wartości pieniądza w

czasie



Wszystkie wartości obliczeniowe są wyrazem

przewidywań

Analiza wrażliwości

Analiza wrażliwości pozwala ustalić jaka
maksymalna zmiana poziomu
poszczególnych czynników jest
dopuszczalna z punktu widzenia
badanego projektu inwestycyjnego

Dziękuję za
uwagę