Medycyna i jej instytucje

Medycyna i jej instytucje

Problem

dysfunkcjonalności

System społeczny

System społeczny

Elementy systemu społecznego

/T. Parsons/

cele

ludzie

środki

normy

pozycje i role społ.

Funkcjonalność systemu

Funkcjonalność systemu

System realizuje cele, do

których został powołany.

Cele te są określane przez

wartości i potrzeby

nadsystemu.

Medycyna jest systemem

Medycyna jest systemem

społecznym

społecznym

Celem medycyny jest zapobieganie i

leczenie chorób /ochrona i

utrzymanie zdrowia/.

System medyczny kształtował się i

kształtuje na bazie społecznych

potrzeb, zmieniających się w czasie.

Społeczeństwo wyznacza priorytety.

Medycyna jako system

Medycyna jako system

dysfunkcjonalny

dysfunkcjonalny

Medycyna aż do wieku XIX nie

mogła realizować zadań, jakie

przed nią stały, ponieważ

środki i metody lecznicze były

przeważnie nieskuteczne, a

czasami szkodliwe.

Rozwój medycyny mimo

Rozwój medycyny mimo

dysfunkcjonalności

dysfunkcjonalności

Czynniki, które umożliwiały adaptację i

rozwój systemu medycznego mimo

jego pierwotnej dysfunkcjonalności:

1.

Specyficzne psychospołeczne

mechanizmy obronne;

2.

Intensywna, wielostronna i sprawna

działalność społeczna i polityczna

przedstawicieli zawodów medycznych

.

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Chronią system przed zagrożeniami

wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Mechanizmy obronne pozwalają

zapobiegać wewnętrznej i
zewnętrznej kontroli oraz

niepożądanym skutkom takiej

kontroli- krytyce systemu

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Najbardziej sprawdzonym sposobem

ukrycia dysfunkcjonalności jest

uniemożliwienie lub utrudnienie

nadsystemowi rozpoznanie

problemu poprzez niedostarczanie

lub zniekształcanie informacji o

systemie.

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Ukrywanie dysfunkcji systemu nie

sprzyja zadowalającej regulacji

jego stosunków z otoczeniem .

Mechanizmy obronne mają zwykle

charakter doraźny.

Jeśli działają długo prowadzą do

nasilenia dotychczasowych

dysfunkcji systemu lub powstania

nowych.

Mechanizmy obronne-

Mechanizmy obronne-

przykłady

przykłady

Utożsamianie działań z celami- ponieważ

to co robimy, robimy w celu leczenia,

wobec tego leczymy.
/np. nazywanie prostych czynności

terapią: muzykoterapia, choreoterapia,

terapia zajęciowa/;

Przeformułowanie celów działania albo ich

przemieszczanie na coraz trudniejsze do

sprawdzenia obszary.
/np. z leczenia na „podnoszenie

zdrowotności populacji”/

Mechanizmy obronne-

Mechanizmy obronne-

przykłady

przykłady



Udramatycznienie rokowania w momencie

podejmowania kuracji, a następnie traktowanie

braku sukcesu jako częściowego sukcesu;
/będzie żył jak roślina, ale robimy wszystko co w

naszej mocy/



Umiejscawianie źródeł, przyczyn chorób,

których leczenie za pomocą aktualnych metod i

środków okazuje się nieskuteczne poza

obrębem organizmu lub w sferze leżącej poza

zasięgiem medycyny.
/ np. koncepcja chorób cywilizacyjnych/

Działalność społeczna i

Działalność społeczna i

polityczna

polityczna

Intensywna i wielokierunkowa

działalność niemedyczna lekarzy na

arenie społecznej pozwalała zwiększać

wpływy i prestiż społeczny profesji,

zdobywać przywileje i stwarzać

dodatkowe zabezpieczenie przed

skutkami medycznych niepowodzeń.

/np. zabieganie o względy książąt,

Kościoła, praca dla ludu/

Działalność społeczna i

Działalność społeczna i

polityczna

polityczna

Obiektywna dysfunkcjonalność systemu

medycznego została zrównoważona

działaniami opartymi na socjotechnice.

Osiągnięty przez medyczną profesję

wysoki status społeczny miał wpływ na

korzystną autopercepcję i wysoką

samoocenę własnej roli w realizacji

zadań medycznych.

Działania kształtujące

Działania kształtujące

postawy społeczne wobec

postawy społeczne wobec

medycyny

medycyny

1.

Tworzenie i propagowanie pewnego

stereotypu roli lekarza oraz jego cech

osobowych, w których oba elementy-

rola zawodowa i wzór osobowy- są

powiązane w jedną nierozerwalną

całość.

Stereotyp idealizujący lekarza jest

obecny w środowisku profesji i poza nią.

Sprzyja nierealistycznym oczekiwaniom

pacjentów.

Działania kształtujące

Działania kształtujące

postawy społeczne wobec

postawy społeczne wobec

medycyny

medycyny

2. Utwierdzanie w przekonaniu,

że medyczne działania
przynoszą korzyści a brak
realizacji zaleceń lekarskich
prowadzi do bardzo poważnych
następstw /straszenie/;

Działania kształtujące

Działania kształtujące

postawy społeczne wobec

postawy społeczne wobec

medycyny.

medycyny.

3. Wywieranie silnego wpływu na emocje,

wyobrażenia i postawy ludzi poprzez:

samą obecność przedstawicieli

medycyny w najbardziej podniosłych

bądź dramatycznych wydarzeniach w

życiu człowieka, spektakularne

akcesoria praktyki medycznej.

4. Stymulowanie potrzeb medycznych,

nadawanie wartości zdrowia

szczególnego charakteru.

System medyczny-

System medyczny-

nadsystem. Co się zmieniło?

nadsystem. Co się zmieniło?

Przełom wieku XIX i XX przynosi pierwsze

realnie znaczące sukcesy medycyny.

Konsekwencje:

1.

Wzrost oczekiwań pod adresem

medycyny;

2.

Wzrost popytu na pomoc medyczną;

3.

Zdrowie pod wyłączną kontrolą medycznej

profesji, zdrowie wartością

ogólnospołeczną;

4.

Regulacje prawne zabezpieczające

swobodę działania systemu.

Zmiany w nadsystemie

Zmiany w nadsystemie

Postęp technologiczny, naukowy,

ekonomiczny, społeczno-

organizacyjny, wzrost

demograficzny,

uprzemysłowienie, urbanizacja,

upowszechnienie i wzrost

oświaty, zmiany w społecznym

systemie wartości itd.

Zmiany w systemie medycznym

Zmiany w systemie medycznym

pod wpływem zmian w

pod wpływem zmian w

nadsystemie

nadsystemie

Na wiele z tych zmian system medyczny

zareagował funkcjonalnie, tzn.

„zbieżnie” -równoległymi zmianami:

ogólnym wzrostem i różnicowaniem

organizacyjnym, rosnącą specjalizacją

zawodową, wprowadzaniem i

stosowaniem nowych technologii,

rozwojem badań naukowych,

„uprodukcyjnieniem usług” (masowość

i rutynizacja), koncentrowaniem swoich

sił i środków w większych miastach.

Zmiany w systemie medycznym

Zmiany w systemie medycznym

pod wpływem zmian w

pod wpływem zmian w

nadsystemie

nadsystemie

Niektórych zmian system medyczny

nie zasymilował lub w ogóle nie

rozpoznał. Dotyczy to bardzo

istotnych zmian społecznych:

demokratyzacja stosunków, wzrost

siły nabywczej masowego

konsumenta, zmniejszenie się

dystansu intelektualnego między

lekarzem i pacjentem, wzrost

żądań i krytycyzmu pacjenta.

Nowa forma

Nowa forma

dysfunkcjonalności

dysfunkcjonalności

Nowe formy dysfunkcjonalnością nie

są już jak pierwotnie powiązane z

brakiem skuteczności, ale z

niemożnością zaspokojenia potrzeb

zdrowotnych poważnej części

populacji. Taką dysfunkcjonalność

możemy określić jako społeczną

niewydolność.

Coraz częściej podkreśla się też

problem jatrogenności medycyny.