Zapalenia opon

Zapalenia opon

mózgowo -

mózgowo -

rdzeniowych

rdzeniowych

Klinika Pediatrii, Endokrynologii,

Klinika Pediatrii, Endokrynologii,

Diabetologii, Chorób

Diabetologii, Chorób

Metabolicznych i Kardiologii

Metabolicznych i Kardiologii

Wieku Rozwojowego

Wieku Rozwojowego

Agnieszka Biczysko - Mokosa

Agnieszka Biczysko - Mokosa

OPONY MÓZGOWIA I RDZENIA

OPONY MÓZGOWIA I RDZENIA

KRĘGOWEGO

KRĘGOWEGO

SCHEMAT KRĄŻENIA

SCHEMAT KRĄŻENIA

PŁYNU MÓZGOWO – RDZENIOWEGO

PŁYNU MÓZGOWO – RDZENIOWEGO

SPLOTY NACZYNIOWE UKŁADU KOMOROWEGO

SPLOTY NACZYNIOWE UKŁADU KOMOROWEGO

KOMORY BOCZNE

KOMORY BOCZNE

KOMORA TRZECIA

KOMORA TRZECIA

WODOCIĄG

WODOCIĄG

KOMORA CZWARTA

KOMORA CZWARTA

PRZESTRZEŃ PODPAJĘCZYNÓWKOWA

PRZESTRZEŃ PODPAJĘCZYNÓWKOWA

SKLEPISTOŚĆ MÓZGU

SKLEPISTOŚĆ MÓZGU

OPONY MÓZGOWIA I RDZENIA

OPONY MÓZGOWIA I RDZENIA

KRĘGOWEGO

KRĘGOWEGO

1. Dysk międzykręgowy

1. Dysk międzykręgowy

2. Kręg

2. Kręg

3. Opona twarda

3. Opona twarda

4. Przestrzeń

4. Przestrzeń

zewnątrzoponowa

zewnątrzoponowa

5. Rdzeń kręgowy

5. Rdzeń kręgowy

6. Przestrzeń

6. Przestrzeń

podpajęczynówkowa

podpajęczynówkowa

DEFINICJA:

DEFINICJA:

►

Stan zapalny opon mózgowo – rdzeniowych

Stan zapalny opon mózgowo – rdzeniowych

pokrywających mózg i rdzeń kręgowy

pokrywających mózg i rdzeń kręgowy

►

Najczęściej dotyczy opony miękkiej i

Najczęściej dotyczy opony miękkiej i

pajęczej

pajęczej

►

Rozpoznanie stawiamy na podstawie

Rozpoznanie stawiamy na podstawie

nieprawidłowej liczby komórek w płynie

nieprawidłowej liczby komórek w płynie

mózgowo – rdzeniowym

mózgowo – rdzeniowym

ZAPALENIE OPON MÓZGOWO-

ZAPALENIE OPON MÓZGOWO-

RDZENIOWYCH

RDZENIOWYCH

►

Płyn mózgowo-rdzeniowy:

Płyn mózgowo-rdzeniowy:



jest cieczą przypominającą wodę

jest cieczą przypominającą wodę



otacza mózg i rdzeń kręgowy chroniąc je

otacza mózg i rdzeń kręgowy chroniąc je

przed urazem

przed urazem

►

Opony:

Opony:



chronią mózg, rdzeń kręgowy i płyn m-r

chronią mózg, rdzeń kręgowy i płyn m-r



Zapobiegają wyciekowi płynu m-r na

Zapobiegają wyciekowi płynu m-r na

zewnątrz

zewnątrz

PODZIAŁ:

PODZIAŁ:

Uwzględnia charakter płynu

Uwzględnia charakter płynu

mózgowo – rdzeniowego:

mózgowo – rdzeniowego:

►

ropne – w płynie m-r

ropne – w płynie m-r

przewaga komórek

przewaga komórek

wielojądrzastych

wielojądrzastych

(granulocytów)

(granulocytów)

►

nieropne (surowicze) – w

nieropne (surowicze) – w

płynie m-r przewaga

płynie m-r przewaga

komórek jednojądrzastych

komórek jednojądrzastych

(limfocytów)

(limfocytów)

ETIOLOGIA:

ETIOLOGIA:

ROPNE

ROPNE

NIEROPNE

NIEROPNE

►

Meningokoki

Meningokoki

►

Pneumokoki

Pneumokoki

►

Pałeczki grypy

Pałeczki grypy

►

Gronkowiec złocisty

Gronkowiec złocisty

►

Paciorkowce

Paciorkowce

β

β

-hemolizujące

-hemolizujące

►

Pałeczki okrężnicy

Pałeczki okrężnicy

►

Pałeczki odmieńca

Pałeczki odmieńca

►

Klebsiella

Klebsiella

►

Pałeczki durowe

Pałeczki durowe

►

Pałeczki ropy błękitnej

Pałeczki ropy błękitnej

►

Wirusy

Wirusy

►

Prątki gruźlicy

Prątki gruźlicy

►

Ropne „zamazane”

Ropne „zamazane”

►

Oboczne (np. guz mózgu)

Oboczne (np. guz mózgu)

►

Pierwotniaki

Pierwotniaki

►

Grzyby

Grzyby

►

W przebiegu chorób układowych

W przebiegu chorób układowych

►

Czynniki fizyko – chemiczne

Czynniki fizyko – chemiczne

(intensywne nasłonecznianie)

(intensywne nasłonecznianie)

ROPNE ZAPALENIE OPON M-R

ROPNE ZAPALENIE OPON M-R

►

Śmiertelność: noworodki 15–30%,

Śmiertelność: noworodki 15–30%,

dzieci starsze 10%

dzieci starsze 10%

►

Zapadalność: 50% <1 roku życia

Zapadalność: 50% <1 roku życia

SCHEMAT ZABURZEŃ W PRZEBIEGU ROPNEGO

SCHEMAT ZABURZEŃ W PRZEBIEGU ROPNEGO

ZOMR

ZOMR

KOLONIZACJA JAMY NOSOWO-GARDŁOWEJ

KOLONIZACJA JAMY NOSOWO-GARDŁOWEJ

MIEJSCOWE NAMNAŻANIE SIĘ BAKTERII

MIEJSCOWE NAMNAŻANIE SIĘ BAKTERII

BAKTERIEMIA

BAKTERIEMIA

PRZEŁAMANIE BARIERY KREW-MÓZG

PRZEŁAMANIE BARIERY KREW-MÓZG

ZAPALENIE W PRZESTRZENI PODPAJĘCZYNÓWKOWEJ

ZAPALENIE W PRZESTRZENI PODPAJĘCZYNÓWKOWEJ

WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI BARIERY KREW-MÓZG

WZROST PRZEPUSZCZALNOŚCI BARIERY KREW-MÓZG

ZAHAMOWANIE WCHŁANIA PŁYNU M-R I OBRZĘK W PRZESTRZENI PODPAJĘCZEJ

ZAHAMOWANIE WCHŁANIA PŁYNU M-R I OBRZĘK W PRZESTRZENI PODPAJĘCZEJ

OBRZĘK NACZYNIOPOCH. OBRZĘK CYTOTOX.

OBRZĘK NACZYNIOPOCH. OBRZĘK CYTOTOX.

↑CIŚ. ŚRÓDCZASZ. ZAPAL. NACZ. MÓZGU

↑CIŚ. ŚRÓDCZASZ. ZAPAL. NACZ. MÓZGU

ETIOLOGIA:

ETIOLOGIA:

Noworodki

Noworodki

Niemowlęta i dzieci

Niemowlęta i dzieci

<5rż.

<5rż.

Dzieci>5rż.

Dzieci>5rż.

Streptococcus gr.B

Streptococcus gr.B

Haemophilus

Haemophilus

influenzae t.B

influenzae t.B

Streptococcus

Streptococcus

pneumoniae

pneumoniae

E.Coli i inne bakterie

E.Coli i inne bakterie

Gram(-)

Gram(-)

Streptococcus

Streptococcus

pneumoniae

pneumoniae

Neisseria

Neisseria

meningitidis

meningitidis

Listeria

Listeria

monocytogenes

monocytogenes

Neisseria

Neisseria

meningitidis

meningitidis

Enterococcus

Enterococcus

OBJAWY KLINICZNE:

OBJAWY KLINICZNE:

Objawy

Objawy

kliniczne

kliniczne

Noworodek

Noworodek

<2rż

<2rż

>2rż

>2rż

Zaburzenia

Zaburzenia

oddychania,

oddychania,

sinica

sinica

+

+

-

-

-

-

Gorączka

Gorączka

+

+

++

++

++

++

Hipotermia

Hipotermia

+

+

-

-

-

-

Wymioty

Wymioty

+

+

+

+

+

+

Biegunka

Biegunka

+

+

-

-

-

-

Tętniące ciemię

Tętniące ciemię

+

+

+

+

-

-

Drgawki

Drgawki

+

+

+

+

-

-

Sztywność

Sztywność

karku

karku

b.późno

b.późno

późno

późno

+

+

ROZPOZNANIE:

ROZPOZNANIE:

Badanie płynu mózgowo – rdzeniowego

Badanie płynu mózgowo – rdzeniowego

pobranego w wyniku:

pobranego w wyniku:

►

nakłucia lędźwiowego

nakłucia lędźwiowego

►

nakłucia komór

nakłucia komór

►

nakłucia zastawki

nakłucia zastawki

PRAWIDŁOWY PŁYN MÓZGOWO-

PRAWIDŁOWY PŁYN MÓZGOWO-

RDZENIOWY:

RDZENIOWY:

►

Barwa: wodojasny

Barwa: wodojasny

►

Przejrzystość: zupełna

Przejrzystość: zupełna

►

Cytoza: 1-4 komórek/mm

Cytoza: 1-4 komórek/mm

3

3

►

Białko: 0,2-0,4g/l

Białko: 0,2-0,4g/l

►

Glukoza: 50-80% zawartości glukozy we krwi

Glukoza: 50-80% zawartości glukozy we krwi

►

Elektrolity: Na 137-145mmol/l; K 2,7-

Elektrolity: Na 137-145mmol/l; K 2,7-

3,9mmol/l; Cl 116-122mmol/l;

3,9mmol/l; Cl 116-122mmol/l;

►

Ciśnienie:

Ciśnienie:

6-20cmH

6-20cmH

2

2

O w pozycji leżącej,

O w pozycji leżącej,

15-24cmH

15-24cmH

2

2

O w pozycji siedzącej

O w pozycji siedzącej

PŁYN MÓZGOWO –

PŁYN MÓZGOWO –

RDZENIOWY W RÓŻNYCH

RDZENIOWY W RÓŻNYCH

STANACH KLINICZNYCH

STANACH KLINICZNYCH

Zapalenie

Zapalenie

opon m-r

opon m-r

bakteryjne

bakteryjne

wirusowe

wirusowe

gruźlicze

gruźlicze

Płyn

Płyn

Mętny

Mętny

Wodojasny

Wodojasny

Ksantochromiczny,

Ksantochromiczny,

mętny, włóknikowy

mętny, włóknikowy

Cytoza

Cytoza

>2000mm

>2000mm

3

3

k-ki

k-ki

wielojądrzaste

wielojądrzaste

<1000/mm

<1000/mm

3

3

k-ki

k-ki

1-jądrzaste

1-jądrzaste

Kilkaset/mm

Kilkaset/mm

3

3

przewaga k-k

przewaga k-k

1-jądrzastych

1-jądrzastych

Białko

Białko

>2g/l

>2g/l

<1g/l

<1g/l

>1g/l, a nawet

>1g/l, a nawet

>10g/l

>10g/l

Chlorki

Chlorki

<116mmol/l

<116mmol/l

N

N

<116mmol/l

<116mmol/l

Glukoza

Glukoza

<45mg%

<45mg%

N

N

<45mg%

<45mg%

ciśnienie

ciśnienie













Badania

Badania

dodatkowe

dodatkowe

Badanie

Badanie

bakteriologiczne

bakteriologiczne

Izolacja

Izolacja

wirusa, PCR

wirusa, PCR

Izolacja, PCR,

Izolacja, PCR,

ogląd. met. Ziehl-

ogląd. met. Ziehl-

Neelsena

Neelsena

ROPNE (BAKTERYJNE) ZAPALENIE OPON

ROPNE (BAKTERYJNE) ZAPALENIE OPON

M-R U NOWORODKÓW:

M-R U NOWORODKÓW:

►

0,2-0,5 przypadków na 1000 urodzeń

0,2-0,5 przypadków na 1000 urodzeń

►





ryzyka: IUGR, uraz okołoporodowy,

ryzyka: IUGR, uraz okołoporodowy,

infekcja dróg moczowych matki,

infekcja dróg moczowych matki,

posocznica (20-30%), wrodzone wady

posocznica (20-30%), wrodzone wady

OUN (przepuklina oponowo –

OUN (przepuklina oponowo –

rdzeniowa)

rdzeniowa)

►

szczyt występowania – 10dż

szczyt występowania – 10dż

►

śmiertelność 15-30%

śmiertelność 15-30%

ETIOLOGIA:

ETIOLOGIA:

►

0-7dż. – bakterie Gram(-), Salmonella

0-7dż. – bakterie Gram(-), Salmonella

enteritidis, bakterie Gram (+), Listeria

enteritidis, bakterie Gram (+), Listeria

monocytogenes

monocytogenes

►

1-4tż. – jw. + gronkowiec złocisty,

1-4tż. – jw. + gronkowiec złocisty,

Streptococcus

Streptococcus

β

β

– hemolizujący,

– hemolizujący,

pałeczka ropy błękitnej

pałeczka ropy błękitnej

OBRAZ KLINICZNY:

OBRAZ KLINICZNY:

►

brak typowych objawów oponowych

brak typowych objawów oponowych

►

początkowo objawy ogólne: niechęć do

początkowo objawy ogólne: niechęć do

ssania, utrata aktywności, bezdechy,

ssania, utrata aktywności, bezdechy,

wymioty, żółtaczka, brak przyrostu masy

wymioty, żółtaczka, brak przyrostu masy

ciała

ciała

►

później: utrata przytomności, drgawki,

później: utrata przytomności, drgawki,

tętniące ciemię, objawy ogniskowe

tętniące ciemię, objawy ogniskowe

►

brak gorączki, hipotermia

brak gorączki, hipotermia

LECZENIE:

LECZENIE:

►

początkowe: cefalosporyna III

początkowe: cefalosporyna III

generacji (Claforan) +

generacji (Claforan) +

aminoglikozyd/ampicylina

aminoglikozyd/ampicylina

►

etiotropowe – wg antybiogramu

etiotropowe – wg antybiogramu

►

czas leczenia:

czas leczenia:

- bakterie Gram (+) 2 tyg.

- bakterie Gram (+) 2 tyg.

- bakterie Gram (-) 3 tyg.

- bakterie Gram (-) 3 tyg.

ZOMR POZA OKRESEM

ZOMR POZA OKRESEM

NOWORODKOWYM (DO 5rż.):

NOWORODKOWYM (DO 5rż.):

Etiologia:

Etiologia:

►

Neisseria meningitidis

Neisseria meningitidis

►

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae

►

H. influenzae

H. influenzae

MENIGOKOKOWE ZOMR:

MENIGOKOKOWE ZOMR:

►

3 różne przebiegi kliniczne zakażenia

3 różne przebiegi kliniczne zakażenia

N. meningitidis:

N. meningitidis:

- zomr

- zomr

- piorunujący – zesp. Waterhause’a-

- piorunujący – zesp. Waterhause’a-

Friderichsena

Friderichsena

- nawracający

- nawracający

MENIGOKOKOWE ZOMR:

MENIGOKOKOWE ZOMR:

►

Źródło zakażenia: chory człowiek,

Źródło zakażenia: chory człowiek,

nosiciel

nosiciel

►

Okres wylęgania: 1-9 dni

Okres wylęgania: 1-9 dni

►

Objawy: kataralne, gorączka, ból

Objawy: kataralne, gorączka, ból

głowy, objawy oponowe, senność,

głowy, objawy oponowe, senność,

drgawki, zmiany skórne

drgawki, zmiany skórne

►

PL: płyn mętny,

PL: płyn mętny,





cytoza,

cytoza,





białka,

białka,

↓cukier, +odczyny globulinowe

↓cukier, +odczyny globulinowe

►

Krew:

Krew:





WBC,

WBC,





OB.,

OB.,





CRP

CRP

POSOCZNICA

POSOCZNICA

MENINGOKOKOWA:

MENINGOKOKOWA:

►

17% zakażeń meningokokiem

17% zakażeń meningokokiem

►

uszkodzenie naczyń, zaburzenia

uszkodzenie naczyń, zaburzenia

krzepnięcia (bakterie, endotoksyny)

krzepnięcia (bakterie, endotoksyny)

►

zmiany skórne (zatory bakteryjne):

zmiany skórne (zatory bakteryjne):

petechie, plamki o śr. 0,1-1cm,

petechie, plamki o śr. 0,1-1cm,

martwica, demarkacja

martwica, demarkacja

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

FRIDERICHSENA:

FRIDERICHSENA:

►

Najcięższe powikłanie

Najcięższe powikłanie

►

Ostra niewydolność nadnerczy (krwawienie)

Ostra niewydolność nadnerczy (krwawienie)

►

Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

-

Początek choroby gwałtowny, narastające

Początek choroby gwałtowny, narastające

objawy zapaści krążeniowej, ↓RR,

objawy zapaści krążeniowej, ↓RR,





HR, sinica,

HR, sinica,

kwasica, hypokaliemia, hypoglikemia,

kwasica, hypokaliemia, hypoglikemia,

hipotermia, śpiączka, zgon

hipotermia, śpiączka, zgon

-

Zmiany skórne (związane z wykrzepianiem

Zmiany skórne (związane z wykrzepianiem

wewnątrznaczyniowym): plamki, plamy,

wewnątrznaczyniowym): plamki, plamy,

zatory, zakrzepy, wylewy, podbiegnięcia

zatory, zakrzepy, wylewy, podbiegnięcia

krwawe

krwawe

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

FRIDERICHSENA:

FRIDERICHSENA:

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

►

dziecko nieprzytomne

dziecko nieprzytomne

►

obecne zmiany skórne

obecne zmiany skórne

►

zapaść naczyniowa

zapaść naczyniowa

DGN:

DGN:

►





WBC,

WBC,





OB,

OB,





CRP

CRP

►

↓

↓

PLT, ↓protrombiny, ↓fibrynogenu

PLT, ↓protrombiny, ↓fibrynogenu

►

proteinuria, hematuria

proteinuria, hematuria

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

ZESPÓŁ WATERHAUSE’A-

FRIDERICHSENA:

FRIDERICHSENA:

Postępowanie:

Postępowanie:

►

mierz RR co 10 min.

mierz RR co 10 min.

►

Załóż 2 wejścia iv.

Załóż 2 wejścia iv.

►

posiew krwi, glikemia, jonogram, układ krzepnięcia,

posiew krwi, glikemia, jonogram, układ krzepnięcia,

morfologia

morfologia

►

HY 3-5mg/kg – bolus, HY 5-10mg/kg/d we wlewie

HY 3-5mg/kg – bolus, HY 5-10mg/kg/d we wlewie

ciągłym

ciągłym

►

0,9%NaCl i.v. + glukoza + elektrolity

0,9%NaCl i.v. + glukoza + elektrolity

►

↓

↓

RR – leki hipertensyjne (Digoxin, Lanatosid C

RR – leki hipertensyjne (Digoxin, Lanatosid C

0,04mg/kg/d)

0,04mg/kg/d)

►

PL

PL

►

Antybiotykoterapia: Penicylina G 250-500tys. jedn. +

Antybiotykoterapia: Penicylina G 250-500tys. jedn. +

Claforan 200mg/kg/d przez 2 tyg.

Claforan 200mg/kg/d przez 2 tyg.

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

►

bakterie Gram (+): Str. Pneumoniae

bakterie Gram (+): Str. Pneumoniae

►

najczęstsza przyczyna zomr u dorosłych i

najczęstsza przyczyna zomr u dorosłych i

dzieci <5rż

dzieci <5rż

►

występuje sporadycznie

występuje sporadycznie

►

jest najczęściej poprzedzone infekcją

jest najczęściej poprzedzone infekcją

górnych dróg oddechowych

górnych dróg oddechowych

►

drogi zakażenia:

drogi zakażenia:

- poprzez ciągłość

- poprzez ciągłość

- drogą krwionośną

- drogą krwionośną

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

►

początkowo naciek zapalny

początkowo naciek zapalny

umiejscawia się na sklepistości mózgu

umiejscawia się na sklepistości mózgu

– napięte, tętniące ciemię, drgawki

– napięte, tętniące ciemię, drgawki

ogniskowe, połowicze

ogniskowe, połowicze

►

Objawy jak w zomr o innej etiologii

Objawy jak w zomr o innej etiologii

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

PNEUMOKOKOWE ZOMR:

►

burzliwy przebieg

burzliwy przebieg

►

częste nawroty

częste nawroty

►

rokowanie poważne

rokowanie poważne

►

częste powikłanie - ropniaki

częste powikłanie - ropniaki

GRONKOWCOWE ZOMR:

GRONKOWCOWE ZOMR:

►

noworodki i małe dzieci

noworodki i małe dzieci

►

w 90% powikłanie operacji

w 90% powikłanie operacji

neurochirurgicznych lub wad wrodzonych

neurochirurgicznych lub wad wrodzonych

układu nerwowego

układu nerwowego

►

poza okresem noworodkowym (posocznica)

poza okresem noworodkowym (posocznica)

do zakażenia dochodzi poprzez ciągłość

do zakażenia dochodzi poprzez ciągłość

►

leczenie: wankomycyna 40-60mg/kg/d +

leczenie: wankomycyna 40-60mg/kg/d +

cefalosporyna III generacji + preparaty

cefalosporyna III generacji + preparaty

γ

γ

– globulinowe 2ml/kg/d

– globulinowe 2ml/kg/d

ROPNE ZOMR:

ROPNE ZOMR:

Rokowanie:

Rokowanie:

►

Zależy od

Zależy od

-

rodzaju zarazka

rodzaju zarazka

-

wieku w którym doszło do zakażenia

wieku w którym doszło do zakażenia

-

czasu rozpoczęcia leczenia i jego

czasu rozpoczęcia leczenia i jego

intensywności

intensywności

-

sposobu leczenia

sposobu leczenia

POWIKŁANIA BAKTERYJNEGO

POWIKŁANIA BAKTERYJNEGO

ZOMR:

ZOMR:

►

częste nawroty

częste nawroty

►

zapalenie wyściółki komór

zapalenie wyściółki komór

►

zrosty pajęczynówki

zrosty pajęczynówki

►

wodniaki podtwardówkowe

wodniaki podtwardówkowe

►

ropniaki podtwardówkowe

ropniaki podtwardówkowe

►

ropień mózgu

ropień mózgu

►

wodogłowie

wodogłowie

►

padaczka

padaczka

ROPNE ZOMR:

ROPNE ZOMR:

Zapobieganie:

Zapobieganie:

►

szczepionka p/H. influenzae

szczepionka p/H. influenzae

►

szczepionka p/meningokokom

szczepionka p/meningokokom

►

Szczepionka p/pneumokokom

Szczepionka p/pneumokokom

RÓŻNORODNOŚĆ OBJAWÓW

RÓŻNORODNOŚĆ OBJAWÓW

KLINICZNYCH BAKTERYJNEGO ZOMR W

KLINICZNYCH BAKTERYJNEGO ZOMR W

ZALEŻNOŚCI OD ETIOLOGII:

ZALEŻNOŚCI OD ETIOLOGII:

Objawy i

Objawy i

przebieg

przebieg

H.Influenzae

H.Influenzae

N. Meningitidis

N. Meningitidis

Str.pneumoniae

Str.pneumoniae

Częstość

Częstość

występowania

występowania

95%<5 lat

95%<5 lat

68-80%<2 lat

68-80%<2 lat

80%<5 lat

80%<5 lat

3-11%<5 lat

3-11%<5 lat

Występowanie

Występowanie

w przebiegu

w przebiegu

innych chorób

innych chorób

pneumonia,

pneumonia,

zapal. ucha

zapal. ucha

środkowego 20-

środkowego 20-

93%

93%

zapalenie

zapalenie

gardła i krtani

gardła i krtani

39%

39%

pneumonia,

pneumonia,

zapal. ucha

zapal. ucha

środkowego

środkowego

20-30%

20-30%

Gorączka

Gorączka

++

++

+++

+++

++

++

Dynamika

Dynamika

choroby w

choroby w

pierwszej fazie

pierwszej fazie

wydłużony

wydłużony

początek 12-

początek 12-

48h

48h

piorunujący

piorunujący

przebieg 23%

przebieg 23%

6-8h

6-8h

w fazie

w fazie

początkowej 12-

początkowej 12-

24h

24h

RÓŻNORODNOŚĆ OBJAWÓW

RÓŻNORODNOŚĆ OBJAWÓW

KLINICZNYCH BAKTERYJNEGO ZOMR W

KLINICZNYCH BAKTERYJNEGO ZOMR W

ZALEŻNOŚCI OD ETIOLOGII:

ZALEŻNOŚCI OD ETIOLOGII:

Objawy i przebieg

Objawy i przebieg

H.Influenza

H.Influenza

e

e

N.

N.

Meningitidis

Meningitidis

Str.pneumonia

Str.pneumonia

e

e

Niewydolność krążenia,

Niewydolność krążenia,

DIC

DIC

+8%

+8%

+

+

++17%

++17%

++30%

++30%

+3%

+3%

Ból głowy

Ból głowy

++30%

++30%

+

+

Drgawki

Drgawki

7-71%

7-71%

7%

7%

26-75%

26-75%

Nawrót po 24h po

Nawrót po 24h po

zakończeniu leczenia

zakończeniu leczenia

3-6%

3-6%

0%

0%

35% u chorych

35% u chorych

po

po

splenektomii

splenektomii

Następstwa

Następstwa

neurologiczne

neurologiczne

Zaburzenia słuchu

Zaburzenia słuchu

5-35%

5-35%

6-20%

6-20%

7%

7%

10,5%

10,5%

45-56%

45-56%

31-45%

31-45%

Zgon

Zgon

3-8%

3-8%

1,7-3,3%

1,7-3,3%

29%

29%

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

►

najcięższa postać gruźlicy u dzieci i

najcięższa postać gruźlicy u dzieci i

dorosłych

dorosłych

►

jest wynikiem wtórnego

jest wynikiem wtórnego

krwiopochodnego wysiewu prątków

krwiopochodnego wysiewu prątków

►

śmiertelność 30%

śmiertelność 30%

►

30% trwałe uszkodzenia OUN

30% trwałe uszkodzenia OUN

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Objawy:

Objawy:

►

I okres - zwiastunów: dziecko przytomne,

I okres - zwiastunów: dziecko przytomne,

objawy niespecyficzne, bez objawów

objawy niespecyficzne, bez objawów

neurologicznych

neurologicznych

►

II okres – podrażnień: senność, narastające

II okres – podrażnień: senność, narastające

zaburzenia świadomości, objawy oponowe

zaburzenia świadomości, objawy oponowe

►

III okres – porażeń: dziecko nieprzytomne,

III okres – porażeń: dziecko nieprzytomne,

ogniskowe objawy neurologiczne, sztywność

ogniskowe objawy neurologiczne, sztywność

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Rokowanie:

Rokowanie:

►

rozpoznanie i wdrożenie leczenia w I i

rozpoznanie i wdrożenie leczenia w I i

II okresie – szanse na całkowite

II okresie – szanse na całkowite

wyleczenie

wyleczenie

►

rozpoznanie w III okresie – trwałe

rozpoznanie w III okresie – trwałe

kalectwo, śmierć

kalectwo, śmierć

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

PL:

PL:

►

Płyn mętny, włóknikowy, lekko opalizujący

Płyn mętny, włóknikowy, lekko opalizujący

►

Cytoza miernie zwiększona

Cytoza miernie zwiększona

►

Przewaga komórek jednojądrzastych (60-

Przewaga komórek jednojądrzastych (60-

70%)

70%)

►





stężenia białka

stężenia białka

►

↓

↓

stężenia cukru

stężenia cukru

►

Stężenie Cl zmniejszone (<116uEq/l)

Stężenie Cl zmniejszone (<116uEq/l)

►

+ odczyny globulinowe

+ odczyny globulinowe

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

►

wynik PL

wynik PL

►

prątki kwasooporne w płynie m-r

prątki kwasooporne w płynie m-r

►

dodatni wywiad w kierunku gruźlicy

dodatni wywiad w kierunku gruźlicy

►

+ odczyn tuberkulinowy

+ odczyn tuberkulinowy

►

inne ogniska gruźlicy

inne ogniska gruźlicy

►

gruzełki gruźlicze na dnie oka

gruzełki gruźlicze na dnie oka

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Różnicowanie:

Różnicowanie:

►

wirusowe zomr

wirusowe zomr

►

ropne „zamazane” zomr

ropne „zamazane” zomr

►

tzw. oboczne zomr w przebiegu np.

tzw. oboczne zomr w przebiegu np.

guza mózgu

guza mózgu

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Rokowanie:

Rokowanie:

►

bardzo poważne

bardzo poważne

►

duża śmiertelność i trwałe uszkodzenie

duża śmiertelność i trwałe uszkodzenie

OUN

OUN

►

zależy od czasu rozpoznania

zależy od czasu rozpoznania

GRUŹLICZE ZOMR:

GRUŹLICZE ZOMR:

Leczenie:

Leczenie:

►

p/prątkowe:

p/prątkowe:

hydrazyd 10-15mg/kg/d

hydrazyd 10-15mg/kg/d

ryfampicyna 10-20mg/kg/d

ryfampicyna 10-20mg/kg/d

pirazynamid 30-40mg/kg/d

pirazynamid 30-40mg/kg/d

streptomycyna 20mg/kg/d

streptomycyna 20mg/kg/d

►

GKS przez pierwsze 6 tyg.

GKS przez pierwsze 6 tyg.

Prednizon 1-2mg/kg/d

Prednizon 1-2mg/kg/d

►

leki p/obrzękowe:

leki p/obrzękowe:

Mannitol 20% 2-4g/kg/d

Mannitol 20% 2-4g/kg/d

Furosemid 1-3mg/kg/d

Furosemid 1-3mg/kg/d

►

leki p/drgawkowe:

leki p/drgawkowe:

Luminal 5-8mg/kg/d

Luminal 5-8mg/kg/d

WIRUSOWE ZOMR

WIRUSOWE ZOMR

PRZCZYNY:

PRZCZYNY:

►

Enterowirusy ~ 90% (Coxackie, Echo)

Enterowirusy ~ 90% (Coxackie, Echo)

►

Wirus świnki

Wirus świnki

►

Wirus różyczki

Wirus różyczki

►

Wirusy z rodziny Herpes

Wirusy z rodziny Herpes

WIRUSOWE ZOMR

WIRUSOWE ZOMR

ROZPOZNANIE:

ROZPOZNANIE:

►

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

+

+

►

Punkcja lędźwiowa

Punkcja lędźwiowa

LECZENIE ZOMR:

LECZENIE ZOMR:

►

Przyczynowe

Przyczynowe

►

Objawowe:

Objawowe:

* p/obrzękowe

* p/obrzękowe

* p/drgawkowe

* p/drgawkowe

* wspomagające

* wspomagające

WIRUSOWE ZOMR

WIRUSOWE ZOMR

LECZENIE:

LECZENIE:

►

Objawowe:

Objawowe:

►

Odpoczynek

Odpoczynek

►

Nawadnianie

Nawadnianie

►

Leki p/gorączkowe

Leki p/gorączkowe

IDEALNY LEK:

IDEALNY LEK:

►

skuteczny przeciwko danemu

skuteczny przeciwko danemu

czynnikowi patogenetycznemu

czynnikowi patogenetycznemu

►

dobrze przenika do płynu m-r i osiąga

dobrze przenika do płynu m-r i osiąga

tam odpowiednie stężenie

tam odpowiednie stężenie

►

jest bardzo skuteczny i mało toksyczny

jest bardzo skuteczny i mało toksyczny

POWIKŁANIA ZOMR:

POWIKŁANIA ZOMR:

Zomr o etiologii bakteryjnej =

Zomr o etiologii bakteryjnej =

większe ryzyko powikłań!!!

większe ryzyko powikłań!!!

►

Uszkodzenie nerwu słuchowego i

Uszkodzenie nerwu słuchowego i

innych nn. czaszkowych

innych nn. czaszkowych

►

Zespół wiotkości mięśni

Zespół wiotkości mięśni

►

Ciężkie uszkodzenia mózgu,

Ciężkie uszkodzenia mózgu,

wodogłowie, wodniaki, ropnie

wodogłowie, wodniaki, ropnie

►

Trudności w nauce

Trudności w nauce

►

Upośledzenie umysłowe,

Upośledzenie umysłowe,

zaburzeni psychogenne, cyklu snu

zaburzeni psychogenne, cyklu snu

i czuwania

i czuwania

►

Zaburzeni somatyczne: niedobór

Zaburzeni somatyczne: niedobór

wzrostu, otyłość, przedwczesne

wzrostu, otyłość, przedwczesne

pokwitanie, zaburzenia

pokwitanie, zaburzenia

wegetatywne

wegetatywne

►

Śmierć

Śmierć

PL – WSKAZANIA

PL – WSKAZANIA

DIAGNOSTYCZNE:

DIAGNOSTYCZNE:

►

Podejrzenie zakażenia OUN

Podejrzenie zakażenia OUN

►

Podejrzenie choroby autoimmunologicznej OUN

Podejrzenie choroby autoimmunologicznej OUN

►

Podejrzenie choroby metabolicznej

Podejrzenie choroby metabolicznej

►

Podejrzenie krwawienia do przestrzeni

Podejrzenie krwawienia do przestrzeni

podpajęczynówkowej

podpajęczynówkowej

►

Choroby rozrostowe

Choroby rozrostowe

►

Podejrzenie neuropatii

Podejrzenie neuropatii

►

Napady drgawkowe przygodne o niejasnej etiologii

Napady drgawkowe przygodne o niejasnej etiologii

►

Drgawki gorączkowe

Drgawki gorączkowe

►

Podejrzenie innych chorób OUN gdy badania PMR

Podejrzenie innych chorób OUN gdy badania PMR

może być pomocne

może być pomocne

►

Posocznica u noworodków i niemowląt

Posocznica u noworodków i niemowląt

PL – WSKAZANIA

PL – WSKAZANIA

TERAPEUTYCZNE:

TERAPEUTYCZNE:

►

zakażenia OUN wymagające dokanałowego

zakażenia OUN wymagające dokanałowego

stosowania antybiotyków

stosowania antybiotyków

►

choroba nowotworowa OUN wymagająca

choroba nowotworowa OUN wymagająca

dokanałowego podawania cytostatyków

dokanałowego podawania cytostatyków

►

inne choroby, gdy zaistnieją wskazania do

inne choroby, gdy zaistnieją wskazania do

dokanałowego podawania leków, środków

dokanałowego podawania leków, środków

kontrastowych, środków znieczulających lub

kontrastowych, środków znieczulających lub

gdy wskazane jest doraźne obniżenie

gdy wskazane jest doraźne obniżenie

ciśnienia PMR

ciśnienia PMR

UWAGA!!!

UWAGA!!!

U DZIECKA Z ZAROŚNIĘTYM

U DZIECKA Z ZAROŚNIĘTYM

CIEMIENIEM ZAWSZE PRZED

CIEMIENIEM ZAWSZE PRZED

PUNKCJĄ MÓZGOWO – RDZENIOWĄ

PUNKCJĄ MÓZGOWO – RDZENIOWĄ

OCEŃ

OCEŃ

DNO OKA

DNO OKA

CELEM WYKLUCZENIA OBRZĘKU

CELEM WYKLUCZENIA OBRZĘKU

MÓZGU

MÓZGU

PL – PRZECIWWSKAZANIA:

PL – PRZECIWWSKAZANIA:

►

Objawy wzmożonego ciśnienia

Objawy wzmożonego ciśnienia

śródczaszkowego

śródczaszkowego

►

Zakażenie tkanek w okolicy nakłucia

Zakażenie tkanek w okolicy nakłucia

►

Wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia

Wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia

kręgowego (dysrafia)

kręgowego (dysrafia)

►

Zaburzenia krzepnięcia krwi

Zaburzenia krzepnięcia krwi

►

Niewydolność krążeniowa lub

Niewydolność krążeniowa lub

oddechowa u niemowląt

oddechowa u niemowląt

PL – POWIKŁANIA:

PL – POWIKŁANIA:

Częste:

Częste:

►

Bóle głowy, bóle kręgosłupa

Bóle głowy, bóle kręgosłupa

►

Wymioty

Wymioty

►

Nasilające się objawy oponowe

Nasilające się objawy oponowe

Rzadkie:

Rzadkie:

►

Krwawienie podpajęczynówkowe i podtwardówkowe

Krwawienie podpajęczynówkowe i podtwardówkowe

►

Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak nadtwardówkowy

►

Uraz więzadeł kręgosłupa

Uraz więzadeł kręgosłupa

►

Uraz okostnej

Uraz okostnej

►

Uchwycenie korzeni nerwowych przez uszkodzoną oponę twardą

Uchwycenie korzeni nerwowych przez uszkodzoną oponę twardą

►

Ostre ropne zapalenie kręgów

Ostre ropne zapalenie kręgów

►

Utworzenie się ropnia

Utworzenie się ropnia

►

Porażenie w wyniku podania kontrastu do uszkodzonej tkanki rdzenia

Porażenie w wyniku podania kontrastu do uszkodzonej tkanki rdzenia

►

Guz epidermoidalny

Guz epidermoidalny

SZCZEPIONKI

SZCZEPIONKI

►

PREVENAR – szczepionka skoniugowana

PREVENAR – szczepionka skoniugowana

przeciw inwazyjnym zakażeniom

przeciw inwazyjnym zakażeniom

pneumokokowym. Zalecana przed

pneumokokowym. Zalecana przed

ukończeniem 2 roku życia („od 6-tego

ukończeniem 2 roku życia („od 6-tego

tygodnia życia).

tygodnia życia).

►

PNEUMO 23 - szczepionka polisacharydowa,

PNEUMO 23 - szczepionka polisacharydowa,

przeciw inwazyjnym zakażeniom

przeciw inwazyjnym zakażeniom

pneumokokowym. Stosowana jest od 2 roku

pneumokokowym. Stosowana jest od 2 roku

życia. Szczepienie jest zalecane dla osób z

życia. Szczepienie jest zalecane dla osób z

anemią sierpowatą, wrodzonym brakiem

anemią sierpowatą, wrodzonym brakiem

śledziony, oczekującym na usunięcie śledziony

śledziony, oczekującym na usunięcie śledziony

lub po splenektomii.

lub po splenektomii.

SZCZEPIONKI

SZCZEPIONKI

►

NeisVac-C

NeisVac-C

- szczepionka przeciw zakażeniom

- szczepionka przeciw zakażeniom

meningokokowym

meningokokowym

- należy do grupy tzw. koniugowanych

- należy do grupy tzw. koniugowanych

szczepionek nowej generacji

szczepionek nowej generacji

- charakteryzuje się udowodnionym

- charakteryzuje się udowodnionym

bezpieczeństwem stosowania i wysoką

bezpieczeństwem stosowania i wysoką

skutecznością. Przewaga szczepionki

skutecznością. Przewaga szczepionki

koniugowanej nad tradycyjnymi prostymi

koniugowanej nad tradycyjnymi prostymi

szczepionkami polisacharydowymi polega na

szczepionkami polisacharydowymi polega na

zdolności nowej szczepionki do wzbudzania

zdolności nowej szczepionki do wzbudzania

tzw. pamięci immunologicznej, co zapewnia

tzw. pamięci immunologicznej, co zapewnia

długotrwałą ochronę, nawet u niemowląt i

długotrwałą ochronę, nawet u niemowląt i

małych dzieci.

małych dzieci.

SZCZEPIONKI

SZCZEPIONKI

►

HIBERIX

HIBERIX

Szczepionka zapobiega zapaleniu opon

Szczepionka zapobiega zapaleniu opon

mózgowo-rdzeniowych i mózgu,

mózgowo-rdzeniowych i mózgu,

zapaleniu nagłośni, posocznicy,

zapaleniu nagłośni, posocznicy,

zapaleniu stawów, zapaleniu tkanek

zapaleniu stawów, zapaleniu tkanek

miękkich, zapaleniu płuc, zapaleniu

miękkich, zapaleniu płuc, zapaleniu

osierdzia i wsierdzia spowodowanym

osierdzia i wsierdzia spowodowanym

zakażeniami Haemophilus influenzae

zakażeniami Haemophilus influenzae

typu b. Stosowana u dzieci od 2 miesiąca

typu b. Stosowana u dzieci od 2 miesiąca

życia. Podstawowy schemat szczepienia

życia. Podstawowy schemat szczepienia

obejmuje podanie 3 dawek szczepionki w

obejmuje podanie 3 dawek szczepionki w

ciągu pierwszych 6 miesięcy życia.

ciągu pierwszych 6 miesięcy życia.

SZCZEPIONKI

SZCZEPIONKI

►

PEDVAXHIB

PEDVAXHIB

Szczepionka przeciwko

Szczepionka przeciwko

zakażeniom wywoływanym przez

zakażeniom wywoływanym przez

Haemophilus influezae typu b .

Haemophilus influezae typu b .

Stosowana od 2 do 71 miesiąca

Stosowana od 2 do 71 miesiąca

życia. Przeciwwskazania:

życia. Przeciwwskazania:

uczulenie na którykolwiek

uczulenie na którykolwiek

składnik leku.

składnik leku.

SZCZEPIONKI

SZCZEPIONKI

►

PROCOMVAX (HIB, wzw B)

PROCOMVAX (HIB, wzw B)

Szczepionka przeciwko zakażeniom

Szczepionka przeciwko zakażeniom

spowodowanym przez pałeczkę

spowodowanym przez pałeczkę

Haemophilus influenzae typu b

Haemophilus influenzae typu b

(zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

(zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

zakażenie krwi i inne) oraz przed

zakażenie krwi i inne) oraz przed

wirusowym zapaleniem wątroby typu B.

wirusowym zapaleniem wątroby typu B.

Stosowana od 6 tygodnia do 15 miesiąca

Stosowana od 6 tygodnia do 15 miesiąca

życia. Przeciwwskazania: uczulenie na

życia. Przeciwwskazania: uczulenie na

którykolwiek składnik szczepionki,

którykolwiek składnik szczepionki,

gorączka, noworodki, których matki są

gorączka, noworodki, których matki są

nosicielkami antygenu HBS.

nosicielkami antygenu HBS.

OBJAWY OPONOWE

OBJAWY OPONOWE

►

Objaw

Objaw

Brudzińskiego

Brudzińskiego

- karkowy

- karkowy

(górny)

(górny)

- policzkowy

- policzkowy

(uniesienie

(uniesienie

przedramion)

przedramion)

- łonowy

- łonowy

(dolny)

(dolny)

OBJAWY OPONOWE

OBJAWY OPONOWE

►

Objaw Kerniga:

Objaw Kerniga:

•

Górny

Górny

•

Dolny

Dolny

OBJAWY OPONOWE

OBJAWY OPONOWE

►

Objaw Flataua

Objaw Flataua

•

karkowo- mydriatyczny

karkowo- mydriatyczny

•

Erekcyjny

Erekcyjny

►

Objaw Amos’a

Objaw Amos’a

Objawy oponowe u

Objawy oponowe u

niemowląt

niemowląt

►

Ocenić ciemię – wielkość, uwypuklenie

Ocenić ciemię – wielkość, uwypuklenie

ponad poziom czaszki, tętnienie

ponad poziom czaszki, tętnienie

►

Ocenić szwy czaszkowe

Ocenić szwy czaszkowe

►

Odgięciowe układanie/opisthotonus

Odgięciowe układanie/opisthotonus

OPISTOTONUS

OPISTOTONUS