Prawo międzynarodowe prywatne
Zadaniem międzynarodowego prawa prywatnego jest wskazanie systemu prawnego, wg którego ma nastąpić ocena prawna stanu faktycznego, jeżeli w stosunku prywatnoprawnym jest element obcy.
Warunkiem zastosowanie usrawy międzynarodowe prawo prywatne jest istnienie elementu obcego w stosunku prywatnoprawnym, czyli prawo cywilne, prawo rodzinne, prawo pracy itp. nie karne, nie podatkowe, nie administracyjne itp.
Element obcy:
uczestnikem stusunku prywatnoprawnego jest oywatel obcego państwa albo spółka mająca swoją siędzibę za granicą.
Przedmiot stosunku prawnego jest za granicą
Zdarzenie prawne lub czynność prawna miała miejsce za granicą
Skutki czynności lub zdarzeń wybiegają - skutkują za granicą
Element obcy musi być istotny, żeby mógł wywołać wątpliwości, co do tego jakiego państwa prawo jest właściwe.
Prawo kolizyjne wyznacza system prawny, którym należy szukać normy rozwiązywania.
Międzynarodowe prawo prywatne jest to zespół norm obowiązujących na obszarze pewnego państwa, przedmiotem, którego jest wskazanie systemu prawnego obcego lub własnego, właściwego dla rozstrzygnięcia stosunku prawnego w ramach prawa prywatnego, w którego stanie faktycznym jest istotny element obcy.
Konflikt znalezienia porządku materialnego - prawo materialne - może być jeszcze kwestia proceduralna. Czyli konflikt materialno prawny jest zawsze wyprzedzony kwestią proceduralną - kolizyjna kwestia proceduralna.
Kolizyjna kwestia proceduralna polega na następujących zasadach:
Czy sądowi przysługuje w danej sprawie jurysdykcja (właściwość międzynarodowa)?
Pewien konflikt może mieć kilka różnych rozwiązań, i tak na prawdę zależy od tego, w którym państwie toczy się postępowanie.
W razie pozwu do sądu, pierwsze pytanie jakie sąd sobie zada to jest czy jest władny sprawę rozpoznać. Czy z punktu widzenia międzynarodowej właściwości może wydać werdykt w danej sprawie. Sąd zagląda wtedy do kodeks postępowania cywilnego - i tak robi każdy inny sąd w innym kraju. Przepisy te mogą się zdecydowanie różnić. W sprawach międzynarodowej właściwości się jednak nie różnią. Są podejmowane, na płaszczyźnie międzynarodowej wysiłki, aby ujednolicić te reguły. Żeby ta reguła np. w Czechach działała tak samo jak w Polsce nie zawsze się to udaje, a to dlatego, że państwa nie zawsze są stronami tych samych umów międzynarodowych. Polska (ale Czechy już nie) jest stroną konwencji z Bugalu (2000 r.)- konwencja na płaszczyźnie europejskiej w sprawie jurysdykcji wykonywania zagranicznych orzeczeń sądowych.
Może w związku z tym dojść do następującej sytuacji, że polski sąd dojdzie do wniosku, że sprawę może rozpoznać, ale pod warunkiem, że conajminej jedna ze stron konfliktu ma swoją siedzibę w Polsce. Warunek ten zostaje spełniony i sąd polski uznaje się za właściwy. Tymczasem czeski sąd, będący stroną innej konwencji, znajdzie tam regułę, że jest właściwy do rozpoznania sprawy, jeśli jedna ze stron ma siedzibę w Czechach. Może więc dojść do sytuacji, że to samo postępowanie będzie się toczyło przed dwoma sądami.
Problem zawisłości sprawy:
Czy jest umowa międzynarodowa, która nakazuje jednemu z tych sądów, zazwyczaj temu sądowi, przed którym sprawa rozpoczęła się później? Ten sąd z reguły, jeżeli umowa międzynarodowa tak stanowi, ma obowiązek zawiesić daną sprawę.
Który porządek prawny będzie miał zastosowanie w danej sprawie? - Kwestia kolizyjna. Czeski czy Polski? Sąd zagląda wtedy do ustawy Międzynarodowe Prawo Prywatne - w tej ustawie znajdują się najważniejsze reguły kolizyjne.
Norma kolizyjna: norma wskazująca system prawny, wg którego nastąpi ocena prawna stanu faktycznego, kiedy to w stosunku prywatno-prawnym jest element obcy.
Budowa normy kolizyjnej:
Jest specjalnym rodzajem normy prawnej, nie ma w nej tej klasycznej struktury normy prawnej, tzn. nie ma hipotezy, dyspozycji, sankcji. Norma kolizyjna ma trochę inną strukturę.
Quasi Dyspozycja. Zamiast dyspozycji mamy dwa elementy:
nakaz zastosowania pewnego systemu prawnego jakiegoś państwa albo wyjątkowo zakaz stosowania systemu prawnego jakiegoś państwa. ( patrz klauzula porządku publicznego)
łącznik - wskaźnik, który kieruje adresata, czyli sąd albo inny organ stosujący prawo, do tego systemu prawnego, który jest mu nakazany. Wiąże stosunek prawny z porządkiem prawnym danego prawnym danego państwa.
Art. 14 ustawy mpp - O możności zawarcia mołżeństwa rozstrzyga w stosunku do każdej ze stron jej prawo ojczyste. potrzebne jest zaświadczenie z ojczystego urzędu stanu cywilnego, żeby można zawrzeć związek małżeński w Polsce.
W jakiej formie? Polskiej czy czeskiej?
Art. 15 ustawy mpp - Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu państwa w którym jest ono zawierane.
Łącznik w przypadku pierwszym, to jest obywatelstwo.
Łącznik w przypadku drugim, to jest miejsce zawarcia małżeństwa.
wskaźniki które kierują adresata do tego systemu prawnego.
Quasi Hipoteza - określa stosunki prawne dla których należy stosować system przewidziany przez łącznik, czyli wyznacza granice stosowania.
Hipotezą normy dotyczącej zdolności do zawierania małżeństwa będzie: “o możności zawarcia małżeństwa” , czyli w odniesieniu do zdolności do zawarcia małżeństwa.
W odnieisieniu do formy to będzie forma zawarcia małżeństwa, czyli czego dotyczy dana norma kolizyjna, jaki jest zakres danej normy kolizyjnej.
Rodzaje łączników:
łącznik osobisty (personalny) - określa prawo właściwe dla zdolności prawnej oraz dla zdolności do czynności prawnej - dla spraw prawa rodzinnego w zakresie prawa rodzinnego i spadkowego
Łącznikiem osobistym może być:
obywatelstwo (lex patria)
miejsce zamieszkania (lex domicim)
art. 2 ustawy mpp - Jeżeli ustawa przewiduje właściwość prawa ojczystego obywatel Polski podlega prawu polskiemu, chociażby prawo innego państwa uznawało go za obywatela tego państwa. Obywatelstwo w porównaniu z miejscem zamieszkania stanowi więź silniejszą, jest to więź formalna, kwestie formalne decydują o tym, którego państwa jest obywatelem.
Osoba fizyczna może być obywatelem kilku państw, w takich przypadkach musi zostać rostrzygnięte, które obywatelstwo jest ważniejsze. Ustawa mówi, że obywatel Polski i jeszcze jakiegoś państwa, w Polsce zawsze będzie uznawany jako obywatel Polski.
W przypadku kiedy chodzi o cudzoziemca, z punktu wiedzenia polskiego, jest to osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego, ale posiada obywatelstwo dwóch różnych państw, to polskie organy uważają za obywatela tego państwa, z którym jest najściślej związany.
Ścisły związek - czy tam przebywa, czy ma majątek, gdzie pracuje.
Łącznik zamieszkania - bardziej jawny niż obywatelstwo, ale jest bardziej wątpliwy, zmienny niż obywatelstwo, przez co jest mniej silny. Przy ocenie miejsca zamieszkania, wiązą się kryteria natury obiektywnej i kryteria natury subiektywnej. Przede wszystkim: gdzie wykonuje pracę, gdzie prowadzi przedsiębiorstwo itp. element obiektywny.
Element subiektywny gdzie ja wolę robić
Łącznik zamieszkania stosuję się w stosunku do bezpaństwowców oraz w innych szczególnych przypadkach. - jedyny przypadek kiedy łącznik zamieszkania ma pierwszorzędne znaczenie jest przypadek zdarzeń prawnych na podstawie których powstaje zobowiązanie, czyli w wypadku czynów niedozwolonych - deliktów. Zobowiązanie nie wynikające z czynności prawnych podlega prawu państwa, w którym nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania.
Gdy strony są obywatelami tego samego państwa i mają w nim miejsce zamieszkania właściwe jest prawo tego państwa. Jeżeli dwoje Polaków zderzy się samochodami we Francji - obowiązuje prawo polskie. Jedyny przypadek, kiedy miejsce zamieszkania nie ma charakteru łącznika posiłkowego, ale równorzędnego z łącznikem obywatelskim.
Łącznik powstania osoby prawnej
Teoria siedziby - osoba prawna jest (obywatelem - należy do danego państwa, posługuje się prawem ojczystym) prawo tego państwa, którym ma siedzibę ta możliwość ma miejsce przypadku Polski. W Polsce teoria siedziby.
Teoria miejsca powstania osoby prawnej - miejsce gdzie spółka powstała i została zarejestrowana, nawet jeżeli później się przeprowadziła do innego państwa.
Art 9. ustawy mpp - opowiada się za łącznikiem siedziby, mówiąc: Zdolność osoby prawnej podlega prawu państwa, w którym ma ta osoba siedzibę.
Łącznik miejsca położenia rzeczy (lex in interm) - miejsce położenia rzeczy, wskazujemy prawo właściwe dla oceny praw rzeczowych. Czyli nie będzie ocenniało to, czy dana umowa jest w odpowiedniej formie, ale będzie oceniało to kiedy staje się właścicielem albo jakie są moje uprawnienia z tytułu najmu - to co ujeliśmy w ramach prawa rzeczowego.