FARMAKOLOGIA

WYKŁAD 9

LEKI ZNIECZULAJĄCE

Leki znieczulająće:

• związki porażające wybiórczo zakończenia i włókna nerwów czuciowych

• mają wspólny cel: osłabienie reakcji, zniesienie świadomości aktualnych zdarzeń, zwiotczenie mięśni szkieletowych

Wyróżniamy 2 grupy leków:

1. leki znieczulające ogólnie

2. środki znieczulające miejscowo

1. Leki znieczulające ogólnie

→ premedytacja (zniesienie lęku) → pochodne beznodiazepiny: diazepam

• zmniejszenie wydzielania odruchów z nerwu błędnego (antagoniści muskaryny) → zapobiegają ślinieniu i wydzielaniu w oskrzelach

• po operacji (przeciwwymiotne): droperidol

• zniesienie bólu (opioidowe leki przeciwbólowe)

→ wziewne środki znieczulające:

podtlenek azotu, halotan, izofluran, enfluran, desfluran, sewofluran

→ związki dożylne:

• barbiturany, tiopental

• niebarbiturany: propofol, ketamina, etomidat

Znieczulenie ogólne:

• powoduje uczucie nieobecności związane z odwracalną utratą świadomości

• hamuje pobudliwość wszystkich tkanek łącznie z neuronami OUN, mięśnia sercowego, mięśni gładkich, mięśni prążkowanych

Mechanizm działania:

• zmiana przepływu jonowego (spadek napływu Na, wzrost wypływ K)

• wiązanie z powierzchnią białek np. kanałów jonowych i hamowanie ich czynności

2. Leki znieczulające miejscowo

• blokują napięciowo-zależne kanały sodowe

• podwyższają odwracalnie prób pobudliwości zakończeń nerwowych

• znoszą uczucie bólu

• rozszerzają drobne naczynia tętnicze

Zastosowanie:

• chirurgia

• znieczulenia diagnostyczne

• blokady nerwowe

RODZAJE ZNIECZULEŃ

1. Powierzchniowe - kokaina, lidokaina, laryngologia, urologia, okulistyka

2. Nasiękowe (infiltracyjne)

3. Przewodowe → do pnia nerwu i splotu nerwowego

4. Rdzeniowe → do kanału kręgowego

5. Krzyżowe - położnictwo, ginekologia, urologia

PODZIAŁ ŚRODKÓW MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCYCH

Pochodzenia naturalnego

→ kokaina

• laryngologia, okulistyka

• alkaloid, liście roślin (Peru, Boliwia)

• Indianie peruwiańscy - zwyczaj żucia liści

• Stan: pobudzenia, zwiększenie wysiłku fizycznego, złagodzenia uczucia głodu, pragnienia i snu, pobudza układ współczulny, wzrost ciśnienia, pobudza OUN, znosi uczucie smaku i węchu, rozszrzenie źrenic, rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, suchość w jamie ustnej

• długotrwałe używanie doprowadza do: zmian psychicznych, urojeń prześladowczych, omamów wzrokowych i słuchowych, pobudzenie z następującą depresją

Pochodzenia syntetycznego

→ pochodne kwasu para-aminobenzoesowego

• Prokaina (działanie: 1 godzina), nie wchłania się z błon śluzowych, dobrze rozprzestrzenia się tkankach, nie pobudza układu współczulnego

• Chloroprokaina - lepiej rozprzestrzenia się w tkankach, skuteczniej blokuje nerwy, silniej i dłużej działa

• Ksylokaina = Lidokaina - we wszystkich rodzajach znieczulenia

Środki drażniące zakończenia czuciowe

• Mentol (składnik olejku miętowego) - wrażenie zimna, łagodzi świąd

• Kamfora (z drzewa kamforowego) - rozgrzewający w nerwobólach

• Kapsaicyna (w owocach papryki) - silne przekrwienie i podrażnienie tkanek, w neuralgiach i bólach stawowych, wpływa degenerująco na neurony czuciowe

Leki znieczulające działają słabiej w obrębie tkanki, w której toczy się proces zapalny, np. ból zęba pochodzenia zapalnego (niższe pH = obniżenie zdolności penetracji)

Powikłania po znieczuleniu:

• zaburzenia ze strony OUN - niepokój, gadatliwość, drżenia, wymioty, stany lękowe, splątanie, w ciężkich przypadkach drgawki i porażenie oddechu

• zaburzenia ze strony serca - ujemne działanie inotropowe, dromotropowe, batmotropowe

• reakcje alergiczne - skurcz oskrzeli, wstrząs anafilaktyczny