Najważniejsze zmiany wynikające z Traktatu z Lizbony:

• Przejęcie Wspólnoty Europejskiej przez Unię Europejską, zmiana nazwy Traktatu o Wspólnocie Europejskiej na Traktat funkcjonowaniu Unii Europejskiej

• Nadanie osobowości prawnej Unii Europejskiej i przyznanie UE statusu organizacji międzynarodowej

• Wprowadzenie procedury wystąpienia z Unii Europejskiej (art. 35 TUE po zmianach wprowadzonych przez Traktat Lizbony)

• Wprowadzenie katalogu kompetencji Unii Europejskiej (art. 2-6 traktatu o funkcjonowanie UE) oraz forma źródeł prawa UE (art. 249 a-d Traktatu o funkcjonowaniu UE)

• Reformy struktury instytucjonalnej UE, w szczególności nadanie Radzie Europejskiej statusu instytucji oraz powołanie Przewodniczącego Rady Europejskiej

• Reforma zasad prowadzenia polityki zewnętrznej, w tym stanowiska Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki zagranicznej i Bezpieczeństwa

• Zmniejszenie liczby członków Komisji Europejskiej (od 01.11.204)

• Zmiana systemu głosowania w Radzie UE (od 01.11.2014)

• Wzmocnienie roli parlamentów narodowych

• Nadanie procedurze współdecydowania miana podstawowej procedury legislacyjnej

• Reforma obszaru wolności, bezpieczeństwa, i sprawiedliwości w tym, likwidacja odrębnych źródeł prawa dla dawnego III filaru UE

• Rozszerzenie jurysdykcji Trybunału sprawiedliwości (okres przejściowy w tym zakresie przewidziany w Protokole Nr. 10)

• Wzmocnienie obywatelstwa UE, w tym prowadzenie pośredniej inicjatywy legislacyjnej (wymagane 1 mln podpisów) oraz zasad dotyczących demokracji przedstawicielskiej

• 1952 - powstanie EWWiS, jej członkami są : Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg

• 1958 - powstają EWG i Euratom, członkami organizacji są: Francja, RFN, Włochy, Holandia i Luksemburg

• 1973 - do Wspólnot europejskich przystępują: Zjednoczone Królestwo, Irlandia oraz Dania ( w Norwegii Referendum wybory odrzucają możliwość przystąpienia do wspólnot Europejskich)

• 1981 - do wspólnot Europejskich przystępuje Grecja

• 1986 - do wspólnot europejskich przystępują Hiszpania i Portugalia

• 1195 - do UE (co obejmuje członkowstwo we Wspólnotach Europejskich) przystępują: Szwecja , Finlandia i Austria (w Norwegii w referendum wyborcy ponownie odrzucają możliwość przystąpienia do UE i Wspólnot Europejskich)

• 2004 - do UE (co obejmuje członkowstwo we Wspólnotach Europejskich) przystępują: Polska, Węgry, Czechy, Słowenia, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr i Malta

• 2007 - do UE przystępują Portugalia i Rumunia

Charakter prawny UE:

• Organizacja ponadnarodowa o szczególnym charakterze (związek międzynarodowy „związek między narodami” art.1 TUE)

• Posiada osobowość prawną

• Od innych organizacji międzynarodowych UE odróżnia instytucjonalny charakter (celem nie jest „współpraca” lecz „integracja”

Zasady podstawowe UE:

• Podstawę stanowi art. 2 TUE

• Katalog zasad:

• Poszanowanie godności osoby ludzkiej jako podstawy całego porządku prawnego

• Wolności

• Demokracji

• Równowagi

• Państwa prawnego

• Poszanowania praw człowieka i podstawowych praw wolności

System instytucjonalny:

• Regulacja w TUE

• Jednolite normy instytucjonalne

• Zasady regulujące stosunki międzynarodowe instytucjonalne

• Równowagi instytucjonalnej

• Autonomii instytucjonalnej

• Lojalności międzyinstytucjonalnej

• Otwartości

Równowaga instytucjonalna:

• Żadnej instytucji nie można przypisać wyłącznych kompetencji prawodawczych ani wykonawczych

• Każda instytucja wykonując swoje kompetencje respektuje kompetencje podstawowych instytucji

• Zakaz przekazania swoich kompetencji innym instytucjom

• Zakaz przejmowania kompetencji inne instytucji

Autonomia instytucjonalna:

• Każda instytucja ma zapewnioną autonomię niezbędną do działania

• Każda instytucja ma prawo do określenia swojej struktury i zasad działania (prawo wydania regulaminów wewnętrznych, wpływ na działanie organów pomocniczych i doradczych)

• Realizacji zasady służą immunitety służące członkom poszczególnych instytucji

Lojalność międzyinstytucjonalna i otwartość

• Lojalność

• Lojalna współpraca

• Zakaz podejmowania jakichkolwiek działań, które utrudniałyby innym instytucjom wykonanie zadań

• Otwartość

• Służy na wspieraniu dobrych rządów

Klasyfikacja instytucji:

• Główne:

• Parlament Europejski

• Rada (Unii Europejskiej)

• Rada Europejska

• Komisja Europejska

• Trybunał sprawiedliwości Unii Europejskiej

• Europejski Bank Centralny

• Trybunał Obrachunkowy

• Instytucje pomocnicze

• Komitet Rejonów

• Komitet społeczno Ekonomiczny

• Pozostałe

• Ombudsman

• Europejski Bank Instytucjonalny

• Europejski Instytut Monetarny

• Europejski Urząd Policji (Europl)

Nazwa organu	Sposób ustanowienia	Charakter kompetencji	Siedziba
Parlament europejski	Powszechne, bezpośrednie wybory	Prawodawcze, opiniodawcze, kontrolne	Sesje plenarne - Sztrasburg, sesje nadzwyczajne - Bruksela
Rada UE	Każde państwo członkowskie desygnuje swego przedstawiciela szczebla misterialnego	Wydanie aktów normatywnych, tworzenie i zatwierdzenie budżetu, zawieranie umów z państwami trzecimi	Bruksela
Komisja europejska	Komisarze mianowani za wspólną zgodą, obowiązkowa zgoda Parlamentu europejskiego	Inicjatywa legislacyjna, funkcjonuje wykonawcze, strażnik traktatów	Bruksela
Trybunał sprawiedliwości	Sędziowie mianowani za wspólną zgodą państw członkowskich	Funkcje sądowe	Luksemburg
Trybunał obrachunkowy	Członkowie mianowani przez radę po konsultacji z parlamentem	Ogólna kontrola dochodów i wydatków	Luksemburg

Parlament Europejski:

• Wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, każde państwo określa własna ordynację wyborczą, ale podstawowe zasady są wspólne (wiek 18 lat, równość płci, tajność głosowania)

• 5 - letnia kadencja

• 736 posłów (wybory w 2009 roku wg. Traktatu nicejskiego) wg. Traktatu Lizbońskiego max. 750 + przewodniczący

• Miejsca są podzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców każdego kraju. Każde państwo członkowskie posiada stałą liczbę miejsc: maksymalnie 96 a minimalnie 6 wg. nowych zasad

• Wg. TWE PE składa się z „przewodniczących obywateli Unii”, mandat posła jest wolny

• Nowy statut posła do Parlamentu Europejskiego wszedł w życie 14 lipca 2009 roku. Statut wprowadza jednolita pensje poselską wypłacaną z budżetu UE (38,5% poborów sędziego ETS)

• Bierzach praca parlamentarzystów odbywa się w ramach komisji przedmiotowych (Bruksela - posiedzenia 2 razy w miesiącu)

Grupy (funkcje) polityczne w PE

• Posłowie są członkami grup politycznych, do grup występują bez względu na narodowość, w zależności od poglądów politycznych. Obecnie w Parlamencie europejskim istnieje 7 grup politycznych + posłowie niezrzeszeni

• Grupy określają własną organizację wewnętrzną powołując przewodniczącego (lub w przypadku niektórych grup dwóch współ przewodniczących) prezydium i sekretariat

• W Sali posiedzenie posłom w zależności od ich przynależności politycznej, od lewej strony do prawej, po uzyskaniu zgody przewodniczącego

• Aby utworzyć grupę polityczna, potrzeba 25 reprezentujących co najmniej ¼ państw członkowskich. Przystąpienie do grup społecznych jest zabronione

• Niektórzy posłowie nie należą do żadnej grupy politycznej, są to posłowie niezrzeszeni

• Przed każdym głosowaniem na posiedzeniu parlamentarnym grupy polityczne analizują sprawozdania opracowane przez komisje parlamentarne i wnoszą poprawki

• Stanowisko przyjęte przez grupę jest ustalanie w drodze porozumienia, wewnątrz grupy, na żadnego posła nie można nałożyć obowiązku głosowania w określony sposób

Komisje Parlamentarne:

• Aby przygotować prace Parlamentu Europejskiego podczas posiedzeń parlamentarnych posłowie są przydzieleni do stałych komisji z których każda specjalizuje się w odrębnej dziedzinie. Jest 20 komisji stałych.

• Posłowie wybierani na ,5 roku na podstawie proporcji Konferencji Przewodniczących Komisji (organ do koordynacji prac komisji)

• Każda z komisji stałych składa się z 24-76 posłów i każda posiada przewodniczącego, prezydium i sekretariat. Skład polityczny komisji odzwierciedla skład Parlamentu

• Posiedzenia odbywają się raz lub dwa razy w miesiącu w Brukseli, a ich obrady sa jawne

• W komisjach parlamentarnych posłowie opracowują projekty legislacyjne i sprawozdania z własnej inicjatywy, wprowadzając poprawki i głosując nad nimi. Analizując propozycję komisji i Rady oraz w razie potrzeby sporządzając sprawozdania które sa przedstawione na posiedzeniu plenarnym

• Parlament europejski może również tworzyć podkomisje i specjalistyczne komisje tymczasowe, które zajmują się konkretnymi problemami lub komisje śledcze w ramach swoich kompetencji kontrolnych

Przewodniczący PE i jego funkcje:

• Wybierany na odnawialny okres dwóch i pól roku, to na połowę kadencji, może być wybrany ponownie

• Reprezentuje parlament na zewnątrz i w stosunkach z innymi instytucjami wspólnotowymi

• Jest wspomagany przez 14 wice przewodniczących

• Zadanie przewodniczącego polega na kierowaniu całością prac Parlamentu Europejskiego i jego organów (Prezydium i Konfederacja Przewodniczących) oraz prowadzeniu debat na posiedzeniach parlamentarnych

• Czuwa nad przestrzeganiem regulaminu PE - występując w charakterze arbitra - zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wszystkich instytucji i ich organów

• Reprezentuje parlament w sprawach prawnych i wszelkich stosunkach zewnętrznych, wypowiada się między innymi we wszystkich istotnych kwestiach międzynarodowych i składa propozycję zleceń mających na celu wzmocnieniu Unii Europejskiej

• Podczas otwarcia każdego posiedzenia Rady Europejskiej wyraża stanowisko i przedstawia kwestię zajmujące uwagę Parlamentu, związane z konkretnymi terenami i punktami wpisanymi w porządek dzienny

• Po założeniu przez przewodniczącego podpisu pod budżetem Unii Europejskiej po głosowaniu przez PE w drugim czytaniu budżet ten może zostać wdrążony

• Podpisuje wraz w przewodniczącym rady wszystkie akty prawne podjęte w ramach współ decyzji

Sekretariat Generalny:

• Parlament europejski jest wspomagany przez sekretariat generalny. Grupy polityczne mają własnych współpracowników, zaś posłowie posiadają asystentów parlamentarnych

• Prace parlamentu Europejskiego są prowadzone we wszystkich językach wrzodowych Unii Europejskiej, od rozszerzenia Unii Europejskiej o Rumunię i Bułgarię w 2007 roku i po nadaniu statusu oficjalnego językowi irlandzkim jest ich 23. Wszystkie dokumenty pojawiające się na sesji plenarnej powinny być przetłumaczone na 23 języki, gdyż w drodze wyjątku na język irlandzki tłumaczone są dokumenty irlandzkie

• Parlament europejski zapewnia również obsługę w zakresie tłumaczeń ustnych, gdyż każdy poseł mógł wypowiedzieć się w języku ojczystym

• Sekretariat generalny ma swoją siedzibę a Luksemburgu

PRAWO EUROPEJSKIE 09.10.2010

1