PRAWO KONSTYTUCYJNE 06.10.2010
EGZAMIN: 10 pytań testowych wielokrotnego wyboru i 1 pytanie opisowe.
PODRĘCZNIK: W. Skrzydło „Polskie prawo konstytucyjne”, S. Sagan „Prawo konstytucyjne Rzeczpospolitej Polskiej”.
Przedmiotem regulacji prawa konstytucyjnego są zagadnienia związane z funkcjonowaniem państwa. Wyróżnia się dwojakie podejście do prawa konstytucyjnego: stricte (wszystkie normy prawne zawarte w Konstytucji i regulujące zagadnienia ustrojowe danego państwa) i sensu largo (obejmuje nie tylko normy zawarte w Konstytucji, lecz również inne normy, mające za przedmiot regulację kwestii ustrojowych).
W doktrynie wskazuje się na pięć zasadniczych obszarów działalności prawa konstytucyjnego:
wskazania podmiotu władzy suwerennej,
podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa,
system organów państwowych,
prawny status jednostki w państwie,
zręby prawa wyborczego (jego najbardziej zasadnicze elementy).
Katalog źródeł prawa konstytucyjnego obejmuje:
źródła prawa powszechnie obowiązującego,
akty prawa wewnętrznego (te, które dotyczą materii ustrojowej, ze szczególnym uwzględnieniem regulaminów izb – Sejmu i Senatu, co ma kluczową rolę),
konwenans ustrojowy – polski system konstytucyjny różni się od np. systemu anglosaskiego, gdzie zwyczaje mają bardzo istotną rolę, co nie oznacza, że w Polsce pewnych walorów nie można im przepisać np. tam, gdzie nie dociera ustawa, tam zastępuje ją zwyczaj; złamanie konwenansu ustrojowego przez przedstawicieli nauk prawnych jest określane mianem dysonansu konstytucyjnego,
precedens – jeśli w danej sprawie wydana jest decyzja, to tworzy ona wzorzec dla organów, które w przyszłości będą wydawać decyzje w podobnej sprawie.
Nie we wszystkich państwach możemy mówić o istnieniu konstytucji. Przykładem jest Wielka Brytania. Tam na prawo konstytucyjne składają się akty normatywne (Magna Carta Libertata, Bill of Rights), zwyczaje, precedensy.
W znaczeniu materialnym konstytucja to całokształt norm prawnych, mających za przedmiot ustrój polityczny państwa, bez względu na formę i kształt, w jakim są zawarte. W innym znaczeniu konstytucja to zbiór norm prawnych o najwyższej mocy prawnej, regulująca kwestie życia społecznego i politycznego państwa.
Konstytucja to zbiór norm praw kardynalnych, określa hierarchię aktów prawnych, tryb stanowienia prawa. Jest na szczycie aktów prawnych obowiązujących w danym państwie. Wszystkie inne akty musza być dostosowane do ustawy zasadniczej. By mogła ona obowiązywać wprowadzono mechanizmy weryfikacji:
amerykański i kontynentalny,
parlamentarny i pozaparlamentarny (podział ten posiada mniejsze znaczenie) – kontrolę konstytucyjności prowadzi parlament (w parlamentarnym) lub przez inne organy (pozakontynentalny – można podzielić go na dwa systemu: amerykański – zdekoncentrowany, uniwersalny, konkretny, względny, następczy, kontrolę sprawują sądy i kontynentalny – skoncentrowany, abstrakcyjny, bezwzględny, następczy, prewencyjny).
Sposoby stanowienia konstytucji:
oktrojowanie – czyli narzucenie konstytucji przez panującego np. Napoleon i Konstytucja Księstwa Warszawskiego,
uchwalenie – może być dokonane w sposób bezpośredni (np. referendum) lub pośredni (przez powołanie do tego celu organu tzw. Konstytuanta lub przez uchwalające ciało ustawodawcze); istnieje również możliwość połączenia obydwu możliwości np. konstytucja polska z 1992 r.