LEKCJA 1/2

Podstawowe sposoby formatowania tekstu w arkuszu kalkulacyjnym tj. zmiana kroju czcionki, zmiana rozmiaru czcionki, zmiana koloru czcionki, wyróżnienie czcionki, pogrubienie, podkreślenie, pochylenie można wykonać w analogiczny sposób, jak to się wykonywało w edytorze tekstowym MS Word tj. poprzez wybranie odpowiedniej ikony znajdującej się na pasku formatowania. Aby zwiększyć lub zmiejszyć szerokość kolumny lub wysokość wiersza wystarczy ustawić kursor myszy na pograniczu dwóch wieszy (lub dwóch kolumn), a następnie po zmianie kursora na następujący:    przeciągnąć go do oczekiwanej szerokości lub wysokości. Aby usunąć określoną kolumnę lub wiersz (lub wstawić dodatkową) wystarczy zaznaczyć tę kolumnę (lub wiersz), kliknąć prawym przyciskiem myszy i wybrać opcję usuń lub (gdy celem jest usunięcie kolumny lub wiersza) lub wstaw (gdy celem jest dodanie kolumny lub wiersza) Aby sformatować tekst w sposób nietypowy tzn. np przekreślić tekst, lub wykonać odpowiednie położenie tekstu albo obrazu względem komórki należy skorzystać z polecenia: Format/Komórki/zakładka Czcionka Aby wykonać obramowanie należy wykorzystać polecenie: Format/Komórki/zakładka Obramowanie Aby wypełnić komórkę kolorem należy wykorzystać polecenie Format/Komórki/ zakładka Desenie

Zadanie 1. (Zadanie doskonali umiejętność wykonywania dodatkowych elementów upiększających arkusz kalkulacyjny, utrwala  wiadomości dotyczące formatowania tekstu, wstawiania dodatkowych obiektów do dokumentu, a także wprowadza do formatowania tekstu umieszczonego w komórkach)(*)

Wykonaj rysunek według wzorca, jaki znajduje się poniżej (należy kliknąć, aby uzyskać powiększenie), lub jaki otrzymałeś na kartce papieru.

Postaraj się odtworzyć możliwie jak najdokładniej wszystkie szczegóły (dowolne są tylko kolory i obrazki ClipArt). W tym celu:
a)      scal komórki od B3 do G3 (Format/Komórki/zakładka Wyrównanie/Scalaj komórki).
b)      wysokość trzeciego i czwartego wiersza ustal na 51 (lub 68 pikseli)

c)      Wykorzystując obiekt WordArt (Wstaw/Obraz/Word Art) wykonaj napis „Sklep”, który następnie wstaw w scalone komórki w trzecim wierszu; napis ten dopasuj do komórki, tak aby nie wychodził on poza komórkę i aby zajmował całą ich powierzchnię,
d)      szerokość kolumny B ustaw na 8 (61 pikseli), kolumn C, D i E na 10 (75 pikseli), a kolumn F i G na 14 (103 piksele)

e)      Scal komórki od B5 do B8, od B9 do B13 i od B14 do B17.
f)        Wiersze od 5 do 13 poszerz na 27 (35 pikseli), wiersze od 14 do 17 na 36 (47 pikseli); aby poszerzyć od razu kilka wierszy należy je przedtem zaznaczyć przytrzymując klawisz Ctrt.
g)      W komórki w wierszu czwartym wpisz „Rodzaj”, „Cena netto”, „Cena brutto” itd.,  tekst wpisany w wierszu czwartym sformatuj używając czcionki Arial Black o rozmiarze 10, następnie zbyt długi tekst, który nie mieści się w komórkach zawiń (Format/Komórki/zakładka Wyrównanie/Zawijanie tekstu),
h) w scalone komórki kolumnie B wpisz „Owoce”, „Warzywa”, „Bakalie”, tekst wpisany w kolumnie B sformatuj używając czcionki Arial Black o rozmiarze 24, następnie obróć go o 180 stopni (Format/Komórki/zakładka Wyrównanie/Orientacja),
i) wyśrodkuj tekst, który został wpisany w komórkach (Format/Komórki/zakładka Wyrównanie/Wyrównanie tekstu poziomo oraz Wyrówanie tekstu pionowo)
i)      Komórki, w których wpisany jest tekst wypełnij kolorem - innym niż czarny (Format/Komórki/zakładka Desenie)
j)        Zmień kolor wpisanego przez Ciebie tekstu na inny niż czarny (Format/Komórki/zakładka Czcionka/Kolor czcionki)
k)        Wykonaj obramowanie stosując przy tym dwie grubości obramowania, dla obramownia wykonaj kolor inny niż czarny(Format/Komórki/zakładka Obramowanie)
l) scal komórki od H5 do J8, od H9 do J13 oraz od H14 do J17, a następnie wstaw w te komórki dowolne obrazki ClipArt (Wstaw/Obraz/ClipArt); obrazki te dopasuj tak, aby zajmowy całą powierzchnię scalonej komórki i nie wychodziły poza nią.

Dane, jakie można wprowadzić do komórki arkusza kalkulacyjnego MS Excel to liczby, tekst oraz formuły. Podczas wpisywania liczb oraz tekstu istotną rolę odgrywa polecenie Sterowanie tekstem (Format/Komórki/ zakładka Wyrównanie), dzięki któremu możemy Zawijać tekst (wpisać w komórkę wyraz pod wyrazem), Zmniejszać, aby dopasować (jest to automatyczne ustalenie takiej czcionki, która pozwala obszernemu tekstowi dopasować się do wielkości komórki) i Scalać komórki (zamieniać kilka komórek w jedną). Przy wpisywaniu formuł należy posłużyć się nie tylko liczbami i (lub) tekstem, lecz również operatorami matematycznymi tj. dodawanie(+), odejmowanie(-), mnożenie(*), dzielenie (/) oraz potęgowanie (^) oraz adresami innych komórek. Formuła powinna zawsze być poprzedzona znakiem „=”

Zadanie 2. (Zadanie doskonali umiejętność sprawnego i poprawnego tworzenia list numerowanych)(*)

Otwórz pusty dokument arkusza kalkulacyjnego MS Excel
a) Wpisz w komórkach od A1 do A50 kolejne liczby naturalne.
Wykonanie zadania: W komórce A1 należy wpisać 1, w komórce A2 - 2. Należy zaznaczyć komórki z wpisanymi liczbami. W prawym dolnym rogu zaznaczonych komórek pojawi się mały czarny prostokąt. Należy ustawić na nim kursor myszy (kursor powinien zmienić się z białego i grubego krzyżyka w czarny i cienki), kliknąć i trzymając lewy przycisk myszy przeciągnąć kursor w dół do pola A50. Po opuszczeniu klawisza myszy, w komórkach od A1 do A50 powinny pojawić się kolejne liczby od 1 do 50.
b) W komórkach od G1 do Z1 wypisz liczby podzielne przez 5. (Liczby powinny znaleźć się w tylko w pierwszym wierszu).
Wykonanie zadania: analogicznie jak wyżej, z tą różnicą, że po wpisaniu liczby w komórkę G1 i H1 oraz po zaznaczeniu tych dwóch komórek należy trzymając lewy przycisk myszy przeciągnąć kursor w prawo.

Zadanie 3. (Zadanie doskonali umiejętność sprawnego i poprawnego tworzenia list innych niż numerowane np. składających się z nazw dni tygodnia, nazw miesięcy, dat występujących po sobie itp.)(*)

Wykorzystując ten sam arkusz:
a)      w komórkach E1 do E12 wypisz nazwy miesięcy,
b) w komórkach od E14 do E 20 wypisz dni tygodnia
c)      w komórkach od F1 do F30 wypisz daty od 15 stycznia 2006 do 13 lutego 2006
d) wiedząc, że 19 marzec 2006 to niedziela, wypisz w komórkach od F40 do F46 wszystkie daty, na które przypada niedziela w kwietniu.
Wykonanie zadania:
a) i b) należy wpisać np. poniedziałek, komórkę z wpisanym tekstem zaznaczyć, a następnie przeciągnąć kursorem myszy, aż pojawi się ostatni z miesięcy,
c) należy wpisać pierwszy dzień np. 15 styczeń 2006, zazaczyć i przeciągnąć, aż do uzyskania daty 13 luty 2006,
d) należy wpisać dwie daty 19 marzec 2006 i 26 marzec 2006, obie zaznaczyć i przeciągnąć, aż do uzyskania wszystkich dat w kwietniu

Zadanie 4. (Zadanie jest wprowadzeniem do adresowania komórek Excela, tworzenia prostych formuł i wykonywania obliczeń z wykorzystaniem adresów komórek)(*)

Wykorzystując ten sam arkusz:
a) każdą z cyfr umieszczonych w komórkach od A1 do A50 pomnóż przez 3. Wyniki umieść w kolumnie B, w komórkach od B1 do B50.
Wykonanie zadania: Uaktywniamy komórkę B1. W pasku formuły wpisujemy =A1*3, co zatwierdzamy (Enter). W komórce B1 powinien być wynik „3” (bo wartość A1 = 1, stąd A1*3 = 3). Kolejno należy zaznaczyć komórkę B1. W tym celu należy ustawić kursor myszy w prawym dolnym narożniku zaznaczonego obszaru, kliknąć i przeciągnąć do B50. Automatycznie wszystkie liczby z kolumny A są pomnożone przez 3.
b) każdą z liczb z kolumny B pomnoż przez nią samą (spotęguj). Wyniki umieść w kolumnie C w komórkach od C1 do C50.
Wykonanie zadania: Należy uaktywnić komórkę C1, a następnie w pasku formuły wpisać =B1*B1 i zatwierdzić (Enter). Kolejno należy zaznaczyć komórkę C1, a następnie ustawić kursor myszy w prawym dolnym narożniku zaznaczonego obszaru i przeciągnąć do C50. Zawartością komórki np. C12 jest 144, a wartością formuły jest =B12*B12. Za pomocą adresu B12 zostaje sprawdzona zawartość tej komórki ( tu liczba 12) i pomnożona przez samą siebie.
c) dodaj liczby z kolumny B do liczb z kolumny C. Wyniki umieść w kolumnie D
Wykonanie zadania: Należy uaktywnić komórkę D1, a następnie w pasku formuły wpisać =B1+C1 i zatwierdzić (Enter). Dalej jw.

Suma i średnia  Liczby znajdujące się w kolumnie lub w wierszu (koniecznie umieszczone jedna pod drugą) można zsumować, znaleźć dla nich średnią, wartość maksymalną bądź wartosć minimalną. Wynik średniej, sumy, wartosci minimalnej oraz wartości maksymalnej może się znaleźć w dowolnej komórce arkusza kalkulacyjnego. W celu zsumowania (lub znalezienia średniej) liczb występujących obok siebie i znajdujących się w jednym wierszu lub kolumnie należy najpierw zaznaczyć komórkę, w której ma znaleźć się suma lub średnia. Sumę (średnią) można znaleźć na trzy sposoby: a) wykorzystując ikonkę znajdującą się na pasku formatowania; kliknięcie na strzałkę obok niej spowoduje pojawienie się listy rozwijanej, co pozwoli na wstawienie sumy (średniej, licznika, czyli policzenia ilości liczb, maksimum oraz minimum) w zaznaczonej uprzednio komórce. Uwaga! Należy pamiętać, że gdy wybierzemy np sumę i od razu zatwierdzmy przyciskiem Enter to wybrana funkcja zliczy wszystkie liczby znajdujące się nad lub przed zaznaczoną komórką. Gdy celem jest zliczenie tylko części liczb, lub gdy wynik ma być umieszczony w innym miejscu niż pod (lub za) liczbami to w w argumentach funkcji należy podać zakres komórek tzn. adres komórki, która jest pierwsza na liście zliczanych i adres komórki, która jest ostatnią ze zliczanych komórek lub należy zaznaczyć zliczane komórki b) wykorzystując polecenie Wstaw/Funkcja, a następnie wybrać spośród dostępnych funkcji Suma lub Średnia c) wpisać w zaznaczoną komórkę poprawną formułę obliczającą sumę (lub średnią) tj. formułę postaci "=SUMA(zakres)" (lub =ŚREDNIA(zakres)), np. =SUMA(A11:A33), ŚREDNIA(B5:Z5)

Zadanie 5. (Zadanie kształtuje umiejętność obliczania sumy i średniej dla dowolnego zakresu liczb)(*)
a)      Zsumuj wartości umieszczone w komórkach A1 do A50. Wynik podaj w komórce A51,
b)     Zsumuj wartości umieszczone w komórkach A1 do A20. Wynik podaj w komórce A52.
c) sprawdż ile liczb zostalo wpisanych w kolumnie A. Wynik podaj w komórce A53

Zadanie 6. (Zadanie kształtuje umiejętność obliczania sumy i średniej dla dowolnego zakresu liczb)(*)

a)     Oblicz średnią z wartości umieszczonych w komórkach od B1 do B50. Wynik podaj w komórce B51,
b)      Oblicz średnią z wartości umieszczonych w komórkach od B1 do B20. Wynik podaj w komórce E31.

LEKCJA 3/4

Adresowanie względnie, bezwzględne i mieszane Adres komórki to jej numer wiersza i litera alfabetu oznaczająca kolumnę. Adresowanie jest to odwoływanie się do zawartości komórki poprzez jej adres. Adresowanie względne wykorzystuje położenie komórek względem siebie. Np. gdy celem jest dodanie do wartości każdej komórki z kolumny A, wartość komórki z kolumny B, z tego samego wiersza, wystarczy np. w komórce C1 wpisać formułę dla jednego takiego wiersza np. =A1+B1, a następnie przekopiować na następne komórki. Program automatycznie będzie wiedział, że we wszystkich wierszach w kolumnie C należy dodać do wartości komórki z kolumny A wartość komórki z kolumny B znajdujące sie w tym samym wierszu. Adresowanie bezwzględne odwołuje się do konkretnego adresu komórki. Ma to sens, gdy wartość jednej komórki (tej opatrzonej adresem bezwzględnym) odnosi się do wielu danych z innych komórek. Chcąc wykorzystać adresowanie bezwzględne należy postawić znak $ przed numerem wiersza i literą oznaczającą kolumnę Adresowanie mieszane  jest mieszaniną adresowania bezwzględnego i względnego. W tym wypadku znak $ stawiamy tylko przed literą określającą kolumnę lub tylko przed numerem oznaczającym wiersz.

Zadanie 7.(Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania adresowania względnego w prostych obliczeniach, jednocześnie utrwala wiadomości dotyczące obliczania pola i obwodu prostokąta oraz podzielności liczb)(**)

 Otwórz pusty dokument arkusza kalkulacyjnego MS Excel, a następnie wiedząc, że dłuższy bok prostokąta jest liczbą podzielną przez 7 i krótszy jest o 2 mniejszy, wypisz w kolumnie A  i w kolumnie B po dwadzieścia boków o takich własnościach, a następnie w kolumnach C i D oblicz pola i obwody dla 20 takich prostokątów.

Zadanie 8.(Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania adresowania względnego w prostych obliczeniach, jednocześnie utrwala wiadomości dotyczące obliczania cen brutto na podstawie cen netto )(**)

Zapisz plik  W pliku tym znajdują się towary srzedawane w pewnym sklepie oraz ich ceny netto. Zakładamy, że w wszystkie towary są objęte 22 % podatkiem VAT. Napisz w komórce C1 odpowiednią formułę obliczającą cenę brutto (cena brutto = cena netto +22%*cena netto lub cena brutto = 122%*cena netto). Formułę tę można napisać na wiele sposobów. Formułę tę przekopiuj na pozostałe komórki. Cena brutto zostanie automatycznie policzona dla pozostałych towarów.

Zadanie 9.  (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania adresowania bezwzględnego w prostych obliczeniach)(**)

Sprawdż na dowolnej stronie internetowej jaki jest dziś kurs Euro. W tym samym dokumencie, w którym wykonywałeś poprzednie zadanie w komórce F1 skasuj wpis "dzisiejszy kurs Euro" i w jego miejsce wpisz wartość, którą sprawdziłeś w Internecie. Następnie wykorzystując adres komórki, w którą została ta liczba wpisana oraz ceny brutto towarów oblicz ceny towarów w Euro. Użyj w tym celu adresowania bezwzględnego. Założmy, że jutro cena Euro wzrośnie o 7 groszy. Jaka będzie nowa cena Euro? Wprowadź ją w miejsce popredniej ceny (tj. do komorki F1, uprzednio kasując poprzednią cenę Euro).  Co sie zmienio? Wyciągnij wnioski.

Funkcje są gotowymi, często skomplikowanymi formułami, które powstały w celu zastąpienia pracochłonnych wpisów prostymi. Np. średnią z liczb od 1 do 10 można policzyć za pomocą formuły 1+2+..+10=55, a następnie wynik podzielić przez ilość liczb. Zamiast tego można użyć funkcję =ŚREDNIA(zakres), lub =ŚREDNIA(liczba1, liczba2, ...) gdzie zakresem (lub liczbami w nawiasie) stają się określone przez nas liczby. Aby wstawić funkcję należy skorzystać z polecenia Wstaw/Funkcja lub  ikony w menu (jeżeli ta ikona znajduje się w menu), a następnie w lewym oknie wybrać odpowiednią kategorię funkcji, natomiast w prawym szukaną funkcję.

Popularne funkcje LOS() – funkcja generuje jakąś losową liczbę większą lub równą zero i mniejszą od jeden. Jest ona bezparametrowa. Wygenerowana liczba zostaje zmieniona po każdym ponownym przeliczeniu arkusza, np. po zmianie zawartości jakieś komórki. ZAOKR(liczba; liczba_cyfr) – funkcja zaokrągla podaną liczbę do określonej liczby cyfr po przecinku, np. = ZAOKR(3,141592654; 2) zwraca 3,14, a = ZAOKR(3,141592654; 5) zwraca 3,14159. Parametrami tej funkcji są podana liczba oraz ilość cyfr, jakie mają pojawić się po przecinku. ZAOKR.DO.CAŁK(liczba) – funkcja zaokrągla podaną liczbę w dół do liczby całkowitej, np.: =ZAOKR.DO.CAŁK(5,99) zwraca 5. RZYMSKIE(liczba) – zamienia liczbę z postaci arabskiej na rzymską, np. =RZYMSKIE(24) zwraca XXIV

Zadanie 10. (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce)(*)

W  arkuszu trzecim tego samego dokumentu MS Excel, w kolejnych kolumnach wykonaj następujące zadania:
W kolumnie A:  Wykorzystując funkcję =LOS() wygeneruj 30 liczb z zakresu od 0 do1.
W kolumnie B: Pomnóż każdą liczbę z kolumny A przez liczbę 1000.
W kolumnie C: Wykorzystując funkcję =ZAOKR(liczba, liczba_cyfr) zaokrąglij liczby z kolumny B z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.
W kolumnie D: Wykorzystując funkcję =ZAOKR.DO.CAŁK(liczba) zaokrąglij liczby z kolumny C w dół do liczby całkowitej
W kolumnie E: Wyniki z kolumny D zamień z postaci arabskiej na rzymską

Funkcje służące podstawowym obliczeniom matematycznym: MODUL.LICZBY(liczba) – podaje wartość bezwzględną z tej liczby SUMA(liczba1; liczba2;...) – zwraca sumę liczb podanych jako argumenty. ŚREDNIA(liczba1; liczba2;...) – oblicza średnią arytmetyczną podanych liczb. PIERWIASTEK(liczba) – podaje wartość pierwiastka kwadratowego. POTĘGA(liczba; potęga) – zwraca liczbą podniesioną do potęgi. PI() – zwraca wartość liczby z dokładnością 15 miejsc po przecinku

Zadanie 11. (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce. Utrwala wiadomości dotyczące obliczania pól i obwodów kół oraz potęgowania i pierwiastkowania liczb )(**)

Nie przechodząc do nowego arkusza:
W kolumnie F : liczby z kolumny D, potraktuj jako promienie kół. Dla tych promieni, przy użyciu funkcji PI() policz pola
W kolumnie G: liczby z kolumny D, potraktuj jako promienie kół. Dla tych promieni, przy użyciu funkcji PI() policz obwody
W kolumnie H: wykorzystując funkcję POTĘGA policz trzecie potęgi liczb z kolumny D.
W kolumnie I: Wykorzystując funkcję PIERWIASTEK policz pierwiastki z liczb z kolumny D.

Zadanie 12. (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce. Utrwala wiadomości dotyczące obliczania pola i obwodu trójkąta ównobocznego )(**)

Bok trójkąta równoboczego jest liczbą podzielną przez 6. Wypisz 30 różnych boków o takiej własności. Oblicz pola i obwody dla tych trójkątów.

Zadanie 13.(Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce. Utrwala wiadomości dotyczące zastosowania twierdzenia Pitagorasa w trójkącie prostokątnym )(**)

Zapisz plik , na dysku twardym Twojego komputera, a następnie go otwórz. W kolumnie A jest długość krótszej przyprostokątnej a w kolumnie B dłuższej przyprostokątnej trójkąta prostokątnego. Oblicz długość przeciwprostokątnej. Sprawdź, które z tych trójkątów są trójkątami pitagorejskimi (Trójkąt pitagorejski to trójkąt prostokątny, którego wszystkie boki są liczbami naturalnymi) 

Zadanie 14. (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce. Utrwala wiadomości dotyczące potęgowania i pierwiastkowania liczb )(***)

Utwórz arkusz, za pomocą którego będzie można obliczyć potegę o wykładniku wymiernym dowolnego stopnia z podanej liczby. Wykorzystaj następującą własność:

Funkcje logiczne: ORAZ(zdanie pierwsze, zdanie drugie, ...) – funkcja ta oblicza koniunkcję zdań w arkuszu kalkulacyjnym. Koniunkcja zdań jest prawdziwa, wtedy, gdy wszystkie zdania są prawdziwe. LUB (zdanie pierwsze, zdanie drugie, ...) – funkcja ta oblicza alternatywę zdań w arkuszu kalkulacyjnym. Alternatywa zdań jest prawdziwa, wtedy, gdy przynajmniej jedno ze zdań jest prawdziwe. NIE (zdanie) – funkcja neguje dane zdanie, zdanie prawdziwe staje się fałszywym i odwrotnie. PRAWDA (zdanie) FAŁSZ (zdanie). Funkcja ta sprawdzi prawdziwość zdań 3>9 lub 3=7, lecz nie sprawdzi prawdziwości zdań typu Francja leży obok Belgii lub Liczb podzielnych przez dwa jest nieskończenie wiele, ponieważ nie są to zdania sprecyzowane według matematycznego języka.

Zadanie 15. (Zadanie kształtuje umiejętność wykorzystania powyższych funkcji w praktyce. Utrwala wiadomości dotyczące sprawdzania prawdziwości lub fałszywości zdań logicznych )(**)
Wykorzystując powyższe funkcje logiczne sprawdź wartość logiczną zadania:
a) 5>6 i 7>0
b) 8>3 lub 3>1
c) 3>4 i nieprawda, że 5>2
d) nieprawda, że 1>0 lub 3>1

Funkcję dotyczące daty i czasu: DZIŚ() – zwraca dzisiejsza datę. TERAZ() – zwraca dzisiejszą datę i godzinę .

Zadanie 16. (*)

Wygeneruj dzisiejszą datę i godzinę.

LEKCJA 5/6

Tworzenie wykresów

Wykres jest obrazowym przedstawieniem danych (wyników). Ułatwia orientację w wynikach (matematycznych, statystycznych), umożliwia odbiorcy szybsze ich zapamiętanie, porównanie oraz analizę.

Aby wstawić wykres, należy najpierw zaznaczyć obszar z danymi, które mają być przedstawione na wykresie. Kolejno należy skorzystać z polecenia Wstaw/Wykres lub ikony w menu

Zanim wykonasz zadania dotyczące tworzenia wykresów, kliknij na poniższą ikonkę , a następnie zapisz na dysku twardym Twojego komputera plik

Zadanie17. (Zadanie kształtuje umiejętność wykonywania wykresów na podstawie konkretnych danych oraz dobierania właściwego wykresu do określonych danych)(*)

Otwórz zapisany plik. W arkuszu zad17 znajduje się ilość studentów uczelni państwowych i prywatnych w poszczególnych latach. Wykonaj wykres, który obrazowałby ilość studentów w Polsce w latach 1998 - 2004 i porównywałby liczbę studentów studiujących na uczelni państwowej i prywatnej w każdym roku kalendarzowym.

Zadanie 18. (Zadanie kształtuje umiejętność wykonywania wykresów na podstawie określonych danych oraz dobierania właściwego wykresu do określonych danych)(*)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad18. W komórkach zostały wpisane dane określające, jaki system operacyjny stosują użytkownicy komputerów. Dane są wyrażone w procentach, w taki sposób, że znany jest odsetek użytkowników używający dany system operacyjny, w stosunku do wszystkich użytkowników komputerów. Przy czym założono, że każdy spośród użytkowników deklaruje używalność tylko jednego systemu operacyjnego. Wykonaj wykres, który odzwierciedlałby ilość użytkowników określonego systemu operacyjnego w stosunku do wszystkich użytkowników komputerów. Zanim zaczniesz wykonywać zadanie zaznacz określony obszar danych oraz uważnie zastanów się, jaki typ wykresu zastosujesz i dlaczego?

Zadanie 19. (Zadanie kształtuje umiejętność wykonywania wykresów na podstawie konkretnych danych oraz dobierania właściwego wykresu do określonych danych)(**)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad19. W komórkach zostały wpisane dane określające jaka część (procent) wszystkich osób z danej grupy wiekowej korzysta z Internetu. Tu dane również zostały wyrażone w procentach, lecz procent użytkowników korzystających z sieci komputerowej jest wyrażony nie w stosunku do wszystkich użytkowników Internetu, lecz w stosunku do wszystkich osób z danej grupy wiekowej. Wykonaj wykres ilustrujący ilość osób używających Internet w określonych grupach wiekowych. Czy tutaj użyjesz ten sam typ wykresu co w poprzednim zadaniu?

Zadanie 20. (Zadanie kształtuje umiejętność wykonywania wykresów na podstawie konkretnych danych oraz dobierania właściwego wykresu do określonych danych)(**)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad20. W komórkach zostały przedstawione podstawowe dane związane z województwami Polski. Wykonaj wykres, który ilustrowałby gęstość zaludnienia w poszczególnych województwach.

Zadanie 21. (Zadanie kształtuje umiejętność wykonywania wykresów na podstawie konkretnych danych oraz dobierania właściwego wykresu do określonych danych)(**)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad21. W komórkach zostały przedstawione oceny uczniów liceum z poszczególnych przedmiotów. Oblicz średnią każdego ucznia, a następnie przedstaw wykres, który ilustrowałby te średnie.

Zadanie 22. (Zadanie utrwala wiadomości dotyczące rysowania funkcji liniowej i kwadratowej, kształtuje umiejętność poprawnego wpisania (argumentów x) i obliczenia (wartości y) zakresu danych, na podstawie których będzie utworzony wykres)(**lub ***)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad22. Utwórz wykres funkcji liniowej y = ax+b dla podanych a i b, tzn. dla np. a = 2 i b = 5, należy stworzyć wykres y = 2x+5. Uwaga: Przed utworzeniem takiego wykresu funkcji liniowej należy w komórkach określić jakiś zakres danych, a to oznacza dokładnie to samo, co wykonywanie na lekcji matematyki tabelki z argumentami x oraz z obliczonymi dla tych argumentów wartościami y. Jako argumenty ustal zbiór liczb całkowitych z zakresu od –10 do 10.

Wersja trudniejsza:

W arkuszu kalkulacyjnym MS Excel (arkusz zad22) stwórz wykres funkcji kwadratowej y = ax2+bx+c dla podanych a, b i c, tzn. np. dla a = 2, b = 5 i c = –3 należy stworzyć wykres y = 2x2 + 5x – 3. Jako argumenty ustal zbiór liczb całkowitych z zakresu od –10 do 10.

Zadanie 23. (Zadanie utrwala wiadomości dotyczące obliczania miejsca zerowego funkcji liniowej lub kwadratowej, kształtuje umiejętność właściwego wpisania w komórki wpółczynników a i b lub a, b i c oraz wpisania odpowiedniej formuły obliczającej miejsca zerowe dla wszytkich wpisanych funkcji na podstawie wpisanych współczyników). (***)

W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, uaktywnij arkusz zad23. W arkuszu kalkulacyjnym MS Excel utwórz formułę, na podstawie której będzie można obliczać miejsca zerowe dowolnej funkcji liniowej y = ax +b dla podanych a i b. Oblicz miejsca zerowe następujących funkcji:

y = 2x–5, y = – 0,5x – 3, y = 1/3x – 1, y = – 4x + 3, y = 3x + 8.

Wersja trudniejsza:

W arkuszu kalkulacyjnym MS Excel (arkusz zad23) utwórz formułę, na podstawie której będzie można obliczać miejsca zerowe dowolnej funkcji kwadratowej = ax2 + bx + c dla podanych a, b i c. Oblicz miejsca zerowe następujących funkcji:

y=3x2 + 4x + 1, y=5x2 – 6x + 1, y= 5x2 + 2x – 7, y= –x2 + 3x – 2, y= –7x2 + 5x – 3

Filtrowanie danych.

Filtr jest poleceniem umożliwiającym wyodrębnienie spośród wielu danych tylko tych, które spełniają określone kryteria.

Aby użyć filtru należy uaktywnić dowolną niepustą komórkę, następnie wybrać polecenie Dane/Filtr/Autofiltr

Zanim wykonasz zadania dotyczące filtrowania danych, kliknij na poniższą ikonkę, a następnie zapisz na dysku twardym plik

Zadanie 24. (Zadanie kształtuje umiejętność sprawnego wyodrębniania żądanych danych poprzez użycie filtrów)(*lub**)

W arkuszach zad24a, zad24b, zad24c, znajdują się oceny semestralne uczniów pewnej klasy. Wykorzystując filtry znajdź:

a) w arkuszu zad24a oceny uczniów, którzy otrzymali na semestr ocenę dobrą z języka niemieckiego,

b) w arkuszu zad24b uczniów, którzy otrzymali na semestr ocenę lepszą niż niedostateczny, lecz gorszą niż bardzo dobry z chemii,

c) w arkuszu zad24c samych chłopców

Zadanie 25. (Zadanie kształtuje umiejętność sprawnego wyodrębniania żądanych danych poprzez użycie filtrów)(*lub**)

W arkuszach zad25a, zad25b, zad25c, zad25d, zad25e znajduje się lista prawie wszystkich polskich uczelni państwowych i prywatnych, wraz z nazwami wydziałów, jakie są na poszczególnych uczelniach i kierunków na poszczególnych wydziałach. Wykorzystująć filtry znajdź:

a) w arkuszu zad25a uczelnie na których można studiować kierunek weterynaria,

b) w arkuszu zad25b wszystkie uczelnie w Poznaniu, na których można studiować kierunek zarządzanie i marketing,

c) w arkuszu zad25c wszystkie uczelnie znajdujące się w miejscowości na literę „G” i które uzyskały ocenę pozytywną PKA,

d) w arkuszu zad25d wszystkie uczelnie, na których można studiować pedagogikę (uwaga: należy znaleźć wszystkie specjalności dla kierunku pedagogika: opiekuńczą, specjalną, społeczną i bez specjalności),

e) w arkuszu zad25e wszystkie uczelnie, które mają jakieś filie lub ośrodki zamiejscowe.

LEKCJA 7/8

Przydatna funkcja JEŻELI(test_logiczny; wartość_jeżeli_prawda; wartość_jeżeli_fałsz) - jest funkcją zwracającą dwie wartości. To jaką wartość zwróci (prawdziwą lub fałszywą), uzależnione jest od tego, czy warunek zawarty w teście logicznym, jest prawdziwy, czy też nie. Test logiczny musi się składać z operatorów obliczeń porównawczych, tj. z operatorów: „=”, „>”, „<”, „>=”, „<=”, „<>”(różne), np. D5=E5, A10>35, c8=„dług” Zwracane wartości mogą być: a) słowami; np. formuła  =jeżeli(d5>10; „tak”; „nie”) zwraca  do aktywnej komórki „tak”, jeśli liczba w komórce o adresie d5 jest większa od 10; w przeciwnym wypadku (tj. jeśli liczba z komórki d5 jest mniejsza lub równa 10) zwraca do aktywnej komórki „nie”. b) liczbami; c) wynikami obliczeń; np. formuła = jeżeli(e4=„artykuł”; c - 20%*c4;c4) oblicza i wstawia do aktywnej komórki wartość (np. cenę) z komórki c4 obniżoną o 20%, gdy w komórce o adresie e4 jest wpisane słowo „artykuł”, w przeciwnym wypadku (tj. gdy w komórce e4 nie jest wpisane „artykuł” ) nie oblicza nic, tylko przepisuje do aktywnej komórki wartość, która była wpisana do c4.  Funkcję tę można wpisać do arkusza kalkulacyjnego na dwa sposoby: a) ręcznie - według wzora powyżej, należy jednak pamiętać o tym, że jest ona trój-parametrowa, a każdy parametr jest oddzielony średnikiem); b) przy użyciu polecenia Wstaw/Funkcja, a następnie wybierając kategorię Funkcje logiczne i typ funkcji jeżeli.

Zanim wykonasz poniższe zadania pobierz następujący plik , a następnie zapisz go na dysku twardym Twojego komputera.

Zadanie 26. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji jeżeli w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jej działania)(**)

W arkuszu zad26 znajduje lista studentów oraz punkty uzyskane za pewien egzamin. Egzamin uważa się za zdany w przypadku, gdy student uzyskał więcej niż 25 punktów. W przeciwnym wypadku egzamin jest nie zdany. Wykorzystując funkcję „jeżeli” wypisz w pierwszej wolnej kolumnie słowa „zdany” lub „nie zdany” w zależności od tego, czy student osiągnął wymaganą na zaliczenie ilość punktów czy też nie. 
 Zadanie 27. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji jeżeli w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jej działania) (**)
W arkuszu zad27 znajduje się lista artykułów oraz usług. Obok są wpisane ich ceny netto. Wiedząc, że podatek od towarów wynosi 22%, natomiast od usług 7%, oblicz cenę brutto, na postawie podanej ceny netto dla wszystkich towarów i usług. Wykorzystaj w tym celu funkcję „jeżeli”.

Formatowanie warunkowe - jest to automatyczne nadawanie jakiegoś formatu (np. koloru czcionki, koloru wypełnienia komórki itp.) komórkom, w których spełniony jest określony warunek. Ma to na celu poprawienie czytelności tabeli.  Przykładowo formatowanie warunkowe można zastosować w formule  =jeżeli(d5>10; „tak”; „nie”), kolorując słowa „tak” pewnym kolorem, natomiast słowa„nie” innym kolorem. Efektem będzie szybsze wizualne oszacowanie, ile jest wyników określonych jako „tak”, a ile jako „nie” . Aby zastosować Formatowanie warunkowe należy najpierw zaznaczyć grupę komórek, które mają być objęte tym formatowaniem, a następnie użyć polecenia Format/Formatowanie warunkowe

Zadanie 28. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania formatowania warunkowego w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jego działania)(**)
Wróć do arkusza zad26. Wykorzystując formatowanie warunkowe
a) zaznacz słowa „zdał” na niebiesko, natomiast „nie zdał” na żółto
b) zaznacz liczbę punktów wyższą niż 25 na zielono, a niższą lub równą 25 na czerwono.

 Zadanie 29. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania formatowania warunkowego w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jego działania)(**)
Wróć do arkusza zad27. Wykorzystując formatowanie warunkowe zaznacz ceny brutto od 0 ( włącznie) do 101 złotych na niebiesko, od 101 (włącznie) złotych do 1001 złotych na zielono i od 1001 ( włącznie) złotych na czerwono.

Przydatne funkcje: Funkcja LICZ.JEŻELI(zakres;kryteria) - zlicza komórki w odrębie zaznaczonego zakresu, które spełniają określone warunki.  Zakres oznacza zakres komórek, objętych zliczaniem. Zakres składa się z komórki rozpoczynającej zliczanie, dwukropka i kończącej zliczanie, np. e4:e15 (oznacza, że zostaną zliczone wszystkie komórki, spełniające dane kryterium od e4 do e15) Kryteria  mogą się składać z: a) liczb, np. „45” (wówczas funkcja zliczy wszystkie komórki, których wartość jest równa 45) b) słów, np. „dług” (wówczas funkcja zliczy wszystkie komórki, w których wpisane jest słowo dług) c) odwołania do adresu komórki, np. „3H” Dodatkowo obok  liczb, słów, i odwołań do adresu komórki, która ma wartość liczbową, kryteria mogą się składać z operatorów obliczeń porównawczych, tj. z operatorów: „=”, „>”, „<”, „>=”, „<=”, „<>”(różne), np. „>45” (wówczas zlicza wszystkie komórki, których wartość jest większa od 45) lub „>F6” (wówczas zlicza wszystkie komórki, których wartość liczbowa jest większa od wartości znajdującej się w komórce F6).  Funkcja SUMA.JEŻELI(zakres;kryteria) - sumuje pewne wartości w komórkach w odrębie zaznaczonego zakresu; warunkiem sumowania tych wartości spełnienie określonego kryterium. Zakres - patrz funkcja „licz.jeżeli” Kryteria  mogą sie składać: a) liczb b) odwołań do adresu komórki, w której wartość musi być liczbowa. Podobnie jak w funkcji „licz.jeżeli” i w tej funkcji obok liczb i odwołań do adresu komórek, kryteria mogą zawierać operatory obliczeń porównawczych. Funkcje te można wstawić do arkusza kalkulacyjnego na dwa sposoby: a) wpisać ręcznie - według wzora powyżej, b) przy użyciu polecenia Wstaw/Funkcja, a następnie wybierając kategorię: - Funkcje statystyczne i typ funkcji licz.jeżeli, - Funkcje matematyczne i typ funkcji suma.jeżeli

Zadanie 30. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji licz.jeżeli w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jej dzialania)(**)
Wróć do arkusza zad26. Wykorzystując funkcję „licz.jeżeli” policz, ile osób nie zdało egzaminu.

Zadanie 31. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji licz.jeżeli w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu jej dzialania)(**)
Wróć do arkusza zad27. Następnie
a) wykorzystując funkcję „licz.jeżeli” policz, ile cen brutto jest wyższych niż 100 złotych,
b) wykorzystując funkcję „suma.jeżeli” policz, jaka jest wartość wszystkich towarów, których cena brutto jest wyższa niż 1000 złotych.

O zagnieżdżaniu funkcji lub i oraz w funkcji jeżeli.  Czasem bywa sytuacja, że test logiczny musi się składać z dwóch warunków. Kiedy warunki te muszą być spełnione jednocześnie - wówczas test logiczny będzie się składał z funkcji oraz, a kiedy musi być spełniony przynajmniej jeden z nich - to test logiczny będzie się składał z funkcji lub. Przykład: Załóżmy, że w kolumnie A mamy nazwiska uczniów, w kolumnie B ich średnie ocen na koniec roku, a w kolumnie C oceny z zachowania. Zadaniem jest wypisanie tego, czy uczeń kończy szkołę z wynikiem pozytywnym, czy z wynikiem wyróżniającym. Aby mógł skończyć z wynikiem wyróżniającym musi uzyskać zachowanie wzorowe i średnią 4,75. Wówczas funkcję „jeżeli” z zagnieżdżoną wewnątrz funkcją „oraz” można utworzyć w następujący sposób: =jeżeli(oraz(B2>4,75;C2=„wzorowe”);„wyróżniający”;„pozytywny”)

Zadanie 32. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji „jeżeli” i „oraz” w zadaniach, pomaga w zrozumieniu sposobu ich działania)(***).
W arkuszu zad32 znajduje się lista studentów, ich odległość w kilometrach od domu rodzinnego na uczelnię oraz dochód na osobę w rodzinie. Studentowi zostanie przydzielone miejsce domu studenckim wtedy, gdy
a) zostaną spełnione dwa warunki:
- odległość domu rodzinnego studenta od uczelni będzie większa niż 100 km
- dochód na osobę w rodzinie wynosi mniej niż 550 złotych brutto.
W kolumnie E obok wszystkich nazwisk studentów zapisz „tak” - w przypadku gdy miejsce zostanie przedzielone lub „nie” gdy nie zostanie przydzielone
b) zostanie spełniony przynajmniej jeden z warunków:
 - odległość domu rodzinnego studenta od uczelni będzie większa niż 200 km
- dochód na osobę w rodzinie wynosi mniej niż 250 złotych brutto.
W kolumnie F obok wszystkich nazwisk studentów zapisz „tak” - w przypadku gdy miejsce zostanie przedzielone lub „nie” gdy nie zostanie przydzielone 

Dla ambitnych. Trochę o funkcji „jeżeli” i o jej zagnieżdżaniu Funkcję jeżeli można zagnieżdżać. Zagnieżdżanie stosuje się wtedy, gdy wartości zwracanych jest więcej niż 2. Można nawet zagnieżdzić 7 funkcji. Funkcję zagnieżdżoną umieszcza się w miejscu, gdzie wpisuje się „wartość_jeżeli_fałsz”. Przykład: Założmy, że w kolumnie A wypisane są nazwy towarów, w kolumnie B towary są oznaczone trzema rodzajami opisów: artykuł, komplet, zestaw, natomiast w kolumnie C są ich ceny. Cena artykułu ma być obniżona o 10%, cena kompletu o 20%, a cena zestawu o 30%. Wówczas funkcja jeżeli może wyglądać następująco: =JEŻELI(B2=„artykuł”;C2-10%*C2; JEŻELI(B2=„komplet”; C2 - 20%*C2; C2-30%*C2))

Zadanie 33. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji zagnieżdżonych, doskonali abstrakcyjne myślenie ucznia, pomaga w zrozumieniu zasad działania funkcji zagnieżdżonych)(****)
 W arkuszu zad33 znajduje się lista studentów, którzy otrzymali pewną ilość punktów za egzamin. Uczniowie, którzy otrzymali mniej niż 26 punktów otrzymali ocenę negatywną. Uczniowie, którzy otrzymali ilość punktów od 26 do 45 otrzymali ocenę pozytywną, reszta (osoby z ilością punktów powyżej 46 ) otrzymali ocenę wyróżniającą. Wykorzystując funkcję „jeżeli” i jej zagnieżdżenie wypisz studentom oceny: negatywna, pozytywna i wyróżniająca.

Zadanie 34. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji zagnieżdżonych, doskonali abstrakcyjne myślenie ucznia, pomaga w zrozumieniu zasad działania funkcji zagnieżdżonych)(****)
W arkuszu zad34 znajduje się lista artykułów spożywczych, a obok rodzaj podatku brutto: A, B lub D, gdzie litera A oznacza podatek 22 %, litera B podatek 7%, natomiast D podatek 3%. Wykorzystując  funkcję „jeżeli” i jej zagnieżdżenie oraz podane ceny netto, oblicz ceny brutto uwzględniając 3 rodzaje podatku.

Dla ambitnych. O zagnieżdżaniu funkcji „jeżeli” oraz innych funkcji w funkcji „jeżeli” W głównej i zagnieżdżonej funkcji jeżeli mogą znaleźć się inne funkcje, między innymi wspomniane wcześniej funkcje „lub” i „oraz”.

Zadanie 35. (Zadanie kształtuje umiejętność praktycznego wykorzystania funkcji zagnieżdżonych, doskonali abstrakcyjne myślenie ucznia, pomaga w zrozumieniu zasad działania funkcji zagnieżdżonych)(****)
W arkuszu zad35 dane są towary oraz ich kategorie. Towar należący do kategorii: słodycze lub alkohole należy opodatkować 22% podatkiem, towar należący do kategorii mięso lub ryby należy opodatkować 3% podatkiem, natomiast pozostały towar - oznaczony jako inne - należy opodatkować 7% podatkiem. Korzystając z powyższych informacji oblicz podatek brutto dla wszystkich towarów.

LEKCJA 9/10

Zadanie 1

Pobierz plik. Wewnątrz są usługi, spis potraw i napojów oraz ceny, jakie pewna firma oferuje klientom planującym zamówić usługi weselne na 100 osób. Te dane nie są jednak policzone do końca. Oblicz ceny brutto (uwzględnij dwa rodzaje podatku 7% i 22%). Oblicz całkowitą wartość każdej potrawy wymnażając wartość jednej sztuki przez ilość osób. Zsumuj koszt każdego rodzaju potraw, zsumuj całkowitą wartość. Podziel ilość potraw przez ilość osób, aby uzyskać koszt, jaki płaci się za jedną osobę. Sprawdź, jaki jest dzisiejszy kurs Euro na dowolnej stronie internetowej. Liczbę tę wpisz w komórkę H6. Następnie oblicz, jakie są wartości poszczególnych towarów w cenie Euro.

Powtórzenie:

Zad1. (tylko ZSZ)
Otwórz pusty dokument arkusza kalkulacyjnego MS Excel. Następnie:
a) wypełnij dowolnym kolorem komórkę H4,
b) obramuj dowolnym kolorem komórkę G3,
c) wpisz swoje imię i nazwisko w komórce D7 w taki sposób, aby nazwisko znalazło się pod imieniem,
d) scal komórki od E10 do E20,
e) w scalonych komórkach wpisz słowo "informatyka". Słowo to obróć o 90 stopni oraz wyśrodkuj względem pionu oraz względem poziomu.

Zad2.
W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, przejdź do nowej zakładki. Następnie
a) w komórkach od C5 do C35 wypisz liczby podzielne przez 7.
b) w kolumnie obok (tzn. w komórkach od D5 do D25) każdą z liczb z kolumny D pomnóż przez 3.
c) w kolumnie obok (tzn. w komórkach od E5 do E25) każdą z tych liczb podnieść do trzeciej potęgi (inaczej pomnoż przez siebie samą 3 - krotnie) 
d) każdą z liczb z kolumny E zamień na rzymską

Zad3.
 W tym samym dokumencie arkusza kalkulacyjnego MS Excel, przejdź do nowej zakładki. Następnie:
a) w komórkach od B7do B17 wygeneruj 10 losowych liczb z przedziału od 0 do 1,
b) każdą z tych liczb pomnóż przez 1000 - wyniki umieść obok, tzn. w kolumnie C
c) każdą z liczb z kolumny C zaokrąglij z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
d) każdą z liczb z kolumny D spierwiastkuj
 
Zad4.
Wykonaj zadanie 20.

Zad5.
Wykonaj zadanie znajdujące się na dysku wspólnym

Zad6
Zapisz na dysku plik  . W arkuszu zadanie 6a są nazwiska studentów i ich punkty za egzamin. Uczeń otrzymał ocenę pozytywną, gdy miał więcej niż 25 punków i negatywną, gdy miał mniej niż 25 punktów. Zapisz w kolumnie E słowa "pozytywna" lub " negatywna" w zależności od oceny.

Zad7

W arkuszu zadanie 7 są nazwiska studetów i średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie każdego z nich. Uczeń otrzymuje miejsce w domu studenckim, gdy średni miesięczny dochód wynosi mniej niż 500 złotych. Zapisz w kolumnie E słowa "przydzielone" (chodzi o przydzielone miejsce w akademiku) lub "nie przydzielone" w zależności od średniego miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie.