Justyna Kiryczuk

Społeczne skutki PRL-u po transformacji ustrojowej

Czasy PRL-u to bardzo ważny okres w historii Polski. To czas gojenia ran po II wojnie światowej, tworzenia nowej, wolnej Polski. W pełni wolnym nasz kraj stał się dopiero po 1989 roku jednak proces ten w umysłach Polaków zaczął się znacznie wcześniej. Są to również czasy, w których nasze społeczeństwo nabyło wiele negatywnych cech, które skutkują i są widoczne do dzisiaj.

Jedną z takich cech jest pijaństwo. W tamtych czasach nasze państwo czerpało duże zyski z produkcji alkoholu. Korzystne więc było aby obywatele kupowali go jak najwięcej. W związku z tym zachęcano Polaków do jego spożywania m. in. poprzez kartki na alkohol, które należały się każdemu. A skoro się należało to trzeba było wykorzystać. Głoszono hasła mówiące, że jedno piwo dziennie jest nawet wskazane, ponieważ wspomaga pracę umysłu, zwiększa wydajność pracy pracownika. W zasadzie za spożywanie alkoholu w pracy nie było żadnych konsekwencji. Wystarczyło się po prostu schować tak, żeby nikt nie widział. Polacy pili, ponieważ alkoholu było pod dostatkiem. Był to jedyny towar, którego w sklepach nie brakowało. Dodatkowo rozwinęła się wtedy szara strefa produkcji alkoholu- tzw. pędzenie bimbru. W wielu domach zwyczaj produkcji alkoholu na własną rękę w domu jest nadal podtrzymywany, mimo iż jest to nielegalna działalność. Alkohol był dla ludzi swego rodzaju ucieczką od tych podłych czasów, w których wszystko było na kartki, a religijność i chodzenie do kościoła były potępiane i utrudniane. Wielu ludzi, którzy w tamtych czasach popadli w alkoholizm, do dzisiaj jeszcze się z tym boryka. Ale jest to skutek nie tylko dla nich-ich dzieci obserwując pijaństwo swoich rodziców niejako przejęło ten wzorzec. Alkoholizm jest w dzisiejszych czasach powszechnym problemem a zawdzięczamy go polityce alkoholowej czasów PRL.

Drugim skutkiem tych czasów, który obserwujemy teraz jest cały czas funkcjonująca w umysłach Polaków potrzeba dawania łapówek. W czasach PRL-u bez łapówki nie można było praktycznie nic załatwić-lekarz nie chciał leczyć, urzędnik nie chciał pisma podpisać itd. Stało się to wtedy swego rodzaju normą, że chcąc coś załatwić trzeba było wziąć ze sobą kopertę albo flaszkę. Ewentualnie można było wyświadczyć przysługę za przysługę, co również było swego rodzaju łapówką. Źle widziany był ktoś, kto chciał coś dostać za darmo. Do dzisiaj możemy obserwować ludzi, którzy idąc do lekarza przynoszą mu koniak, albo coś innego, w zależności od preferencji. Wprawdzie teraz proceder ten jest surowo karany jednak ludzie nadal go stosują i pewnie nie prędko pozbędą się tych nawyków. Wychodzą bowiem z założenia, że większą pewność załatwienia jakiejś sprawy mamy wtedy, gdy nie idziemy z pustymi rękami. Urzędnicy do tej pory patrzą nieco przychylniej na petenta, który da im coś w zamian za czas, który mu poświęcą.

Kolejna kwestia to lenistwo Polaków w pracy. W czasach PRL-u funkcjonowała zasada: ,,czy się stoi, czy się leży, to pensyjka się należy”. Każdy miał obowiązek pracować i państwo zapewniało miejsca pracy obywatelom. Nie istniał wtedy problem bezrobocia. Polak wiedział, że nie może tak po prostu zostać bez pracy, bo władza mu na to nie pozwoli, w związku z tym nie musiał się tak bardzo starać, aby tą pracę utrzymać. Mógł sobie pozwolić na niedokładne wykonywanie swoich obowiązków. Liczyła się wtedy ilość a nie jakość. Ważne było tylko, żeby wyrobił normę, a to, czy pracował cały dzień, czy może zrobił to szybko a później się ,,obijał”, mnie miało dużego znaczenia. Poza tym ludzie bardzo często wykonywali pracę, której nie lubili, która nie dawała im satysfakcji ani szansy rozwoju. W związku z tym nie mieli motywacji, żeby przykładać się do swoich obowiązków. Każdy kombinował jak tylko mógł, byleby tylko nie robić więcej niż potrzeba. Każdy zastanawiał się, ,,co zrobić, żeby zarobić i się nie narobić”. W dzisiejszych czasach nadal możemy zaobserwować skłonność naszych obywateli do takiego właśnie wymigiwania się od swoich obowiązków, każdy woli przerzucać swoją pracę na kogoś innego. Wielu Polaków nie ma ambicji, bo nie wierzą, że skończyły czasy, kiedy robiło się to, co się musiało a nie to, co się chciało, nie wierzą w szanse rozwoju i dlatego tak właśnie jest.

Ostatnią kwestią, którą chciałabym poruszyć jest obserwowany dzisiaj negatywny stosunek, a wręcz nienawiść do policji. W tamtych czasach funkcjonowała Milicja Obywatelska. Jej oficjalnym zadaniem była ochrona bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego. To, z czym kojarzyła się wszystkim to tłumienie manifestacji i walka z opozycją. A ludzie przecież w tych manifestacjach walczyli o wolną Polskę, dążyli do poprawy traktowania obywateli, o lepsze życie dla siebie i swoich dzieci. Według wielu Polaków byli to po prostu zdrajcy narodu, którzy nie chcą dopuścić do zmian na lepsze. Ludzie nie tylko nie ufali milicji, ale wręcz się jej bali. Funkcjonariusz MO musiał bowiem być przede wszystkim skuteczny, a jeżeli to wymagało brutalnego traktowania manifestantów, to tak właśnie mieli z nimi postępować. To była ich prac. Taka niechęć do mundurowych pozostała do dzisiaj. Policjant traktowany jest jak intruz, który przyszedł znaleźć na nas jakiś haczyk i wsadzić nas do więzienia. Nie ma co się łudzić, taki sposób myślenia szybko się nie zmieni. Nie prędko ludzie zaufają funkcjonariuszom w mundurach.

Jak widzimy jest wiele negatywnych skutków mających korzenie w trudnych czasach PRL-u i obserwowanych dzisiaj w społeczeństwie. Wymienione przeze mnie pijaństwo, łapówkarstwo, lenistwo i niechęć do policji to jedynie niewielka część spośród wielu, które można dostrzec. Te cztery jednak wydały mi się najważniejsze i najbardziej wyraźnie zarysowane. Myślę, że czasy PRL-u jeszcze długo będziemy odczuwać w każdej dziedzinie naszego życia, bo w zasadzie we wszystkim odcisnęły swoje piętno, a najwyraźniej zaznaczyły się w sercach Polaków, którzy w tamtych czasach żyli.