Surowce roślinne stosowane w mieszankach o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym.

Wpływ przez GABA na wyciszanie naszego organizmu.

Kozłek lekarski-Valerianae rad.-Valeriana officinalis-Valerianaceae – kozłkowate – SKŁAD:

• 0,1-2% olejku eterycznego – warunkuje działanie (przechowywanie w niskich temperaturach; zbytnie rozdrobnienie – utrata olejku)

monoterpeny: pineny, kamfen, limonen, octan i izowalerianian bornylu

seskwiterpeny: kwas walerenowy, acetoksywalerenowy, hydroksywalerenowy (prawdopodobnie one warunkują działania, standaryzacja na kwas walerenowy)

• 0,5-2% mieszaniny lipofilowych triestrowych irydoidów – walepotriany (najwięcej jesienią) – łatwo ulegają rozłożeniu np. podczas suszenia

waltrat, acetowaltrat, dihydroksywaltrat występujące w różnych połączeniach estrowych – łącznie 12 związków

• alkaloidy – aktynidyna, walerianina, izooksyskytantyna, chatynina

• związki flawonoidowe – pochodne apigeniny – gigantem receptorów benzodiazepinowych

hesperydyna wspomagająco

MECHANIZM :zwiększa ilość GABA w szczelinie synaptycznej – wyciszenie organizmu, hamuje wychwyt zwrotny GABA, zwiększa uwalnianie GABA.

DZIAŁANIE: uspokajające (oddziaływanie na receptor benzodiazepinowy – mogą nasilać działanie tych preparatów; przeciwlękowe; delikatne nasenne (korzystne połączenie waleriany z chmielem lub dziurawcem).

OBJAWY UBOCZNE:

• bóle głowy, żołądka, uczucie zmęczenia, duszność, obniżenie temperatury ciała, alergia, spowolnienie pracy serca

• obniżenie refleksu! (głównie w połączeniu z propranololem)

• można się uzależnić od korzenia kozłka ?

• dłuższe stosowanie – surowiec należy stopniowo ograniczać , może wystąpić zespół odstawienia (abstynencyjny)

• nie stosować u dzieci <12 roku życia i u kobiet w ciąży !

Interakcje:

• nasilenie senności wywołanej:

benzodiazepinami: lorazepam, diazepam

barbituranami: fenobarbital

narkotykami: kodeina

alkoholem i antydepresantami

• + propranolol – działanie uspokajające, obniżenie refleksu!

• + fluoksetyna / alkohol – przypadki roztrzęsienia, niepokój i samookaleczenia

• + dziurawiec + kava kava – nudności, osłabienie mięśni, przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia krwi

Męczennica cielista-Passiflorae herba-Passiflora incarnata-Passifloraceae-męczennicowate - SKŁAD:

• flawonoidy ~2,5% głównie witeksyna (działanie na mięsień sercowy – układ krążenia)

• kumaryny – umbeliferon

• alkaloidy indolowi – harman, harmina, harmalina (nasilają działanie MAO)

• maltol – 0,05% pochodna γ-pironu (prawdopodobnie warunkuje działanie)

W mieszankach o działaniu: uspokajającym, nasercowym, ułatwiającym zasypianie.

Działania uboczne: przyspieszenie akcji serca, nudności, wymioty, senność, wyciszenie, ograniczenie refleksu, zwiększenie ryzyka uszkodzenia wątroby + kava kava, alergie.

Ostrożnie podawać dzieciom <12 roku życia i kobietom w ciąży

Interakcje:

• alkaloidy harmanowe – nasilenie działania inhibitorów MAO (działanie synergistyczne)

• nasilenie działania leków uspokajających

• +aspiryna, heparyna, clopidogrel (PLAVIX), naproxen, ibuprofen – zwiekszone ryzyko krwawień, zwłaszcza przy dłuższy stosowaniu

Chmiel zwyczajny - Lupulinum–Humulus lupulus – Cannabinaceae – kanabinoidowe - Surowiec olejkowo-gorzki – wpływ na układ pokarmowy, lepsze trawienie.

Surowiec: szyszki (owocostany); gruczoły chmielu (lupulina – Granudulae lupuli).

SKŁAD:

• olejek 1-3%: monoterpeny ( myrcen); seskwiterpeny (farnezen, humulen, kariofylen);

izomaślan -2-metylbutylu, metylononyloketon, 2-tridenkanon I inne w sumie ponad 100 składników;

• żywica do 80%: kwasy α i β goryczkowe (humulon, lupulon, kolupulon, metylbutenol);

• flawonoidy – fito estrogeny.

Standaryzacja na:

• związki gorzkie

• flawonoidy

Działanie:

• uspokajające

metylbutenol – autooksydacja składników żywicy (po 2 latach 0,04% tego związku)

• hipotensyjne – działanie na układ krążenia

Działania niepożądane:

suchy kaszel, problemy z oddychaniem, chroniczny bronchit, zapalenie oskrzeli, duszność, depresyjnie na OUN, ograniczenie refleksu – ostrożnie przy obsłudze maszyn, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, hipertermia, obniżenie poziomu cukru we krwi, zwiększa impotencję

Interakcje:

• potęgują działanie benzodiazepiny, barbiturany, narkotyki, antydepresanty, alkohol

• może obniżać poziom cukru u osób zdrowych a podwyższać u cukrzyków (leki przeciwcukrzycowe w tym insulina

Melisa lekarska-Melissae folium – Melissa officinalis – Lamiaceae – wargowe:

Surowiec olejkowy. Niekorzystne jest stosowanie w postaci rozdrobnionej – utrata olejku z gruczołów egzogennych.

SKŁAD:

• olejek 0,02-0,2%: citral A (geranial) i B (neral), cytronelal (40% olejku), linalol, betakariofylen (3-7% olejku)

• fenolokwasy: kwas kawowy, ferulowy, chlorogenowy

• flawonoidy

• kwasy triterpenowe

Działanie (EMEA):

• uspokajające (uspokajające )nie jest to działanie ośrodkowe ale wynika z działania spazmolitycznego powodującego relaksację – głównie w dolegliwościach układu pokarmowego)

• napary – ułatwiają zasypianie, pomagają w przypadku nerwic wegetatywnych

• wiatropędne

• bakterio- i wirusostatyczne (olejek)

• stosowane zewnętrznie w nerwobólach (Melissana)

Lawenda lekarska-Lavendulae flos–Lavendula officinalis – Lamiaceae – wargowe - SKŁAD: olejek eteryczny ~3%: estry linalolu (octan linalolu), borneol, cyneol, geraniol, alfa-terpineol i inne.

Zapach zależy od gatunku (ok. 30 gatunków) – na północy ostrzejszy, na południu delikatniejszy.

Działanie:

• uspokajające, usposabiające do snu – aromaterapia

• żółciopędne i żółciotwórcze

• antyseptyczne – olejek w leczeniu trądziku, infekcji bakteryjnych, zewnętrznie przeciwświądowo, przeciwzapalnie, np. po ukąszeniach owadów

• polecana w menopauzie – aromaterapia

• w aromaterapii łagodzi bóle głowy i działa uspokajająco

Serdecznik pospolity-Leonuri her.-Leonurus cardiaca-Labiatae-wargowe - SKŁAD:

• związki protoalkaloidowe – leonukardyna (obniża ciśnienie)

• glikozydy bufadienolidowe (normalizują pracę serca)

• triterpeny – kwas ursolowy

• glikozydy gorzkie

Działanie i zastosowanie:

• uspokajające i hipotensyjne – protoalkaloidy

• nieznaczne działanie nasercowe – zmniejszenie częstości skurczów mięśnia sercowego (działanie chronotropowe +) i zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego (działanie inotropowe +)

• słabo hipotensyjne, rozkurczowe i żołądkowe

• dobre u kobiet w ciąży – zmniejsza napięcie mięśni macicy

Rumianek pospolity-Chamomillae anthodium – Matricaria chamomilla – Asteraceae – złożone.

Skład:

• olejek eteryczny (0,5-1,5%):

składniki seskwiterpenowe: α-bisabolol (40-50%) i jego tlenki, chamazulen

farnezen, mircen i kadinen

• spiroeter

• flawonoidy do 8%: pochodne apigeniny, luteoliny, kwercetyny

• kumaryny

• związki śluzowe

Działanie i zastosowanie:

• przeciwskurczowe – bisabolol, en-in-dicykloeter, hydroksykumaryny i flawonoidy

• przeciwzapalne – α-bisabolol, chamazulen, fernazen, flawonoidy, śluz

• stany zapalne przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, jamy ustnej

• medycyna ludowa – w celu ułatwienia zaśnięcia dzieciom – olejki eteryczne (apigenina – wpływ na poziom GABA – uspokojenie)

Uwaga! Alergie

Arcydzięgiel lekarski - Archangelicae rad.-Archangelica officinalis - Umbelliferae – baldaszkowate - SKŁAD:

• olejek eteryczny (do 1,5%): (-)-β-felandren oraz α-pinen, p-cymol...

• kumaryny: angelicyna, ostol, ostenol, imperatoryna, ksantotoksyna, bergapten

• kwas walerianowy

Działanie i zastosowanie:

• aromaticum amarum – choroby układu pokarmowego, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zwiększa wydzielanie śliny, żółci

• diureticum – olejek eteryczny, powoduje wzrost stężenia cukru z moczu

• sedativum – kumaryny (angelicyna), kwas walerianowy – działanie depresyjne na OUN

• rozkurczowe i hipotensyjne – kumaryny (angelicyna)

• działanieblokujące na kanały wapniowe – kumaryny (imperatoryna, angelicyna)

• przeciwbakteryjne

• przyspiesza menstruację

Dziurawiec zwyczajny - Hyperici herba-Hypericum perforatum - Guttiferae-soczne SKŁAD:

• składniki antranoidowe: hiperycyna, pokrewne jej pseudohiperycyna, protohiperycyna, cyklopseudohiperycyna

• flawonoidy: hyperozyd, rutozyd, kwercetyna, biflawonoidy (amentoflawon, biapigenina), protocyjanidyny

• olejek eteryczny (kwiaty)

• garbniki katechinowe (3-8%, liście do 16%)

• kwas kawowy, chlorogenowy

• ksantony

Wyciągi i napary:

• zawierają związki o charakterze raczej hydrofilnym: flawonoidy, fenolokwasy, garbniki

• efekt: działanie ściągające, spazmolityczne i przeciwzapalne

Grupy leków, z którymi wchodzi w interakcje, m.in.:

• doustne leki antykoncepcyjne: krwawienia między miesiączkami, nieplanowane ciąże

• leki przeciwdepresyjne: nasilenie efektu serotoninowego z inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny

• leki przeciwbólowe: Tramadol – syndrom serotoninowy

• leki przeciwmigrenowe

i dużo więcej

Działania niepożądane:

• zaburzenia trawienia

• reakcje alergiczne

• zmęczenie

• niepokój

• fotouczulenie – poparzenia słoneczne

Pieprz metystynowy (Kava-kava) - Piperis methystici radix – Piper methysticum –- Piperaceae – pieprzowate – SKŁAD:

• kawalaktony = kawapiroby (kawaina) (5,5-8,3%) – warunkują działanie uspokajające, nasenne

Przy zbyt długim stosowaniu objawy niepożądane – hepatotoksyczność (niewydolność wątroby), potęgowana przez alkohol – w Europie nie jest stosowany.

Działanie biologiczne na OUN:

Działają kawalaktony – wywołują sen, rozluźnienie mięśni, działają przeciwbólowo.

W małych dawkach działają podobnie do benzodiazepin. Alkohol nasila działanie – nie przyjmować równocześnie.

Polecany (w. komisji E):

• niepokój

• stres

• rozdrażnienie

• działanie nasenne

Interakcje:

• z alkoholem

• z barbituranami