Procesy poznawcze - procesy tworzące i modyfikujące struktury poznawcze (reprezentacje umysłowe) w systemie poznawczym (w umyśle ), będące przedmiotem badań psychologii poznawczej. Można stwierdzić, że procesy poznawcze służą do tworzenia i modyfikowania wiedzy o otoczeniu, jaka kształtuje zachowanie (służą poznawaniu otoczenia). Można również stwierdzić, że są to procesy przetwarzania informacji, jakie zachodzą w układzie nerwowym i polegają na odbieraniu informacji z otoczenia, ich przechowywaniu i przekształcaniu, oraz wyprowadzaniu ich ponownie do otoczenia w postaci reakcji - zachowania.

Psychologia poznawcza i podejście poznawcze postulują, że wiedzę o rzeczywistości umysł nie tworzy poprzez bierne sumowanie danych otrzymywanych z narządów zmysłu i ich magazynowanie, lecz w sposób aktywny, jako pewnego rodzaju model, odwzorowując czy też reprezentując realne obiekty w jakiejś symbolicznej postaci struktur poznawczych (reprezentacje umysłowe). Struktury stanowią pewnego rodzaju porcję wiedzy, zaś mechanizmy ich tworzenia i modyfikowania - to właśnie procesy poznawcze.

Generalnie, procesy poznawcze można podzielić na elementarne i złożone.
Elementarne procesy poznawcze 
to sekwencja przetwarzania informacji związana przede wszystkim z odbieraniem, interpretowaniem i przechowywaniem informacji. Wymienia się tutaj przynajmniej trzy główne kategorie: uwagę , percepcję i pamięć .
Złożone procesy poznawcze 
to przede wszystkim myślenie oraz język .

UWAGA- to ogólne określenie wielu procesów poznawczych
PERCEPCJA - organizacja i interpretacja wrażeń zmysłowych, w celu zrozumienia otoczenia. Percepcja to postrzeganie; uświadomiona reakcja narządu zmysłowego na bodziec zewnętrzny; sposób reagowania, odbierania wrażeń. (W. Kopaliński)
Istnieją dwa rodzaje struktur poznawczych:
*Związana z wyobraźnią. Odbierane przez nią wrażenia zmysłowe zazwyczaj są deformowane przez nasze oczekiwania, potrzeby, uczucia i mechanizmy obronne, uruchamiane przez podświadomość.
*Związana z inteligencją. Koryguje ona doznania zarejestrowane w naszej wyobraźni.
PAMIĘĆ- jest to zdolność do rejestrowania i ponownego przywoływania wrażeń zmysłowych , skojarzeń czy informacji . Pamięć posiadają ludzie , niektóre zwierzęta oraz komputery . W każdym z tych przypadków proces zapamiętywania ma całkowicie inne podłoże fizyczne oraz podlega badaniom naukowym w oparciu o różne zestawy pojęć.

MYŚLENIE-(inaczej poznanie lub rozumowanie ) – złożony ciągły proces zachodzący w mózgu, polegający na skojarzeniach i wnioskowaniu, operujący elementami ludzkiej pamięci jak symbole/pojęcia/frazy lub obrazy i dźwięki.Za miarę efektywności myślenia można uznać inteligencję .
JĘZYK– ukształtowany społecznie system budowania wypowiedzi, używany w procesie komunikacji interpersonalnej.
Mowa – używanie języka w procesie porozumiewania się, czyli konkretne akty użycia systemu językowego (złożonego ze znaków i reguł).
Celem mowy jest odbieranie i nadawanie komunikatów w formie przekazów językowych.