Międzynarodowe przepływy kapitału

Przepływy kapitału

• Ruch pieniędzy przez granicę

• Kształtuje międzynarodową pozycję inwestycyjną kraju

• Ocena pozycji: zestawienie aktywów i pasywów finansowych

Aktywa zagraniczne:

• Gotówka

• Lokaty

• Udzielone kredyty

• Akcje i udziały

• Dłużne papiery wartościowe

• Inne wierzytelności

Aktywa dzielimy na:

• Inwestycje bezpośrednie: sami działamy za granicą albo przejmujemy zagraniczną firmę

• Inwestycje portfelowe: akcje, obligacje (do 10% udziału w kapitale spółki)

• Aktywa rezerwowe: złoto, waluty

• Pozostałe inwestycje: kredyty, rachunki, depozyty

Kto inwestuje;

• Podmioty publiczne

• Podmioty prywatne

Efekty ekonomiczne:

• Eksporterzy: mniej kapitału i produkcji u siebie, ale lepsza produktywność kapitału i wzrost stóp procentowych

• Importerzy: więcej kapitału i produkcji, mniejsza produktywność kapitału i niższe stopy procentowe

• Oba kraje: wzrost dochodów eksportera (wyższe odsetki i dywidendy), wzrost dochodów importera (z tytułu przyrostu produkcji)

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

• Najważniejsza forma migracji kapitału

• Definicja (OECD): inwestycja dokonana przez rezydenta jednej gospodarki w celu osiągnięcia długotrwałej korzyści z kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwo- rezydenta innej gospodarki

• Co najmniej 10% akcji lub udziałów

• Zagraniczna osoba fizyczna lub prawna, prywatna lub publiczna

BIZ:

• Napływ kapitału w postaci zakupów akcji i udziałów

• Kapitał wnoszony aportem

• Reinwestowane zyski

• Wzrost innych należności i zobowiązań

Determinanty BIZ;

• Rynkowe BIZ

• Poszukujące aktywów BIZ

• Efektywnościowe BIZ

Rynkowe:

• Wielkość rynku i PKB per capita

• Rozwój rynku

• Dostęp do regionalnych i globalnych produktów

• Preferencje konsumentów w danym kraju

• Struktura rynku

Poszukujące

• Surowce

• Kwalifikowana siła robocza

• Aktywa technologiczne i innowacyjne

• Infrastruktura (drogi, porty, telekomunikacja)

Efektywnościowe:

• Koszty i wydajność pracy

• Koszty transportu i komunikacji

• Czy są otwarte granice

Rola klimatu inwestycyjnego:

• Stabilność ekonomiczna i polityczna

• Warunki oferowane inwestorom zagranicznym

• Polityka konkurencji, zasady fuzji i przejęć

• Umowy międzynarodowe

• Uwarunkowania administracyjno- prawne

• Promocja inwestycji

• Bodźce inwestycyjne

• Otoczenie biznesowe

• Postawa związków zawodowych

• Postawa społeczeństwa

• Klimat negocjacyjny

Formy:

• Greenfield: inwestycja od podstaw własna w lub w ramach joint venture

• Brownfield: przejęcie ze znacznym doinwestowaniem

• Przejęcie: pełne, większościowe, mniejszościowe

• Przejęcie: przyjacielskie lub wrogie

• Przejęcie: horyzontalne (poziome, ta sama branża), pionowe (cykl życia produktu, przejmuje się dostawców), koglomeraty (wejście w inne branże)

• Przejęcie: utylitarne(zdobyć markę, produkt, proces technologiczny, nieruchomości)

• fuzje

Co warunkuje formę:

• Strategia rozwoju: wewnętrzna: od podstaw

• Poziom technologii: wysoki: od podstaw

• Rozwój gałęzi: szybki: od podstaw

• Dystans kulturowy: duży: od podstaw

• Atrakcyjne aktywa: występują: przejęcia

Korzyści i zagrożenia- technologia

• Korzyści: transfer wiedzy i innowacji, wzrost produktywności gospodarki, rozwój B+R

• zagrożenia: niemożność wykorzystania technologii (nie umiemy, potrzebujemy czegoś innego), enklawy BIZ, drenaż B+R

Korzyści i zagrożenia- zatrudnienie

• Korzyści: nowe miejsca pracy, nowe powiązania handlowe (dostawcy, usługodawcy), wzrost kwalifikacji, lepsze warunki pracy i płacy, przezwyciężanie podziałów na rynku pracy

• Zagrożenia: spadek miejsc pracy (bo likwidacje, bo bankructwa, bo można się uzależnić od zagranicznych dostaw), drenaż mózgów, presja na deregulację przepisów prawa pracy, narzucanie obcej kultury organizacyjnej

Bilans płatniczy

• Korzyści: poprawa (substytucja importu, wzrost eksportu, lepsze terms of trade)

• Zagrożenia: transfer zysków, likwiidacja inwestycji (i może też być odwrotnie zatem)

Dochód narodowy

• Korzyści: wzrost inwestycji i produkcji, pobudzanie inwestycji krajowych, wzrost dochodów rządu

• Zagrożenia: substytucja inwestycji krajowych, wypychanie konkurencji, unikanie podatków i innych opłat

Inne korzyści

• Nowoczesny przemysł

• Rozwój regionów

• Prywatyzacja

• Rozwój infrastruktury

• Integracja z globalną gospodarką

• Komunikacja kulturowa i wzajemne uczenie się

Inne zagrożenia

• Eksploatacja surowców

• Degradacja środowiska

• Ryzyko lokowania w gałęzie schyłkowe

• Ingerencje polityczne

• Ryzyko wprowadzania nieakceptowalnych wartości

Kto dokonuje

• Skala: 1990-9,5% PKB, 2010- 29,8% PKB

• Kraje wysoko rozwinięte-82%, ale do roku 2005-93%

• Dokąd: USA, Chiny, Belgia, Wlk. Brytania, Hongkong, Rosja, Francja, Brazylia, Hiszpania, Australia, Indie, Kanada, Niemcy, Singapur

• Najwięcej inwestują: USA, Japonia, Wielka Brytania, Francja, Niemcy

Polska

• W czwartej dziesiątce (czyli nie jesteśmy zbyt aktrakcyjni)

• 33% przemysł (spożywczy, motoryzacyjny)

• 60% usługi (finansowe 19%, handel 16%)

Korporacje transnarodowe

• Wielonarodowe: federacja samodzielnych filii

• Międzynarodowe: skoordynowana federacja

• Globalna: ośrodek centralny

• Transnarodowa: zintegrowana sieć

Skąd korporacje

• USA, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Japonia

• Tylko sześć z Azji w pierwszej setce

• Największe (niefinansowe): General Electric, Royal Dutch Shell, BP, Vodafone, Toyota, Exxon Mobil, Total, Volkswagen, EDF, GDF-Suez

• 19 korporacji w pierwszej setce to korporacje państwowe

Przykład Ricardo – Anglia i Portugalia

• Anglia handluje suknem, Portugalia - winem i suknem.

• Załóżmy, że wyprodukowanie pewnej ilości płótna kosztuje w Anglii 100 godzin pracy rocznie, a wyprodukowanie wina tej samej wartości 120 godzin pracy.

• Anglii opłaca się wtedy produkować tylko płótno i kupować za nie wino.

• Załóżmy, że w Portugalii wyprodukowanie takiej samej ilości płótna angażuje 90 godzin pracy a takiej samej ilości wina 80 godzin.

• Portugalii opłaca się wtedy produkować tylko wino i kupować za nie płótno.

Portugalia posiada absolutną przewagę nad Anglią - może produkować taniej i wino, i płótno

Zróżnicowanie dóbr – nowa teoria handlu

• Przedmiotem handlu oprócz dóbr jednorodnych są też dobra zróżnicowane – ich udział w wymianie międzynarodowej systematycznie wzrasta.

• Dobra zróżnicowane – bliskie substytuty w konsumpcji, różnią się cechami charakterystycznymi, jakością, ceną.

• Dobra zróżnicowane pojawiają się jako skutek nowych możliwości produkcyjnych i nowych preferencji konsumentów.

• Dobra zróżnicowane – dobra pochodzące z jednej branży, będące przedmiotem handlu międzynarodowego.

• Warunkiem ich sprzedaży jest popyt na różnorodność.

• Warunki te są spełnione w krajach uprzemysłowionych.

Nurty teorii handlu:

• Teorie handlu wewnątrzgałęziowego (dwukierunkowego) – modele międzynarodowego obrotu produktami podobnymi, pochodzącymi z tej samej branży np. samochodami osobowymi różnych marek (teorie popytowe).

• Teorie uwzględniające czynnik technologiczny (podażowe)

• Teorie wiążące handel międzynarodowy z pozycją konkurencyjną państwa

Zróżnicowanie poziome

• Dotyczy cech widocznych (np. barwa koniaku) i odczuwalnych (np. smak koniaku).

• Nawet jeśli ceny poszczególnych odmian dóbr byłyby jednakowe, to nabywcy preferowaliby różne odmiany.

• Ważny jest stosunek kupujących do dóbr

Zróżnicowanie poziome:

• Wersja oparta na teorii konkurencji monopolistycznej Edwarda Chamberlina – tzw. Modele neo-Chamberlin

• Wersja oparta na teorii popytu konsumpcyjnego Hotellinga i Lancastera – tzw. Modele neo-Hotelling

Modele neo-Chamberlin:

• Def. Dóbr zróżnicowanych – dobra różniące się wyglądem i stylem lecz posiadające identyczne przeznaczenie końcowe i zaspokajające te same potrzeby.

• Charakteryzują się wysoką elastycznością substytucji popytu.

• W warunkach konkurencji monopolistycznej gwarantują pewien zakres swobody cen i strategii marketingowej, w tym reklamy.

• Segmentacja rynku, mikrorynki na podobne do siebie dobra, oferowane przez różnych producentów

• Handel międzynarodowy umożliwia maksymalizację zysków producentom z konkurencji monopolistycznej.

• Funkcją handlu jest rozszerzanie dostępności istniejących odmian w kolejnych krajach.

• Na rynku międzynarodowym toczy się konkurencja pomiędzy dostawcami dóbr zróżnicowanych.

• Ważnym narzędziem konkurencji jest reklama.

• Teorie Hotellinga i Lancastera (1980), Helpmana (1981), Graya (1980, 1988).

• Oparte na teorii popytu konsumpcyjnego – nowa interpretacja zachowań konsumenta.

• Podstawę zróżnicowania produktu stanowi wiązka cech charakterystycznych poszukiwanych przez konsumentów i zawartych w różnych odmianach oferowanych na rynku.

• Cechy charakterystyczne: szybkość, komfort, rozmiar, kolor, kształt.

Konsumenci w modelach neo-Hotelling

• Ściśle preferują dobro o określonej mieszance cech.

• Konsumenci posiadają własne najbardziej preferowane zestawy cech charakterystycznych.

• Nie chcą mieć wielu odmian, lecz tylko jedną najbardziej optymalną.

• Na typ subiektywnie gorszy od ideału zgodzą się tylko wtedy, gdy dostaną go po niższej cenie.

Preferowane przez konsumentów zestawy cech charakterystycznych różnią się między sobą

Zachowania konsumenta

• Preferencje konsumpcyjne oceniane są na podstawie kombinacji poszukiwanych przez konsumenta cech zawartych w zróżnicowanych odmianach ( a nie na podstawie kolejno nabywanych odmian).

• Istnieje zapotrzebowanie na całą gamę dóbr producentów zarówno krajowych, jak i zagranicznych.

• Konsumenci wartościują określony typ dobra zgodnie z idealnymi wyobrażeniami.

• Mniejsza rola reklamy – konsument, nie potrzebuje dodatkowych informacji i sugestii co, do podjęcia decyzji, reklama odgrywa rolę przy obojętności konsumenta wobec alternatywnych modeli.

• Substytucja dóbr zachodzi w obszarze największego zbliżenia zestawu cech zawartych w odmianach.

Zróżnicowanie pionowe.

• Wynika z techniki produkcji i niedoskonałości podażowej rynku.

• Produkty różnią się wyłącznie jakością.

• Wybór konsumenta wynika z różnic w dochodach nabywców i cen poszczególnych odmian ( a nie z chęci posiadania optymalnej odmiany, czy zamiłowania do różnorodności)

• Przykład: samochody o podobnej wielkości, ale z różnym wyposażeniem.

Teoria Lancastera:

• Klasa produktów – ogół dóbr posiadających zestaw cech charakterystycznych

• Zróżnicowanie dóbr - odmienność proporcji, w jakich różne atrybuty występują w dobrach zaliczanych do tej samej klasy.

Produkcja i konsumpcja

• Proces produkcyjny decyduje o tym, jaka ilość każdej cechy charakterystycznej może być dostarczana z danej wielkości zasobów.

• Preferencje konsumentów determinują poziom użyteczności związany z różnymi wiązkami atrybutów.

• Proces konsumpcji określa, jakie kombinacje tych cech może konsument uzyskać z różnej kolekcji dóbr.

Teoria luki technologicznej

• Gospodarki różnią się od siebie pod względem wykorzystywanych technik i technologii

• Handel międzynarodowy służy uzyskaniu dostępu do techniki i technologii produkcji względnie uzyskaniu dostępu do dóbr, których w danym kraju nie potrafi się wyprodukować

Teoria skali produkcji

• Przedsiębiorstwa dążą do handlu międzynarodowego, ponieważ chcą zwiększyć sprzedaż swoich produktów

• Większa skala produkcji= większy zysk

• Efekt nieprawidłowej specjalizacji (jako skutek uboczny takiego handlu)

Teoria cyklu życia produktu

• Odwołuje się do różnic w bogactwie państw

• Produkty różnych generacji sprzedaje się na różnych rynkach (np. rynek motoryzacyjny)

Teorie związane z pozycją konkurencyjną państwa

• Teoria gospodarki dominującej: narzucenie innym państwom własnych warunków handlu międzynarodowego (np. rolna polityka USA i UE, przemysł stalowy w USA, problem spłaty długów przez kraje zadłużone)

• Teoria przewag rozwojowych (nowe technologie w wysoko rozwiniętych, stare w rozwijających się, np. przemysł uciążliwy dla środowiska)

PROCESY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

Integracja gospodarcza - tworzenie się powiązań między gospodarkami poszczególnych krajów, które wynika ze zniesienia granic handlowych, które wynika ze zniesienia granic handlowych. Towarzyszy często integracja społeczna - ujednolicanie się warunków życia - ponadto zazwyczaj ta integracja ma charakter przestrzenny tzn. integrują się kraje sąsiadujące ze sobą.

FORMY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

1. Strefa wolnego handlu - polega ona na tym, że integrujące się kraje znoszą bariery celne i inne ograniczenia handlu między sobą - przy czym każde z państw prowadzi własną politykę handlową.

• EFTA (Europejska Strefa Wolnego Handlu) - WB(założyciel)+ Szwajcaria+ Norwegia+ Irlandia+ Lichtenstein

• CEFTA (Środkowo-Europejska Strefa Wolnego Handlu) - Polska, Czechy, Węgry

• NAFTA (Północno-Amerykańska Strefa Wolnego Handlu) - USA, Kanada, Meksyk

• Strefa Wolnego Handlu Państw Afryki Zachodniej

• SPARTEKA - Australia, Nowa Zelandia + 11 krajów Oceanii

• ZBiR - Związek Białorusi i Rosji

1. Unia Celna - polega na wspólnej polityce celnej - państwa prowadzą wspólną politykę handlową. Jest utworzona po to, aby uniknąć deformacji w handlu międzynarodowym

2. Wspólny Rynek - wprowadzenie swobody przepływu towarów, usług, pracy i kapitału między integrującymi się krajami.

3. Unia polityczna - kraje zintegrowane prowadzą wspólną politykę wewnętrzną w wybranych strefach.

4. Unia walutowa - wprowadzenie wspólnej waluty międzynarodowej EUROLAND

5. Federacja - utworzenie państwa federalnego

PRZESŁANKI GOSPODARCZE

1. Integracja gospodarcza pomaga państwom poprawić pozycję konkurencyjną na rynku międzynarodowym i w ten sposób przeciwstawiać się konkurencji potęg gospodarczych

2. Chęć zachowania pozycji monopolistycznej w wybranych sektorach rynków.

3. Chęć ochrony wrażliwych sektorów gospodarczych (np. rolnictwo w UE)

4. Dążenie przedsiębiorstw do poszerzenia rynku i uzyskania korzyści z wyższej skali produkcji

5. Chęć dostępu do nowych technologii i różnych rodzajów zasobów

PRZESŁANKI POLITYCZNE

1. W przeszłości była to rywalizacja 2 ustrojów - rynkowego i socjalistycznego /EWG <---> RWPG

2. Jednym z czynników powstania UE była chęć osłabienia potęgi militarnej Niemiec

PRZESŁANKI KULTOROWE

1. Idea wspólnej Europy

2. Wspólne korzenie kulturowe były w przeszłości przesłanką integracji i Zjednoczenia Niemiec, a także integracji krajów Skandynawskich w ramach tzw. Ligi Skandynawskiej

PRZESŁANKI MILITARNE

1. Kraje będące w sojuszu wojskowym często integrują się gospodarczo

PRZESŁANKI SPOŁECZNE

1. Chęć podniesienia poziomu życia w poszczególnych krajach

KONSEKWENCJE INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

• utworzenie strefy wolnego handlu i unii celnej

• Efekt kreacji handlu - polega na tym, że kraje zaczynają intensywnie handlować między sobą. Korzystne - tanie produkty z kraju A, wypierają droższe produkty z kraju B, i tanie produkty z kraju B, wypierają droższe z A. Poszczególne państwa zaczynają się specjalizować w wybranych sprawach działalności gospodarczej. Dzięki temu wydaje się wyprodukować więcej - tańszych dóbr. Wzrost produkcji i wzrost konsumpcji przekłada się na wzrost PKB. Kreacji handlu towarzyszy przejściowy wzrost bezrobocia oraz upadanie nieefektywnych przedsiębiorstw.

• Efekt przesunięcia handlu - polega na tym, że tanie produkty z kraju spoza strefy są zastępowane przez droższe produkty kraju znajdującego się w strefie. Powoduje to wzrost cen wybranych produktów i obniżenie siły nabywczej konsumentów --> negatywne. Pozytywną stroną tego efektu jest ochrona miejsc pracy.

• Unia celna i strefa wolnego handlu często są zastępowane przez wspólny rynek - po to, aby korygować niekorzystne skutki efektu kreacji handlu i przesunięcia handlu. Chodzi o to, by uniemożliwić zasobom pracy znalezienie pracy w innym kraju i inwestować inwestorom w innym kraju.

• Efekt bankowy - wynika ze zwiększenia się konkurencji na rynku bankowym. Dzięki temu obniżają się koszty kredytów, a zwiększają dochody z opłat. Powoduje to, że inwestorzy mają łatwiejszy dostęp do kredytu- dzięki czemu mogą zwiększać produkcję --> korzystny

• Efekt koncentracji przestrzennej - polega na tym, że korzyści ze wspólnego rynku rozkładają się nierówno - najwięcej zyskują regiony położone w centrum posiadające najlepszą infrastrukturę i najlepsze otoczenie biznesu. Tam inwestują przedsiębiorcy, tam skupiają się usługi bankowe i tam osiedlają się najlepsze zasoby pracy. Efekt koncentracji przestrzennej spowodował, że UE postanowiła przejść od wspólnego rynku do Unii Politycznej skupiając się na polityce strukturalnej, czyli wsparciu regionów peryferyjnych i opóźnionych gospodarczo.

Temat: PROBLEMY ROZWOJOWE KRAJÓW SŁABO ROZWINIĘTYCH

1. Teoria zaklętych kręgów ubóstwa:

• kraje nie mogą wyjść z biedy z powodu zaklętego kręgu niemożności

• inwestorzy nie mają kapitału, więc działają na małą skalę, mają kiepskie technologie i nie mogą oferować wysokich płac.

• niska płaca to niska wydajność pracy (nie ma na edukacje, leczenie) czyli niskie zyski przedsiębiorców - więc nie mogą inwestować, nie mogą też wykonywać oszczędności - bo ich po prostu nie ma ( ze względu na niskie płace)

Rozwiązania:

• zachęcać do oszczędzania tych, których na to stać

• należy najbogatszych przedsiębiorców zachęcać do inwestowania zamiast kupowania dóbr luksusowych

• należy przyciągać zagranicznych inwestorów

1. Teorie strukturalne

• gospodarka ma złą strukturę - bo jest za duży udział rolnictwa, a w dodatku produkuje się dobra luksusowe zamiast tanich dóbr skierowanych do przeciętnego mieszkańca - powoduje to, że krajom słabo rozwiniętym eksport opłaca się coraz mniej i tracą dystans do bogatych

• zmniejszyć zatrudnienie w rolnictwie i rozwijać przemysł

• przemysł trzeba zacząć od produkcji maszyn rolniczych, bo to najprościej, potem nastawić się na nowszą produkcję tanich dóbr konsumpcyjnych: ochrona celna rynków

1. Teoria dependystyczne

• to kraje bogate są winne biedzie krajów ubogich

• zniszczyły tradycyjne ustroje i granice

• doprowadziły do konfliktów narodowych, etnicznych i plemiennych

• eksploatowały i dalej eksploatują kraje słabo rozwinięte: opłaca się to im bo mają tanie surowce i tanią siłę roboczą

• dlatego kraje słabo rozwinięte powinny się odizolować i same budować swój dobrobyt, ewentualnie współpracują tylko między sobą

1. Teoria zasobowa

• kraje słabo rozwinięte skazane są na niedorozwój

• mają bardzo nieprzychylny klimat, który się pogarsza

• nie mają wartościowych ziem ani innych zasobów

• są nękane przez choroby tropikalne i klęski żywiołowe

• poziom fizycznego zdrowia jest gorszy: upały, choroby, niedożywienie

• kraje te są skazane na pomoc rozwojową i humanitarną

• bogaci powinny spłacić w ten sposób swój kolonialny dług

1. Teoria konsensu waszyngtońskiego

• pomysł USA, Banku Światowego, MFW na rozwój w oparciu o teorie neoliberalne

• prywatyzacja fiskalizmu, walka ze związkami zawodowymi, usuwanie branż schyłkowych, liberalizacja rynku.

• eksperyment nieudany, zarobili na tym tylko twórcy konsensu oraz wszelkie przedsiębiorstwa, które tanio przejęły prywatyzowanie firmy

1. Teoria instytucjonalna

• instytucje formalne - prawo, rząd, urzędy. Instytucje nieformalne - religia, moralność, kultura --> kształtują gospodarkę

• instytucje są niesprawne i trzeba je odpowiednio kształtować

• prawo skomplikowane, niejasne, restrykcyjne, faworyzujące wybrane podmioty, często uniemożliwiającą legalną działalność, nieuporządkowane prawo własności

• rządy niestabilne, skorumpowane, często dyktatorskie, mafijne

• urzędy niestabilne, nieprzyjazne

• kultura: analfabetyzm, brak tradycji przedsiębiorczych, skłonność do emigracji, często wzajemna agresja i uprzedzenia.

• Moralność: tradycja i obyczaje, zupełnie odmienna moralność utrudniająca wprowadzenie zasad rynkowych, kompleksy wobec bogatych społeczeństw.

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

• Integracja gospodarcza – tworzenie się powiązań …………………………………………….., często towarzyszy jej integracja społeczna – ujednolicenie warunków życia, ponadto zazwyczaj ta integracja ma charakter przestrzenny (integrują się kraje sąsiadujące ze sobą)

• Formy integracji gospodarczej:

• Strefa wolnego handlu – polega na tym, że integrujące się kraje znoszą bariery celne, ograniczenia handlu między sobą, przy czym każde z państw prowadzi własną politykę handlową.

• EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Szwajcaria, Norwegia, Islandia, Lichtenstein, z inicjatywy Wielkiej Brytanii

• CEFTA - Środkowoeuropejskie Porozumienie (Stowarzyszenie) Wolnego Handlu, z inicjatywy Polski, Czech, Węgier i Słowacji.

• NAFTA - Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu, USA, Kanada, Meksyk

• LAFTA - Stowarzyszenie Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej, część krajów Ameryki Płd.

• Strefa wolnego handlu Afryki Zachodniej

• SPARTEKA – Australia, Nowa Zelandia oraz 11 (lub 10) krajów Oceanii

• ASEAN – Strefa Wolnego Handlu Narodów Azji Południowo-Wschodniej

• ZBIR – Związek Białorusi i Rosji

• Unia celna – polega na wspólnej polityce celnej, tzn. państwa prowadzą wspólną politykę handlową; jest tworzona po to, by uniknąć deformacji w handlu międzynarodowym (Unia Europejska)

• Wspólny rynek – wprowadzenie swobody przepływu dóbr, usług, pracy i kapitału między integrującymi się krajami (UE)

• Unia polityczna – kraje zintegrowane prowadzą wspólną politykę wewnętrzną w wybranych sferach (UE -> polityka rolna; polityka regionalna)

• Unia walutowa – wprowadzenie wspólnej waluty międzynarodowej (np. Euroland)

• Federacja – utworzenie państwa federalnego (Niemcy, USA)

Przesłanki integracji gospodarczej:

1. Gospodarcze:

• Integracja gospodarcza pomaga państwom poprawić swoją pozycję konkurencyjną na rynku międzynarodowym i w ten sposób przeciwstawić się konkurencji potęg gospodarczych

• Chęć zachowania pozycji monopolistycznej w wybranych sektorach rynku (OPEC)

• Chęć ochrony wrażliwych sektorów gospodarki (rolnictwo w UE)

• Dążenie przedsiębiorstw do poszerzania rynku i uzyskania korzyści z wyższej skali produkcji

• Chęć uzyskania dostępu do nowych technologii i nowych rodzajów zasobów

1. Polityczne:

• RWPG – kraje miały się specjalizować w jednym sektorze

• SEATOR (?) -> ASEAN – ugrupowanie Azji

• W przeszłości: jednym z czynników powstania UE była chęć osłabienia potęgi militarnej Niemiec

1. Kulturowe:

• Idea wspólnej Europy

• Wspólne korzenie kulturowe były w przeszłości przesłanką do zjednoczenia Niemiec a także integracji krajów skandynawskich, tzw. Ligii Skandynawskiej

1. Militarne:

• Kraje będące w sojuszu wojskowym często integrują się

1. Społeczne:

• Chęć podniesienia poziomu życia w poszczególnych krajach

Konsekwencje integracji:

1. Strefa wolnego handlu i unii celnej:

• KORZYSTNE: efekt kreacji handlu – polega na tym, że kraje zaczynają intensywniej handlować ze sobą. Tanie produkty A wypierają drogie produkty kraju B i odwrotnie. Poszczególne kraje zaczynają specjalizować się w wybranych strefach działalności gospodarczej. Dzięki temu udaje się wyprodukować więcej tańszych dóbr. Wzrost produkcji i wzrost konsumpcji przekłada się na wzrost PKB. Kreacji handlu towarzyszy przejściowy wzrost bezrobocia oraz upadanie nieefektownych przedsiębiorstw.

• NIEKORZYSTNE: efekt przesunięcia handlu – tanie produkty z kraju spoza strefy są zastępowane przez droższe produkty z kraju znajdującego się w strefie. Powoduje to wzrost cen wybranych produktów i obniżenia siły nabywczej konsumentów. NA PLUS - Ochrona miejsc pracy, tworzenie miejsc pracy.

• Unia celna i strefa wolnego handlu często są zastępowane po to by korygować niekorzystne skutki efektu kreacji i przesunięcia handlu. Chodzi o to aby umożliwić zasobom znalezienie pracy w innym kraju i inwestorom inwestorów w innych krajach.

• KORZYSTNE: Efekt bankowy – wynika on ze zwiększania się konkurencji na rynku bankowym, dzięki temu obniżają się koszty kredytów a zwiększają dochody z wpłat. Powoduje to, że inwestorzy, mają łatwiejszy dostęp do kredytów, mogą zwiększać produkcję.

• WADA: efekt koncentracji przestrzennej – polega na tym, że korzyści ze wspólnego rynku rozkładają się nierówno, najwięcej zyskują regiony położone w centrum, posiadające najlepszą infrastrukturę i najlepsze otoczenie biznesu, tam inwestują przedsiębiorcy, tam skupiają się usługi bankowe i tam osiedlają się najlepsze zasoby pracy. Regiony peryferyjne ulegają marginalizacji. Efekt ten spowodował, że UE postanowiła przejść od wspólnego rynku do unii politycznej, skupiając się na polityce strukturalnej czyli wsparciu regionów peryferyjnych i opóźnienia gospodarczego.

PKB od strony popytowej

PKB to suma wydatków, których w danym okresie dokonują gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd.

Wyróżniamy składowe tych wydatków:

–Spożycie prywatne (C) czyli wydatki na konsumpcję ponoszone przez gospodarstwa domowe; można je podzielić na wydatki na zakup: dóbr trwałych, dóbr półtrwałych, dóbr nietrwałych, usług

–Spożycie publiczne (G) czyli wydatki rządowe; składają się na nie wydatki na dobra i usługi oraz inwestycje kapitałowe

–Akumulacja (I) czyli wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw; składają się na nie: nakłady brutto na środki trwałe, przyrost rzeczowych środków obrotowych

–Eksport netto (NX) czyli różnica między eksportem a importem

PKB w ujęciu dochodowym

PKB jest sumą dochodów z czynników produkcji uzyskiwanych przez podmioty gospodarcze.

PKB=DOCHODY Z PRACY+DOCHODY Z KAPITAŁU+DOCHODY PAŃSTWA+AMORTYZACJA

PNB-

miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą (pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie).

PKB=SPOŻYCIE PRYWATNE+AKUMULACJA+SPOŻYCIE PUBLICZNE+EKSPORT NETTO+DOCHODY NETTO ZA GRANICĄ

PARYTET SIŁY NABYWCZEJ

•opiera się na teorii jednej ceny, która mówi, że za określoną liczbę jednostek danej waluty można kupić w każdym kraju w tym samym czasie dokładnie tyle samo dóbr

•wyliczany jest w oparciu o porównanie cen sztywno ustalonego koszyka towarów i usług w różnych krajach w tym samym czasie, wyrażonych w walutach tych krajów.

Indeks Big-Maka

-nieformalny wskaźnik pomiaru parytetu siły nabywczej wprowadzony przez „The Economist” we wrześniu 1986.

PKB per capita-

PKB w przeliczeniu na osobę

Czy PKB per capita to dobra miara dobrobytu ?-a)za:-wzost jest ważny

-prostota i czytelniczy

b)przeciw:-gospodarka to nie wszystko

-pomijanie niektórzych zjawisk

-nierówności społeczne

Współczynnik Giniego :

pole zakreskowane /

pole całego trójkąta

Wskaźnik nierówności społecznej Współczynnik Giniego:

•Współczynnik Giniego jest miarą unormowaną, która przyjmuje wartości od 0 do 1.

•Wyższa wartość oznacza, że rozkład dochodów jest bardziej nierównomierny, natomiast wartości bliskie zero sugerują, że podział produktu społecznego zbliżony jest do egalitarnego.

•Często wartość współczynnika Giniego podaje się w procentach, co sprawia, że osiąga on wartości z przedziału 0-100%.

Miernik krajowego dobrobytu netto-

•Podstawę miernika stanowi Produkt Narodowy Brutto

(+)

•konsumpcja rządową i prywatną sensu stricto,

•usługi kapitału dóbr konsumpcyjnych

•wartość czasu wolnego

•praca gospodarstw domowych

(-)

•straty spowodowane degradacją środowiska

•nakłady na przywrócenie stanu środowiska przyrodniczego do wymaganego poziomu

•straty urbanizacyjne oraz koszty spowodowane wypadkami losowymi

Wskaźnik autentycznego rozwoju:

•Podstawę wskaźnika stanowi część PKB odpowiadająca poziomowi konsumpcji indywidualnej

•Następnie wielkość ta jest korygowana przy uwzględnieniu dwóch głównych kategorii:

–obecny dobrobyt ekonomiczny

–zrównoważony rozwój

obecny dobrobyt ekonomiczny:

•Wydatki konsumpcyjne

•zamiana wartość dóbr trwałych na szacowaną wartość usług tych dóbr

•odliczenie od wydatków konsumpcyjnych wydatków związanych z kosztami komunikacyjnymi (kongestia, wypadki, etc.), kosztami przestępstw, wydatki na opiekę prawną i medyczną, koszty utrzymania nieruchomości, wydatki na zapobieganie przestępstwom, koszty związane z rozpadem rodziny, koszty uniknięcia zanieczyszczeń środowiska w gospodarstwach domowych.

•Wydatki rządowe. Odliczenie wydatków rządowych (z wyłączeniem wydatków na utrzymanie dróg)

•Produkcja pozarynkowa

•produkcja w gospodarstwach domowych,

•wolontariat

•doliczenie (lub odliczenie) wartości czasu wolnego

• Czynniki zewnętrzne

•Odliczenie kosztów bezrobocia

•Odliczenie ekologicznych kosztów zewnętrznych (zanieczyszczenie powietrza, wody, hałas)

zrównoważony rozwój

•Wyczerpywanie się zasobów nieodnawialnych

•Koszty zmniejszenia zasobów energetycznych

•Koszty deforestacji i urbanizacji

•Długotrwałe zanieczyszczenie środowiska

•Koszty efektu cieplarnianego

•Koszty zaniku warstwy ozonowej

•Koszty zaniku mokradeł

•Koszty zaniku starych drzewostanów

•Inwestycje netto

•Dług publiczny

Wskaźnik trwałego dobrobytu ekonomicznego:

•podstawą rachunku są wydatki obywateli na dobra finalne, a konkretnie wielkość „ważonej” konsumpcji indywidualnej

•otrzymana wartość jest następnie pomniejszana lub powiększana

(+)

•Wartość pracy w gospodarstwach domowych

•Usługi dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku

•Usługi ulic i autostrad

•Publiczne wydatki na służbę zdrowia i oświatę

•Bilans inwestycji za granicą i zagranicznych w kraju

(-)

•Wydatki na dobra konsumpcyjne trwałego użytku

•Prywatne wydatki ochronne na edukację i zdrowie

•Straty komunikacyjne

•Straty urbanizacyjne

•Straty z powodu zanieczyszczenia środowiska

•Utrata terenów rolniczych

•Wyczerpywanie zasobów naturalnych

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego Beckermana i Bacona

•Wszystkie wskaźniki per capita:

–realna konsumpcja w porównaniu z USA

–roczna konsumpcja surowej stali w kg,

–roczna produkcja cementu w tonach razy 10,

–liczba prenumerowanych pism,

–liczba radioodbiorników razy 10,

–liczba pojazdów drogowych razy 10,

–roczna konsumpcja mięsa,

Wskaźniki Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNEP)

•UNDP publikuje coroczny Raport o Rozwoju Społecznym, zawierający:

–Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI - Human Development Index)

–Wskaźnik Ubóstwa Społecznego (HPI Human Poverty Index)

–Wskaźnik Rozwoju Uwzględniający Płeć (GDI, Gender-related Development Index)

–Miernik Statusu Społecznego Płci (GEM, Gender Empowerment Measure)

Wskaźnik Rozwoju Społecznego

•HDI ma mierzyć szanse jednostek realizacji ich wrodzonych możliwości.

•Zdaniem twórców HDI szanse te zależą nie tylko od poziomu dochodów, lecz także od wielu innych okoliczności, spośród których – arbitralnie – uwzględniają oni:

–zdrowie

–wykształcenie

Paradoks Easterlina

zjawisko ekonomiczne, zauważone po raz pierwszy przez Richarda Easterlina w 1974 roku.

•Mimo iż wewnątrz danego społeczeństwa ludzie o wyższych dochodach wykazują wyższy poziom satysfakcji z życia, efekt ten nie istnieje pomiędzy krajami o różnych poziomach dochodów, a w krajach powyżej pewnego stopnia zamożności wzrost dochodów w czasie nie wywołuje wzrostu satysfakcji.

•Wyniki pierwotnych badań Easterlina zostały wielokrotnie potwierdzone przez niego samego i przez innych badaczy

•Wytłumaczenie paradoksu Easterlina:

–Istnienie dóbr i usług osiągalnych tylko dla najbogatszych, niezależnie od absolutnego poziomu bogactwa w danym społeczeństwie, co prowadzi do frustracji u tych, którzy mimo wzrostu dochodów nie mogą tych dóbr i usług nabyć (Teoria dóbr pozycjonalnych)

–Ludzie dopasowują swoje aspiracje do poziomu dochodów. Niezależnie od poziomu wyjściowego każdy wzrost w dochodach wywołuje u ludzi adekwatny wzrost w aspiracjach bądź pragnieniach (teoria perspektywy).

–Poczucie dobrobytu jest względne. Uwarunkowane jest nie tyle tym co posiadają ludzie ile tym czy posiadają więcej lub mniej od innych (teoria odniesienia).

Światowy Indeks Szczęścia Happy Planet Index (HPI)

HPI=SUOBIEKTYWNY POZIOM ŻYCIA*SZACOWANA DŁUGOŚĆ ŻYCIA/ŚLAD EKOLOGICZNY

Ślad ekologiczny

-analiza zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne biosfery.

GLOBALIZACJA-„ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się "jednego świata", światowego społeczeństwa; zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych[ oraz wzrost znaczenia organizacji ponad- i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji”.

-CO SIĘ SKŁADA ? Internacjonalizacja: intensyfikacja relacji między państwami

-Liberalizacja: znoszenie restrykcji handlowych

-Uniwersalizacja: wszystkie zakątki świata zaczynają się do siebie upodabniać

-Deterytorializacja: granice przestają mieć znaczenie

-ZAGROŻENIEAlterglobaliści i antyglobaliści, keynesiści i postkeynesiści

-Zagrożenie dla kultur

-Wzrost nierówności majątkowych

-Trudności z osiągnięciem godnego zatrudnienia

-Globalna degradacja środowiska

-Kryzysy finansowe

-Trzeba globalizację kontrolować albo w ogóle odrzucić

ZALETY GLOBALIZACJI:

-Tańsza produkcja (bo podział pracy)

-Lepsza produkcja (bo nie ma przestarzałych technik i szybko się zmienia to, co się nie sprawdza)

-Wzrost produktywności gospodarki

-Przepływy kapitału do bardziej efektywnych gospodarek

-Był też argument o rozprzestrzenianiu się demokracji i wolnego rynku, ale obecnie ten pogląd jest w kryzysie (Chiny)

-Lepsza alokacja zasobów

-Korzyści skali

-Spadek kosztów produkcji dzięki lepszemu dostępowi do zagranicznych czynników produkcji

WADY GLOBALIZACJI:

Wzrost ryzyka bezrobocia

Zanieczyszczenie środowiska

Niestabilność polityczna, społeczna i gospodarcza

Argument o zagrożeniu demokracji (Chiny, nadmierne wpływy globalnych korporacji gospodarczych)

Imperializm korzyści komparatywnych

Degradacja zasobów

Kolonializm ekonomiczny

Kolonializm ekologiczny

Narastanie antagonizmów etnicznych

Kalifornizacja stylów życia

Przerost znaczenia korporacji międzynarodowych (pogląd Galbraitha)

Prawdopodobne skutki

Stopniowa eliminacja gospodarek narodowych

Zyski korporacji i finansistów zapewne wzrosną

Ścisłe powiązania w gospodarce

Najbardziej zyskają gospodarki wspierające przedsiębiorczość oraz gospodarki, z których wywodzą się wielkie korporacje

Wzmocnią się procesy integracji gospodarczej (ale chyba tylko gospodarczej)

CO STANOWI CZYNNIKI?

Kierunki postępu naukowo- technologicznego:

fordyzm i postfordyzm

Umiędzynarodowienie technologii

Postęp w transporcie

Rozwój mediów

Konkurencja międzynarodowa

Upodabnianie się gustów i preferencji konsumentów

Konsumenci globalni (kupują rzeczy z całego i świata i kupują na całym świecie)

Wzrost wymagań konsumentów (chcemy rzeczy coraz lepszych i bardziej zróżnicowanej oferty)

Istnienie barier wejścia na rynek (konieczna jest wysoka skala produkcji, innowacje, droższe są wykorzystywane zasoby)

Międzynarodowa polityka handlowa:

Liberalizacja handlu

Liberalizacja przepływów finansowych

Deregulacja rynków finansowych

Integracja gospodarcza

KTO STERUJE ?

-Państwa(Globalizujące, aktywne, zmarginalizowane

-Korporacje

-Instytucje globalne

Postulatu dotyczące zwalczania negatywnych skutków:

-Pomoc w wyjściu z pułapki zadłużeniowej

-Podatek Tobina (opodatkowanie międzynarodowych transakcji finansowych)

-Eliminacja rajów podatkowych

-Prawo do pracy, opieki socjalnej i ubezpieczeń społecznych

-Fair trade

-Wyłączenie ochrony zdrowia, kultury, edukacji, opieki społecznej z wolnego handlu

-Zakaz subsydiowania rolnictwa i gmo

-Zakaz patentowania lekarstw i prywatyzacji dóbr powszechnego użytku (np. wody, przykład Boliwii)

-Zaostrzenie standardów ochrony środowiska w krajach słabo rozwiniętych

-Zakaz dyskryminacji, rasizmu, itd.

Przepływy kapitału

-Ruch pieniędzy przez granicę

-Kształtuje międzynarodową pozycję inwestycyjną kraju

-Ocena pozycji: zestawienie aktywów i pasywów finansowych

Aktywa zagraniczne:

-Gotówka

-Lokaty

-Udzielone kredyty

-Akcje i udziały

-Dłużne papiery wartościowe

-Inne wierzytelności

Aktywa dzielimy na:

-Inwestycje bezpośrednie: sami działamy za granicą albo przejmujemy zagraniczną firmę

-Inwestycje portfelowe: akcje, obligacje (do 10% udziału w kapitale spółki)

-Aktywa rezerwowe: złoto, waluty

-Pozostałe inwestycje: kredyty, rachunki, depozyty

Efekty ekonomiczne:

-Eksporterzy: mniej kapitału i produkcji u siebie, ale lepsza produktywność kapitału i wzrost stóp procentowych

-Importerzy: więcej kapitału i produkcji, mniejsza produktywność kapitału i niższe stopy procentowe

Oba kraje: wzrost dochodów eksportera (wyższe odsetki i dywidendy), wzrost dochodów importera (z tytułu przyrostu produkcji)

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne: Najważniejsza forma migracji kapitału

Definicja (OECD): inwestycja dokonana przez rezydenta jednej gospodarki w celu osiągnięcia długotrwałej korzyści z kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwo- rezydenta innej gospodarki

Co najmniej 10% akcji lub udziałów

Zagraniczna osoba fizyczna lub prawna, prywatna lub publiczna

Determinanty BIZ

-Rynkowe BIZ(Wielkość rynku i PKB per capita, Rozwój rynku, Dostęp do regionalnych i globalnychproduktów,Preferencje konsumentów w danym kraju,Struktura rynku)

-Poszukujące aktywów BIZ(Surowce,Kwalifikowana siła robocza,Aktywa technologiczne i innowacyjne,Infrastruktura )

-Efektywnościowe BIZ(Koszty i wydajność pracy,koszty transportu i komunikacji,Czy są otwarte granice)

-Rola klimatu inwestycyjnego

Polityka konkurencji, zasady fuzji i przejęć

-Umowy międzynarodowe

-Uwarunkowania administracyjno- prawne

-Promocja inwestycji

-Bodźce inwestycyjne

-Otoczenie biznesowe

-Postawa związków zawodowych

-Postawa społeczeństwa

-Klimat negocjacyjny

FORMY

-Greenfield: inwestycja od podstaw własna w lub w ramach joint venture

-Brownfield: przejęcie ze znacznym doinwestowaniem

-Przejęcie: pełne, większościowe, mniejszościowe

-Przejęcie: przyjacielskie lub wrogie

-Przejęcie: horyzontalne (poziome, ta sama branża), pionowe (cykl życia produktu, przejmuje się dostawców), koglomeraty (wejście w inne branże)

-przejęcie: utylitarne(zdobyć markę, produkt, proces technologiczny, nieruchomości)

-fuzje

CO WARUNKUJE FORMĘ

-Strategia rozwoju: wewnętrzna: od podstaw

-Poziom technologii: wysoki: od podstaw

-Rozwój gałęzi: szybki: od podstaw

-Dystans kulturowy: duży: od podstaw

-Atrakcyjne aktywa: występują: przejęcia

MSG- Praktyka: (1) funkcjonowanie rynku światowego (analogicznego do rynków krajowych, ma swoją strukturę, rozwija się w określonych kierunkach itd.), (2) funkcjonowanie gospodarek krajowych w kontekście międzynarodowym (każda ma jakiś udział w handlu międzynarodowym, prowadzi jakąś politykę zagraniczną, kraje wchodzą w sojusze gospodarcze itd.)

Podejście neoliberalne (neoklasyczne): otwieranie się gospodarek krajowych jest korzystne, gdyż służy wzrostowi sprawności gospodarczej, należy wspierać liberalizację handlu i procesy globalizacji, ponieważ dzięki temu rośnie PKB i dobrobyt (np. kraje ubogie sprzedając swoje produkty do krajów wysoko rozwiniętych szybciej „doganiają” kraje wysoko rozwinięte: Chiny, Indie, Brazylia, kraje Azji płd.-wsch. dawniej np. Japonia)

Podejście keynesowskie: rynek światowy tak jak rynki krajowe ma pewne nieprawidłowości (monopole, degradacja środowiska), które trzeba korygować; powinna istnieć międzynarodowa polityka gospodarcza i społeczna; w pełni otwarty rynek jest fikcją (np. ochrona rynku rolnego UE), istnieją regiony świata skazane na niedostatek, którym zawsze trzeba pomagać (Afryka), trzeba też kontrolować zachowania korporacji międzynarodowych oraz procesy globalizacji

P. ekologiczne (alterglobalistyczne): należy ograniczać msg ze względu na ochronę środowiska (transport, niszczenie terenów naturalnych, kolonializm ekologiczny) i dla samego człowieka (by chronić go przed władzą korporacji oraz chronić jego tradycje kulturową); globalizacja jest przede wszystkim zagrożeniem; postulat dążenia do autarkii, postulaty związane z rządem światowym

P. konserwatywne: zawsze istnieje konkurencja między państwami, które są sobie wrogie, msg są narzucane przez silniejszych (USA- świat, Niemcy, Francja- UE), trzeba rozwijać gospodarkę narodową, unikać sprzedaży majątku narodowego obcym (w razie kryzysu będą bronić swojego rynku, nie cudzego), konsumenci także powinni kupować przede wszystkim krajowe dobra i usługi, wspierać własny rynek, inaczej są problemy, np. bezrobocie

GOSPODARKA ŚWIATOWA

-Zbiorowość organizmów i instytucji funkcjonujących na szczeblu krajowym i międzynarodowym, które zajmują się (1) działalnością gospodarczą, (2) polityką wynikającą z powiązań ekonomicznych w skali międzynarodowej

-Cechy: dynamika (nieustanna zmienność), powiązania (produkcyjne, handlowe, usługowe, polityczne), historyczność (rozwinęła się na pewnym etapie rozwoju stosunków gospodarczych)

PODMIOTY GOSPODARKI światowej

-Przedsiębiorstwa krajowe: mają powiązania handlowe (eksport i import), technologiczne (sprzedaż i kupno technologii), kapitałowe (kredyty, giełda)

-Przedsiębiorstwa transnarodowe: w dwóch wersjach: macierzyste i filie w innych krajach; różnorodne w różnych krajach

-Etapy transnarodowości: wejście na rynek międzynarodowy, bezpośrednie inwestycje za granicą, powstanie przedsiębiorstwa globalnego

-Gospodarki narodowe

-Ugrupowania integracyjne:

Unia Europejska

EFTA- Europejska Strefa Wolnego Handlu
NAFTA- Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu
LAFTA - Południowo amerykański Wspólny Rynek
CEFTA – Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu
ASEAN – Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo Wschodniej
ECOWAS- Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej

SPARTECA- stowarzyszenie państw Australii i Oceanii

Najważniejsze organizacje

-MFW- Międzynarodowy Fundusz Walutowy-

Główne cele to:
1) Stabilizacja polityki walutowej państw członkowskich.
2) Wzmacnianie wielostronnego systemu płatniczego
3) Usuwanie barier ograniczających wymianę międzynarodową
4) Udzielanie pomocy w równoważeniu bilansu płatniczego krajów członkowskich.

-MBOiR- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju- zwany Bankiem Światowym

Działalność Banku Światowego, którego członkiem mogą być tylko państwa należące do MFW jest uzupełnieniem działalności MFW w sferze realizacji długookresowej polityki inwestycyjnej. Koncentruje się on na popieraniu prywatnych inwestycji zagranicznych, uzupełnianiu własnymi środkami, gwarantowaniu pożyczek międzynarodowych oraz wspieraniu inwestycji w krajach słabo rozwiniętych.

-WTO- Światowa Organizacja Handlu

Głównym celem WTO jest liberalizacja handlu międzynarodowego poprzez redukcję ceł, eliminację ograniczeń poza taryfowych, stosowanie klauzuli najwyższego uprzywilejowania.

Teorie przedklasyczne

a)lęku-Typowa dla okresu przed średniowieczem i wczesnego średniowiecza

-Ludzie stale cierpią na niedostatek

-Istnieje brak dóbr

-Należy jak najwięcej zawłaszczyć dla siebie, gdyż inaczej będziemy cierpieli niedostatek

b)słusznej ceny-Św. Tomasz z Akwinu

-Cena musi uwzględniać wkład pracy

-Te same produkty muszą mieć tę samą cenę, ponieważ wkład pracy jest ten sam

-Należy sprowadzać dobra, których się nie produkuje, albo których produkuje się za mało (jest deficyt tych dóbr)

-Każdy inny handel to spekulacja

c)merkantylizm-Państwo jest bogate, jeśli gromadzi kruszce (Colbert)

-Najwięcej kruszców przynosi handel

-Trzeba kupować surowce, a sprzedawać produkty wysoko przetworzone

-Handel, usługi, rzemiosło

d)Fizjokratyzm(Quesney,Staszic)-Gromadzenie kruszców uzależnia od koniunktury

-Dlatego trzeba rozwijać rolnictwo oraz przemysł oparte na własnych surowcach

-To zapewni trwałość gospodarowania i niezależność od innych krajów

e)kosztów absolutnych-Adam Smith

-W różnych krajach produkuje się produkty po różnych kosztach

-Podstawą handlu są różnice kosztowe

-Należy sprowadzać z zagranicy te produkty, które za granicą zostały wyprodukowane taniej

TEORIE KLASYCZNE I NEOKLASYCZNE

-Teoria kosztów komparatywnych(Wymiana pozostaje korzystna dla wszystkich uczestników, jeśli każdy kraj specjalizuje się w wytwarzaniu tego, w czy ma komparatywną (względną) przewagę kosztową.Kraj odnosi korzyści wytwarzając te dobra, w których produkcji jest najbardziej wydajny.Źródłem korzyści komparatywnych według Ricardo są różnice między krajami w technice produkcji.)

-Teoria H-O (Kierunki specjalizacji określa proporcja pomiędzy zasobami czynników pozostającymi w dyspozycji różnych gospodarek.Każdy kraj specjalizuje się w produkcji tego dobra,którego wytwarzanie wymaga względnie intensywnego wykorzystania tego czynnika, który jest w nadmiarze.Powodem jest taniość tego czynnika.Eksportuje się dobra, którego czynniki wytwórcze są w danym kraju tanie, a importuje te, których czynniki wytwórcze są drogie.)

PRZEWAGA

-Przewaga absolutna - dany kraj ma możliwość produkowania większej ilości produktów z danych zasobów niż pozostałe.

-Przewaga komparatywna – oznacza zdolność kraju do produkowania niektórych dóbr po kosztach relatywnie niższych niż innych, w stosunku do pozostałych krajów.

-Przewaga konkurencyjna – w danej dziedzinie kraj zwiększa swoje udziały rynkowe, wygrywając konkurencję z partnerami handlowymi.

Zróżnicowanie dóbr – nowa teoria handlu

-Przedmiotem handlu oprócz dóbr jednorodnych są też dobra zróżnicowane – ich udział w wymianie międzynarodowej systematycznie wzrasta.

-Dobra zróżnicowane – bliskie substytuty w konsumpcji, różnią się cechami charakterystycznymi, jakością, ceną.

-Dobra zróżnicowane pojawiają się jako skutek nowych możliwości produkcyjnych i nowych preferencji konsumentów.

-Dobra zróżnicowane – dobra pochodzące z jednej branży, będące przedmiotem handlu międzynarodowego.

-Warunkiem ich sprzedaży jest popyt na różnorodność.

-Warunki te są spełnione w krajach uprzemysłowionych.

Zróżnicowanie poziome

-Dotyczy cech widocznych (np. barwa koniaku) i odczuwalnych (np. smak koniaku).

-Nawet jeśli ceny poszczególnych odmian dóbr byłyby jednakowe, to nabywcy preferowaliby różne odmiany.

-Ważny jest stosunek kupujących do dóbr

Modele neo-Chamberlin

-Def. Dóbr zróżnicowanych – dobra różniące się wyglądem i stylem lecz posiadające identyczne przeznaczenie końcowe i zaspokajające te same potrzeby.

-Charakteryzują się wysoką elastycznością substytucji popytu.

-W warunkach konkurencji monopolistycznej gwarantują pewien zakres swobody cen i strategii marketingowej, w tym reklamy.

-Segmentacja rynku, mikrorynki na podobne do siebie dobra, oferowane przez różnych producentów

- Handel międzynarodowy umożliwia maksymalizację zysków producentom z konkurencji monopolistycznej.

-Funkcją handlu jest rozszerzanie dostępności istniejących odmian w kolejnych krajach.

-Na rynku międzynarodowym toczy się konkurencja pomiędzy dostawcami dóbr zróżnicowanych.

-Ważnym narzędziem konkurencji jest reklama.

Modele neo-Hotelling

-Teorie Hotellinga i Lancastera (1980), Helpmana (1981), Graya (1980, 1988).

-Oparte na teorii popytu konsumpcyjnego – nowa interpretacja zachowań konsumenta.

-Podstawę zróżnicowania produktu stanowi wiązka cech charakterystycznych poszukiwanych przez konsumentów i zawartych w różnych odmianach oferowanych na rynku.

-Cechy charakterystyczne: szybkość, komfort, rozmiar, kolor, kształt.

Zróżnicowanie pionowe.

-Wynika z techniki produkcji i niedoskonałości podażowej rynku.

-Produkty różnią się wyłącznie jakością.

-Wybór konsumenta wynika z różnic w dochodach nabywców i cen poszczególnych odmian ( a nie z chęci posiadania optymalnej odmiany, czy zamiłowania do różnorodności)

-Przykład: samochody o podobnej wielkości, ale z różnym wyposażeniem.

Teoria Lancastera

-Klasa produktów – ogół dóbr posiadających zestaw cech charakterystycznych

Zróżnicowanie dóbr - odmienność proporcji, w jakich różne atrybuty występują w dobrach zaliczanych do tej samej klasy.

Teorie technologiczne

a)Teoria luki technologicznej

-Gospodarki różnią się od siebie pod względem wykorzystywanych technik i technologii

-Handel międzynarodowy służy uzyskaniu dostępu do techniki i technologii produkcji względnie uzyskaniu dostępu do dóbr, których w danym kraju nie potrafi się wyprodukować

b)Teoria skali produkcji

-Przedsiębiorstwa dążą do handlu międzynarodowego, ponieważ chcą zwiększyć sprzedaż swoich produktów

-Większa skala produkcji= większy zysk

-Efekt nieprawidłowej specjalizacji (jako skutek uboczny takiego handlu)

c)Teoria cyklu życia produktu

-Odwołuje się do różnic w bogactwie państw

-Produkty różnych generacji sprzedaje się na różnych rynkach (np. rynek motoryzacyjny)

Teorie związane z pozycją konkurencyjną państwa

-Teoria gospodarki dominującej: narzucenie innym państwom własnych warunków handlu międzynarodowego (np. rolna polityka USA i UE, przemysł stalowy w USA, problem spłaty długów przez kraje zadłużone)

Teoria przewag rozwojowych (nowe technologie w wysoko rozwiniętych, stare w rozwijających się, np. przemysł uciążliwy dla środowiska)