Pedagogika resocjalizacyjna wykład 29.10.09

Resocjalizacja – ciągłość i zmiana

Kognitywno – interakcyjne podstawy współczesnej resocjalizacji – w teoretycznym ujęciu prof. Bronisława Urbana.

Do czego nawiązuje resocjalizacja?

• do głównych kierunków i wyników badań w naukach społecznych

Dlaczego?

• teoretyczno – metodologiczny charakter pedagogiki resocjalizacyjnej

• praktyczne funkcje tej dyscypliny

• silne powiązania resocjalizacyjnej teorii i praktyki z psychologią

Kluczowe wpływy na rozwój pedagogiki resocjalizacyjnej:

• lata 70te XX wieku – zaznacza się wyraźny wpływ społecznej teorii uczenia się

• a obecnie zaznaczają się rozwiązania oparte na założeniach psychologii humanistycznej i poznawczej, podkreślającą rolę świadomości, zarówno w etiologii zachowań dewiacyjnych, jak i w strategiach metodycznych

Behawioryzm a kognitywizm:

• konfrontacja behawioryzmu z psychologią kognitywną na gruncie teorii resocjalizacyjnej

• konfrontacja ta jest potrzebna ale nie może zmierzać do zdecydowanego wyboru jednego z tych paradygmatów, przy całkowitej negacji drugiego

• nowy model – przejście ewolucyjne – rozwój teorii resocjalizacji opartej na podejściu kognitywnym, ale równocześnie na bogatej bazie eksperymentalnej wypracowanej przez behawioryzm i zweryfikowanej w praktyce

• ograniczenia behawioryzmu w resocjalizacji zakładowej ( „ pozorne przystosowanie „ i krótkotrwałość efektów resocjalizacji w warunkach wolnościowych ) - konieczność szukania nowego podejścia

• techniki zastępowania agresji

Współczesna myśl resocjalizacyjna

• ( kognitywizm ) cała struktura osobowości i wszystkie jej elementy sprowadzają się do podstawowej jednostki jaką jest „ konstrukt teoretyczny „, którego treścią są informacje

• pojęcie konstruktu teoretycznego wprowadził Kelly ( 1955 )

• w literaturze polskiej koncepcja J. Reykowskiego ( 1979 ) - życie psychiczne człowieka zorganizowane jest w system, którego składowymi są mechanizmy popędowo – emocjonalne podporządkowane i sieć wartości.

• ( Reykowski ) - funkcją sieci wartości jest podporządkowanie doświadczeń na subiektywnych skalach „ dobre – złe”, „ważne – nieważne”, z punktu widzenia możliwości zaspokajania potrzeb, wartościowania samego siebie, a także pod względem obiektywnych walorów wartości ( autotelicznych ).

Wartości – ( jak postępować, nie postępować, co robić, nie robić )to system społecznych wymogów, czyli reguł, według których rzeczywistość jest wartościowana

• orientacja poznawcza w świecie, czyli planowanie działalności w środowisku wymaga ukształtowania się sieci operacyjnej.

• W obydwu sieciach – wartości i operacyjnej – występuje dążenie do redukcji niepewności ( rozbieżności ) pojawiającej się w momencie konfrontacji informacji, które mogą być prawdziwe lub fałszywe.

• Konfrontacja ta wyzwala zaburzenie równowagi, któremu towarzyszy napięcie i lęk.

• Dążenie do przywrócenia równowagi, to główny motyw działania, w tym dewiacyjnego.

W sieci poznawczej wyróżnione miejsce zajmuje struktura Ja, którego ekspansja prowadzi do utworzenia się poczucia tożsamości.

Procesy porównywania i odróżniania wartości własnej osoby od innych są podstawą do formowania się poczucia własnej wartości, czyli samooceny.

Struktura Ja, czyli hierarchicznie zorganizowane schematy i przekonania o sobie samym i stosunku do świata, ma zróżnicowane znaczenie zależnie od poziomu ich ogólności.

Poznawcze teorie osobowości duże znaczenie nadają systemowi kontroli ( zewnętrznej i wewnętrznej ), a tym samym przywracają doniosłość procesów wolicjonalnych ( wyeliminowane w psychologii behawiorystycznej ).

Genezę zachowań agresywnych w interpretacji kognitywnej – źródłem działania człowieka jest redukcja napięcia i lęku w momencie zderzenia się nowych informacji z informacjami zakodowanymi w postaci tzw. skryptów poznawczych.

Pewne skrypty mają znaczenie o charakterze jakościowym, są dla jednostki dobre lub złe, co wiąże się z treściami zakodowanymi w sieci wartości.

Jednostki, które na pierwszym etapie mogą być diagnozowane jako zaburzone czy niedostosowane, mają przewagę skryptów zafałszowanych ( kodowały informacje odpowiadające ich dążeniom egoistycznym, sprzecznym z wartościami uniwersalnymi ).

Według N. Crick'a i K. Dodg'a ( 1994 ):

• zachowanie jest efektem przetwarzania informacji społecznych, które dokonują się na kilku etapach:

  1. kodowanie informacji dotyczących określonej sytuacji społecznej.

  2. interpretacja umysłowa zakodowanej informacji

  3. wybór celów możliwych do osiągnięcia w określonej sytuacji społecznej

  4. aktywizowanie zakodowanych informacji lub generowanie nowych

  5. ocena dostępnych rozwiązań i dokonanie wyboru

  6. zastosowanie rozwiązania, czyli reakcja behawioralna.

Co to są procesy wolicjonalne?

Co to jest kognitywizm?