Zmienianie człowieka
Zmiana osobowości ( likwidacja deficytów ) - uznane naukowo – trudne w realizacji
Korekcja zachowań ( „ zacieranie” deficytów ) - uznane naukowe – mało efektywne
Poszukiwanie i kreowanie potencjałów ( szukanie nowych przestrzeni JA ) - nowe podejście do resocjalizacji i readaptacja
Readaptacja społeczna – ponownie przystosowanie się jednostki do czynnego i samodzielnego życia w społeczeństwie, wyrażającego się we właściwym pełnieniu ról społecznych związanych z podstawowymi sferami i płaszczyznami ludzkiej egzystencji.
Człowiek -
środowisko ( warunki ) -
relacje społeczne -
role społeczne
Readaptacja społeczna – w przypadku jednostki nieprzystosowanej społecznie uruchamia proces ponownego uczenia się, kanalizacji, identyfikacji i internalizacji społecznie akceptowanych ról, co w efekcie powoduje, że zostaje ona włączona w jakościowo nowe struktury i stosunki społeczne pozwalające na ponowne uspołecznienie.
Zespół oddziaływań wspomagających ten proces najczęściej umiejscawia się w sferze prowadzonej działalności następczej w stosunku do osób odbywających karę pozbawienia wolności lub opuszczających zakłady karne.
Człowiek – zakład karny – życie na wolności ( zmiana środowiska ).
Proces readaptacji społecznej przebiega w:
warunkach zamkniętych ( zakłady karne lub poprawcze )
środowisku otwartym
Nieprzystosowanie społeczne i jego koncepcje
Niektórzy ludzie zachowują się niezgodnie z normami społecznymi
Działają przeciwko innymi i przeciwko sobie
→
Są to osoby określane jako nieprzystosowane ( niedostosowane ) społecznie NS
Typy problemów jakie mają NS:
zrozumienie swojego miejsca w kontekście społecznych
zrozumienie przyczyn swojej sytuacji ( stanu )
braki ( emocjonalne, osobowościowe, edukacyjne, kulturowe, sprawnościowe, zdrowotne )
indukcyjne myślenie ( działanie efekt, bez analizy kontekstów )
Koncepcje resocjalizacji ( nieprzystosowania społecznego – NS )
Behawioralne – Lambroso
NS – społecznie niepożądane formy zachowań. Są awersyjne i kłopotliwe dla społeczeństwa i tej osoby. Są w statystycznej mniejszości ( kategoria ilościowa ). Burzą ład społeczny i komplikują relacje społeczne. Należą do nich zachowania autodestrukcyjne – cierpienie sprawy i innych osób ( narkomania, alkoholizm, samobójstwa ).
Koncepcje te opierają się na teoriach społecznego uczenia.
Człowiek w trakcie rozwoju osobowego i społecznego uczy się form reakcji i zachowań. Jeśli te zachowania są nagradzane ulegają wzmocnieniu. Zachowania negatywne są wynikiem procesu socjalizacji – produktem socjalizacji ulegają zmianom w czasie.
Wychowanie resocjalizacyjne to poszukiwanie takich bodźców, które wygaszają negatywne zachowania.
Formy resocjalizacji : treningi psychologiczne, ekonomia punktowa.
Postawa NS oceniana jest z zewnętrznej perspektywy.
Interakcyjne
NS – jest wynikiem interakcji społecznych – stosunków międzyludzkich. Ocena dokonywana jest w kategoriach jakościowych.
Zachowania osoby NS związane są z pełnionymi przez nią rolami społecznymi.
Role narzucają sposoby zachowań – od prospołecznych do antyspołecznych.
Wychowanie resocjalizacyjne to poszukiwanie sposobów zmiany roli społecznej w kierunku prospołecznym.
Poznawcze G. Kelly
NS – ludzkie zachowania są pochodną procesu przyjmowania i przetwarzania informacji przez umysł ( struktury poznawcze i twórcze – percepcja, emocje, motywacje, pamięć, myślenie, wyobraźnia ).
Człowiek dysponuje siecią operacyjną i siecią wartości.
Sieć operacyjna – pozwala ona jednostce określonych postaw wobec otoczenia oraz umożliwia kontakty interpersonalne, a także pozwala na pełnienie ról społecznych.
Sieć wartości – wypełnia treścią aksjologiczną postawy, relacje, role, zachowania.
Osoby NS mają fałszywe skrypty – są to błędne informacje zakodowane w sieci operacyjnej. Tworzy to u NS wrogie zniekształcenie atrybucji.
Mechanizm wrogiego przekształcenia atrybucji polega na postrzeganiu partnerów jako osoby niechętne i wrogie. Wewnętrzne konflikty jednostek są skutkiem rozbieżności pomiędzy informacjami zakodowanymi w sieci operacyjnej i sieci wartości ( informacje socjalizacyjne – wynik dotychczasowej socjalizacji z aktualnie napływającymi ze środowiska).
Reakcją jest syndrom przymuszonego zachowania.
Wielowymiarowe – Hirschi, LeBlane, Pytka
Podstawą tej koncepcji jest teoria społecznej kontroli – im kontrola jest sprawniejsza tym mniej jest przypadków NS.
Kontrola społeczna sprzyja realizacji wartości, norm i zasad społecznych. Jest obecna przez całe życie człowieka. Najważniejszym okresem jest okres dojrzewania i adolescencji.
NS jest związane z poziomem niedojrzałości społecznej:
znać – rozumieć – akceptować – stosować – promować...
NS występuje w sytuacji naderwania więzi społecznych – wtedy pojawiają się zachowania przestępcze.
Czynniki więzi społecznej wg LeBlanca:
przywiązanie – rodzaj psychologicznego przymusu jako skutek więzi emocjonalnej
zobowiązanie – to rachunek korzyści wynikających z przestrzegania zasad i norm społecznych,
zaangażowanie – traktowane jako postępowania zgodne z normami, wynikające ze zbyt wysokich kosztów emocjonalnych ponoszonych w trakcie zachowań niezgodnych z normami.
Przekonania – traktowane jako obligacja jednostki do zachowań konformistycznych wobec społeczeństwa, z powodu obowiązującego systemu wartości.
Zachowania przestępcze ( NS ) są uwarunkowane socjalizacyjnie – jeśli ich nie ma to mechanizmy uspołecznienia przebiegają prawidłowo.
Wielowymiarowe – teoria „ dojrzałości interpersonalnej Sullivana i Granta.
Zasadnicze tezy:
człowiek w trakcie socjalizacyjnego wzrastania ( rozwoju ) osiąga coraz wyższe poziomy dojrzałości interpersonalnej ( lub nie osiąga )
wkracza na wyższe etapy uzyskiwania kompetencji współżycia społecznego
od chwili urodzenia wchodzimy w permanentny kontakt z otoczeniem
dzięki temu redukujemy wewnętrzne napięcia i zaspokajamy indywidualne potrzeby
od jakości tych kontaktów decyduje indywidualny potencjał popędowo emocjonalny
ponieważ kontakty są wieloaspektowe następuje różnicowanie bodźców oraz indywidualizacja reakcji