Pedagogika społeczna:
- jest dyscypliną ukształtowaną na pograniczu wychowania, socjologii, psychologii społecznej i teorii polityki społecznej ( w dużej mierze poglądy Radlińskiej ).
należy do nauk praktycznych, obejmuje teorię praktycznego działania czyli azyl zamierzeń i projektowania realizacji
koncentracja na roli środowiska w wychowaniu sprawia iż pedagogikę społeczną można określać jako pedagogikę środowiska
w innym ujęciu przedstawia się ją jako odrębną dyscyplinę naukową. P. S. jako dyscyplina naukowa zajmuje się osobami i zbiorowościami wszelkiego wieku wymagającymi opieki i pomocy w rozwoju oraz instytucjami powołanymi do realizacji tych zadań.
W ramach tej dyscypliny ukształtowało się kilka specjalizacji:
pedagogika opiekuńcza dzieci i młodzieży
teoria pracy socjalnej
teoria pracy kulturalno wychowawczej
teoria wychowania pozaszkolnego
W obu ujęciach pedagogika społeczna wiązała i wiąże swą nazwę, refleksje i badania nade wszystko z potrzebami upośledzonych warstw i klas społecznych i ze sprawiedliwością społeczną.
A. Kamiński podkreśla, iż pedagogika społeczna jest dyscypliną praktyczną usiłującą badać rzeczywistość instytucji i procesów wychowawczych po to, aby rozważać możliwości ich celowego przekształcania, tworzenia nowej rzeczywistości ulepszającej wychowanie.
Dla pedagoga głównym przedmiotem zainteresowania jest:
rodzaj i jakość bodźców rozwojowych, które oddziałują na wychowanka w jego otoczeniu społecznym
zaś pedagogiczna analiza środowiska zawiera dążenie do jego przeobrażenia, wytwarzania i aktualizowania w nim sprzyjających bodźców rozwojowych ( planowane działania wychowawcze )
Pedagogika społeczna opierając się na badaniach empirycznych ( empirii) analizuje wpływy wychowawcze, których źródłem jest środowisko oraz ustala zasady organizowania środowiska z punktu widzenia potrzeb wychowania ( wytworzenie bodźców wychowawczo – wartościowych oraz kompensowanie wpływów ujemnych ).
Pozytywne bodźce rozwojowe:
powoływanie i organizowanie instytucji wychowawczych – świetlice, kluby, czytelnie itp.
w ten sposób wytwarzamy wartościowy zespół wpływów wychowawczych
Pozytywne wpływy rozwojowe ograniczają lub niwelują zjawiska społecznie ujemne np. alkoholizm, wykolejenie moralne.
Pedagogika społeczna analizując proces wychowania w szerokich kategoriach jego środowiskowych uwarunkowań formułuje dwa istotne dla niej pojęcia – profilaktyka i kompensacja.
Profilaktyka jest działalnością związaną z neutralizowaniem wpływu czynników powodujących potencjalne zagrożenia. Czynniki te mogą mieć charakter immanentny to znaczy mogą wiązać się z podłożem organicznym i wyrażać się w pewnych cechach osobowości wychowanka. Źródłem tych czynników mogą być stosunki społeczne, kryjące potencjalne możliwości wpływów działania, sprzecznych z dobrem wychowanka i zadaniami pracy wychowawczej . Działalność profilaktyczna kształtuje się w toku działalności wychowawczej jako rezultat nawarstwiających się doświadczeń i sytuacji wychowawczych które się jeszcze nie pojawiły, ale pojawienie się ich jest możliwe i prawdopodobne.
Działania profilaktyczne mogą iść w kierunku:
hamowania aktywności w dziedzinach stwarzających zagrożenia
pobudzania aktywności w dziedzinach pożądanych.
Kompensacja polega na wyrównywaniu defektów organicznych lub zjawisk i stanów ujemnych. W pedagogicznym znaczeniu mianem kompensacji określamy wyrównanie czynników ograniczających rozwój lub też wyrównanie sytuacji powstałych jako rezultat niesprzyjających warunków rozwojowych.
Działania kompensacyjne mogą zapewnić dzieciom i młodzieży warunki prawidłowego i pełnego rozwoju. Rola bodźców środowiskowych zwiększa się w miarę rozwoju kultury i środków jej upowszechniania.
Pedagogika społeczna:
zajmuje się budowaniem teorii sprawnego działania
jest nauką prakseologiczną
interesuje się problemami wpływów środowiska na procedury wychowawcze oraz elementami ułatwiającymi zaspokojenie potrzeb rozwojowych ludzi w kolejnych stadiach ich egzystencji i przeróżnych okolicznościach
może być nazywana ped. Środowiska
bierze pod uwagę metodologię oraz cały system wiedzy pedagogicznej, próbuje rozwiązać trudności natury prakseologicznej ( tj. praktycznej )
korzysta z zasobu wiedzy innych dyscyplin ( np. biologii, psychologii i socjologii )
próbuje reformować i zmieniać środowiska wychowawcze dążąc do optymalizacji procedur wychowawczych
Socjologia wychowania:
opisuje i analizuje
bada tematykę zarówno celowych działań pedagogicznych jak i spontanicznych oddziaływań wychowawczych na jednostkę w celu jej uspołecznienia
zajmuje się oddziaływaniami wychowawczymi w różnorodnych przestrzeniach grupach wychowawczych, grupach społecznych oraz organizacjach
opisuje rezultat tych oddziaływań w całym procesie socjalizacji jednostki
korzysta z metodologi badań socjologicznej przy badaniu reguł procedur wychowawczych
Kierunki, orientacje i perspektywy pedagogiki społecznej.
Charakterystyczną cechą pedagogiki społecznej jest jej otwartość.
„szkoło centryzm” dominuje w pracach R. Wroczyńskiego
Związki młodzieży i czas wolny jako zagadnienia socjalne i kulturalne koncentrują twórczość Aleksandra Kamińskiego
problemy opiekuńcze i socjalne wysuwają się na pierwszy plan w pracach Katedry Uniwersytetu Łódzkiego