Nazwa polska	Owsik ludzki
Nazwa łacińska	Enterobius vermicularis
Przestrzenie geograficzne	Kosmopolityczny
Postać inwazyjna dla człowieka	Jaja inwazyjne, larwa rabditopodobna
Lokalizacja w org. człowieka	Jelito grube
Choroba	Enterobioza, owsica
Charakterystyka	Postać dorosła – koloru cielistego, brak torebki gębowej, 3 wargi Samica – tylny koniec ciała ostro zakończony i prosty, parzyste jajniki, jajowody i macice, pochwa kończąca się szparą sromową położoną w przedniej części ciała w 1/3 długości Samiec – tylny koniec ciała zagięty brzusznie, pojedyncze jądro, nasieniowód i przewód wytryskowy, torebka kopulacyjna zredukowana, koło steku 5 par brodawek Jaja – spłaszczone z jednego boku, cienka i przezroczysta otoczka z 3 warstw (wewnętrznej lipidowej, środkowej chitynowej, zewnętrznej białkowej)
Cykl rozwojowy	Kopulacja między śluzówką i warstwą kału → samce umierają po kopulacji, samice wytwarzają liczne jaja → dojrzała prawie cała wypełniona jajami → odrywa się od ściany jelita i wędruje w kierunku odbytu → w nocy porusza się na granicy błony śluzowej i skóry (świąd) → po rozerwaniu powłok ciała samicy (przy drapaniu) uwalniają się jaja → powleczone lepką substancją → do jamy ustnej → połknięte → w jelicie cienkim wylęgają się larwy rabditopodobne → wędrują do jelita grubego → 3 linienia → postać dorosła
Żywiciel pośredni
Żywiciel ostateczny
Epidemiologia	1. autoegzoinwazja – przeniesienie na brudnych palcach jaj inwazyjnych od siebie lub osoby z otoczenia i połknięcie 2. retroinwazja – wnikanie larw wylęgających się w okolicy odbytu przez prostnicę do jelita grubego, gdzie następuje ich dalszy rozwój do postaci dorosłych 3. drogą inhalacyjną – jaja przyklejone do unoszących się cząstek kurzu dostaną się w czasie wdechu do części nosowej gardła i po połknięciu trafią do jelita 4. przez łożysko
Diagnostyka	Wykrycie jaj w okolicy odbytu, rzadko w moczu, czasem u dzieci pod paznokciami

Nazwa polska	Glista ludzka
Nazwa łacińska	Ascaris lumbricoides
Przestrzenie geograficzne	Kosmopolityczny
Postać inwazyjna dla człowieka	Jajo inwazyjne (zawierające larwę w II stadium)
Lokalizacja w org. człowieka	Jelito cienkie, płuca
Choroba	Glistnica, askarioza
Charakterystyka	Postać dorosła – barwa cielista, kształt cylindryczny, ciało zwężające się na obydwu końcach, występują 3 wargi, na każdej para brodawek czuciowych i jedna mała brodawka położona z boku – narząd naboczny Samica – szpara sromowa w części przedniej w odległości 1/3 długości ciała, dalej występuje pochwa, macica rozwidlająca się na 2 cewki, jajowody i jajniki Samiec – mniejszy, ma zagięty brzusznie, ostry tylny koniec ciała, układ rozrodczy pojedynczy, dwie szczecinki kopulacyjne Jaja – zapłodnione: kształtu owalnego, barwy brązowo-żółtej, otoczka trójwarstwowa (bezbarwna wewnętrzna lipidowa, środkowa chitynowa, zewnętrzna pofałdowana białkowa); niezapłodnione: bardziej wydłużone, zewnętrzna warstwa białkowa nieregularna lub brak, wewnątrz jaja ziarnistości
Cykl rozwojowy	Jaja składane w jelicie i wydalane z kałem na zewnątrz → bruzdkowanie w środowisku → inwazyjność osiągają w glebie → wewnątrz II stadium larwalne → połykane → w jelicie cienkim uwalniane larwy → przenikają przez ścianę naczyń → naczyniami krwionośnymi do wątroby → żyły wątroby → serce → płuca → pęcherzyki płucne II i III linienie → z ruchem nabłonka rzęskowego przez oskrzela i tchawicę do gardła → połykanie i znów do jelita → IV linienie → postaci dorosłe W przypadku przeniesienia z krwią do innych narządów nie następuje dalszy rozwój tylko otorbianie – powstają guzki robacze
Żywiciel pośredni
Żywiciel ostateczny
Epidemiologia	Spożycie warzyw i owoców lub wody zanieczyszczonej kałem zawierającym inwazyjne jaja; glisty mogą przechodzić od matki do płodu i powodować jego uszkodzenie
Diagnostyka	Wykrycie jaj w kale

Nazwa polska
Nazwa łacińska	Anisakis simplex
Przestrzenie geograficzne	Kraje nadmorskie półkuli północnej
Postać inwazyjna dla człowieka	II stadium larwalne
Lokalizacja w org. człowieka	Żołądek, pod śluzówką jelita lub sporadycznie gardła
Choroba	Anisakidoza
Charakterystyka
Cykl rozwojowy	Postaci dorosłe w żołądku ssaków wodnych → jaja wydalane z kałem → rozwijają się w środowisku wodnym → uwalniane II stadium larwalne → połknięte przez skorupiaka → III stadium larwalne → zjedzone przez rybę → do jej jelita → do tkanek lub jamy ciała → w mięśniach otorbiają się → mogą być zjedzone przez rybę drapieżną → cykl rozwojowy zakończy się dopiero wówczas, gdy ryba z larwą w III stadium zostanie zjedzona przez ssaka morskiego → w jego jelicie powstają postaci dorosłe jajo → II stadium larwalne→ III stadium larwalne → postać dorosła
Żywiciel pośredni	Skorupiaki, ryby
Żywiciel ostateczny	Ssaki morskie, ewentualnie człowiek (żywiciel niespecyficzny)
Epidemiologia	Jedzenie świeżo solonych, słabo uwędzonych lub niedogotowanych ryb
Diagnostyka	Wykrycie larw w wycinkach, wywiad epidemiologiczny, objawy kliniczne, badanie endoskopowe

Nazwa polska
Nazwa łacińska	Loa loa
Przestrzenie geograficzne	Strefa tropikalna Afryki Zachodniej i Środkowej
Postać inwazyjna dla człowieka	Larwy inwazyjne
Lokalizacja w org. człowieka	Tkanka podskórna, oko, narządy wewnętrzne, układ nerwowy (OUN)
Choroba	Loaza, opuchlizna kalabarska
Charakterystyka	Postacie dorosłe – oskórek ornamentowany, z małymi, nieregularnie położonymi guzkami (brak ich u samców na końcu ciała); samiec mniejszy od samicy Mikrofilaria – pochewka nieznacznie wystająca poza ostro zakończone ciało, jądra kaudalne (sięgające do końca ciała), we krwi sporadycznie, wektor - ślepaki
Cykl rozwojowy	Mikrofilarie wessane z krwią przez żywicieli pośrednich → zrzucają otoczkę → w ciele tłuszczowym 3 stadia larwalne → larwy inwazyjne → wydostają się poprzez aparat gębowy podczas żerowania ślepaków → skóra człowieka → po 1-4 latach dojrzałość płciowa → po kolejnych 6 miesiącach mikrofilarie
Żywiciel pośredni	Ślepaki Chrysops
Żywiciel ostateczny	Człowiek
Epidemiologia	Ataki ślepaków podczas pracy na plantacjach lub w czasie przebywania w lasach deszczowych lub ich pobliżu
Diagnostyka	Opuchlizna kalabarska, eozynofilia, wywiad epidemiologiczny, wykrycie mikrofilarii w krwi obwodowej, periodyczność

Nazwa polska
Nazwa łacińska	Mansonella streptocerca
Przestrzenie geograficzne	Ameryka Płd. i Śr., Indie, Afryka
Postać inwazyjna dla człowieka	Larwy inwazyjne
Lokalizacja w org. człowieka	M. streptocerca: Skóra, krew M. ozzordi i M. monsonella: krew, jamy ciała, tk. podskórna
Choroba	Mansoneloza
Charakterystyka	Mikrofilaria – brak pochewki, tylny koniec ciała zaokrąglony i zagięty, występują jądra kaudalne, nie pojawiają się we krwi periodycznie
Cykl rozwojowy	Zarażają się nimi muchówki podczas żerowania, rozwój przebiega podobnie jak u innych nitkowców
Żywiciel pośredni	Muchówki Colicoides, Aedes, Anopheles
Żywiciel ostateczny	Człowiek
Epidemiologia	Obecność żywicieli pośrednich i wysoka temperatura
Diagnostyka	Wykrycie mikrofilarii we krwi, bioptaty skóry, brak periodyczności

Nazwa polska
Nazwa łacińska	Onchocerca volvulus
Przestrzenie geograficzne	Tropikalna Afryka, Ameryka Południowa i Środkowa
Postać inwazyjna dla człowieka	III stadium larwalne
Lokalizacja w org. człowieka	Skóra, tkanka podskórna (guzy – kilka do kilkunastu osobników dorosłych, oko
Choroba	Onchocerkoza, ślepota rzeczna
Charakterystyka	Samica: poprzecznie prążkowany oskórek, dwie macice o cienkich ścianach, jelito Samiec: cewkowate jądro, jelito Mikrofilaria: zaostrzony koniec tylny, brak pochewki i jąder kaudalnych, lokalizowane we krwi, płynie mózgowo-rdzeniowym, moczu, plwocinie
Cykl rozwojowy	W macicy rozwijają się jaja → mikrofilaria uwalnia się z osłonki jajowej → opuszcza macicę → umiejscawia się w pobliżu dorosłych osobników w skórze → meszki wysysają mikrofilarie z krwią człowieka → larwy migrują z jelita środkowego do jamy ciała (hemocelu) i do mięśni tułowia → przechodzą 2 linienia → III stadium larwalne → wędruje do narządów gębowych → zarażenie następnego żywiciela podczas żerowania meszek
Żywiciel pośredni	Meszki Simuliidae
Żywiciel ostateczny	Człowiek
Epidemiologia	Przenoszona przez meszki, zachorowania zazwyczaj w miejscach warunków do rozwoju larw, w okolicach płynącej wody
Diagnostyka	Wykrycie pasożytów w guzach podskórnych i węzłach chłonnych, w oku podczas badania okulistycznego

Nazwa polska
Nazwa łacińska	Wuchereria bancrofti
Przestrzenie geograficzne	Kosmopolityczny, aktualne ogniska w Turcji
Postać inwazyjna dla człowieka	Larwa inwazyjna (III stadium)
Lokalizacja w org. człowieka	Naczynia limfatyczne, węzły chłonne, narządy jamy brzusznej, oko
Choroba	Wuchererioza, słoniowacizna
Charakterystyka	Postać dorosła: małe, gładki oskórek, brak warg, 2 wieńce brodawek, krótka pochwa i pojedyncza macica, pozostałe części układu rozrodczego podwójne Mikrofilaria: otoczona osłonką jajową tworzącą pochewkę wystającą poza obydwa końce ciała, liczne jądra, między nimi obrączka nerwowa, otwór wydalniczy, komórka wydalnicza, 4 komórki rozrodcze, otwór odbytowy, we krwi pojawiają się periodycznie, wektor - komary
Cykl rozwojowy	Jaja rozwijają się w macicy postaci dorosłej do stadium larwalnego → mikrofilarie wnikają poprzez skórę człowieka → wędrują do naczyń limfatycznych i krwionośnych → w czasie żerowania komara wraz z krwią dostają się do żołądka owada → uwalniają się z pochewki → przez ścianę jelita do mięśni tułowia owada → ulegają metamorfozie w małe postaci, a potem linieją w larwy inwazyjne → wędrują do aparatu gębowego komara → w czasie ssania ze śliną wprowadzane do krwi człowieka → w układzie limfatycznym dojrzewają około roku
Żywiciel pośredni	Komary Culex, Anopheles, Aedes, Mansonia
Żywiciel ostateczny	Człowiek
Epidemiologia	Wnikanie mikrofilarii przez skórę, ukłucie komara
Diagnostyka	Wykrycie mikrofilarii w krwi obwodowej (periodycznie)

Nazwa polska	Włosień kręty
Nazwa łacińska	Trichinella spiralis
Przestrzenie geograficzne	Kosmopolityczny, polikseniczny
Postać inwazyjna dla człowieka	Otorbiona larwa inwazyjna
Lokalizacja w org. człowieka	Głownie mięśnie, także inne narządy, OUN
Choroba	Włośnica, trichinelloza
Charakterystyka	Postaci dorosłe: przednia część ciała cieńsza, za otworem gębowym torebka gębowa z małym sztylecikiem, przednia część gardzieli umięśniona, tylna = stichosom z gruczołami komórkowymi wzdłuż, przechodzi w jelito zakończone kloaką Samica: dwukrotnie dłuższa, pojedynce narządy rozrodcze, jajnik połączony z jajowodem, dalej zbiornik nasienny, macica i pochwa, szpara sromowa na stronie brzusznej, tylny koniec ciała zaokrąglony Samiec: pojedyncze jądro blisko tylnego końca ciała, połączone z przewodem płciowym uchodzącym do kloaki, na tylnym końcu dwa wyrostki pełniące funkcję pomocniczą narządów kopulacyjnych
Cykl rozwojowy	Otorbione larwy zjadane przez żywiciela → uwolnienie w jelicie cienkim → wniknięcie pod nabłonek kosmków → rozwój w postaci dojrzałe → kopulacja pod nabłonkiem jelita → rodzą się żywe larwy → migrują do przewodu piersiowego → z krwią przez serce do płuc → znów do serca i do dużego krwioobiegu → przenoszone do różnych narządów (przeżyją tylko te w mięśniach poprzecznych – dobrze natlenione) → larwy rosną i linieją → po miesiącu zostają otoczone torebką z tkanki łącznej (w niej gromadzą się sole wapnia) → dalszy rozwój u innego żywiciela w przypadku zjedzenia larwy
Żywiciel pośredni	Świnie, dziki, niedźwiedzie, myszy, człowiek
Żywiciel ostateczny	Mięsożercy
Epidemiologia	Spożycie mięsa z larwami tego pasożyta
Diagnostyka	Wykrycie larw w materiale pobranym z mięśni

Nazwa polska	Włosogłówka ludzka
Nazwa łacińska	Trichuris trichiura
Przestrzenie geograficzne	Kosmopolityczny
Postać inwazyjna dla człowieka	Jaja inwazyjne
Lokalizacja w org. człowieka	Postaci dorosłe: jelito grube Larwy: jelito cienkie i grube
Choroba	Trichuroza, włosogłówczyca
Charakterystyka	Postaci dorosłe: przednia część ciała bardzo cienka Samiec: zakręcony tylny koniec ciała Samica: zaokrąglony tylny koniec ciała Jaja: kształtu beczułkowatego, ciemnobrązowe, z przeźroczystymi czopami na obu biegunach
Cykl rozwojowy	Jaja wydalane z kałem przed bruzdkowaniem → inwazyjne po 2-3 tygodniach → rozwój w środowisku wilgotnym → spożycie → larwa uwalnia się w kryptach jelita cienkiego → przechodzi do dolnych części i jelita grubego → kolejne linienia → rozwój do postaci dorosłej około 3 miesiąca
Żywiciel pośredni
Żywiciel ostateczny
Epidemiologia	Spożycie jaj inwazyjnych na artykułach spożywczych lub z wodą
Diagnostyka	Wykrycie jaj w kale, osobniki dorosłe w badaniu proktoskopowym