[…] Dziś pojęcie Europy bez państwa 

polskiego jest dłużej nie do 

pomyślenia (J. Rotschild) – 

odzyskanie niepodległości przez 

Polskę 11 listopada 1918 roku.

Tworzenie się ośrodków 

lokalnej władzy na ziemiach 

polskich

Jeszcze w listopadzie 1918 roku na ziemiach 

polskich zaczęły kształtować się lokalne 

władze:

• Polska Komisja Likwidacyjna – utworzyła się 

pod koniec października 1918 r w Galicji, na 

czele z Wincentym Witosem i Ignacym 

Daszyńskim;

• Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego – na 

czele stał ksiądz Londzin i dr Michejda; Rada 

zawarła porozumienie z czeskim „Nârodnim 

Wîborem” w sprawie podziału Śląska 

Cieszyńskiego wg zasady etnicznej;

• Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu – na czele 

z W. Korfantym; wydała ona odezwę mówiącą 
o zjednoczeniu Polski i z żądaniem by Ententa 
przyłączyła ziemie zaboru pruskiego do nowej 
RP;

• Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej- 

powstał z 6 na 7 listopada 1918 roku w 
Lublinie, stąd czasem zwany jest :rządem 
lubelskim” Na czele stanęli: I. daszyński i J. 
Moraczewski. Ogłosili oni manifest o 
powstaniu Polski jako państwa 
demokratycznego, powstałego z ziem 
etnicznie polskich z dostępem do morza; 
oprócz tego:

„

Rząd lubelski”:

- Nie uznawał Rady Regencyjnej;
- Zapowiadał przeprowadzenie wyborów do 

sejmu ustawodawczego, a wybory te miały 
być powszechne, tajne, proporcjonalne i 
równe;

- Ogłaszał wolność słowa, sumienia, zrzeszeń i 

strajków

- Ustalił 8-godzinny czas pracy
- Zamierzał przeprowadzić upaństwowienie 

przemysłu, lasów i majątków ziemskich

- Zamierzał wprowadzić bezpłatne, powszechne 

i obowiązkowe szkolnictwo

.

Odzyskanie niepodległości 

przez Polskę.

10 listopada do Polski z Magdeburga 

powrócił Józef Piłsudski. Już 14 
listopada Rada Regencyjna oddała mu 
pełnię władzy i rozwiązała się.

Misję sformowania rządu Piłsudski 

powierzył działaczowi 
socjalistycznemu – Jędrzejowi 
Moraczewskiemu (działaczowi „rządu 
lubelskiego”)

22 listopada 1918 roku Józef Piłsudski ogłosił się 

Tymczasowym Naczelnikiem Państwa, 

jednak 

jego władza nie była uznawana przez państwa 

zwycięskiej koalicji, które za 

przedstawicielstwo Polski uznawały Komitet 

Narodowy Polski na czele z Romanem 

Dmowskim.

Jednak sytuacja kraju wymagała powołania 

władz, które by były uznane przez wszystkie 

kraje Europy.

W wyniku rozmów z Narodową demokracją i 

przedstawicieli Piłsudskiego, Moraczewski 

ustąpił z funkcji premiera, a 16 stycznia 1919 

roku na to stanowisko został powołany Ignacy 

Paderewski. Jego rząd miał charakter 

koalicyjny i został uznany przez państwa 

Ententy.

Wybory do Sejmu 

Ustawodawczego

W 1919 roku mają miejsce wybory do sejmu. Były 

one powszechne ( tzn. mogli w nich brać udział 

obywatele, którzy ukończyli 21 rok życia). Za 

posłów uznano byłych polskich deputowanych do 

parlamentów: pruskiego, austriackiego i 

rosyjskiego.

Podczas kadencji sejmu zaczęły tworzyć się różne 

nowe partie polityczne: SDKPiL i PPS „Lewica” 

połączyły się w Komunistyczną Partię  Robotników 

Polski (KPRP) oraz powstała nowa partia – 

Chrześcijańska Demokracja – Chadecja.

Największym jednak problemem był kwestia 

ustalenia granic nowej RP.

Koncepcje granic państwa.

Wytyczenie granic RP było wielce 

problematyczne, ponieważ nie można 
ich było ustalić na zasadzie etnicznej. 
Ludność polska zamieszkiwała tereny 
Królestwa Polskiego, Wielkopolski, 
Pomorza Gdańskiego, zaś Kujawy, 
Warmie i Mazury oraz Śląsk 
zamieszkiwali Niemcy, Ukraińcy, 
Białorusini, Litwini oraz Żydzi.

Koncepcje granic

Najdokładniej opracowana koncepcję polskich 

granic opracowała Narodowa Demokracja. Wg 

niej w skład RP miał wejść takie tereny jak Galicja, 

większość Śląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk, 

Wielkopolska, Pomorze Gdańskie i pd. część Prus 

Wschodnich oraz ziemie Królestwa Polskiego. 

Endecja uważała ziemie byłego zaboru pruskiego i 

Śląsk za najważniejsze dla Polski i gotowa była na 

pewne ustępstwa na terenach wschodnich. 

Zakładali oni bowiem, że II RP będzie państwem z 

przeważającym odsetkiem ludności polskiej, czyli, 

że władzę w państwie będzie sprawowała ludność 

polska.

• PPS i partie skupione wokół Piłsudskiego, 

wysuwały jednak koncepcję federacyjną, 
w myśl której RP miałaby być związkiem 
równouprawnionych narodów, ale 
koncepcja funkcjonowania federacji nigdy 
nie została sprecyzowana. Zresztą była 
mało realna, ponieważ wśród narodów 
Ukrainy, Litwy czy Białorusi brakowało sił 
politycznych opowiadających się za 
federacją z Polską. Również wśród 
Polaków koncepcja ta zdobyła zbyt małą 
liczbę zwolenników.

Polacy po latach okupacji i wojen 

pragnęli państwa, w którym byliby 
sami sobie gospodarzami. Koncepcji 
federacyjnej był tez przeciwna 
Narodowa demokracja.

W rzeczywistości żadna z 

opracowanych koncepcji nie została 
przyjęta, ponieważ o ostatecznym 
kształcie granic II RP zadecydowały 
plebiscyty oraz działania wojenne.