•
•
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH
•
•
FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Prawo cywilne
•
Zasada swobody czynności prawnych - Art.
60 k.c.
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie
przewidzianych, wola osoby dokonującej
czynności prawnej może być wyrażona przez
każde zachowanie się tej osoby, które
ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w
tym również przez ujawnienie tej woli w
postaci elektronicznej (oświadczenie woli)
Prawo cywilne
•
Zasada swobody formy
Zasada swobody formy może być także
rozumiana jako jedna z postaci zasady
swobody czynności prawnych i swobody
umów
Potrzeba
wprowadzenia
nowych
form,
dostosowanych do nowych funkcji – forma
jako
instrument
realizacji
obowiązków
informacyjnych
„deformalizacja” – proces rezygnacji z
formalizmu czynności prawnej
Forma tekstowa (sms, e-mail)
Prawo cywilne
Funkcje formy
Instrument do odróżnienia stanowczych
oświadczeń
woli
od
oświadczeń
pozbawionych tego charakteru
Instrument
zapewniający,
że
dane
oświadczenie pochodzi od określonej osoby
Funkcje dowodowe
Funkcje ostrzegawcze
Zapewnienie jawności czynności prawnej
wobec osób trzecich
Funkcje związane z kontrolą publiczną
Prawo cywilne
•
Rodzaje
form
szczególnych
w
prawie
cywilnym
Forma pisemna (zwykła)
Formy
kwalifikowane
„Inne
formy
szczególne”
•
Forma z urzędowym poświadczeniem daty
Forma z notarialnym (urzędowym) poświadczeniem
podpisu
Forma aktu notarialnego
Prawo cywilne
Forma pisemna
Art. 78 par. 1 k.c. - zwykła forma pisemna
Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej
wystarcza
złożenie własnoręcznego podpisu na
dokumencie
obejmującym treść oświadczenia woli.
Do
zawarcia umowy
wystarcza wymiana dokumentów
obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy
jest podpisany przez jedną ze stron lub dokumentów,
z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli
jednej ze stron i jest przez nią podpisany.
Wyjątek - zgodnie z art. 949 § 1 k.c. dotyczącym testamentu
holograficznego testament musi zostać napisany przez
spadkodawcę w całości pismem ręcznym, podpisany i
opatrzony datą.
Prawo cywilne
Podpis
•
Dokument
opatrzony
własnoręcznym
podpisem
Funkcja podpisu - możliwość powiązanie go z daną
osobą
Podpis nie jest normatywnie zdefiniowany – co
powinien zawierać i jak powinien być zapisany?
Nazwisko -
nazwisko może przybrać postać skróconą
(uchwała 7 sędziów SN z dnia 30 grudnia 1993 r., III
CZP 146/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 94)
Podpis nie musi być czytelny, ale podpis nieczytelny
stanowi wyraz woli napisania nazwiska jedynie wtedy,
gdy podpisujący w taki właśnie sposób pisze swoje
nazwisko, składając podpisy na dokumentach.
Prawo cywilne
Podpis
•
Nie jest własnoręcznym podpisem i w
konsekwencji
prowadzi
do
braku
dochowania formy pisemnej:
faks;
e-mail,
tzw. parafa
tzw. fascymile - stosowane w dokumentach na
okaziciela
inicjały - umieszczenie takich znaków nie stanowi
podpisu - uchwała 7 sędziów SN z dnia 30.12. 1993 r.,
III CZP 146/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 94
Prawo cywilne
Nie są podpisem
tzw. formy zastępcze
, ale
wywołują skutki podpisu (art. 79 k.c.)
Osoba nie mogąca pisać, lecz mogąca czytać może
złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej bądź w
ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk
palca, a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej
imię i nazwisko umieszczając swój podpis, bądź też w
ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie
podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie
poświadczony przez notariusza lub wójta (burmistrza,
prezydenta
miasta),
starostę
lub
marszałka
województwa z zaznaczeniem, że został złożony na
życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.
Prawo cywilne
•
Znaczenie ustawy o języku polskim
Ustawa wprowadza wyjątki w obrocie konsumenckim,
przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy i
w stosunkach, w których występują podmioty
publiczne
•
Warunki:
1. konsument lub osoba świadcząca pracę ma miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
w chwili zawarcia umowy;
2. wykonanie lub wykonywanie umowy ma nastąpić
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Do skutków nie zachowania wymogów językowych
mają odpowiednio zastosowanie art. 74 par. 2 k.c.
Konsument może powołać się na dokument w języku
obcym w celu uprawdopodobnienia faktu zawarcia
umowy
Prawo cywilne
Forma elektroniczna
Art.78 § 2 k.c.
Oświadczenie
woli
złożone
w
postaci
elektronicznej
opatrzone
bezpiecznym
podpisem elektronicznym weryfikowanym
przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu
jest
równoważne
z
oświadczeniem woli złożonym w formie
pisemnej.
Prawo cywilne
•
Forma elektroniczna
Ustawa
o
podpisie
elektronicznym
przewiduje
tzw.
bezpieczny
podpis
elektroniczny
Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o podpisie
elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 z późn. zm.)
przypisany wyłącznie do osoby składającej podpis
sporządzony za pomocą urządzeń podlegających
wyłącznie kontroli osoby składającej podpis
powiązany z danymi, do których został dołączony w
taki sposób, że każda późniejsza zmiana jest
widoczna
Prawo cywilne
Forma elektroniczna
Ocena zakresu dopuszczalności zastąpienia
formy
pisemnej
formą
elektroniczną,
opatrzoną bezpiecznym podpisem cyfrowym
Powierzenie karty zawierającej kody do podpisu
cyfrowego osobie trzeciej (np.asystent/sekretarka)
Osoba trzecia, bez wiedzy i zgody dysponenta kodów
zawarła w formie elektronicznej umowę leasingu
samochodu. Czy osoba powierzająca kody stała się
związana tą umową?
Prawo cywilne
Forma elektroniczna
Umowa leasingu do swojej ważności wymaga formy
pisemnej (art.709
2
k.c.)
Ustawa o podpisie elektronicznym zawiera regulację,
że osoba, do której jest przypisany dany podpis
cyfrowy nie może powoływać się na fakt złożenia
oświadczenia przy posłużeniu się jego kluczem przez
inną osobę.
Z tych powodów umowa jest ważna i dysponent kodów
stał się stroną umowy
Prawo cywilne
•
Podpis certyfikowany -
skutki równoważne
własnoręcznemu podpisowi
– art. 78 par. 2
k.c.
Elektroniczne znakowanie czasem –
skutki
daty pewnej
(Art. 7 ust.2)
Zgoda konsumenta na oświadczenia w postaci
elektronicznej
•
–art. 6 ust. 3 OchrKonsU
Przedsiębiorca może oświadczyć, że będzie zawierał
umowy wyłącznie w formie elektronicznej – wtedy
oferty kierowane do niego w formie pisemnej nie
będą wywierały skutku
Prawo cywilne
•
Formy
kwalifikowane
–
„inne
formy
szczególne”
Forma
pisemna
z
urzędowym
poświadczeniem daty (data pewna)
Forma
pisemna
z
urzędowym
poświadczeniem podpisu
Forma aktu notarialnego
Prawo cywilne
•
Art. 81 § 1k.c. - Pismo z data pewną
urzędowe
poświadczenie
daty
przez
notariusza
nastąpi
po
okazaniu
mu
dokumentu
poświadczenie daty jest również możliwe
przez:
stwierdzenie dokonania czynności w jakimkolwiek
dokumencie urzędowym
umieszczenie wzmianki przez organ państwowy
śmierć osoby podpisanej na dokumencie
Prawo cywilne
•
Art. 81 § 1 k.c Data pewna - skutki
Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone
skutki
czynności
prawnej
od
urzędowego
poświadczenia daty
poświadczenie takie jest
skuteczne
także względem
osób nie uczestniczących w dokonaniu tej czynności
prawnej
zachowanie formy pisemnej z datą pewną pozwala na
stwierdzenie, że dokument potwierdzający dokonanie
czynności prawnej istniał w chwili poświadczenia
daty, a zatem czynność prawna była w tej dacie z
pewnością już dokonana
•
Prawo cywilne
•
Pojęcie
,,jakiejkolwiek
wzmianki”
w
rozumieniu
•
art. 81 § 2 pkt 2 KC
Stan faktyczny
Powód (dzierżawca) i pozwany (wydzierżawiający)
zawarli umowę dzierżawy na czas oznaczony w formie
pisemnej. Na umowie znalazła się pieczątka organu
państwowego z oznaczeniem daty pobrania opłaty
skarbowej. Następnie pozwany zbył przedmiot
dzierżawy na rzecz osoby trzeciej. Nabywca (osoba
trzecia) wypowiedział umowę dzierżawy stosownie do
postanowień art. 678 § 1 KC. Powód uznał
wypowiedzenie za nieskuteczne, w oparciu o art. 678
§ 2 KC, ponieważ umowa dzierżawy została zawarta w
formie pisemnej z datą pewna, oznaczona poprzez
pieczątkę właściwego organu państwowego.
Prawo cywilne
•
Art. 81 § 2 pkt 2 k.c Data pewna - skutki
Przez umieszczenie ,,jakiejkolwiek wzmianki” w myśl
art. 81 § 2 pkt 2 KC należy rozumieć także datę
pobrania opłaty skarbowej i jej skasowania przez
organ państwowy na dokumencie.
Data tej czynności stanowi datę pewną
Przepis art 81 § 2 pkt 2 KC ma na celu stwierdzenie
istnienia dokumentu w chwili dokonywania wzmianki.
•
Wyrok SN z 22.11.1978 r., 111 CRN 232178 .
(OSNC 1979, Nr 9, poz 173)
•
Prawo cywilne
•
Forma
pisemna
z
urzędowym
poświadczeniem podpisu
Urzędowe poświadczenie podpisu dokonuje
tylko notariusz lub powołany do tego organ
np. pismo sporządzone przez naczelnika gminy, lub
ustne
składanie
oświadczeń
przed
organami
państwowymi
Dokument z podpisem (podpisami) notarialnie
poświadczonym
zawiera
także
urzędowe
poświadczenie daty
Prawo cywilne
•
Akt notarialny – forma aktu notarialnego
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o
notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr
189, poz. 1158)
sporządzenie
dokumentu
zawierającego
treść czynności w całości przez notariusza
(akt notarialny)
Prawo cywilne
•
Akt notarialny – forma aktu notarialnego
dla poszczególnych czynności
•
np. umowa o dział spadku w skład którego
wchodzi nieruchomość
dla ich typów
•
art.158
k.c
–
umowy
zobowiązujące
do
przeniesienia własności nieruchomości
tylko dla oświadczenia woli składającego się
na czynność prawną
np.art..890 par.1 k.c. oświadczenie darczyńcy; Kodeks
rodzinny i opiekuńczy: umowy majątkowe małżeńskie,
podział majątku, w skład którego wchodzi nieruchomość
Prawo cywilne
Przypadki szczególne
Art.
75
1
par.1
k.c.
–
wymaga
do
zbycia
przedsiębiorstwa
formy z podpisami notarialnie
poświadczonymi ale, gdy w skład przedsiębiorstwa
wchodzi nieruchomość konieczna jest forma aktu
notarialnego.
Prawo pierwokupu
nie jest zobowiązaniem do
przeniesienia własności nieruchomości, nie musi
mieć formy aktu notarialnego
Umowa przedwstępna
zobowiązująca do przeniesienia
przedsiębiorstwa,
w
skład
którego
wchodzi
nieruchomość ?
Prawo cywilne
Zawarcie umowy pod fałszywym nazwiskiem
•
Stan faktyczny
•
Osoba trzecia podając się za powoda, zawarła z
pozwanym umowę sprzedaży nieruchomości. W akcie
notarialnym jako strony umowy zostali wskazani
powód i pozwany. Kiedy strona powodowa dowiedziała
się o zawarciu umowy o takiej treści, wystąpiła do
sądu z pozwem o ustalenie (art. 189 KPC), że zawarta
umowa jest nieważna.
Prawo cywilne
Zawarcie umowy pod fałszywym nazwiskiem
Dla
zachowania
formy
aktu
notarialnego
oświadczenia woli konieczne jest wymienienie w akcie
notarialnym rzeczywistego imienia i nazwiska osoby
składającej oświadczenie (art. 92 § 1 pkt 4 ustawy
Prawo o notariacie).
Naruszenie
tego
wymagania
powoduje,
iż
oświadczenie
osoby
działającej
pod
fałszywym
nazwiskiem nie jest złożone w formie aktu
notarialnego, a w konsekwencji dokonana przez nią
czynność prawna jest nieważna (art. 73 § 2 zd. 1 KC).
•
Wyrok SA w Krakowie z 22.5.2002 r., l ACr 299102
•
(TPP 2004, Nr 34, poz 1 1 5)
Prawo cywilne
Forma pochodna
Pełnomocnictwo
- Art. 99. § 1 k.c. Jeżeli do
ważności czynności prawnej potrzebna jest
szczególna
forma,
pełnomocnictwo
do
dokonania tej czynności powinno być
udzielone w tej samej formie.
Zgoda osoby trzeciej
- Art. 63 § 2 k.c. Jeżeli
do ważności czynności prawnej wymagana
jest
forma
szczególna,
oświadczenie
obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno
być złożone w tej samej formie.
Prawo cywilne
Sankcje niedochowania formy
Sankcja
ad
probationem
(dla
celów
dowodowych)
•
Sankcja ad solemnitatem
(pod rygorem
nieważności)
•
Sankcja ad eventum
(sankcja dla wywołania
szczególnych skutków prawnych)
Prawo cywilne
Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej
Zasada ogólna
-
sankcja ad probationem
-
gdy przepis szczególny nie przewiduje innej
sankcji (art. 73 par. 1 k.c.)
•
Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej formę pisemną, czynność
dokonana bez zachowania zastrzeżonej
formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa
przewiduje rygor nieważności.
Prawo cywilne
Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej
Sankcja
ad
solemnitatem
(rygor
nieważności)
•
czynność prawna w formie pisemnej zwykłej
dokonana bez zachowania tej formy jest
nieważna tylko wtedy, gdy
ustawa przewiduje
rygor nieważności
Np. udzielenie pełnomocnictwa ogólnego -art.99 § 2,
umowa o przejęcie długu - art. 522, złożenie
oświadczenia przez poręczyciela - art. 876 § 2
Prawo cywilne
Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej
Sankcja ad probationem
Zgodnie z art. 74 k.c., zastrzeżenie formy
pisemnej zwykłej bez rygoru nieważności nie
prowadzi do nieważności czynności prawnej,
lecz powoduje
ograniczenia dowodowe
przelew wierzytelności stwierdzonej pismem (art.
511), umowa dostawy (art. 606), pożyczka o wartości
powyżej 500 zł (art. 720 § 2), umowa spółki cywilnej
(art. 860 § 2)
Prawo cywilne
Skutki
rygoru
sankcji
dowodowej
ad
probationem
Zasada (art.74 par.1 k.c.):
zakaz dopuszczenia dowodu z zeznań
świadków lub z przesłuchania stron
Wyjątki od zasady (art.74 par.2 k.c.):
na przeprowadzenie takiego dowodu zgodzą się
strony
fakt
dokonania
czynności
prawnej
jest
uprawdopodobniony za pomocą pisma - istnieje
początek dowodu na piśmie
przeprowadzenia dowodu żąda konsument w sporze z
przedsiębiorcą
Prawo cywilne
Skutki
rygoru
sankcji
dowodowej
ad
probationem
„Początek dowodu na piśmie”
Urzędowy; np. potwierdzenie uiszczenia podatku
związanego z zawarciem umowy
Prywatny; np. korespondencja między stronami
Wynikający z dokumentów księgowych; np. faktura
•
Okolicznością uprawdopodabniającą fakt dokonania
czynności jest faktura, z jej treści mogą wynikają
elementy treści umowy
•
(por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2006 r., II CK 403/05,
Lex, nr 192032).
Prawo cywilne
Skutki niezachowania formy szczególnej w
kodeksie postępowania cywilnego
Art. 246 kpc
jeżeli ustawa lub umowa stron wymaga dla czynności
prawnej zachowania formy pisemnej, dowód ze
świadków lub z przesłuchania stron w sprawie między
uczestnikami tej czynności na fakt jej dokonania jest
dopuszczalny w wypadku, gdy
dokument obejmujący
czynność został zagubiony, zniszczony lub zabrany
przez osobę trzecią
, a jeżeli forma pisemna była
zastrzeżona tylko dla celów dowodowych - także w
wypadkach określonych w kodeksie cywilnym.
Prawo cywilne
Art. 245 k.p.c.
dokument prywatny stanowi dowód
tego, że osoba, która go podpisała, złożyła
oświadczenie zawarte w tym dokumencie (wyrok SN z
dnia 8 maja 1997 r., II CKN 153/97, Lex, nr 55391).
W
przypadku
czynności
prawnej
istnieje
domniemanie, że :
1.
dokument zawiera tylko to, co obejmowały
oświadczenia stron
2.
zawiera całość oświadczeń
3.
reprodukuje treść oświadczeń dokładnie (wiernie)
Art. 247 kpc
– tzw. dowód przeciw osnowie lub ponad
osnowę dokumentu - zawiera ograniczenia w obaleniu
w/w domniemań
zakaz nie dotyczy dowodu braku autentyczności, wad
oświadczenia woli, okoliczności dokonania czynności
Prawo cywilne
Sankcje
niedochowania
formy
kwalifikowanej
Zasada- sankcja ad solemnitatem
(rygor
nieważności)
Art. 73 § 2 k.c - Jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej
inną formę szczególną,
czynność dokonana bez zachowania tej
formy jest
nieważna.
Wyjątki:
Nie dotyczy to jednak wypadków,
gdy zachowanie formy szczególnej jest
zastrzeżone
jedynie
dla
wywołania
określonych skutków czynności prawnej
(forma ad eventum)
Prawo cywilne
Sankcje niedochowania rygoru ad eventum
Niezachowanie przewidzianej przez prawo
formy zastrzeżonej ad eventum nie powoduje
nieważności czynności prawnej,
jednak nie
wywołuje ona skutków, które są oczekiwane
przez strony
Przykład: w razie sprzedaży z zastrzeżeniem
własności, zastrzeżenie to jest skuteczne
względem
wierzycieli
kupującego,
jeśli
pismo stwierdzające zastrzeżenie własności
ma datę pewną (art. 590 k.c.)
Brak formy oznacza brak skutku w postaci najmu na
czas oznaczony (Art. 660 k.c.)
•
Prawo cywilne
Skutki rygoru sankcji ad probationem i ad
eventum
Art. 74. § 1 Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru
nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania
zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny
dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron
na fakt dokonania czynności.
Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy
pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania
określonych skutków czynności prawnej (forma ad
eventum).
Prawo cywilne
•
Forma
w
stosunkach
między
przedsiębiorcami
art.74 par.3 k.c.
Znaczenie formy zastrzeżonej dla celów dowodowych
jest istotnie ograniczone w odniesieniu do czynności
prawnych między przedsiębiorcami.
Art.74 par.3 k.c. wyłącza stosowanie przepisów o
formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych
do czynności prawnych w stosunkach między
przedsiębiorcami.
Prawo cywilne
•
Forma
w
stosunkach
między
przedsiębiorcami
Art. 75
1
k.c.
§
1.
Zbycie
lub
wydzierżawienie
przedsiębiorstwa
albo ustanowienie na nim
użytkowania powinno być dokonane
w formie
pisemnej
z
podpisami
notarialnie
poświadczonymi
§ 2. Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej
do rejestru powinno być wpisane do rejestru. § 3. Przepis §
2 stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia
przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania.
§ 4. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o
formie
czynności
prawnych
dotyczących
nieruchomości.
Prawo cywilne
•
Forma
w
stosunkach
między
przedsiębiorcami
Art. 77
1
k.c.
•
W
wypadku
gdy
umowę
zawartą
pomiędzy
przedsiębiorcami
bez zachowania formy pisemnej
jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie
skierowanym do drugiej strony, a pismo to
zawiera
zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające
istotnie jej treści
,
strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie
potwierdzającym,
chyba że druga strona niezwłocznie się temu
sprzeciwiła na piśmie.
Prawo cywilne
•
Forma
w
stosunkach
między
przedsiębiorcami
Art. 77
1
k.c.
Pismo potwierdzające
- dotyczy wyłącznie już
zawartej czynności nieformalnej („gdy umowę
zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania
formy pisemnej”)
Treść pisma należy powiązać z
art. 68
1
K.c.
- W
stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na
ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień
niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się
za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże
umowa
o
treści
określonej
w
ofercie
z
uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi
na nią)
Pismo potwierdzające poświadczenie
nie wyłącza
dowodu
, że umowy nie zawarto albo, że ma inną
treść.
•
Prawo cywilne
Do pisma potwierdzającego należy stosować zasady
reprezentacji, wad oświadczeń woli i chwili złożenia
oświadczenia
Jeśli pismo
nic nie zmienia
, to nie wywiera skutków i
może być dowodem na fakt zawarcia umowy
Jeśli pismo
istotnie zmienia treść umowy,
to nie może
być to oferta, którą można potwierdzić milcząco
Pojęcie istotności
– jeśli daną sprawę strona
negocjowała, to odnosząca się do niej zmiana w
potwierdzeniu będzie istotna
Brak sprzeciwu
powoduje, że
strony są związane
treścią potwierdzenia
Sprzeciw
bez formy pisemnej jest nieważny
– mimo, że
nie ma mowy o rygorze.
Gdy
obie
strony
wyślą
niezależnie
pisma
potwierdzające art.77
1
k.c. nie wywołuje skutków
•
Prawo cywilne
Forma z woli stron - art. 76 k.c. pactum de
forma
Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona
czynność prawna między nimi powinna być dokonana
w szczególnej formie,
czynność ta dochodzi do skutku
tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy.
Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności
w
formie
pisemnej,
nie
określając
skutków
niezachowania tej formy, po-czytuje się w razie
wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla
celów dowodowych.
Nie można formy "wyższej" zastąpić formą "niższą”,
ani też stworzyć "nowej formy", nieznanej k.c. Sama
pactum de forma może być w dowolnej formie
Prawo cywilne
•
Forma dla uzupełnienia lub zmiana umowy
Art. 77 k.c.
§ 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga
zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony
przewidziały w celu jej zawarcia.
§ 2. Jeżeli umowa została zawarta
w formie pisemnej
,
jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również
odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno
być
stwierdzone pismem
.
§ 3. Jeżeli umowa została zawarta
w innej formie
szczególnej
, jej
rozwiązanie za zgodą obu stron
wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub
strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast
odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie
powinno być stwierdzone pismem.
Prawo cywilne
•
Forma dla uzupełnienia lub zmiana umowy
Czynności modyfikujące
- zasada tożsamości formy
dotyczy wszystkich form przewidzianych w ustawie i
pactum de forma
tożsamość formy oznacza tożsamość skutków jej
niedochowania,
ponieważ
jest
to
czynność
modyfikująca należy ją traktować jak pierwotną
Czynności unicestwiające skutek
- tożsamość formy
przenosi się na skutki, jeśli idzie o rygor nieważności
i ad probationem
Art. 77 par. 1 nie dotyczy formy ad eventum, gdyż nie
reguluje wymogów formy „w celu zawarcia umowy”.
Prawo cywilne
Odwołanie
poręczenia
udzielonego
na
piśmie
Stan faktyczny
Pozwany bezterminowo poręczył za dług przyszły
wobec banku, bez określenia jego wysokości z góry.
Umowa poręczenia została zawarta w formie
pisemnej.
Następnie
pozwany,
jeszcze
przed
powstaniem długu, zadzwonił do banku i powołując
się na brzmienie art.. 878 § 2 KC, oświadczył, iż
dokonuje
odwołania
udzielonego
uprzednio
poręczenia.
Powodowy
bank
zakwestionował
skuteczność odwołania poręczenia, twierdząc, iż
skoro umowa została zawarta na piśmie, to również
odwołanie powinno nastąpić na piśmie. Z kolei
pozwany podnosi, że doszło do naruszenia art. 878 § 1
KC,
ponieważ
nie
oznaczono
zakresu
odpowiedzialności za dług przyszły. Tym samym, jego
zdaniem umowa poręczenia jest nieważna jako
naruszająca art. 58 KC.
Prawo cywilne
Odwołanie poręczenia udzielonego na piśmie (art.
876 § 2 KC) powinno być stwierdzone pismem (art. 77
KC), ze skutkami określonymi w art. 74 KC.
W zasadzie więc nie jest dopuszczalny dowód ze
świadków, ani dowód z przesłuchania stron na fakt
dokonania odwołania poręczenia (art. 74 § 1 KC).
Jednakże przeprowadzenie wymienionych dowodów
jest dopuszczalne w okolicznościach wskazanych w
art. 74§2KC.
•
Wyrok SN z 26.6.2001 r., 111 CKN 326100
Prawo cywilne
Oświadczenie woli przy pomocy faksu
Stan faktyczny
Powód zawarł z pozwanym (emitent) pisemną umowę
o emisję materiałów reklamowych w telewizji.
Następnie, w związku z wprowadzeniem podatku VAT
na świadczone usługi, pozwany wysłał do powoda
faksem aneks do umowy, zgodnie z którym cena
świadczonych usług miała zostać zwiększona o
podatek
VAT.
Powód
kwestionuje
skuteczność
dokonanej zmiany, twierdząc, iż zmiana pisemnej
umowy powinna zostać dokonana na piśmie, zaś
wysłanie oświadczenia woli za pomocą faksu nie
spełnia tego wymogu. Ponadto, pozwany nie określił
w faksie, o jaka, umowę chodzi oraz nie podał daty
swego oświadczenia.
Prawo cywilne
Złożenie
przez
strony
przy
pomocy
faksu
oświadczenia woli o zmianie zawartej na piśmie
umowy spełnia wymogi art. 77 KC, jeśli dotyczyło
umowy, dla ważności której ustawa nie wymaga formy
pisemnej.
Umowa stron dla swej ważności nie wymagała formy
pisemnej pod rygorem nieważności (art. 73 § 1 KC), a
zatem jej zmiana także nie wymagała zachowania
takiej formy i mogła być dokonana w dowolny sposób.
Fakt, że umowa stron zawarta została na piśmie,
rodzi co do jej zmiany jedynie taki skutek, że zgodnie
z art. 77 KC zmiana ta powinna być stwierdzona
pismem. Użyte w ustawie określenie ,,stwierdzona
pismem nie oznacza w żadnym razie formy pisemnej
ani nawet konieczności złożenia przez strony
podpisów pod zmianą umowy.
•
Wyrok SN z 6.11.2002 r., l CKN 1158100 (Niepubl.)
Dziękuję za uwagę
dr hab. Paweł Podrecki