•  

•

FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH

Prawo cywilne

•  



Zasada swobody czynności prawnych - Art.
60 k.c.



Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie

przewidzianych, wola osoby dokonującej
czynności prawnej może być wyrażona przez
każde zachowanie się tej osoby, które
ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w
tym również przez ujawnienie tej woli w
postaci elektronicznej (oświadczenie woli)

Prawo cywilne

•  



Zasada swobody formy



Zasada swobody formy może być także
rozumiana jako jedna z postaci zasady
swobody czynności prawnych i swobody
umów



Potrzeba

wprowadzenia

nowych

form,

dostosowanych do nowych funkcji – forma
jako

instrument

realizacji

obowiązków

informacyjnych



„deformalizacja” – proces rezygnacji z
formalizmu czynności prawnej



Forma tekstowa (sms, e-mail)

Prawo cywilne



Funkcje formy



Instrument do odróżnienia stanowczych
oświadczeń

woli

od

oświadczeń

pozbawionych tego charakteru



Instrument

zapewniający,

że

dane

oświadczenie pochodzi od określonej osoby



Funkcje dowodowe



Funkcje ostrzegawcze



Zapewnienie jawności czynności prawnej
wobec osób trzecich



Funkcje związane z kontrolą publiczną

Prawo cywilne

•  



Rodzaje

form

szczególnych

w

prawie

cywilnym



Forma pisemna (zwykła)



Formy

kwalifikowane

„Inne

formy

szczególne”

•



Forma z urzędowym poświadczeniem daty



Forma z notarialnym (urzędowym) poświadczeniem
podpisu



Forma aktu notarialnego

Prawo cywilne



Forma pisemna



Art. 78 par. 1 k.c. - zwykła forma pisemna



Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej
wystarcza

złożenie własnoręcznego podpisu na

dokumencie

obejmującym treść oświadczenia woli.



Do

zawarcia umowy

wystarcza wymiana dokumentów

obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy
jest podpisany przez jedną ze stron lub dokumentów,
z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli
jednej ze stron i jest przez nią podpisany.



Wyjątek - zgodnie z art. 949 § 1 k.c. dotyczącym testamentu
holograficznego testament musi zostać napisany przez
spadkodawcę w całości pismem ręcznym, podpisany i
opatrzony datą.

Prawo cywilne



Podpis

•



Dokument

opatrzony

własnoręcznym

podpisem



Funkcja podpisu - możliwość powiązanie go z daną
osobą



Podpis nie jest normatywnie zdefiniowany – co
powinien zawierać i jak powinien być zapisany?



Nazwisko -

nazwisko może przybrać postać skróconą

(uchwała 7 sędziów SN z dnia 30 grudnia 1993 r., III
CZP 146/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 94)



Podpis nie musi być czytelny, ale podpis nieczytelny
stanowi wyraz woli napisania nazwiska jedynie wtedy,
gdy podpisujący w taki właśnie sposób pisze swoje
nazwisko, składając podpisy na dokumentach.

Prawo cywilne



Podpis

•



Nie jest własnoręcznym podpisem i w
konsekwencji

prowadzi

do

braku

dochowania formy pisemnej:



faks;



e-mail,



tzw. parafa



tzw. fascymile - stosowane w dokumentach na
okaziciela



inicjały - umieszczenie takich znaków nie stanowi
podpisu - uchwała 7 sędziów SN z dnia 30.12. 1993 r.,
III CZP 146/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 94

Prawo cywilne



Nie są podpisem

tzw. formy zastępcze

, ale

wywołują skutki podpisu (art. 79 k.c.)



Osoba nie mogąca pisać, lecz mogąca czytać może
złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej bądź w
ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk
palca, a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej
imię i nazwisko umieszczając swój podpis, bądź też w
ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie
podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie
poświadczony przez notariusza lub wójta (burmistrza,
prezydenta

miasta),

starostę

lub

marszałka

województwa z zaznaczeniem, że został złożony na
życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego czytać.

Prawo cywilne

•  



Znaczenie ustawy o języku polskim



Ustawa wprowadza wyjątki w obrocie konsumenckim,
przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy i
w stosunkach, w których występują podmioty
publiczne

•

Warunki:



1. konsument lub osoba świadcząca pracę ma miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
w chwili zawarcia umowy;



2. wykonanie lub wykonywanie umowy ma nastąpić
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.



Do skutków nie zachowania wymogów językowych
mają odpowiednio zastosowanie art. 74 par. 2 k.c.
Konsument może powołać się na dokument w języku
obcym w celu uprawdopodobnienia faktu zawarcia
umowy

Prawo cywilne



Forma elektroniczna



Art.78 § 2 k.c.



Oświadczenie

woli

złożone

w

postaci

elektronicznej

opatrzone

bezpiecznym

podpisem elektronicznym weryfikowanym
przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu

jest

równoważne

z

oświadczeniem woli złożonym w formie
pisemnej.

Prawo cywilne

•  



Forma elektroniczna



Ustawa

o

podpisie

elektronicznym

przewiduje

tzw.

bezpieczny

podpis

elektroniczny



Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o podpisie
elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450 z późn. zm.)



przypisany wyłącznie do osoby składającej podpis



sporządzony za pomocą urządzeń podlegających
wyłącznie kontroli osoby składającej podpis



powiązany z danymi, do których został dołączony w
taki sposób, że każda późniejsza zmiana jest
widoczna

Prawo cywilne



Forma elektroniczna



Ocena zakresu dopuszczalności zastąpienia
formy

pisemnej

formą

elektroniczną,

opatrzoną bezpiecznym podpisem cyfrowym



Powierzenie karty zawierającej kody do podpisu
cyfrowego osobie trzeciej (np.asystent/sekretarka)



Osoba trzecia, bez wiedzy i zgody dysponenta kodów
zawarła w formie elektronicznej umowę leasingu
samochodu. Czy osoba powierzająca kody stała się
związana tą umową?

Prawo cywilne



Forma elektroniczna



Umowa leasingu do swojej ważności wymaga formy
pisemnej (art.709

2

k.c.)



Ustawa o podpisie elektronicznym zawiera regulację,
że osoba, do której jest przypisany dany podpis
cyfrowy nie może powoływać się na fakt złożenia
oświadczenia przy posłużeniu się jego kluczem przez
inną osobę.



Z tych powodów umowa jest ważna i dysponent kodów
stał się stroną umowy

Prawo cywilne

•  



Podpis certyfikowany -

skutki równoważne

własnoręcznemu podpisowi

– art. 78 par. 2

k.c.



Elektroniczne znakowanie czasem –

skutki

daty pewnej

(Art. 7 ust.2)



Zgoda konsumenta na oświadczenia w postaci
elektronicznej

•

–art. 6 ust. 3 OchrKonsU



Przedsiębiorca może oświadczyć, że będzie zawierał
umowy wyłącznie w formie elektronicznej – wtedy
oferty kierowane do niego w formie pisemnej nie
będą wywierały skutku

Prawo cywilne

•  



Formy

kwalifikowane

–

„inne

formy

szczególne”



Forma

pisemna

z

urzędowym

poświadczeniem daty (data pewna)



Forma

pisemna

z

urzędowym

poświadczeniem podpisu



Forma aktu notarialnego

Prawo cywilne

•  



Art. 81 § 1k.c. - Pismo z data pewną



urzędowe

poświadczenie

daty

przez

notariusza

nastąpi

po

okazaniu

mu

dokumentu



poświadczenie daty jest również możliwe
przez:



stwierdzenie dokonania czynności w jakimkolwiek
dokumencie urzędowym



umieszczenie wzmianki przez organ państwowy



śmierć osoby podpisanej na dokumencie

Prawo cywilne

•  



Art. 81 § 1 k.c Data pewna - skutki



Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone
skutki

czynności

prawnej

od

urzędowego

poświadczenia daty



poświadczenie takie jest

skuteczne

także względem

osób nie uczestniczących w dokonaniu tej czynności
prawnej



zachowanie formy pisemnej z datą pewną pozwala na
stwierdzenie, że dokument potwierdzający dokonanie
czynności prawnej istniał w chwili poświadczenia
daty, a zatem czynność prawna była w tej dacie z
pewnością już dokonana

•

Prawo cywilne

•  



Pojęcie

,,jakiejkolwiek

wzmianki”

w

rozumieniu

•

art. 81 § 2 pkt 2 KC



Stan faktyczny



Powód (dzierżawca) i pozwany (wydzierżawiający)
zawarli umowę dzierżawy na czas oznaczony w formie
pisemnej. Na umowie znalazła się pieczątka organu
państwowego z oznaczeniem daty pobrania opłaty
skarbowej. Następnie pozwany zbył przedmiot
dzierżawy na rzecz osoby trzeciej. Nabywca (osoba
trzecia) wypowiedział umowę dzierżawy stosownie do
postanowień art. 678 § 1 KC. Powód uznał
wypowiedzenie za nieskuteczne, w oparciu o art. 678
§ 2 KC, ponieważ umowa dzierżawy została zawarta w
formie pisemnej z datą pewna, oznaczona poprzez
pieczątkę właściwego organu państwowego.

Prawo cywilne

•  



Art. 81 § 2 pkt 2 k.c Data pewna - skutki



Przez umieszczenie ,,jakiejkolwiek wzmianki” w myśl
art. 81 § 2 pkt 2 KC należy rozumieć także datę
pobrania opłaty skarbowej i jej skasowania przez
organ państwowy na dokumencie.



Data tej czynności stanowi datę pewną



Przepis art 81 § 2 pkt 2 KC ma na celu stwierdzenie
istnienia dokumentu w chwili dokonywania wzmianki.

•

Wyrok SN z 22.11.1978 r., 111 CRN 232178 .

(OSNC 1979, Nr 9, poz 173)

•

Prawo cywilne

•  



Forma

pisemna

z

urzędowym

poświadczeniem podpisu



Urzędowe poświadczenie podpisu dokonuje
tylko notariusz lub powołany do tego organ



np. pismo sporządzone przez naczelnika gminy, lub
ustne

składanie

oświadczeń

przed

organami

państwowymi



Dokument z podpisem (podpisami) notarialnie
poświadczonym

zawiera

także

urzędowe

poświadczenie daty

Prawo cywilne

•  



Akt notarialny – forma aktu notarialnego



Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o
notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr
189, poz. 1158)



sporządzenie

dokumentu

zawierającego

treść czynności w całości przez notariusza
(akt notarialny)

Prawo cywilne

•  



Akt notarialny – forma aktu notarialnego



dla poszczególnych czynności

•

np. umowa o dział spadku w skład którego

wchodzi nieruchomość



dla ich typów

•

art.158

k.c

–

umowy

zobowiązujące

do

przeniesienia własności nieruchomości



tylko dla oświadczenia woli składającego się
na czynność prawną



np.art..890 par.1 k.c. oświadczenie darczyńcy; Kodeks
rodzinny i opiekuńczy: umowy majątkowe małżeńskie,
podział majątku, w skład którego wchodzi nieruchomość

Prawo cywilne



Przypadki szczególne



Art.

75

1

par.1

k.c.

–

wymaga

do

zbycia

przedsiębiorstwa

formy z podpisami notarialnie

poświadczonymi ale, gdy w skład przedsiębiorstwa
wchodzi nieruchomość konieczna jest forma aktu
notarialnego.



Prawo pierwokupu

nie jest zobowiązaniem do

przeniesienia własności nieruchomości, nie musi
mieć formy aktu notarialnego



Umowa przedwstępna

zobowiązująca do przeniesienia

przedsiębiorstwa,

w

skład

którego

wchodzi

nieruchomość ?

Prawo cywilne



Zawarcie umowy pod fałszywym nazwiskiem

•

Stan faktyczny

•

Osoba trzecia podając się za powoda, zawarła z
pozwanym umowę sprzedaży nieruchomości. W akcie
notarialnym jako strony umowy zostali wskazani
powód i pozwany. Kiedy strona powodowa dowiedziała
się o zawarciu umowy o takiej treści, wystąpiła do
sądu z pozwem o ustalenie (art. 189 KPC), że zawarta
umowa jest nieważna.

Prawo cywilne



Zawarcie umowy pod fałszywym nazwiskiem



Dla

zachowania

formy

aktu

notarialnego

oświadczenia woli konieczne jest wymienienie w akcie
notarialnym rzeczywistego imienia i nazwiska osoby
składającej oświadczenie (art. 92 § 1 pkt 4 ustawy
Prawo o notariacie).



Naruszenie

tego

wymagania

powoduje,

iż

oświadczenie

osoby

działającej

pod

fałszywym

nazwiskiem nie jest złożone w formie aktu
notarialnego, a w konsekwencji dokonana przez nią
czynność prawna jest nieważna (art. 73 § 2 zd. 1 KC).

•

Wyrok SA w Krakowie z 22.5.2002 r., l ACr 299102

•

(TPP 2004, Nr 34, poz 1 1 5)

Prawo cywilne



Forma pochodna



Pełnomocnictwo

- Art. 99. § 1 k.c. Jeżeli do

ważności czynności prawnej potrzebna jest
szczególna

forma,

pełnomocnictwo

do

dokonania tej czynności powinno być
udzielone w tej samej formie.



Zgoda osoby trzeciej

- Art. 63 § 2 k.c. Jeżeli

do ważności czynności prawnej wymagana
jest

forma

szczególna,

oświadczenie

obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno
być złożone w tej samej formie.

Prawo cywilne



Sankcje niedochowania formy



Sankcja

ad

probationem

(dla

celów

dowodowych)

•



Sankcja ad solemnitatem

(pod rygorem

nieważności)

•


Sankcja ad eventum

(sankcja dla wywołania

szczególnych skutków prawnych)

Prawo cywilne



Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej



Zasada ogólna

-

sankcja ad probationem

-

gdy przepis szczególny nie przewiduje innej
sankcji (art. 73 par. 1 k.c.)

•

Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej formę pisemną, czynność
dokonana bez zachowania zastrzeżonej
formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa
przewiduje rygor nieważności.

Prawo cywilne



Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej



Sankcja

ad

solemnitatem

(rygor

nieważności)

•


czynność prawna w formie pisemnej zwykłej
dokonana bez zachowania tej formy jest
nieważna tylko wtedy, gdy

ustawa przewiduje

rygor nieważności



Np. udzielenie pełnomocnictwa ogólnego -art.99 § 2,
umowa o przejęcie długu - art. 522, złożenie
oświadczenia przez poręczyciela - art. 876 § 2

Prawo cywilne



Sankcje niedochowania formy pisemnej
zwykłej



Sankcja ad probationem



Zgodnie z art. 74 k.c., zastrzeżenie formy
pisemnej zwykłej bez rygoru nieważności nie
prowadzi do nieważności czynności prawnej,
lecz powoduje

ograniczenia dowodowe



przelew wierzytelności stwierdzonej pismem (art.
511), umowa dostawy (art. 606), pożyczka o wartości
powyżej 500 zł (art. 720 § 2), umowa spółki cywilnej
(art. 860 § 2)

Prawo cywilne



Skutki

rygoru

sankcji

dowodowej

ad

probationem



Zasada (art.74 par.1 k.c.):



zakaz dopuszczenia dowodu z zeznań
świadków lub z przesłuchania stron



Wyjątki od zasady (art.74 par.2 k.c.):



na przeprowadzenie takiego dowodu zgodzą się
strony



fakt

dokonania

czynności

prawnej

jest

uprawdopodobniony za pomocą pisma - istnieje
początek dowodu na piśmie



przeprowadzenia dowodu żąda konsument w sporze z
przedsiębiorcą

Prawo cywilne



Skutki

rygoru

sankcji

dowodowej

ad

probationem



„Początek dowodu na piśmie”



Urzędowy; np. potwierdzenie uiszczenia podatku
związanego z zawarciem umowy



Prywatny; np. korespondencja między stronami



Wynikający z dokumentów księgowych; np. faktura

•

Okolicznością uprawdopodabniającą fakt dokonania
czynności jest faktura, z jej treści mogą wynikają
elementy treści umowy

•

(por. wyrok SN z dnia 14 lutego 2006 r., II CK 403/05,
Lex, nr 192032).

Prawo cywilne



Skutki niezachowania formy szczególnej w
kodeksie postępowania cywilnego



Art. 246 kpc



jeżeli ustawa lub umowa stron wymaga dla czynności
prawnej zachowania formy pisemnej, dowód ze
świadków lub z przesłuchania stron w sprawie między
uczestnikami tej czynności na fakt jej dokonania jest
dopuszczalny w wypadku, gdy

dokument obejmujący

czynność został zagubiony, zniszczony lub zabrany
przez osobę trzecią

, a jeżeli forma pisemna była

zastrzeżona tylko dla celów dowodowych - także w
wypadkach określonych w kodeksie cywilnym.

Prawo cywilne



Art. 245 k.p.c.

dokument prywatny stanowi dowód

tego, że osoba, która go podpisała, złożyła
oświadczenie zawarte w tym dokumencie (wyrok SN z
dnia 8 maja 1997 r., II CKN 153/97, Lex, nr 55391).



W

przypadku

czynności

prawnej

istnieje

domniemanie, że :

1.

dokument zawiera tylko to, co obejmowały
oświadczenia stron

2.

zawiera całość oświadczeń

3.

reprodukuje treść oświadczeń dokładnie (wiernie)



Art. 247 kpc

– tzw. dowód przeciw osnowie lub ponad

osnowę dokumentu - zawiera ograniczenia w obaleniu
w/w domniemań



zakaz nie dotyczy dowodu braku autentyczności, wad
oświadczenia woli, okoliczności dokonania czynności

Prawo cywilne



Sankcje

niedochowania

formy

kwalifikowanej



Zasada- sankcja ad solemnitatem

(rygor

nieważności)



Art. 73 § 2 k.c - Jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej

inną formę szczególną,

czynność dokonana bez zachowania tej
formy jest

nieważna.



Wyjątki:

Nie dotyczy to jednak wypadków,

gdy zachowanie formy szczególnej jest
zastrzeżone

jedynie

dla

wywołania

określonych skutków czynności prawnej
(forma ad eventum)

Prawo cywilne



Sankcje niedochowania rygoru ad eventum



Niezachowanie przewidzianej przez prawo
formy zastrzeżonej ad eventum nie powoduje
nieważności czynności prawnej,

jednak nie

wywołuje ona skutków, które są oczekiwane
przez strony



Przykład: w razie sprzedaży z zastrzeżeniem
własności, zastrzeżenie to jest skuteczne
względem

wierzycieli

kupującego,

jeśli

pismo stwierdzające zastrzeżenie własności
ma datę pewną (art. 590 k.c.)



Brak formy oznacza brak skutku w postaci najmu na
czas oznaczony (Art. 660 k.c.)

•

Prawo cywilne



Skutki rygoru sankcji ad probationem i ad
eventum



Art. 74. § 1 Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru
nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania
zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny
dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron
na fakt dokonania czynności.



Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy
pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania
określonych skutków czynności prawnej (forma ad
eventum).

Prawo cywilne

•  



Forma

w

stosunkach

między

przedsiębiorcami



art.74 par.3 k.c.



Znaczenie formy zastrzeżonej dla celów dowodowych
jest istotnie ograniczone w odniesieniu do czynności
prawnych między przedsiębiorcami.



Art.74 par.3 k.c. wyłącza stosowanie przepisów o
formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych
do czynności prawnych w stosunkach między
przedsiębiorcami.

Prawo cywilne

•  



Forma

w

stosunkach

między

przedsiębiorcami



Art. 75

1

k.c.



§

1.

Zbycie

lub

wydzierżawienie

przedsiębiorstwa

albo ustanowienie na nim

użytkowania powinno być dokonane

w formie

pisemnej

z

podpisami

notarialnie

poświadczonymi



§ 2. Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej
do rejestru powinno być wpisane do rejestru. § 3. Przepis §
2 stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia
przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania.



§ 4. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o
formie

czynności

prawnych

dotyczących

nieruchomości.

Prawo cywilne

•  



Forma

w

stosunkach

między

przedsiębiorcami



Art. 77

1

k.c.

•



W

wypadku

gdy

umowę

zawartą

pomiędzy

przedsiębiorcami

bez zachowania formy pisemnej

jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie
skierowanym do drugiej strony, a pismo to

zawiera

zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające
istotnie jej treści

,



strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie
potwierdzającym,



chyba że druga strona niezwłocznie się temu
sprzeciwiła na piśmie.

Prawo cywilne

•  



Forma

w

stosunkach

między

przedsiębiorcami



Art. 77

1

k.c.



Pismo potwierdzające

- dotyczy wyłącznie już

zawartej czynności nieformalnej („gdy umowę
zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania
formy pisemnej”)



Treść pisma należy powiązać z

art. 68

1

K.c.

- W

stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na
ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień
niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się
za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże
umowa

o

treści

określonej

w

ofercie

z

uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi
na nią)



Pismo potwierdzające poświadczenie

nie wyłącza

dowodu

, że umowy nie zawarto albo, że ma inną

treść.

•

Prawo cywilne



Do pisma potwierdzającego należy stosować zasady
reprezentacji, wad oświadczeń woli i chwili złożenia
oświadczenia



Jeśli pismo

nic nie zmienia

, to nie wywiera skutków i

może być dowodem na fakt zawarcia umowy



Jeśli pismo

istotnie zmienia treść umowy,

to nie może

być to oferta, którą można potwierdzić milcząco



Pojęcie istotności

– jeśli daną sprawę strona

negocjowała, to odnosząca się do niej zmiana w
potwierdzeniu będzie istotna



Brak sprzeciwu

powoduje, że

strony są związane

treścią potwierdzenia



Sprzeciw

bez formy pisemnej jest nieważny

– mimo, że

nie ma mowy o rygorze.



Gdy

obie

strony

wyślą

niezależnie

pisma

potwierdzające art.77

1

k.c. nie wywołuje skutków

•

Prawo cywilne



Forma z woli stron - art. 76 k.c. pactum de
forma



Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona
czynność prawna między nimi powinna być dokonana
w szczególnej formie,

czynność ta dochodzi do skutku

tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy.



Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności
w

formie

pisemnej,

nie

określając

skutków

niezachowania tej formy, po-czytuje się w razie
wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla

celów dowodowych.



Nie można formy "wyższej" zastąpić formą "niższą”,
ani też stworzyć "nowej formy", nieznanej k.c. Sama
pactum de forma może być w dowolnej formie

Prawo cywilne

•  



Forma dla uzupełnienia lub zmiana umowy



Art. 77 k.c.



§ 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga
zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony
przewidziały w celu jej zawarcia.



§ 2. Jeżeli umowa została zawarta

w formie pisemnej

,

jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również
odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno
być

stwierdzone pismem

.



§ 3. Jeżeli umowa została zawarta

w innej formie

szczególnej

, jej

rozwiązanie za zgodą obu stron

wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub
strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast

odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie
powinno być stwierdzone pismem.

Prawo cywilne

•  



Forma dla uzupełnienia lub zmiana umowy



Czynności modyfikujące

- zasada tożsamości formy

dotyczy wszystkich form przewidzianych w ustawie i
pactum de forma



tożsamość formy oznacza tożsamość skutków jej
niedochowania,

ponieważ

jest

to

czynność

modyfikująca należy ją traktować jak pierwotną



Czynności unicestwiające skutek

- tożsamość formy

przenosi się na skutki, jeśli idzie o rygor nieważności
i ad probationem



Art. 77 par. 1 nie dotyczy formy ad eventum, gdyż nie
reguluje wymogów formy „w celu zawarcia umowy”.

Prawo cywilne



Odwołanie

poręczenia

udzielonego

na

piśmie



Stan faktyczny



Pozwany bezterminowo poręczył za dług przyszły
wobec banku, bez określenia jego wysokości z góry.
Umowa poręczenia została zawarta w formie
pisemnej.

Następnie

pozwany,

jeszcze

przed

powstaniem długu, zadzwonił do banku i powołując
się na brzmienie art.. 878 § 2 KC, oświadczył, iż
dokonuje

odwołania

udzielonego

uprzednio

poręczenia.

Powodowy

bank

zakwestionował

skuteczność odwołania poręczenia, twierdząc, iż
skoro umowa została zawarta na piśmie, to również
odwołanie powinno nastąpić na piśmie. Z kolei
pozwany podnosi, że doszło do naruszenia art. 878 § 1
KC,

ponieważ

nie

oznaczono

zakresu

odpowiedzialności za dług przyszły. Tym samym, jego
zdaniem umowa poręczenia jest nieważna jako
naruszająca art. 58 KC.

Prawo cywilne



Odwołanie poręczenia udzielonego na piśmie (art.
876 § 2 KC) powinno być stwierdzone pismem (art. 77
KC), ze skutkami określonymi w art. 74 KC.



W zasadzie więc nie jest dopuszczalny dowód ze
świadków, ani dowód z przesłuchania stron na fakt
dokonania odwołania poręczenia (art. 74 § 1 KC).



Jednakże przeprowadzenie wymienionych dowodów
jest dopuszczalne w okolicznościach wskazanych w
art. 74§2KC.

•

Wyrok SN z 26.6.2001 r., 111 CKN 326100

Prawo cywilne



Oświadczenie woli przy pomocy faksu



Stan faktyczny



Powód zawarł z pozwanym (emitent) pisemną umowę
o emisję materiałów reklamowych w telewizji.
Następnie, w związku z wprowadzeniem podatku VAT
na świadczone usługi, pozwany wysłał do powoda
faksem aneks do umowy, zgodnie z którym cena
świadczonych usług miała zostać zwiększona o
podatek

VAT.

Powód

kwestionuje

skuteczność

dokonanej zmiany, twierdząc, iż zmiana pisemnej
umowy powinna zostać dokonana na piśmie, zaś
wysłanie oświadczenia woli za pomocą faksu nie
spełnia tego wymogu. Ponadto, pozwany nie określił
w faksie, o jaka, umowę chodzi oraz nie podał daty
swego oświadczenia.

Prawo cywilne



Złożenie

przez

strony

przy

pomocy

faksu

oświadczenia woli o zmianie zawartej na piśmie
umowy spełnia wymogi art. 77 KC, jeśli dotyczyło
umowy, dla ważności której ustawa nie wymaga formy
pisemnej.



Umowa stron dla swej ważności nie wymagała formy
pisemnej pod rygorem nieważności (art. 73 § 1 KC), a
zatem jej zmiana także nie wymagała zachowania
takiej formy i mogła być dokonana w dowolny sposób.



Fakt, że umowa stron zawarta została na piśmie,
rodzi co do jej zmiany jedynie taki skutek, że zgodnie
z art. 77 KC zmiana ta powinna być stwierdzona
pismem. Użyte w ustawie określenie ,,stwierdzona
pismem nie oznacza w żadnym razie formy pisemnej
ani nawet konieczności złożenia przez strony
podpisów pod zmianą umowy.

•

Wyrok SN z 6.11.2002 r., l CKN 1158100 (Niepubl.)

Dziękuję za uwagę

dr hab. Paweł Podrecki