Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa

spondyloarthrosis

polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu
tkanek tworzących staw (chrząstki stawowej,
warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego,
torebki stawowej, więzadeł i mięśni). W przebiegu
choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki
stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli
kostnych (tzw. osteofitów), stwardnienia warstwy
podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli
podchrzęstnych. W obrębie kręgosłupa zmiany
zwyrodnieniowe mogą dotyczyć:
* krążka międzykręgowego
* trzonów kręgowych - spondyloza
*stawów międzykręgowych – spondyloartroza



Krążki tracą sprężystość i ulegają spłaszczeniu,

następuje uszkodzenie pierścieni włóknistych to
uszkodzenie może z kolei powodować uszkodzenie
jądra miażdżystego prowadząc do jego ucisku na
więzadło tylne,
korzonki nerwowe lub
na rdzeń kręgowy.
Ucisk na korzonki
powoduje zaburzenia
w unerwieniu
odpowiadających
im okolic ciała.

Zmiany chorobowe mogą
dotyczyć odcinka szyjnego,
piersiowego bądź
lędźwiowo-krzyżowego
kręgosłupa.

Postacie kliniczne chorób

zwyrodnieniowych kręgosłupa

Podział w zależności od anatomicznej lokalizacji
zmian zwyrodnieniowych:
*Choroba zwyrodnieniowa właściwych stawów
kręgosłupa (stawy pomiędzy wyrostkami stawowymi
kręgów) - Postać tą charakteryzuje tępy ból
ujawniający się lub nasilający zwykle podczas
pozostawania w pozycji stojącej, przy pogłębionych
fizjologicznych lordozach lub spłyconej kyfozie.
*Choroba zwyrodnieniowa stawów
unkowertebralnych (stawy Luschki - niewielkie stawy
rozmieszczone symetrycznie w tylno-bocznych
obrzeżach przestrzeni międzytrzonowej kręgów
szyjnych). Postać tę charakteryzuje ból karku podczas
ruchów obrotowych głową. Dość często podczas
wykonywania ruchów głową dochodzi do podrażnień
tętnic kręgowych objawiających się zawrotami głowy i
zaburzeniami równowagi (zespół Barre-Lieou).



Choroba zwyrodnieniowa segmentu
kręgowego wtórna do przewlekłej przepukliny
jądra miażdżystego - Postać tę charakteryzują
dolegliwości bólowe związane są głównie ze staniem
i chodzeniem.



Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupowo-
żebrowa - Postać tę charakteryzują tępe i
przewlekłe bóle pleców.



Hiperostoza usztywniająca kręgosłupa (Choroba
Forestiere - Rotes - de Querol) - W postaci tej,
zmiany zwyrodnieniowe dotyczą co najmniej 3
trzonów kręgowych, których kształt przypomina
dzioby papuzie lub ściekającą stearynę. Osoby chore
skarżą się na ograniczenie elastyczności kręgosłupa
oraz przewlekle, na ogół umiarkowane bóle.

Epidemiologia



Choroba zwyrodnieniowa stawów ujawnia się już w 2 i
3 dekadzie życia a w wieku powyżej 60 lat występuje
u około 60% osób, będąc najczęstszą przyczyną bólu
stawów. Na rozwój choroby zwyrodnieniowej istotny
wpływ mają liczne czynniki predysponujące:



późny wiek



czynniki etniczne



czynniki wrodzone



nieprawidłowa biomechanika stawu



nadwaga



wykonywany zawód



aktywność fizyczna



duża masa kostna



poziom hormonów.

Etiologia



Jeśli czynnik etiologiczny jest nieuchwytny mamy do
czynienia z pierwotną lub samoistną chorobą
zwyrodnieniową (arthrosis deformans idiopathica s.
primaria). W etiologii tej postaci istotną rolę mogą
odgrywać nieprawidłowości krążenia miejscowego w
obrębie stawów doprowadzające do zmian w składzie płynu
stawowego, który odżywia chrząstkę. Na chorobę może
mieć również wpływ nadmierne obciążenia stawów w
trakcie uprawiania sportu wyczynowego czy też ciężkiej
pracy fizycznej.



Liczniejszą grupę choroby zwyrodnieniowej stawów
stanowi wtórna choroba zwyrodnieniowa (arthrosis
deformans secundaria) rozwijająca się pod wpływem
określonych czynników przyczynowych do których należą:



czynniki wrodzone lub dziedziczne, np. wrodzona dysplazja
biodra, hemofilia, hemochromatoza, alkaptonuria.



czynniki nabyte:



miejscowe, np. urazy (powtarzające się skręcenia stawu,
jednorazowy większy uraz lub wielokrotne małe urazy,
złamania z nieprawidłowym zrostem), zapalenie stawu
septyczne lub gruźlicze, martwica aseptyczna,



układowe, np. choroby metaboliczne takie jak dna
moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów, przewlekła
kortykoterapia, zaburzeń neurologicznych (mózgowe
porażenie dziecięce)



Zmiany zwyrodnieniowe rozpoczynają się w chrząstce
stawowej i zmianom tym nie towarzyszą dolegliwości
bólowe, co wynika z braku unerwienia czuciowego
chrząstki stawowej. Dolegliwości bólowe i ograniczenie
ruchomości stawu są wynikiem przeciążenia więzadeł,
torebki stawowej lub mięśn, procesów
zwyrodnieniowych i towarzyszącemu im procesowi
zapalnemu błony maziowej z wysiękiem do jamy stawu.

Objawy



Początek choroby jest dyskretny a pierwszymi
objawami mogą być nieznaczne dolegliwości bólowe
oraz ograniczenie ruchomości kręgosłupa zależne od
zmian zwyrodnieniowych i stopnia bolesności. Ostry
zespół bólowy występuje w przypadku przepukliny
krążka międzykręgowego z odczynem zapalnym
okolicznych tkanek. Przemieszczenie krążka do kanału
kręgowego i ucisk na korzenie nerwowe może stać się
przyczyną poważnych objawów neurologicznych
(zaburzenia czucia, niedowład odpowiednich grup
mięśni, zaniki mięśniowe, zaburzenia troficzne,
zaburzenia naczynioruchowe, zaburzenia w
oddawaniu moczu). Objawy uszkodzenia rdzenia
kręgowego występują bardzo rzadko.

Profilaktyka



W profilaktyce chorób zwyrodnieniowych

najważniejsze są przede wszystkim:



prawidłowa masa ciała i prawidłowe żywienie



umiarkowana aktywność fizyczna



brak nadmiernego obciążania stawów



unikanie niepotrzebnego dzwigania ciężarów



usuwanie z organizmu przewlekłych ognisk

zakażenia

Leczenie

Istnieje wiele sposobów leczenia choroób zwyrodnieniowych, jednak

najważniejsze jest, aby leczenie było kompleksowe obejmujące:



leczenie niefarmakologiczne (odpowiedni tryb życia, żywienie,
odchudzenie, stosowanie wkładek do obuwia, ćwiczenia
zwiększające masę mieśniową)



leczenie farmakologiczne (przyjmowanie leków)



rehabilitację fizyczną (kinezyterapia i fizykoterapia)

W przypadku, kiedy przyczyna powstania choroby jest nieznana

leczenie skupione jest na likwidowaniu objawów i modyfikacji
przebiegu choroby, natomiast jeśli przyczyna choroby jest znana,
leczenie dotyczy zarówno przyczyny, jak i objawów i przebiegu
choroby. Każdy chory jest leczony w sposób zależny od rodzaju i
przebiegu choroby.

Zmiany powstają najczęściej na poziomie kręgów C5-C6,

C6-C7 i C4-C5. Zwyrodnienie szyjnego odcinka
kręgosłupa może powodować charakterystyczne
objawy kliniczne:
1. Ograniczenie ruchomości kręgosłupa (szczególnie
ruchów obrotowych i skłonów na boki).
2. Zespół rwy ramiennej.
3. Wysoko umiejscowione zmiany wytwórcze (C2-C3 lub
C3-C4) mogą drażnić włókna nerwowe znajdujące się w
przydance tętnicy kręgowej, wywołując zaburzenia
równowagi i oczopląs.

Zmiany

zwyrodnieniowe

szyjnego

odcinka

kręgosłupa

Rwa splotu ramiennego
(ramieniowa)

Najczęstszą przyczyną nerwobólu jest ucisk na korzenie splotu

ramiennego ( C5-C8 i częściowo C4 i D1) przez zmiany
zwyrodnieniowe ( osteofity ) powstałe w szyjnym odcinku
kręgosłupa, rzadziej przez przepuklinę jądra miażdżystego.
Bóle mogą być
również wywołane
przez zmiany
w naczyniach lub
w mięśniach, które
przebiegają razem z
pęczkami włókien
nerwowych
tworzących splot.



Główną dolegliwością jest ból w okolicy barku

lub łopatki, promieniujący wzdłuż kończyny
górnej. Ból ten nasila się podczas ruchów
głową i wzrostu ciśnienia śródczaszkowego.
Często występują również zaburzenia czucia
powierzchniowego i osłabienie siły mięśniowej

w kończynie. Bierne odwiedzenie ramienia z
równoczesnym jego nawracaniem powoduje
znaczne nasilenie bólu (tzw. Górny objaw
Lasegue’a) Odruchy ścięgniste w obrębie
kończyny bywają osłabione.

Diagnostyka i leczenie:

Badaniem radiologicznym
można wykazać obecność osteofitów, zmniejszenie
wysokości krążków miedzykręgowych
i zmniejszenie otworów międzykręgowych.
W badaniu laboratoryjnym można
w niektórych przypadkach wykazać
przyspieszenie opadania krwinek i leukocytozę.
Leczenie polega na leżeniu w łóżku, stosowaniu
ciepła i elektrolecznictwa oraz środków przeciwzapalnych.
W celu odciążenia korzeni szyjnych
można ostrożnie rozciągać kręgosłup
przez podwieszenie na tzw. Pętli
Glissona. W przypadkach z szybko |
narastającym uciskiem na rdzeń
kręgowy lub korzenie stosuję się
leczenie operacyjne.

Zmiany zwyrodnieniowe
lędźwiowego odcinka
kręgosłupa



Choroba zwyrodnieniowa występuje najczęściej na

poziomie kręgów L4-L5 i L5-S1, wyjątkowo L3-L4.
Może ona powodować zniszczenie stawów
międzykręgowych i prowadzić do powstania
kręgozmyku (zsunięcia się
kręgu – spondylolisthesis)
bardzo często dochodzi do
przepukliny jądra miażdżystego.
Ucisk przepukliny na korzenie
nerwowe jest przyczyną powstawania
zespołu rwy kulszowej; ucisk na
więzadło tylne może być przyczyną
ostrego bólu w okolicy lędźwiowej
(„lumbago”).



Przyczyną nerwobólu jest
najczęściej dyskopatia na poziomie
L4-L5 i L5-S1.
Rzadziej czynnikami
wywołującymi są zmiany zapalne
lub nowotworowe w kręgosłupie.
Główną dolegliwością jest silny ból
w okolicy lędźwiowej, promieniujący
do kończyny dolnej. W przypadkach z przepukliną jądra
miażdżystego ból ten często występuje nagle, po
wysiłku fizycznym i nasila się przy wzroście ciśnienia
śródczaszkowego. Przedmiotowo stwierdza się znaczną
bolesność podczas biernego unoszenia kończyny
wyprostowanej w stawie kolanowym (dodatni objaw
Lasegue’a). Odruch kolanowy i skokowy może być
osłabiony, stwierdza się również zaburzenia czucia w
kończynie.

Rwa kulszowa

Na podstawie kierunku promieniowania bólu,

zachowania się odruchów, czucia
powierzchniowego i chodu można określić
umiejscowienie zmian w kręgosłupie.

Diagnostyka i leczenie:

Badanie radiologiczne wykazuje często zwężenie
szpary międzykęgowej na danym poziomie, zmiany
zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa i inne zmiany
związane z uciskiem na korzenie.

Leczenie w przypadkach, w których ucisk na rdzeń

kręgowy lub na korzenie doprowadził do porażeń
ruchowych, polega na natychmiastowym wykonaniu
zabiegu operacyjnego. U innych chorych stosuje się
leczenie zachowawcze. Chory powinien
leżeć na płaskim, twardym podłożu,
stosuje się zabiegi fizjoterapeutyczne
(ciepło i elektrolecznictwo) oraz wyciągi
z odpowiednim obciążeniem, mające na
celu rozciągnięcie przestrzeni między-
-krękowych.

LUMBAGO

charakteryzuje się ostrym bólem w okolicy
lędźwiowej, nasilającym się podczas ruchów,
obciążania kręgosłupa i oziębienia. Towarzyszy
mu zwiększone napięcie mięśni
przykręgosłupowych.

Leczenie
jest takie samo jak w zespołach korzeniowych;

dodatkowo podaje się leki zmniejszające
napięcie mieśni.