Gospodarka wapniowo - fosforanowa

Gospodarka wapniowo -

fosforanowa

dr n. med. Michał Holecki

Katedra i Zakład Patofizjologii ŚAM

w Katowicach

Metabolizm wapniowy

Organizm dorosłego człowieka zawiera

1100g

wapnia

99%

→ tkanka kostna

→ płyn pozakomórkowy i wewnątrzkomórkowy

Składnik budowy kości

Regulacja pobudliwości nerwowo-mięśniowej

Regulacja aktywności enzymów osoczowych

4. Wtórny przekaźnik wewnątrz komórki

Regulacja przepuszczalności błon biologicznych

Prawidłowe stężenie Ca w osoczu

9-11

mg%

( 2,25-2,75mmol/l )

Metabolizm fosforanowy

Organizm dorosłego człowieka zawiera

11-14g

fosforu/kg

beztłuszczowej masy ciała

85%

- tkanka kostna

- tkanka mięśniowa

- pozostałe tkanki

Składnik budowy kości

Wpływ na resorpcję Ca z przewodu pokarmowego

Składnik DNA, RNA, ATP

Składnik fosfolipidów błon komórkowych

Udział w fosforylacji węgłowodanów i białek

Prawidłowe stężenie fosforanów nieorganicznych w osoczu

2,8-5 mg%

(0,9-1,5mmol/l )

Hormonalna regulacja

metabolizmu wapniowo-

fosforanowego

Parathormon

hiperkalcemia-hipofosfatemia-hiperkalciuria-kamica nerkowa

Witamina D3

hiperkalcemia-hiperfosfatemia-ułatwiona mineralizacja kości

Kalcytonina

hipokalcemia-nowotworzenia kośćca-hamowanie D3

Zaburzenia gospodarki

wapniowej

Hipokalcemia

tężyczka

-równoważniki tężyczki

-objawy Trousseau/Chwostka

-niepokój, depresja, psychoza

-łamliwość włosów i paznokci

-zaćma

-zahamowanie wzrostu i

niedorozwój umysłowy

[dzieci]

Hiperkalcemia

poliuria

-zaburzone zagęszczanie

moczu

-kamica nerek

-nudności, wymioty, zaparcia

-tachycardia, skurcze

dodatkowe

-adynamia mięśniowa

-osłabienie odruchów

ścięgnistych

Zaburzenia gospodarki

fosforanowej

Hipofosfatemia

-osłabienie siły mięśniowej

-osłabienie odruchów

ścięgnistych

-zaburzenia orientacji

-drżenia zamiarowe

-objawy choroby podstawowej

Hiperfosfatemia

-tężyczka

-równoważniki tężyczmi

-objawy choroby podstawowej

Osteoporoza

Zmniejszona masa tkanki kostnej

Zaburzona mikroarchitektura tkanki

kostnej

Zwiększona podatność na złamania

Statystyka powikłań

>25% pacjentek po złamaniu szyjki kości udowej

wymaga stałej opieki osób trzecich

10-15% śmiertelność z powodu powikłań

zakrzepowo-zatorowych na skutek długotrwałego

unieruchomienia w ciągu 1roku

Trwałym kalectwem dotkniętych jest >25%

pacjentek w starszym wieku

W POLSCE choruje około 4mln kobiet

(20-

30% kobiet po 50 rż)

Osteoporoza

Typ I –

pomenopauzalna

-deficyt estrogenów

-nadmierna aktywność

osteoklastów

-50-60rż

-złamania kompresyjne

kręgów

-złamania kości

przedramienia

Typ II – starcza

niedobór alfa-hydroksylazy

w nerkach

65-70rż

-wtórna nadczynność

przytarczyc

-nasilenie fizjologicznej

osteopenii

-złamania kompresyjne

kręgów

-złamania szyjki kości udowej

Osteoporoza wtórna

( Typ III )

Hipertyreoza

Nadczynność przytarczyc

Zespoły złego wchłaniania

Ucieczka Ca drogą nerek

Osteogenesis imperfecta

RZS

Szpiczak mnogi

Białaczki

Niska podaż wapnia

Lekopochodna (steroidy, leki przeciwpadaczkowe,

heparyna, doustne antykoagulanty)

Patogeneza osteoporozy typu I

↓

Estrogeny

↑

resorpcja kostna

↑

stężenia Ca

↓

sekrecja PTH

↓

synteza witaminy D3

↓

wchłanianie Ca

Patogeneza osteoporozy typu

Niska szczytowa masa kostna

↓

aktywność alfa-1-hydroksylazy

↓

witaminy D3

↓

wchłanianie Ca

↑

aktywności PTH

resorpcja kości utrata

masy kostnej

Typowe złamania w

osteoporozie

Część dystalna kości promieniowej

Trzony kręgów [odcinek Th oraz L]

-zespół hipomobilizacyjny

Szyjka kości udowej [śmiertelnośc

pooperacyjna 10-15%]

Czynniki ryzyka

osteoporozy

Wiek > 40lat

Szczupła budowa ciała oraz niska masa ciała

Predyspozycje rodzinne

Długi okres karmienia piersią bez suplementacji

witaminowej i mineralnej

Niewłaściwa dieta (

↓Ca, ↓P, ↓witaminy)

Zaburzenia miesiączkowania

Błędy i nawyki żywieniowe (alkohol, papierosy, kawa)

Siedzący tryb życia oraz brak ekspozycji na UV

Przebyte wyniszczające choroby

Spadek gęstości kości rozpoczyna się

już po 39 rż, a szybkość utraty masy

kostnej przewyższa jej tworzenie

u kobiet po menopauzie 1-2%/rok (po 10 latach

około 0,9%/rok )

U mężczyzn 3-5%/10 lat

Dużym ryzykiem obarczone są osoby z tzw.

szybką utratą kości (fast bone looser) >3%/rok

( 25-39% kobiet )

Wyniki badań

biochemicznych

Stężenie wapnia norma

Stężenia fosforu norma

Fosfataza alkaliczna

↑

norma

↓

PTH

↑

norma

↓

1,25 (OH) D3

↓

norma

Osteomalacja

Niedobór aktywnego metabolitu D3

Upośledzenie mineralizacji substancji

organicznej kości

Obraz kliniczny

Osłabienie siły mięśniowej

Kaczkowaty chód

Bóle kości (miednica, kręgosłup )

Bolesność uciskowa kości

Postępująca deformacja szkieletu

Tężyczka (jawna/utajona)

Wyniki badań

biochemicznych

Surowica krwi

↓

↑

Fosfataza alk.

↑

PTH

Mocz

↑

wydzielania P

↓

wydzielania Ca

Document Outline