Leki stosowane we wstrząsie,

zaburzeniach krążenia

mózgowego i obwodowego

Farmakologia CVIII

Patofizjologia wstrząsu

Definicja wstrząsu

To zagrażająca życiu niewydolność

krążenia przebiegająca z krytycznym
zmniejszeniem ukrwienia narządów i
następowym hipoksyjno –
metabolicznym uszkodzeniem funkcji
komórek.

Etiopatogeneza

Wstrząs może być wynikiem:

1. Oligowolemii => przyczyną może

być:

• Krwotok
• Utrata płynu pozakomórkowego
• Utrata wody i elektrolitów

Wstrząs może być wynikiem:

2. Nadmiernego powiększenia się łożyska

naczyniowego, spowodowane:

 Porażeniem warstwy sprężysto –

mięśniowej naczyń krwionośnych przez

toksyny bakteryjne lub leki

 Reakcją alergiczną, w wyniku której

uwalniają się histamina oraz kininy

rozszerzające naczynia krwionośne

 Przyczynami neurogennymi
 Zaburzeniami endokrynnymi

Wstrząs może być
wynikiem:

3. Niewydolności mięśnia sercowego wywołanej:
• Ciężkim uszkodzeniem mięśnia sercowego
• Zaburzeniami rytmu pracy serca
• Ciężkim uszkodzeniem zastawek
• Tamponadą serca
• Zakrzepicą w obrębie jamy serca lub

nowotworem serca

• Zatorem tętnicy płucnej lub tętniakiem

rozwarstwiającym aorty

Patomechanizm zaburzeń

Rodzaje wstrząsu

Wstrząs hipowolemiczny

•

Utrata pełnej krwi i/lub utrata innych płynów

ustrojowych

•

Przyczyny:

1. Krwawienia zewnętrzne, wewnętrzne do

przewodu pokarmowego, jamy brzusznej, jam

opłucnowych lub przestrzeni pozaotrzewnowej

2. Utrata płynów ustrojowych przez przewód

pokarmowy lub skórę

3. Immoblilizacja płynów ustrojowych w świetle

przewodu pokarmowego, w zapalnie zmienionych

tkankach, w zmiażdżonych lub rozpadających się

tkankach lub w jamie otrzewnowej

Wstrząs hipowolemiczny

• Rozpoznanie:
1. Wywiad
2. Objawy ogólne
3. Ciśnienie skurczowe < 90 mmHg
4. OCŻ < 5 cm H2O
5. Ciśnienie zaklinowania w tętnicy płucnej

– obniżone

6. Obniżenie Ht i/lub Hb, jeśli tracone są

inne płyny, to wzrost Ht i poziomu Hb

7. W nagłym krwotoku morfologia krwi

może być prawidłowa!

Wstrząs hipowolemiczny

• Leczenie:
Należy dążyć do likwidacji przyczyny

hipowolemii, do jak najszybszego
uzupełnienia utraconej krwi i płynów
ustrojowych.

Wstrząs septyczny

• Stan wikłający wcześniejszą infekcję, który charakteryzuje się

obecnością drobnoustrojów we krwi i ich namnażaniem;

wydzielają one lub uwalniają w trakcie rozpadu substancje

wywierające działanie ogólnoustrojowe między innymi

znacznego stopnia poszerzenie naczyń;

• Stany prowadzące do tego wstrząsu to:
posocznice bakteryjne (głównie G - ), grzybicze, rzadziej

wirusowe i pasożytnicze

• Stan, w którym jest duże uszkodzenie śródbłonka naczyń i

zwiększenie ich przepuszczalności

• Jego postacią jest wstrząs toksyczny spowodowany toksyną

gronkowca złocistego lub toksynami pirogennymi

wytwarzanymi przez Streptococcus pyogenes

Wstrząs septyczny

• Objawy kliniczne:
Dominują objawy zakażenia, hiperwentylacji oraz

postępujących zaburzeń sprawności umysłowej i

świadomości.

• Leczenie:
 Przyczynowe
 Zwalczanie hipowolemii, przywrócenie

normowolemii – prowadzić przy kontroli OCŻ i ZCTP

 Zlikwidowanie ogniska zakażenia
 Stosowanie leków poprawiających pracę serca
 Wspomaganie oddychania

Wstrząs anafilaktyczny

• Zespół objawów chorobowych spowodowanych reakcją

nadwrażliwości typu I

• Znaczny wzrost łożyska naczyniowego oraz ucieczki osocza

do przestrzeni pozanaczyniowej

• Ryzyko wstrząsu jest większe po: szczepionkach,

penicylinie, lekach cieniujących zawierających jod, prokainie

niż po innych lekach

• Objawy: charakterystyczne, gwałtowne

• Rozpoznanie: wywiad, bad. przedmiotowe

• Leczenie: natychmiastowe, najważniejszy lek w leczeniu

tego wstrząsu to epinefryna, działa inotropowo dodatnio,

kurczy naczynia, rozszerza oskrzela, hamuje uwalnianie

mediatorów z kom. tucznych

• Nie należy jej podawać podskórnie, gdyż we wstrząsie

wchłanianie leków podanych tą drogą jest zbyt wolne

Wstrząs neurogenny

•

Anatomiczne lub czynnościowe upośledzenie regulacji

napięcia ścian naczyń

•

Występuje w wyniku pobudzenia rdzeniowych ośrodków

naczynioruchowych silnymi bodźcami emocjonalnymi,

bólowymi lub urazami narządów wstrząsorodnych

•

Objawy:

1. Wazodylatacja
2. Bradykardia

•

Leczenie:

Niskie ułożenie głowy oraz uniesienie kończyn dolnych

powyżej poziomu, na którym znajduje się głowa

Stosuje się agonistów rec alfa 1 adrenergicznego, gdyż

dochodzi tu do znacznej hipotensji na skutek wyłączenia

naczyń krwionośnych spod kontroli układu współczulnego,

a także do obniżenia całkowitego oporu obwodowego.

Wstrząs pochodzenia

płucnego

•

Spowodowany ostrymi zaburzeniami perfuzji i/lub

wentylacji płuc

•

Przyczyny:

Najczęściej zatory płuc, rzadziej niedodma,

pneumothorax, haemothorax lub zatory

tłuszczowe

•

Objawy:

1.

Tachypnoe

2.

Tachykardia

3.

Sinica

4.

Bóle za mostkiem

•

Leczenie: przyczynowe

Wstrząs kardiogenny

•

Uwarunkowany zmniejszeniem objętości

wyrzutowej i/lub minutowej serca poniżej

poziomu zapewniającego prawidłową perfuzję

tkanek

•

Jest następstwem upośledzenia mechanicznej

czynności serca

•

Spowodowany:

1. Upośledzonym napełnianiem serca
2. Osłabieniem siły skurczu serca
3. Zmianami strukturalnymi mięśnia sercowego
4. Przeszkodą mechaniczną

•

Gorsze ukrwienie mięśni i tkanki tłuszczowej –

zmniejsza dystrybucję leków do tych tkanek

Wstrząs kardiogenny

•

Objawy:

1.

Zależą od przyczyny wywołującej

2.

Zwykle występują, gdy uszkodzenie obejmuje więcej niż 40% masy

mięśniowej lewej komory

3.

Zmniejszenie przepływu prowadzi do uszkodzenia ważnych dla życia

narządów

4.

tachykardia

•

Rozpoznanie:

1.

Wywiad

2.

EKG

3.

ECHO

4.

RTG klatki piersiowej

•

Leczenie: objawowe

1.

zapobieganie arytmiom

2.

przywrócenie normowolemii

3.

stosowanie leków o działaniu inotropowo dodatnim

4.

stosowanie leków naczyniowych, które obniżają pre – lub afterload

5.

Obniżenie obciążenia wstępnego i następczego: nitroprusydek sodu oraz

triazotan glicerylu

Postępowanie we wstrząsie -

ogólnie

•

Zapewnienie dostępu do żyły (najlepiej centralnej)

•

Leki poprawiające pracę serca

•

Poszukiwanie przyczyny

•

Kontrola:

1.

OCŻ

2.

Diurezy godzinnej

3.

Gazometrii

4.

Ciśnienia zaklinowania tętnicy płucnej

•

Leki stosowane pomocniczo we wstrząsie:



Wodorowęglan sodu – korekta kwasicy



Adenozyna – usuwanie wolnych rodników



Morfina – zniesienie bólu



Heparyna – zapobieganie DIC

Podsumowując, postępowanie farmakologiczne we wstrząsie obejmuje:



optymalizację obciążenia wstępnego



Poprawę inotropizmu mięśnia sercowego



Likwidację zaburzeń metabolicznych



Zmniejszenie obciążenia następczego

Skoro wiemy już co to jest

wstrząs, to sprawdźmy jak

leczyć?

1. Usuwamy lub zwalczamy przyczynę

wywołującą,

2. Przywracamy adekwatną (a nie

„normalną”) objętość krwi krążącej,

3. Zwalczamy zaburzenia oddechowe,
4. Zwalczamy kwasicę nieoddechową,
5. Zapobiegamy powikłaniom wstrząsu, takim

jak: ostra niewydolność nerek, zespół
ARDS, DIC oraz powstawaniu „wątroby
wstrząsowej”.

Leki stosowane we wstrząsie

Krew

Krew obwodowa stanowi

zawiesinę elementów

komórkowych (erytrocyty,

leukocyty i trombocyty) w

roztworze białkowym –

osoczu.

Zawartość krwi w organizmie

człowieka wynosi 8% masy

ciała lub 80 ml/kg mc lub

3200 ml/m2 powierzchni

ciała.

O ile funkcja elementów

morfotycznych jest nam dobrze

znana, o tyle…

osocze

:

• Stanowi 55% objętości krwi, co nam daje 50

ml/kg mc.

• Utrzymuje stałość środowiska

wewnętrznego, czyli pH, temperaturę, skład

chemiczny, ciśnienie osmotyczne,

stabilność koloidów i zawiesiny komórkowej,

lepkość, napięcie powierzchniowe itp..)

• Stanowi główny kanał i jednocześnie

transporter składników tkankowych,
takich jak : hormony, witaminy,
aminokwasy, produkty przemiany
materii, wodę, elektrolity czy enzymy,

• Utrzymuje krew w stanie płynnym,

• Chroni przed drobnoustrojami, a to za

sprawa obecności immunoglobulin

W stanach chorobowych

istotne i charakterystyczne

odchylenia od normy

umożliwiają szybką

diagnozę i zastosowanie

odpowiedniego leczenia

farmakologicznego i

substytucyjnego…

I co

podajemy?

1.Preparaty krwi i leki krwiopochodne

2. Leki krwiozastępcze

Główne wskazania to transfuzji

krwi i jej pochodnych:

•

Przywrócenie prawidłowej objętości krwi krążącej w

stanach jej nagłej utraty (ponad 20% objętości krwi),

•

Przywrócenie lub zwiększenie zdolności przenoszenia

tlenu przez krew w stanach niedotlenienia wskutek

ciężkiej anemii czy nieprawidłowej hemoglobiny,

•

Przywrócenie lub poprawa zdolności dostarczania tlenu

w stanach zaburzonego mikrokrążenia,

•

Uzupełnienie niedoborów poszczególnych składników

krwi: płytek krwi, leukocytów, czynników krzepnięcia,

immunoglobulin, składników dopełniacza,

antytrombiny III i innych białek,

•Przywrócenie prawidłowej czynności
krwiotwórczej: przeszczepienie komórek
hemopoetycznych szpiku kostnego, krwi
obwodowej i pępowinowej, przetaczanie
komórek immunokompetentnych, podawanie
czynników hemopoetycznych, interferonu,
tymozyny, limfokin, itp.,

•Usuwanie z organizmy nieprawidłowych lub
znajdujących się w nadmiarze komórek,
przeciwciał, białek i innych przy zastosowaniu
transfuzji wymiennej, plazmaferezy,
cytaferezy, itp.,

•Wypełnienie aparatów do krążenia
pozaustrojowego,

•Transfuzje diagnostyczne znakowanych
komórek lub białek krwi,

•Transfuzje eksperymentalne,

•Autotransfuzje i wykorzystanie krwi traconej
śródoperacyjnie.

Jakie

preparaty?

Krew pełna konserwowana

– 450 +/- 10 ml

krwi pełnej i 63-70 ml płynu konserwującego (CPD lub

CPDA-1) – głównym wskazaniem utrata ponad 30%

objętości krwi krążącej – tzw. transfuzja masywna;

przetaczanie w ilości 15 ml/kg mc. Powoduje u biorcy

zwiększenie stężenia hemoglobiny o 3 g/100 ml,

hematokrytu o ok. 0,08l/l, erytrocytów o 1*10

12

/l.

Krew pełna konserwowana, pozbawiona
leukocytów metodą filtracji i napromieniowania

– transfuzja wymienna u noworodków.

Krew uniwersalna dla układu AB0

– krwinki czerwone grupy 0

zawieszone w osoczu grupy AB lub jednoimiennej z biorcą;
transfuzje wymienne i masywne u noworodków.

Koncentrat krwinek czerwonych

– wszystkie elementy

pozbawione jednak znacznej części osocza i płynu

konserwującego; preparat z wyboru w ostrym krwotoku i

przewlekłej anemii.

Koncentrat krwinek czerwonych z

roztworem wzbogacającym

– usunięta

większość osocza i dodana odpowiednia ilość

płynu wzbogacającego, wydłużającego okres

przechowywania.

Mrożony koncentrat krwinek czerwonych

– stosowany u zimmunizowanych

chorych z rzadkim fenotypem grupy krwi oraz do transfuzji autologicznych.

Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych

Koncentraty krwinek czerwonych napromieniowane

Koncentraty krwinek płytkowych (KKP)

Koncentraty granulocytowe

Preparaty osocza i leki

osoczopochodne:

☺Osocze świeże mrożone

– otrzymywane

metoda plazmaferezy, tzw. antyhemofilowe;

stosowane z zespole DIC, przy

przedawkowaniu kumaryny, masywnych

transfuzjach,

☺Krioprecypitat,

☺Albuminy

– w postaci 5% roztworu w

różnych rozpuszczalnikach, stosowane w

leczeniu wstrząsu oligowolemicznego,

oparzeniach i stanach ciężkiego niedoboru

białka i 20% roztworu w wodzie destylowanej,

używanej przy obrzękach mózgu, stanach

ciężkiej hipoalbuminemii,

A także…

Immunoglobuliny

(gammaglobuliny)

Stężone preparaty fibrynogenu

Stężone preparaty czynnika VIII

Stężone preparaty czynnika IX

Stężone preparaty czynników zespołu protrombiny

Antytrombina III

Trombina

Koncentrat inhibitora C1 esterazy

Koncentrat rekombinowanego aktywowanego białka C

Koncentrat inhibitora alfa1-proteinazy

Hematyna

2. Leki krwiozastępcze

Leki krwiozastępcze

Leki zastępcze

osocza

Prawdziwe leki

zastępcze krwi

Zwiększają objętość

krwi krążącej

Przenoszą tlen

do tkanek

Leki z wyboru

w stanach nagłych

oraz masowych urazach

Dekstran

Przetwory żelatyny

Hydroksyetylowana skrobia

(HAES)

Fluosol DA

D

e

ks

tr

a

n

Stosujemy 6

% i 10% roz

twór dekstr

anu 40,

6% roztwór

dekstranu 7

0 oraz 6% r

oztwór dek

stranu 110

Ostra hipowolemia, niezależnie od przyczyn (wstrząs

urazowy, krwotoczny, toksyczny, oparzenia),

Profilaktyka wstrząsu, profilaktyka i leczenie zmian

zakrzepowo-zatorowych, operacje naczyniowe,

Ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa

Zwiększa objętość osocza krążącego, poprawia

przepływ krwi i działa przeciwzakrzepowo!

Zaburzenia przepływu krwi w mikrokrążeniu

(późne okresy wstrząsu,przeszczepy

narządowe, krążenie pozaustrojowe, chirurgia

naczyniowa, zawał serca)

D

e

ks

tr

a

n

Powikłania:
► Odczyny anafilaktyczne i

alergiczne,

► Przeciążenie krążenia,
► Zaburzenia krzepliwości,
► Hipoalbuminemia (przy

długotrwałym stosowaniu).

Przeciwwskazania:
→ Stan nadwrażliwości na desktran,
→ Skaza krwotoczna,
→ Ciężka niewydolność krążenia i nerek z

oligurią.

Profilaktyka anafilaksji:

Dekstran 1, średniocząsteczkowy

polimer glukozy, podawany w ilości 20

ml i.v. na 1-2 minuty przed wlewem

roztworu dekstranów

wielkocząsteczkowych; dzieci 0,3 ml/kg

mc.

P

rz

e

tw

o

ry

ż

e

la

ty

n

y

۞ Kolagen otrzymywany ze

ścięgien, skóry, kości,

۞ Stosujemy roztwory 3-5,5%,
۞ Uzyskujemy zwiększenie

objętości osocza, ale mniejsze
od objętości przetoczonej!

۞ Efekt utrzymuje się do 3 godzin!

P

rz

e

tw

o

ry

ż

e

la

ty

n

y

Wskazania:
 Duża utrata

krwi i osocza,

 Wstrząs,
 Hemodilucja,

Uwaga!
Wpływ na

krzepliwość
mniejszy niż
u rodzimych
dekstranu i
HAES-u.

Oksypoliżelatyna,

Zmodyfikowana

płynna żelatyna,

Żelatyna zawierająca

mocznikowe wiązania

krzyżowe.

H

E

S

HYDROKSY-

-ETYLOWANA

SKROBIA

Polimer glukozy, odporny

na trawienie przez

amylazę,

Dobrze rozpuszcza

się w wodzie,

roztwory są trwałe,

można je

wyjaławiać,

Wskazania:

Utrata krwi i osocza,

Urazy,

Uzupełnienie objętości

krwi w czasie operacji,

Oparzenia,

H

E

S

◄Stosujemy roztwory 3%, 6% i

10% w izotonicznym

roztworze NaCl,

◄Dawka optymalna: 500-1500

ml/dobę.

P

ra

w

d

ziw

e

le

ki

kr

w

io

za

st

ę

p

cz

e

Emulsyfikowany

perfluoro-

-dichlorooctan

Emulsyfikowany

perflubron

Rekombinowana

Ludzka Hb

rHb1.1

Hb ludzka

spolimeryzowana

(glutaraldehyd)

Hb wołowa

związana

z glikolem

polietylenowym

Hb wołowa

spolimeryzowana

(glutaraldehyd)

Ludzka Hb

z wiazaniami

krzyżowymi

Ludzka Hb

pirydoksylowana

(PHP)

Hb

pozbawiona

zrębu

krwinkowego

Związki

perfluoro-

-karbonowe

Leki

krwiozastępcze

przenoszące

tlen

Flu

o

so

l D

A

„sztuczna krew”

♦ Przenosi tlen wskutek jego rozpuszczenia,

♦ Jego ilość zależy od ciśnienia cząstkowego i

różnicy tętniczo-żylnej (przy ciśnieniu 500 mm

Hg 100 ml Fluosolu DA przenosi 5 ml tlenu)

♦ KONIECZNIE należy jednocześnie podawać tlen

przez maskę lub w komorach hiperbarycznych!

Wskazania:

a)Brak odpowiedniej krwi do

przetoczenia,

b)Ostra anemia

autoimmunohemolityczna

stwierdzona przed operacją,

c)Odmowa przetoczenia krwi ze

względu na wiarę (świadkowie

Jehowy).

Dawka: 20% roztwór w ilości 20 ml/kg

mc.

Co jeszcze możemy

zrobić?

Spośród wyników badań mających znaczenie

kliniczne należy wymienić:

1. Występowanie cech kwasicy nieoddechowej,

mleczanowej (obniżenie pH, stężenia HCO

3

-

,

wzrost luki anionowej),

2. Hiperkaliemię,

3. Hiperfosfatemię,

4. Hiponatremię,

5. Obniżone pO2 i podwyższone pCO2,

6. Wzrost aktywności LDH, CK, aminotransferaz.

Kwasica

Podawanie NaHCO

3

w celu korekcji

kwasicy nieoddechowej, mleczanowej

jest uzasadnione tylko u chorych z pH

krwi poniżej 7,20 i stężeniu HCO

3

-

mniejszym od 14 mmol/l.

Co zyskamy zwalczając kwasicę?

Możemy zapobiec jej ciężkim powikłaniom, tj.

zmniejszenie kurczliwości myokardium i SV serca,

spadek ciśnienia spowodowany rozszerzeniem

tętniczek, skurcz naczyń żylnych z następczą

centralizacją krążenia, wzrost oporu naczyń

płucnych „płuco wstrząsowe” itd.)

Możemy przywrócić normalną wrażliwość

mięśnia serca na endogenne i egzogenne aminy

katecholowe.

Kwasica

Leczenie:
1)

Zwalczanie przyczyny wywołującej
nadmierne wytwarzanie mleczanów.

2)

Korekcja istniejących zaburzeń równowagi
kwasowo – zasadowej (jeśli możliwe).

3)

Usuwanie istniejącego nadmiaru
mleczanów metodami farmakologicznymi
(dichlorooctan) lub fizycznymi
(hemodializa).

8,4% NaHCO

3

-

☼ Należy podać tylko taką dawkę,

aby osiągnąć pH krwi równe 7,20 i

[HCO

3

-

] = 12 mmol/l.

ABS x (12 – [HCO3-] aktualne = Dawka

NaHCO3

(w mmol/l)

gdzie: ABS – przestrzeń wodorowęglanowa

☼ Dawkę tę należy podawać w ciągu 15 – 30

minut.

Uwaga:

Lepsze wyniki uzyskano

stosując

Karbikarb

(mieszanina

1:1 izotonicznych roztworów NaHCO

3

i Na

2

CO

3

)

E

le

kt

ro

lit

y

W zależności od jonogramu osocza

możemy podać:

Roztwory elektrolitów (0,9% roztwór

NaCl),

Glukoza w stężeniu 5% lub 20%

(we wstrząsie spowodowanym

wymiotami),

Cel stosowania: wyrównanie

gospodarki

wodno – elektrolitowej,

nawodnienie chorego, odżywianie

pozajelitowe.

Uwaga: w nagłych przypadkach mogą

być stosowane jako krótko działający

lek zastępczy osocza, ponieważ czas
utrzymania się w krążeniu jest krótki

(kilkanascie minut).

Po

d

su

m

ow

an

ie

:

Postępowanie lecznicze

niezależnie od etiologii wstrząsu

należy przeprowadzić w

następujący sposób:

1. Podłączyć kroplówkę z roztworu koloidowego

(10 ml/kg mc. w ciągu 20-30 minut)

٭ 6% dekstran 40,

٭ 5-25% roztwór albumin,

٭ 3,5% roztwór poligeliny – Haemacel,

٭ 4% roztwór sukcynylowanej żelatyny – Gelofusin,

٭ 6% roztwór hydrosyetyloskrobii – Elo-HAES,

٭ 10% roztwór Pentastan – HAES-Steril,

2. Podłączyć kroplówkę z roztworem chlorku sodu (0,9%)

(15-20 ml/kg mc. w ciągu 20-30 minut)

Ilość podanego płynu zależy od pomiaru

Ośrodkowego Ciśnienia Żylnego (OCŻ) i winno być

kontynuowane aż do chwili jego wzrostu do 12-13 cm

H

2

O oraz ciśnienia skurczowego powyżej 90 mm Hg!

Uwaga!

Leki poprawiające pracę serca

jako pompy stosowane we

wstrząsie

A.

Leki o działaniu inotropowo dodatnim

• Leczenie wstrząsu należy rozpoczynać od

dożylnego podania tych leków

• W celu uzyskania optymalnego skutku B1-

agonistycznego, rozszerzającego naczynia

i natriuretycznego podawać:

 Dobutamię:
Stosuje się po uprzednim wyrównaniu

hipowolemii, w przeciwnym razie lek może

wywołać tachykardię i obniżenie ciśnienia

krwi

2 – 2,5 ug/kg m.c./min (zmniejszenie oporu)

Leki poprawiające pracę serca

jako pompy stosowane we

wstrząsie

3 – 7 ug/kg m.c./min (inotropowo dodatnio)
Maksymalnie do 10 ug/kg m.c./min
 Dopaminę: 2 – 4 ug/kg m.c./min (działanie

rozszerzające naczynia, diuretyczne i

natriuretyczne)

4 – 10 ug/kg m.c./min (inotropowo

dodatnio)

powyżej 10 ug/kg m.c./min (działanie

kurczące naczynia)

 Epinefrynę: 0,1 – 1,0 ug/ kg m.c./ min

Leki poprawiające pracę serca

jako pompy stosowane we

wstrząsie

W chwili uzyskania skurczowego ciśnienia tętniczego

80 – 90 mmHg, równocześnie z podawaniem leków

działających inotropowo dodatnio można podać:

o Nitroprusydek sodu 40 – 400ug/min; powoduje

poprawę czynności lewej komory oraz ukrwienia

tkanek, obniża powrót żylny i ciśnienie napełniania

krwi, zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia

sercowego na tlen

o Jednocześnie z podawaniem dobutaminy w dawce 8

– 12 ug/kg m.c./min – dopaminę 2 – 4 ug/kg

m.c./min, zwłaszcza przy nadal małej diurezie

o Skojarzenie dobutaminy z milrinonem

o Wyrównanie kwasicy i zaburzeń elektrolitowych

o Jeżeli są możliwości – leczenie interwencyjne

Leki poprawiające pracę serca

jako pompy stosowane we

wstrząsie

B. Leki rozszerzające naczynia krwionośne

• Ich podawanie należy rozpocząć dopiero po uzyskaniu

optymalnego tętniczego ciśnienia skurczowego (100 mmHg)

pod kontrolą parametrów hemodynamicznych

• Nitrogliceryna => wpływa głównie na wielkość powrotu

żylnego, w nieznaczny sposób zmniejsza układowy opór

naczyniowy

• Są w stanie poprawić warunki hemodynamiczne i bilans

tlenowy serca już w dawkach, które jeszcze nie obniżają

istotnie ciśnienia krwi

• Mogą być stosowane dopiero po przywróceniu normowolemii

• Są stosowane u chorych, u których utrzymuje się wysoki opór

obwodowy

C. Inhibitory fosfodiesterazy - tzw. inodylatatory, działają

inotropowo dodatnio, rozszerzają naczynia krwionośne,

ponadto obniżają pre – i afterload, a także zwiększają siłę

skurczu mięśnia sercowego

Optymalnym skojarzeniem

jest jednoczesne podanie

nitrogliceryny i dobutaminy

lub dopaminy

Glikokortykosteroidy

stosowane we wstrząsie

• Działają przeciwzapalnie, nie działają

przyczynowo, jedynie zmniejszają
objawy zapalenia

• Rozszerzają naczynia włosowate
• Nie istnieje uzasadnienie do

rutynowego ich stosowania w każdej
postaci wstrząsu

Inne leki stosowane we

wstrząsie

• Inhibitory proteaz – gdyż zwiększona

aktywność proteolityczna osocza
sprzyja m.in. DIC, uszkodzeniu
śródbłonka włośniczek, uwalnianiu
kinin i innych mediatorów zapalnych

• Chemioterapeutyki
• Leki przewciwwrzodowe

Leki stosowane w stanach

skurczowych obwodowych

naczyń krwionośnych

Choć leki stosowane w stanach

chorobowych naczyń

obwodowych różnią się

budową chemicznej i

mechanizmem działania, jest

cos to je łączy:

ROZSZERZAJĄ OBWODOWE

NACZYNIA KRWIONOŚNE!

Zwiększając przepływ przez naczynia kończyn

znoszą lub hamują objawy claudicatio

intermittens, występujące wskutek zmian

miażdżycowych w przebiegu chorób: Buergera,

zespole Raynauda, samorodnej sinicy kończyn,

odmrożeniach.

Antagoniści receptorów α-

adrenergicznych

Leki blokujące receptory α są stosowane w

chorobach naczyniowych, szczególnie migrenie,

silnie rozkurczają naczynia oporowe (tętniczki),

szczególnie w obrębie

łożyska skórnego i naczyniowego.

Alkaloidy sporyszu.

Fentolamina,

Prazosyna,

Uwodornione

alkaloidy sporyszu

Dihydroergotamina

doustnie 2,5-5 mg

co 12 godzin

Dihydroergotoksyna

doustnie lub podjęzykowo

początkowo 0,25 mg

dziennie,

stopniowo zwiększając do

1,5-2 mg/dobę w 3-4

dawkach

 zwiększają przepływ poprzez blokowanie receptorów α1-

adrenergicznych,

 Objawy niepożądane: objawy dyspeptyczne, bradykardia

są wynikiem ich działania cholinomimetycznego,

Pochodne metyloksantyn

Pentoksyfilina

Zwiększa

przepływ przez

naczynia

kończyn i

naczynia

mózgowe

Zmniejsza

lepkość

krwi oraz

powoduje

zmianę

kształtu

erytrocytó

w

Hamuje

agregację

płytek

poprzez

↑cAMP,
syntezy

prostacyklin

oraz ↓syntezy

tromboksanu

Pentoksyfilina

Wskazania:

■Choroby przebiegające ze zwężeniem naczyń

kończyn dolnych (zmniejsza objawy chromania

przystankowego, przyspiesza gojenie się

owrzodzeń niedokrwiennych),

■Zaburzenia krążenia mózgowego,

Działania

niepożądane:

Lek jest dobrze

tolerowany.

Bardzo rzadko

objawy

dyspeptyczne.

Nasila działanie

doustnych leków

hipoglikemicznych.

Dawkowanie:

•Doustnie 100 mg co 4-8

godzin,

•Domięśniowo 100-200

mg co 12 godzin.

Analogi i połączenia kwasu

nikotynowego

o Leki porażające bezpośrednio mięśniówkę

gładką naczyń krwionośnych, powodując silna

wazodylatację,

o Stosujemy w chorobach naczyń w kończynach

ze zmianami na tle neurogennym,

zarostowym, w odmrożeniach,

Objawy niepożądane:

Bóle głowy,

Zaczerwienienie i

suchość skóry

połączone z uczuciem

gorąca,

Alergia skórna,

Dyspepsja.

Przeciwwskazania:

Choroba wrzodowa

żołądka i dwunastnicy,

Niewydolność wątroby,

Jaskra,

Względnie:

Cukrzyca,

Ciąża.

Kwas nikotynowy – doustnie 1,5-3,0 g/dobę lub

domięśniowo 50-100 mg co 8 godzin,

Winian nikotinylu (Nicotol) – doustnie po posiłkach

25-50 mg co 6-8 godzin, retard 150 mg jednorazowo

lub co 12-24 godziny, domięśniowo 100 mg co 12-

24 godziny,

Nikametat (Nicametatum) – doustnie po posiłkach

100 mg co 8 godzin lub domięśniowo 50-1– mg 1-

3razy/dobę albo dożylnie,

Nikotynian ksantinolu – doustnie 150-300 mg co 8

godzin, domięśniowo lub dożylnie 300 mg

jednorazowo co 8, 12 lub 24 godziny.

Inne leki: Cyklandelat – doustnie lub

doodbytniczo 400 mg co 6-8 godzin –

antagonista wapnia stosowany w

chorobach naczyń mózgowych.

Leki stosowane w chorobach

obwodowych naczyń

krwionośnych

B2 adrenomimetyki:
• to najsilniejsze leki rozkurczające

mięśniówkę gładką oskrzeli, macicy,
naczyń krwionośnych, przewodu
pokarmowego

Bametan
Bufenina

Leki stosowane w chorobach

naczyń mózgowych

Epoprostenol

syntetyczna

prostacyklina

Alprostadil

syntetyczna

PGE

2

Nimodipina

bloker kanału

Ca

Cinnarizyna

antagonista

Ca

Naftidrofuryl

Winpocetyna

Winkamina

Nicergolina

antagonista

rec. α

Bencyklan

Rozkurcz

mięśniówki

naczyń

Wskazania:

•Zmiany

miażdżycow

e,

•Udar

mózgu,

•Uraz

mózgu,

•Stany

skurczowe

naczyń

mózgowych,

•Zmiany

naczyń oka i

błędnika.

D

a

w

ko

w

a

n

ie

:

Bencyklan – doustnie 100-150 mg co 6-8 godzin,

preparat prolongatum 200mg co 12 godzin,

dożylnie bardzo powoli 100-500 mg/dobę,
Nicergolina – doustnie 5 mg co 8 godzin przed

posiłkiem, domięśniowo lub dożylnie 5-10 mg,

stopniowo zwiększane do 20-30 mg/dobę,
Winkamina – doustnie 10-20 mg co 8-12 godzin,

domięśniowo, dożylnie 15-30 mg/dobę,
Winpocetyna – doustnie 5-10 mg co 8 godzin,

dożylnie 100 mg co 8-12-24 godziny,
Naftidrofuryl – doustnie 100 mg co 6-8 godzin,

dożylnie 200-4– mg/dobę w powolnym wlewie,
Cinnarizyna – antagonista wapnia, działa

przeciwhistaminowo, 25 mg co 8 godzin,
Nimodipina – doustnie 60 mg co 4 godziny, we

wlewie dożylnym 1 mg/godzinę przez 2 godziny,
Alprostadil – dożylnie we wlewie przez 10-14

dni,
Epoprostenol – w ciągłym wlewie dożylnym,

bardzo drogi!

Działania niepożądane:

Bóle i zawroty głowy, nudności,

bezsenność (Bencyklan),

Zaostrzenie przebiegu porfirii i

choroby Parkinsona (Cinnarizyna),

Leki stosowane w chorobach

naczyń kończyn dolnych

 wyciągi roślinne z kasztanowca, związki

flawonowe z owoców cytrusowych, rutyna,

uwodornione alkaloidy sporyszu,

 Zmniejszają przepuszczalność naczyń

żylnych włosowatych wskutek antagonizmy

wobec histaminy, bradykininy, 5-

hydroksytryptaminy, hialuronidazy,

 Wskazania: zaburzenia krążenia żylnego

kończyn dolnych, pomocniczo w stanach

zapalnych żył, owrzodzenia podudzi, stany

pozakrzepowe, przewlekła niewydolność

krążenia żylnego, żylaki kończyn dolnych.

Leki stosowane w chorobach

naczyń kończyn dolnych

Tribenozyd

p.o. 200-400 mg co 12 godzin

Dobesylan

p.o. 0,5-1,0 mg/dobę,

i.m. oraz i.v. 250-500 mg

Diosmina 450 mg + Hesperydyna 50 mg

Trokserutyna

p.o. 300-500 mg co 8-12 godzin

Leki stosowane w żylakach

odbytu

• Wyciągi z kasztanowca, eskulozyd,

rutozyd łagodzące bóle i stan
zapalny,

• Wyciągi roślinne i sole mineralne o

działaniu przeciwzapalnym,
ściągającym, antyseptycznym w
postaci czopków: wyciąg z rumianku,
lidokainy, taniny.

Dziękujemy za uwagę!

Aneta Ciechanowska
Aleksandra Kubicka