PODSTAWOWE FUNKCJE
OSOBOWOŚCI
W UJĘCIU POZNAWCZYM
Konstruowanie poznawcze
, czyli
nadawanie znaczenia (sensu) naszym
doświadczeniom
Dostarczanie podstaw dla ewaluacji
(oceny) zdarzeń, innych ludzi, i
samego siebie
(m.in. oceny celów,
kierunków i wyników działania, własnej
przeszłości i przyszłości)
Programowanie działań
, a więc
ustanawianie celów i dobór strategii
działania adekwatnych do wymogów
sytuacji;
Sterowanie przebiegiem działania:
procesy podmiotowej kontroli i
samoregulacji
(aktywacja i realizacja
celów; monitorowanie i „dostrajanie”
własnych emocji, stanów
motywacyjnych, i zachowań)
Nadrzędne zadania osobowości jako
systemu
:
adaptacja psychologiczna & Integracja osoby
ADAPTACJA
(Heinz Hartmann): autoplastyczna,
alloplastyczna, przez wybór środowiska
INTEGRACJA OSOBY
. Najważniejsze przejawy:
spójność zachowania z centralnymi
standardami
(wartościami, celami osobistymi, przekonaniami)
poczucie własnej jedności
(unity): przeświadczenie, że
jesteśmy tą samą osobą w różnym czasie i okolicznościach
poczucie autonomii i podmiotowej kontroli
(odczucie
wolności,możliwości wywoływania zmian w sobie i w
otoczeniu)
MECHANIZMY PSYCHOLOGICZNE ZAPEWNIAJĄCE
INTEGRACJĘ
:
pojęcie własnej osoby
(względnie stały wizerunek siebie)
samoświadomość
(zdolność do koncentracji uwagi na
sobie
jako obiekcie)
procesy samoregulacji
(dostrajanie zachowania do
standardów wewnętrznych bądź postrzeganych oczekiwań
innych ludzi)
KLASYKA POZNAWCZEJ TEORII
OSOBOWOŚCI
TEORIA KONSTRUKTÓW OSOBISTYCH G.
KELLY'EGO
Modele człowieka w psychoanalizie, psychologii
S-R,
i w podejściu poznawczym.
Podstawowy postulat: osobowość "urządzeniem"
do przewidywania zdarzeń.
Główne tezy teorii konstruktow osobistych
:
Indywidualny system konstruktów
- odpowiedzialny za
niepowtarzalny, osobisty charakter doświadczenia
(m. in. złożoność systemu a złożoność percepcji świata).
Konstrukty
centralne
a konstrukty
peryferyjne
(np. podobny
do mnie-różny ode mnie; dowcipny-niedowcipny).
System konstruktów a
przewidywanie zachowania
innych.
Rozwój
systemu konstruktów: znaczenie konstruowania
nowych zdarzeń
REP test
jako metoda pomiaru systemu konstruktów.
TEORIA OSOBOWOŚCI AUTORYTARNEJ
(Adorno, Frenkel-Brunswick, Levinson, Sanford).
Społeczne źródła teorii - zainteresowanie genezą faszyzmu.
System wychowawczy
w rodzinie autorytarnej.
Psychodynamika
autorytaryzmu.
Główne przejawy osobowości autorytarnej:
uległość wobec autorytetów
etnocentryzm i uprzedzenia
antyintracepcja
pesymistyczna wizja ludzkiej natury
Krytyka teorii osobowości autorytarnej jako objaśnienia
faszyzmu.
OSOBOWOŚĆ DOGMATYCZNA
, czyli
UMYSŁ
ZAMKNIĘTY
(Rokeach).
Cechy dogmatycznego systemu przekonań.
Dogmatyzm a przetwarzanie informacji społecznych:
Prymat
spójności afektywnej
nad deskryptywną.
Dogmatyzm a wiara w
absolutny autorytet
.
Psychologiczne funkcje dogmatycznego systemu
przekonań:
obrona przed lękiem
.