Niepłodnoś

ć

Niepłodność



Niepłodność - definicja Światowej

Organizacji Zdrowia WHO



Niemożność zajścia w ciążę pomimo

regularnych stosunków płciowych ( 4-5

razy w tygodniu) , utrzymywanych

powyżej 12 miesięcy, bez stosowania

jakichkolwiek metod antykoncepcyjnych

Niepłodność



WHO określa niepłodność jako chorobę

społeczną



Problem niepłodności dotyka 10-18 % par

małżeńskich z czego wynika, że co szóste

małżeństwo na świecie ma kłopoty z

rozrodem



Europejskie Towarzystwo Reprodukcji

Człowieka i Embriologii określa częstość

występowania niepłodności w Polsce na 10-

15 % par, co pozwala wnioskować, że dotyczy

ona 1 miliona polskich par

Niepłodność

Jedynie 19 % par niepłodnych poszukuje

specjalistycznej pomocy lekarskiej

Niepłodność

Niepłodność dzieli się na



Pierwotną( sterilitas primaria)

- niemożność zajścia w ciążę i brak ciąży

w wywiadzie



Wtórną ( sterilitas secundaria)

- niemożność zajścia w ciążę ponownie ,

w wywiadzie ciąża zakończona

poronieniem lub porodem

Niepłodność

Płodność pary jest wypadkową płodności

obydwojga

Partnerów.

W większości przypadków pary zgłaszające się
do lekarza nie są niepłodne, lecz zdolność
koncepcji jest
u nich w różnym stopniu obniżona.

Niepłodność

Płodnością
określa się prawdopodobieństwo poczęcia w przebiegu
prawidłowego cyklu miesiączkowego dla pary przy
regularnych stosunkach płciowych (4–5 w tygodniu).

Średni wskaźnik koncepcji

par w przedziale wiekowym 20–30 lat wynosi odpowiednio:
20–25% (miesiąc regularnego współżycia),
57% (3 miesiące regularnego współżycia),
72% (6 miesięcy
regularnego współżycia),
85% (12 miesięcy regularnego
współżycia) oraz
93% (24 miesiące regularnego współżycia)

Niepłodność

Niepłodność pierwotna dominuje w krajach rozwiniętych,
natomiast
regiony rozwijające się charakteryzuje wysoki wskaźnik
występowania niepłodności wtórnej (Zimbabwe— 62%,
Egipt, Turcja, Boliwia, Peru — 15–20%,
Bangladesz — 20–25%, Indie, Indonezja, Nepal — powyżej
25%)

NIepłodność

Najistotniejszymi czynnikami prowadzącymi
do wysokiego wskaźnika niepłodności wtórnej w tak
zwanych Krajach Trzeciego Świata są

choroby przenoszone drogą płciową

oraz wszelkie interwencje chirurgiczne
przeprowadzane u kobiet w okresie poporodowym w
warunkach

pozbawionych

podstawowych

standardów

sanitarno- epidemiologicznych

W ciągu ostatnich lat w wielu krajach rozwiniętych wzrosła

gwałtownie liczba par wymagających leczenia z powodu

niepłodności.

Problem ten w naszym kraju dotyczy około 1 miliona par w

wieku rozrodczym, (co czwartej/piątej pary).

Na ten stan rzeczy ma wpływ szereg czynników związanych z

niepłodnością takich jak:

wzrost zachorowalności na choroby przenoszone droga

płciową,

rozwój cywilizacyjny,

zanieczyszczenia środowiska,

stres.

Niepłodność

Na przełomie ostatnich lat zaburzenia płodności wykazują

gwałtowną tendencję wzrostową i co roku na świecie

przybywa około 2 milionów nowych niepłodnych par

Niepłodność

Powyższy fakt wiąże się z wieloma czynnikami,
które w znaczny sposób mogą wpływać na płodność:
- wzrost zachorowalności na choroby przenoszone drogą
płciową (STD, sexually transmitted diseases) — głównie
kraje rozwijające się,
- częsta zmiana partnerów seksualnych,
- wczesna inicjacja seksualna młodzieży,
- opóźnienie wieku planowania rodziny,
- narażenie na duży stres w życiu codziennym,
- większa świadomość społeczna,
z czym wiąże się wcześniejsze poszukiwanie pomocy
specjalistycznej przez pary małżeńskie

Niepłodność

Problem niepłodności dotyczy mężczyzn

(niepłodność

męska)

i kobiet

(niepłodność żeńska)

,

ale często zjawisko

zaburzeń płodności jest złożone i występuje u obojga

partnerów

(niepłodność małżeńska)

NIepłodność

W około 10% przypadków
nie udaje się ustalić przyczyny niepłodności dostępnymi
metodami diagnostycznymi — wówczas niepłodność
określamy jako

idiopatyczną

Niepłodność

Główne przyczyny niepłodności żeńskiej to:

- zaburzenia owulacji (40%),
- patologia jajowodów i miednicy mniejszej
(40%),
- niepłodność idiopatyczna (10%)
- niepłodność spowodowana innymi czynnikami (10%)

NIepłodność

W podziale etiopatogenetycznym niepłodności żeńskiej

należy uwzględnić:

- zaburzenia jajeczkowania,
- przyczyny anatomiczne,
- czynnik jajowodowy i szyjkowy,
- endometriozę
- aspekty immunologiczne.

Niepłodność

Wśród przyczyn zaburzeń

owulacji wyróżnia się:

-dysfunkcje układu podwórzowo-przysadkowego
(zmiany czynnościowe i anatomiczne, hipogonadyzm
hipogonadotropowy),
- hiperprolaktynemię,
- zaburzeniaczynności jajników (pierwotna i wtórna
niewydolność
jajników, hipogonadyzm hipergonadotropowy, zespół
Turnera,
zaburzenia fazy lutealnej),
- hiperandrogenizm, w tym zespół policystycznych jajników
(PCOS, polycystic ovary syndrome)
i wrodzony przerost nadnerczy

NIepłodność

Anatomiczne przyczyny

niepłodności

kobiecej wiążą się
z:

- wrodzonymi wadami narządów płciowych (np. brak pochwy
i macicy, macica podwójna bez/lub z podwójną
pochwą, macica dwurożna, jednorożna z/lub bez rogu
szczątkowego, macica częściowo/całkowicie przegrodzona,
macica dwuujściowa, agenezja szyjki macicy, agenezja
pochwy, pochwa częściowo/całkowicie przegrodzona)

- zmianami anatomicznymi o podłożu wtórnym (np. zrosty
wewnątrzmaciczne, zrosty okołoprzydatkowe, zrosty miednicy
mniejszej, podśluzówkowe mięśniaki macicy, zmiany
pourazowe)

NIepłodność

Patologia jajowodu

w etiopatogenezie

niepłodności

obejmuje zarówno jego drożność, jak również czynność.

Niepłodność jajowodowa może dotyczyć:
Nieprawidłowej morfologii jajowodów (zmiany
zwłóknieniowe, ostre i przewlekłe
procesy zapalne, jajowodowa lokalizacja endometriozy,
zaburzenia rozwojowe, czynniki jatrogenne

- zaburzeń czynności jajowodów (defekt błony śluzowej
jajowodu, nadmierna czynność skurczowa jajowodu)

Niepłodność

Czynnik szyjkowy

jako przeszkoda w

migracji plemników

może wiązać się z zaburzeniami drożności szyjki macicy

(zrosty, przewężenia, polipy wewnątrzszyjkowe) lub

z patologią śluzu szyjkowego (niedostateczna ilość i jakość

śluzu szyjkowego, obecność przeciwciał

przeciwplemnikowych)

Niepłodność

Endometrioza

obecność błony śluzowej macicy

poza jamą macicy
Wśród mechanizmów negatywnie wpływających na płodność
kobiety w przebiegu endometriozy wymienia się:
- zaburzone stosunki anatomiczne
w miednicy mniejszej (torbiele endometrialne,zrosty),
- zaburzenia funkcji hormonalnych (nieprawidłowa
owulacja i faza lutealna),
- zaburzenia funkcji odpornościowych
(nieprawidłowość fazy implantacji zarodka) oraz
zaburzenia mechanizmów wychwytywania komórki jajowej
przez jajowód i procesu zapłodnienia związane z obecnością
wolnego płynu, dużego stężenia prostaglandyn,
interleukin,

Niepłodność

Niepłodność o podłożu immunologicznym może dotyczyć

zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Okazuje się, że tło

immunologiczne odgrywa znaczącą rolę w niepłodności o

niewyjaśnionej etiologii (14–40%)

Niepłodność

Pierwszym krokiem w diagnostyce niepłodnej pary jest

dokładny

wywiad lekarski

, który powinien

dostarczać istotnych informacji dotyczących:
schorzeń ogólnoustrojowych,
przebytych chorób,
zabiegów chirurgicznych,
historii położniczo - ginekologicznej,
czynników psychologicznych,seksuologicznych,
stosowanych leków, używek,
narażenia
na czynniki toksyczne,
stresu oraz obciążeń rodzinnych.

Niepłodność

Kolejny etap diagnostyczny to całościowe badanie
przedmiotowe
w połączeniu z

badaniem ginekologicznym i andrologicznym

Niepłodność

Diagnostyka niepłodności zawsze dotyczy pary małżeńskiej
i dlatego powinna równocześnie obejmować kobietę
i mężczyznę.
Standardowe badania diagnostyczne
niepłodnej pary małżeńskiej obejmują
- laboratoryjną ocenę owulacji,
- badanie drożności jajowodów oraz
- analizę spermogramu

Niepłodność

Ocenę płodności kobiety i wyjaśnienie przyczyny jej
zaburzeń należy rozpocząć od analizy cyklu miesiączkowego

Niepłodność

Zakres badań pierwszego rzutu w diagnostyce owulacji
obejmuje pomiar podstawowej temperatury ciała (w celu
pośredniej oceny występowania owulacji) oraz badania
hormonalne

Niepłodność

—

stężenie estradiolu

(faza folikularna i okołoowulacyjna

— około 6.–7. i 13.–14. dzień cyklu);

— stężenie gonadotropiny —

folitropiny (FSH, follicle-

stymulating hormone) i lutropiny (LH, luteinizing hormone)
w celu oceny wydolności układu podwzgórzowoprzysadkowego
(oznaczenia zalecane między 6.–7.

i 13.–14. dniem cyklu);
— stężenie progesteronu —

ocena owulacji i wydolności

ciałka żółtego (3-krotne oznaczenie między 20. a 23.
dniem cyklu);

— stężenie prolaktyny (PRL), tyreotropiny (TSH, thyroid-

stimulating hormone) i androgenów: testosteronu
(T), androstendionu (A) i dehydroepiandrosteronu

Niepłodność

Po zakończeniu procesu diagnostycznego niepłodności,
następny etap to ustalenie, czy podjęcie leczenia zwiększy
prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Decydując się
na leczenie, ostateczny wybór metody terapeutycznej, po
przeanalizowaniu korzyści, powikłań i kosztów, należy
wspólnie ustalić z parą niepłodną.
Lekarz i niepłodna para
powinni być partnerami w realizacji wspólnie ustalonego
planu, który optymalnie zaspokoi ich oczekiwania.
Wybór metody leczenia zależy w głównej mierze od
zdiagnozowanej przyczyny niepłodności, wieku partnerów,
przeszłości położniczej, liczby wcześniejszych niepowodzeń
terapeutycznych,czasu trwania niepłodności i wielu innych
istotnych czynników klinicznych.

Niepłodność

Stymulacja owulacji

jest pierwszym,

bardzo ważnym etapem w całym procesie

leczenia niepłodności.

Podstawowym celem stymulacji jest

uzyskanie pewnej liczby prawidłowych

oocytów. Cel ten zależy od odpowiedzi

jajników na podawane gonadotropiny.

Niepłodność

Efekty leczenia mogą być zależne od całego szeregu

różnych, przeplatających się wzajemnie elementów, głównie

od:

- przygotowania pacjentki do stymulacji (odpowiednia

kwalifikacja, wykonanie podstawowych badań),

- zastosowania odpowiedniego protokółu leczenia (schematu

podawania leków oraz odpowiednich dawek leków),

- rzetelnego monitorowania ultrasonograficznego i

hormonalnego,

- przebiegu całego procesu stymulacji,

- innych, nie poznanych jeszcze czynników, które sprawiają,

że kobiety zaliczane są do grupy źle odpowiadającej na

leczenie.

Niepłodność

Techniki rozrodu wspomaganego ART

- inseminacje domaciczne( nasieniem męża , dawcy)

- zapłodnienie in vitro ( In-Vitro Fertilization with Embrio

Transfer, IVF-ET)

- mikromanipulację ICSI (intra-cytoplasmic sperm

injection, ICSI)

- mikromanipulacja z użyciem plemników uzyskanych

podczas biopsji najądrza lub jądra ICSI-PESA, ICSI-TESA

- dojajowodowe przeniesienie gamet (gamete

intrafallopian transfer, GIFT)

- dojajowodowe przeniesienie zygoty (zygote

intrafallopian transfer, ZIFT)