Zmiany w organizmie
kobiety podczas ciąży.
Klinika Położnictwa i Ginekologii
Zmiany w organizmie
kobiety podczas ciąży.
Klinika Położnictwa i Ginekologii
Ciąża to w życiu kobiety wydarzenie,
należące do sfery zdrowia, a nie choroby.
Zachodzące u niej zmiany miejscowe i
ogólne stwarzają jednak konieczność
biologicznej i psychicznej, a także
socjologicznej adaptacji kobiety i jej rodziny
do nowej sytuacji
oraz zwrócenia uwagi na te codzienne
zachowania, które będą korzystne dla
rozwijającego się dziecka i zdrowia matki.
Prawidłowy
cykl
miesiączkowy
przygotowuje organizm kobiety do ciąży.
Zapoczątkowane w tym czasie zmiany
nasilają się z chwilą zagnieżdżenia się
zapłodnionej
komórki
jajowej
w
doczesnej. Organizm matki dostosowuje
się do zwiększonych wymagań, które są
warunkowane przez wzrost i odżywianie
płodu, poród oraz karmienie dziecka.
Przebiegają
te
zmiany
w
całym
organizmie
kobiety,
ale
najbardziej
zauważalne są w narządach płciowych.
Zmiany ciążowe w
narządach płciowych.
• Zmiany w macicy - zmienia się wielkość,
kształt i masa macicy. Masa macicy
zwiększa się 20-krotnie i pod koniec ciąży
wynosi 1 kg. Pojemność macicy zwiększa
się do kilku, a nawet kilkunastu litrów (w
ciąży wielopłodowej). We wczesnej ciąży
kształt macicy podobny do kształtu
gruszki, w 3-m m-cu - do spłaszczonej kuli,
a po 13t.c. - do stojącego na czubku jaja.
Zmiany ciążowe w
narządach płciowych
• W ostatnim okresie ciąży formuje się
strefa przejściowa między trzonem a
szyjka macicy - dolny odcinek, którego
szerokość w terminie porodu wynosi 6-
9 cm.
Zmiany ciążowe w
narządach płciowych
• Szyjka macicy - przed ciążą szyjka macicy
stanowi ok. 1/3 masy i długości macicy. W
czasie ciąży ten stosunek zmienia się na
korzyść trzonu macicy, pod koniec ciąży
długość szyjki macicy wynosi 2-3 cm
(długość trzonu macicy dochodzi w tym
czasie do 30cm). W miarę rozwoju ciąży
szyjka dojrzewa (staje się pulchna i
udrażnia się jej kanał).
Zmiany ciążowe w
narządach płciowych
• Zmiany w pochwie i na sromie -
następuje zmiana środowiska
biochemicznego pochwy i jej przerost,
zwiększa się pojemność pochwy, jej
rozciągliwość i elastyczność. Zwiększa
się również ilość wydzieliny z pochwy i
zmienia się jej wygląd. Srom ciężarnej
jest obrzęknięty, powiększony i
przebarwiony, mogą być żylaki.
Zmiany ciążowe w
narządach płciowych
• Jajniki - cechują się większą
objętością i obecnością w jednym z
nich ciałka żółtego, które
powiększa się aż do 8 t.c. (co
czasem prowadzi do mylnego
rozpoznania torbieli jajnika), i
stopniowo zanika po 12 t.c.
Skutki:
• Ścieńczenie ściany macicy może powodować bóle oraz
niebezpieczne zmiany w bliźnie pooperacyjnej zwłaszcza u
kobiet po przebytym cięciu cesarskim
• Częste stany zapalne pochwy oraz rozwój grzybicy pochwy
• Prawidłowe skurcze macicy interpretowane mogą być jako
rozpoczęcie porodu przedwczesnego (rzadziej poronienia),
lub przeciwnie nie niepokoją ciężarnej
Zalecenia:
• Prawidłowa higiena intymna w czasie ciąży
• Unikanie źródeł zakażenia takich jak baseny, czy publiczne
toalety
• Stosowanie właściwej diety oraz uprawianie ćwiczeń
fizycznych (profilaktyka żylaków)
Zmiany ciążowe w
gruczołach sutkowych.
•
Uczucie bólu i nabrzmiałość gruczołów sutkowych
•
Przebarwienie obwódek i brodawek piersiowych
•
Na piersiach mogą się pojawić rozstępy
•
Zwiększenie objętości sutków (przyrost masy utkania
gruczołowego w I-m trymestrze)
•
Na początku II-go trymestru - rozrost komórkowy,
przekrwienie sutków, wstępna laktogeneza
•
W III-m trymestrze - miejscowe wydzielanie młodziwa (siary)
•
Stymulacja brodawek (ich drażnienie) w okresie
okołoporodowym może spowodować rozpoczęcie czynności
skurczowej mięśnia macicy
Skutki:
• Konieczna jest prawidłowa higiena piersi związana
zarówno z przygotowaniem ich do karmienia jak i
ułatwieniem im powrotu do dobrej formy po okresie
laktacji.
• Stymulacja brodawek nasila akcję porodową, a w
terminie porodu może ją nawet wywołać (+)
• Stymulacja brodawek może spowodować rozpoczęcie
porodu przedwczesnego (-)
Zalecenia:
• Należy w jak najmniejszym stopniu zmywać naturalną
warstwę ochronną produkowaną przez przewody łojowe
– wskazane jest więc mycie piersi samą wodą, a w
okresie karmienia – zalecane jest pozostawienie na nich
resztek pokarmu oraz częste ich wietrzenie.
• Unikanie stymulacji bordawek zwłaszcza w sytuacji
zagrożenia ciąży
• Poza tymi sytuacjami wskazany jest masaż samych piersi
oraz stosowanie specjalnych preparatów w celu
zapobiegania rozstępom
Zmiany ciążowe w obrębie
skóry
• Przebarwienia - w obrębie brodawek
sutkowych, w okolicach sromu i krocza,
linii pośrodkowej na skórze brzucha (w
wyniku wzmożonego wydzielania się
melanotropiny oraz podwyższonego
stężenia estrogenów i progesteronu, co
pobudza rozwój melanocytów)
Zmiany ciążowe w obrębie
skóry
• Zmiany naczyniowe - następuje
rozszerzenie naczyń krwionośnych (na
skutek podwyższonego stężenia
estrogenów)
• Kresy i rozstępy skórne - pojawiają się
w drugiej połowie ciąży na skórze
brzucha, sutków, bioder oraz ud
(powstają z powodu zmian we włóknach
kolagenowych)
Zmiany w układzie
krążenia ciężarnej
• Zwiększa się:
- objętość
krwi krążącej
-
objętość minutowa serca -
częstotliwość uderzeń serca
• Zmniejsza się:
- opór w naczyniach
obwodowych
Układ krążenia
• Wzrost objętości krwi krążącej (w
większym stopniu osocza niż
erytrocytów
• Wzrost liczby krwinek białych,
płytek krwi oraz białek osocza
• Powiększenie koryta naczyń
• Zwiększony przepływ krwi przez
niektóre narządy (zwłaszcza
macicę, nerki, skórę)
• Zwiększenie pojemności
wyrzutowej serca
• Podniesienie częstości uderzeń
serca z 70 do 85 na minutę
• Zmiana ułożenia serca
• Niewielki spadek wartości
skurczowej i wyraźny – wartości
rozkurczowej ciśnienia tętniczego
• Wzrost ciśnienia w obrębie żyły
głównej dolnej
Zmiany w układzie
krążenia ciężarnej
• Zwiększenie objętości krwi krążącej
rozpoczyna się już od 12 t.c. i osiąga swój
szczyt ok. 32 t.c., w tym czasie ilość krwi
krążącej zwiększa się mniej więcej o 40%.
• Objętość wyrzutowa serca zwiększa się do 6
l/min i jest największa ok. 32 t.c.
• Częstotliwość uderzeń serca zwiększa się
mniej więcej o 20 uderzeń/min.
• Całkowity opór obwodowy zmniejsza się do
32 t.c., po czym następuje jego zwiększenie.
Zmiany w układzie
krążenia ciężarnej
• Często obserwuje się u ciężarnych
typowe dla ciąży zaburzenia regulacji
krążenia - zespół żyły głównej dolnej
(w pozycji na wznak ciężarna macica
uciska żyłę główną dolną >
upośledzenie odpływu z obwodowych
naczyń > zmniejszenie powrotu krwi
żylnej do serca > hipotonia tętnicza,
objawy niedotlenienia płodu).
Zmiany ciążowe w
układzie krwiotwórczym i
we krwi obwodowej
•
Powiększenie ogólnej liczby erytrocytów o
15-20%.
•
Spadek stężenia Hb i obniżenia się wartości
Ht (względna niedokrwistość, której
przyczyną jest wzrost objętości osocza).
•
Wzrost liczby leukocytów do 10-15 tys. z
„przesunięciem w lewo” wzoru odsetkowego.
•
Istnieje tendencja do nadkrzepliwości krwi
•
Zaburzenie stosunku albumin do globulin
Skutki:
• Niedokrwistość
• Wzrost odczynu OB.
• Wzrost krzepliwości krwi
• Szybsze pocenie się, przetłuszczanie włosów
• Ciągłe uczucie gorąca
• Skłonność do omdleń
• Żylaki kończyn, sromu i odbytu
Zalecenia:
• Właściwa higiena osobista
• Ubiór w miarę przewiewny, z naturalnych włókien,
dostosowany do pory roku, nie uciskający brzucha oraz
klatki piersiowej
• Unikanie zbyt gorących lub zbyt zimnych kąpieli oraz sauny
• Odpoczynek w pozycji leżącej na boku, z nogami
uniesionymi wyżej
• Przeciwwskazana długotrwała pozycja siedząca lub stojąca
Zmiany ciążowe w
układzie pokarmowym.
• Przesunięcie ku górze i na boki jelit i
żołądka poprzez rosnącą macicę
• Spowolnienie motoryki błony
mięśniowej przewodu pokarmowego
> zaburzenia czynności zwieraczy i
cofanie się treści żołądka do przełyku
• Zwiększone wydzielanie gruczołów
ślinowych i spowolnienie ruchów
robaczkowych > lepsze trawienie i
wchłanianie treści pokarmowej
• Jama ustna - częsta skłonność do
obrzęku i krwawień z dziąseł
Zmiany ciążowe w
układzie pokarmowym.
• Ograniczona czynność perystaltyczna
jelita grubego prowadzi do wystąpienia
zaparć
• Zwiotczenie ścian pęcherzyka żółciowego
i zagęszczenie żółci może prowadzić do
powstawania kamieni żółciowych
• Wątroba w czasie ciąży wytwarza
większą ilość globulin i czynników
krzepnięcia
• Podwyższone stężenie estrogenów może
powodować zastój żółci w przewodach
wewnątrzwątrobowych (cholestaza)
Skutki:
• Zgaga, zaparcia
• Lepsze trawienie i wchłanianie treści pokarmowej oraz witamin i
minerałów
• Pojawienie się kamieni w pęcherzyku żółciowym lub żółtaczki
• Brak magazynowania substancji odżywczych w okresie między
posiłkowym
Zalecenia:
• Stosowanie diety z podwyższoną zawartością błonnika
(poprawia pracę jelit)
• Częste spożywanie urozmaiconych posiłków w małych ilościach
• Odpowiednie nawodnienie organizmu
• Konieczność spożycia pierwszego posiłku zaraz po obudzeniu
się, najlepiej jeszcze przed wstaniem z łóżka
Zmiany ciążowe w
czynności nerek i dróg
moczowych
• Zwiększony przepływ krwi
• Zwiększone przesączanie kłębkowe
• Zwiększona resorpcja zwrotna sodu i wody
• Częstsze oddawanie moczu
• Fizjologiczna glukozuria (lecz każda glukozuria
w ciąży wymaga diagnostyki)
• Poszerzenie kielichów i miedniczek nerkowych
oraz moczowodów od 10 t.c., bardziej po
stronie prawej (na skutek działania
progesteronu oraz ucisku rosnącej macicy)
Układ moczowy
• Znaczne poszerzenie dróg
odprowadzających mocz zwłaszcza
miedniczek nerkowych i moczowodów
• Zwiększony przepływ krwi w nerkach,
przesącz kłębkowy
• Nasilona resorbcja zwrotna sodu i wody
• Wzrost stężenia aminokwasów i
glukozy w moczu
• Niedostateczna podaż węglowodanów
spowodować może pojawienie się w
moczu acetonu i kwasu
acetylooctowego.
• Pęcherz moczowy podnosi się
• Zwolnienie przepływu moczu w
moczowodach
• Przerost (estrogen) i zwiotczenie
mięśniówki gładkiej (progesteron)
moczowodów
Skutki:
• Utrudniony odpływ moczu
• Częstsze oddawanie moczu, ale w małych ilościach
• Skłonność do zakażeń oraz bakteriomoczu
• Wzrost skłonności do obrzęków.
• Ograniczenie ilości spożywanych płynów może utrudnić wypłukiwanie
toksyn z organizmu, przyczyniać się do zagęszczenia moczu, a nawet
do powstawania piasku i kamieni (np. szczawianowych, moczanowych,
fosforanowych…) w nerkach.
Zalecenia:
• Właściwe odżywianie
• Odpowiedni poziom węglowodanów
• Prawidłowe proporcje sodu (w sytuacji zagrożenia wystąpieniem
obrzęków należy wręcz całkowicie zrezygnować z solenia potraw oraz
unikać potraw zawierających jego duże ilości (np. żółtego sera).
Należy wówczas zwracać również większą uwagę na skład pitych wód
mineralnych
• Racjonalne spożywanie płynów, planowane na podstawie aktualnego
stanu zdrowia ciężarnej, warunków klimatycznych czy indywidualnych
potrzeb
• Zalecanie więc ograniczenia ilości wypijanych płynów do 1,5 l/dobę
wliczając w to zupy i kompot może być zasadne jedynie w określonych
sytuacjach (np. H-gestozie)
Zmiany w układzie
oddechowym ciężarnych.
• Zmiana toru oddychania z
żebrowego na przeponowy
• Zwiększona wentylacja (ok. 40%) -
zwiększona pojemność płuc i
zwiększona wymiana gazowa (na
skutek obniżenia progu wrażliwości
ośrodka oddechowego i zwiększenia
jego czułości na podwyższenie
pCO2 - zależne od progesteronu)
• Wzrost minutowej pojemności płuc
• Wysokie ustawienie przepony i
ucisk dolnych części płuc (czasem
występuje duszność)
Skutki:
• Lepsze dotlenienie zarówno matki jak i
dziecka
• Zbyt ciasny stanik uciskający klatkę piersiową
może spowodować niedotlenienie czy wręcz
omdlenie
Zalecenia:
• Częste przebywanie na świeżym powietrzu
• Unikanie pomieszczeń zadymionych (większa
wymiana gazowa - głębsze niedotlenienie i
więcej toksyn w organizmie ciężarnej i płodu)
• Noszenie staników nie uciskających klatki
piersiowej
Przemiana materii w ciąży
• Zasadniczą cechą metabolizmu
ciążowego kobiety jest konieczność
zapewnienia płodowi podstawowych,
niezbędnych substratów, z których
rozwiną się wszystkie jego komórki.
• Wiele parametrów metabolizmu
kobiety ciężarnej jednak znajduje się
w granicach, które oceniamy jako
typowe dla kobiet.
Przemiana materii w
ciąży.
• Masa ciała kobiety w ciąży wzrasta
mniej więcej o 15%. Nieprawidłowa
krzywa przyrostu masy ciała jest
dowodem zaburzeń i nieprawidłowego
przebiegu ciąży.
• Potrzeby energetyczne ciężarnej
stopniowo się zwiększają: pod koniec
ciąży jest o ok. 500 kcal dziennie
większe niż na jej poczatku.
Przemiana materii w ciąży
• Metabolizm kobiety ciężarnej zostaje
szybciej przestrojony na zużycie
tłuszczów i „oszczędzanie” glukozy i
aminokwasów niezbędnych do
zabezpieczenia stałego
zapotrzebowania płodowego.
Mechanizmy regulujące gospodarkę
substancjami odżywczymi usytuowane
są między innymi w łożysku.
Przemiana materii w
ciąży.
• Istotne zmiany zachodzą w gospodarce węglowodanowej
• Nieznacznie się zmniejsza tolerancja glukozy
• Insulinowrażliwość procesów związanych z przemiana
materii wygląda następująco:
- we wczesnej ciąży - podwyższona
wrażliwość na insulinę i zwiększone jej wydzielanie
(może być obniżony poziom glukozy we krwi);
- w zaawansowanej ciąży -
zwiększona oporność na insulinę (wzmożone działanie jej
antagonistów - hormonów łożyskowych-ludzkiej
somatomammotropiny kosmówkowej, estrogenów,
progesteronu)
Przemiana materii w
ciąży.
• Warunkiem prawidłowego rozrostu narządów
ciężarnej i rozwoju płodu jest dodatni bilans
azotowy (u kobiet nieciężarnych ilość azotu
wydalonego równa się ilości azotu przyjętego)
• Obniża się ciśnienie osmotyczne przy
niezmienionym ciśnieniu hydrostatycznym, w
rezultacie czego więcej wody i chlorku
sodowego przechodzi do tkanek (ilość wody
przyswajanej ocenia się na 6-8 l, pod koniec
ciąży - nadmiar wody > obrzęki)
Przemiana materii w ciąży
• Wzrasta ogólne stężenie lipidów - na
skutek przesunięcia rezerw lipidowych
z tkanki tłuszczowej do krążenia oraz
selektywnej kontroli miejsc pobierania
trójglicerydów i kwasów tłuszczowych.
Stężenie trójglicerydow w ciąży może
wzrastać dwukrotnie i więcej razy
Przyrost masy ciała ciężarnej
(aktualne propozycje)
- I -
Prawidłowy przyrost masy ciała: 7-9
kg
Nadmierny przyrost masy ciała: 13 i
więcej kg
- II -
Prawidłowy przyrost masy ciała: 10,5
– 12,5 kg
I trymestr: 0,7-1,4 kg
II i III trymestr: 0,4 kg na tydzień
- III -
Przyrost masy ciała obliczony na
podstawie BMI
- IV -
Obliczenie przyrostu masy ciała na
podstawie rzeczywistej masy jaja
płodowego i zmian zachodzących w
organizmie kobiety.
Na całkowity przyrost masy ciała
ciężarnej składa się w:
38% masa ciała dziecka,
9% łożysko,
11% wody płodowe,
20% powiększająca się macica,
piersi, pośladki i nogi,
22% wzrost objętości krwi i innych
dodatkowych płynów ustrojowych.
Przy czym istotny jest zarówno sam przyrost
masy ciała jak i jego krzywa
Przyrost masy ciała obliczony na podstawie BMI
Tydzień
ciąży
Przyrost
masy
2
4
6
8
1
0
1
2
1
4
1
6
1
8
2
0
2
2
2
4
2
6
2
8
3
0
3
2
3
4
3
6
3
8
4
0
BMI< 19,8
0,
5
0,
9
1,
4
1,
6
1,8
2,0
2,7
3,2
4,5
5,4
6,8
7,7
8,6
9,8
10,
2
11,
3
12,
5
13,
6
14,
5
15,
2
BMI=19,8-
26
0,
5
9,
7
1,
0
1,
2
1,3
1,5
1,9
2,3
3,6
4,8
5,7
6,4
7,7
8,2
9,1
10,
0
10,
9
11,
8
12,
7
13,
6
BMI>26,0
0,
5
0,
5
0,
6
0,
7
0,8
0,9
1,0
1,4
2,3
2,9
3,4
3,9
5,0
5,4
5,9
6,4
7,3
7,9
8,6
9,1
Układ hormonalny
wywiera wpływ zarówno na fizyczną jak i psychiczną stronę
okresu ciąży
• Przedni płat przysadki mózgowej traci kontrolę nad wytwarzaniem hormonów
płciowych
• Podstawowym organem wytwarzającym w czasie ciąży większość hormonów jest
łożysko
• Stwierdza się przerost i rozrost wielu gruczołów wydzielania wewnętrznego,
zwłaszcza przysadki mózgowej, gruczołu tarczowego, kory nadnerczy, jajników,
trzustki i przytarczyc
Skutki:
• Zaburzenia pracy tarczycy związane m. in. ze zwiększonym gromadzeniem jodu
• Labilność emocjonalna
Zalecenia:
• Posiadanie wiedzy na temat zmian psychofizycznych w czasie ciąży zarówno przez
kobietę jak i jej partnera oraz pozostałych członków rodziny zwiększa poziom
wyrozumiałości wobec ciężarnej oraz przyczynia się do bardziej pozytywnej
atmosfery w jej otoczeniu
Zmiany w narządach
wydzielania
wewnętrznego
• Przysadka:
- rozrasta się część gruczołowa w
wyniku namnożenia się komórek
wydzielających prolaktynę, stężenie prolaktyny
we krwi wzrasta, - stężenie gonadotropin FSH
i LH we krwi ciężarnych obniża się na skutek
hamowania wydzielania ich hormonami
płciowymi wytwarzanymi przez łożysko,
- nieco większe wartości
kortykotropiny (ACTH) i tyreotropiny (TSH)
Zmiany w narządach
wydzielania
wewnętrznego
• Gruczoł tarczowy:
- powiększa się (czynnościowa hyperplasia)
-
wzmożone wychwytywanie jodu, -
zwiększenie o 50-100% stężenia jodu związanego z
białkiem, - zwiększenie
o 50-100% stężenia jodu hormonalnego,
- zwiększenie stężenia
globuliny, transportującej tyroksynę (tyroksyna
związana z białkiem jest nieczynna lecz przy jej
niedoborze może być uczynniona).
Zmiany w narządach
wydzielania
wewnętrznego
• Kora nadnerczy:
- cechy przerostu i wzmożonego wydzielania
kortyzolu
- zwiększone prawie o 100% wytwarzanie
glikokortykoidów
- mierne zwiększenie wytwarzania
mineralokortykosteroidów
- zwiększenie rezerwy czynnościowej kory
nadnerczy, zwiększone stężenie transkortyny
(ochrania to ciężarną kobietę przed nadmiernym
dostarczaniem lub niedoborem kortyzolu)
Autonomiczny układ nerwowy
•
Wykazuje chwiejność i wzmożoną reaktywność
•
W obrębie kory występuje niewielkie pobudzenie jej czynności wraz ze
wzmożeniem głębokich odruchów nerwowych, zmniejszeniem odruchów
powierzchniowych i obniżeniem napięcia ośrodków hamujących. Zmniejsza
to równowagę pomiędzy bodźcami korowymi i podkorowymi
Skutki:
•
Kobieta staje się chwiejna uczuciowo, łatwo wybucha płaczem oraz miewa
dziwaczne, bezsensowne życzenia i zachcianki, a jej reakcji nie da się
przewidzieć
•
Ciężarne charakteryzują się większą chłonnością i wrażliwością umysłu. To
co brzydkie i okrutne dużo bardziej wzbudza w nich obrzydzenie i wstręt, to
co piękne momentalnie wywołuje dreszcz wzruszenia
•
Inni autorzy uważają, że ciąża przytępia umysł zwłaszcza w III trymestrze i
np. ciężarnej gorzej przychodzi uczenie się, zapamiętywanie, rozwiązywanie
trudnych zadań
Zalecenia:
•
Posiadanie wiedzy na temat zmian psychofizycznych w czasie ciąży zarówno
przez kobietę jak i jej partnera oraz pozostałych członków rodziny zwiększa
poziom wyrozumiałości wobec ciężarnej oraz przyczynia się do bardziej
pozytywnej atmosfery w jej otoczeniu
•
Otaczanie się pięknem
•
Nauczenie się radzenia sobie ze stresem i nadmiernymi emocjami oraz
metod relaksacji
•
Nie pozostawianie ważnych decyzji i zadań na III trymestr ciąży
Zmiany zachodzące w
psychice ciężarnych
• Psychiczna świadomość stanu, w jakim
się znajduje (obawa utraty ciąży, zmiana
własnego „ja”, reakcja otoczenia)
• W II-m trymestrze - świadome poczucie
konieczności dbania o ochronę
rozwijającego się płodu
• W III-m trymestrze - obawy i niepewność
w obliczu nowych obowiązków, zadań i
odpowiedzialności rodzicielskiej
Statyka ciężarnej
ulega zmianie
•
Macica i piersi wysuwają się do przodu,
wskutek czego do przodu wysuwa się
również środek ciężkości ciała
•
Aby zachować równowagę ciężarna
musi przechylać się ku tyłowi poprzez
niewielki ruch wyprostny w stawach
skokowych lub zwiększenie krzywizny
lędźwiowej
•
Następuje nadmierne rozluźnienie w
stawach miednicy
•
Większą pracę wykonują głównie
mięśnie grzbietu i brzucha
Skutki:
• Bóle krzyża i pleców
Zalecenia:
• Stosowanie prawidłowego obuwia (na niewielkim, szerokim obcasie,
najlepiej z „poduszką powietrzną”)
• Unikanie chodzenia na wysokich obcasach
• Uprawianie ćwiczeń fizycznych (poprawiających kondycję oraz
przygotowujących organizm na tak wielki wysiłek jakim jest poród)
Należy przy tym pamiętać, że:
- Nie można ćwiczyć z pustym żołądkiem (najlepiej jest ćwiczyć kilka
godzin po obfitym posiłku, lub godzinę po lekkim)
- Należy unikać ćwiczeń w pozycji na wznak
- Bieganie może kontynuować jedynie kobieta, która biegała również
przed poczęciem. Warunkiem jest jednak zarówno bieganie jak i
spacerowanie w odpowiednim obuwiu i po miękkim terenie
- Najlepszym rodzajem sportu jest pływanie
- Należy unikać nagłych i gwałtownych wysiłków fizycznych
Ćwiczenia w czasie ciąży nie mogą służyć utracie nadmiernej
masy ciała
Zmiany w wyglądzie ciężarnej
• Zwiększa się skłonność do obrzęku i krwawienia
dziąseł
• Ścieńczenie, zwiększenie miękkości i łamliwości
paznokci
• Kruchość i łamliwość oraz wypadanie włosów
• Niekorzystne zmiany w cerze
• W drugiej połowie ciąży może pojawić się
zwiększenie owłosienia (hirsutyzm) na twarzy oraz
całym ciele
• Nasilenie pigmentacji
• Rozstępy skórne - najczęściej w okolicy brzucha,
piersi, ud i pośladków
Skutki:
• Pojawienie się i rozwój próchnicy i paradontozy, które
nie leczone mogą stać się przyczyną ogólnej infekcji
Zalecenia:
• Dbałość o higienę jamy ustnej,
• Systematyczne wizyty kontrolne u stomatologa oraz
leczenie zębów
• Właściwe odżywianie
• Uzupełnianie witamin i mikroelementów
• Masowanie miejsc skłonnych do pojawiania się
rozstępów oraz stosowanie odpowiednich maści i
kremów