Ilościowa teoria pieniądza

2

Trzy etapy rozwoju monetaryzmu

3

Podaż pieniądza a inflacja



Wzrost podaży pieniądza (nominalnej M

SN

i

realnej M

S

) obniża oprocentowanie R, co

wzmaga popyt (konsumpcyjny i inwestycyjny)

i powoduje wzrost cen.



Rosnące ceny redukują siłę nabywczą

pieniądza i podnoszą stopę procentową.



Następuje zmniejszenie popytu aż do

osiągnięcia stanu równowagi.



Skala wzrostu cen musi być równa rozmiarom

wzrostu nominalnej podaży pieniądza (licząc w

procentach) – a to dlatego, żeby zachować

realna podaż pieniądza na stałym poziomie

M

S

=M

SN

/P.

4



„Zdaniem zwolenników ilościowej teorii
pieniądza przyczyną inflacji jest wzrost
ilości pieniądza w gospodarce”



(ponad stopę wzrostu gospodarczego – WK).



„inflation is always and everywhere a
monetary phenomenon”



M. Friedman, 1963, Inflation: causes and
consequences, Bombay: Asia Publishing House.

5

Fakty



‘

Nominalna podaż pieniądza, mierzona miarą M1, oraz

ceny P zmieniają się nie w takim samym tempie a

często w przeciwnym kierunku’.



Zatem realna podaż pieniądza też się zmienia.



Obrona zwolenników:



banki uniemożliwiają właścicielom wkładów automatyczny

transfer środków pomiędzy rachunkami terminowymi i rachunkami

czekowymi.



W latach 1970. płacono często wkładami terminowymi, dlatego

należy uwzględnić szerszą miarę pieniądza (M2 i M3).



zmiana realnej podaży pieniądza spowodowana nie tylko zmianą

wielkości produkcji, ale też szybkości obiegu pieniądza V, która

zmienia się w czasie.

6

Szybkość obiegu pieniądza



V – liczba wliczanych do PKB transakcji
obsługiwanych przez jednostkę pieniądza
w ciągu roku.

S

S

SN

M

Y

P

M

PY

M

PY

V







V

Y

M

S



zatem

7

Równanie wymiany Fishera



Sławne równanie ilości pieniądza (quantity equation of

money)



zależność odkryta przed kilkoma wiekami; równanie to

zostało starannie i precyzyjnie dopracowane pod

koniec XIX wieku przez Simona Newcomba,

amerykańskiego astronoma światowej sławy, ale też

ekonomisty; rozwinięte i spopularyzowane przez

Irvinga Fishera (1867-1947)



Według zapisu Fishera, równanie to ma następującą

postać (T – liczba transakcji dokonanych w ciągu roku)

P

T

V

M







P

Y

V

M







Y

M

V

P 

9



„równanie Fishera odgrywa rolę kamienia węgielnego

w teorii pieniądza, podobnie jak w fizyce równanie

Einsteina: E=mc

2”

. (Milton Friedman)



David Hume w 1742 r.: "...powiększenie [ilości

pieniądza] nie daje innych efektów oprócz

podwyższenia cen siły roboczej i towarów [...]. W

trakcie procesu zmian dostosowawczych powiększenie

ilości pieniądza może mieć pewien wpływ, wywołując

pewne podekscytowanie w przemyśle, lecz po

ustaleniu się cen [...] nie ma ono żadnego znaczenia"

(1804, s. 314).



„... to czy mamy do czynienia z większą czy też

mniejszą ilością pieniądza w obiegu – nie ma istotnego

wpływu na wewnętrzny stan sytuacji w Państwie”.



krytyka równania Fishera:



Murray Rothbard:

Ułuda równania wymiany

10

PKB, pieniądz i szybkość obiegu (USA, 1929-1984)

11

Pieniądz i inflacja w Niemczech

12

Dynamika ilości
pieniądza i cen
w Niemczech
1961-1990

13

Dynamika ilości pieniądza i cen w USA 1891-1990

14

Dynamika ilości pieniądza i cen w Wielkiej Brytanii 1891-1990

15

Dynamika ilości
pieniądza i cen w
Japonii 1961-1990

16

Dynamika ilości
pieniądza i cen
w Brazylii
1965-1989

17

The liberty
Dolar vs.
Federal
Reserve Note

18

Hipoteza Fishera



nominalna stopa procentowa R

n

jest

sumą realnej stopy procentowej R i
stopy inflacji .



Hipoteza Fishera – w przybliżeniu,
zmiany stopy inflacji są kompensowane
zmianami nominalnej stopy, co sprawia,
że realna stopa procentowa pozostaje
(w przybliżeniu) stała.



Wzrost inflacji, czyli wzrost R

n

, przyczynia się do ucieczki

od pieniądza (ludzie kupują towary). W jednostce czasu

zawieranych jest coraz więcej transakcji, czyli skutkiem

wzrostu nominalnej stopu procentowej R

n

jest

zwiększenie szybkości obiegu pieniądza.



Hipotezy Fishera nie da się pogodzić z prostą wersją

ilościowej teorii pieniądza:

jeśli realna stopa procentowa jest stała,

to przyspieszenie tempa wzrostu nominalnej podaży pieniądza podnosi

zarówno stopę inflacji i nominalną stopę procentową. Ale wzrost

nominalnego oprocentowania powoduje spadek realnego popytu na

pieniądz. Zatem zmienia się też realna podaż pieniądza (by rynek pozostał

w równowadze). Wobec czego wzrost cen jest wyższy (a nie równy)

zwiększaniu nominalnej podaży pieniądza (bo M

S

=M

SN

/P).



Obrona tego, że fakty przeczą ilościowej teorii pieniądza:

oprócz zbyt wąskiej miary podaży pieniądza przyczyną

są zmiany wielkości produkcji Y i nominalnej stopy

procentowej R

n

(czyli szybkość obiegu pieniądza V).



W krajach gdzie nominalna stopa procentowa i produkcja

zmieniają się powoli, to tempo inflacji =P/P zbliża się

do tempa zmian nominalnej podaży ‘szerokiego’

pieniądza, M

SN

/M

SN

20

Nominalne i realne oprocentowanie roczne obligacji USA w latach
1875-1989

21

Inflacja a stopy procentowe (USA)

22

Stanley Fisher et al., (2002) Modern Hyper- and High Inflations