Bartosz Konopiński, semestr V, 

dietetyka, PWSZ w Nysie

wywiad



Wywiad ma wpływ na prawidłową 

diagnostykę schorzeń trzustki



Ból w nadbrzuszu poprzedzony 

objawami kolki żółciowej



Błędy dietetyczne



Nadużywanie alkoholu



Objawy wcześniej występujące ze 

strony przewodu pokarmowego



Zależności genetyczne

Badania laboratoryjne



Oznaczanie amylazy(jeden z enzymów trzustki) w 
surowicy krwi i w moczu. Jej zwiększone stężenie oznacza 
zazwyczaj chorobę tego narządu.



Wskaźnik Lipaza/amylaza>2 (postać alkoholowa)



Oznaczanie aminotransferazy alaninowej i 
asparaginowej  (wzrost może być spowodowany m.in. 
zapaleniami trzustki, wysokie stężenia oprócz wielu chorób 
wątroby mogą także wskazywać na nowotwór trzustki)



Bilirubina – wzrost może oznaczać kamicę przewodową 
bądź kamicę trzustki



Glukagon - Wartości podwyższone mogą być 
spowodowane nowotworem trzustki wytwarzającym 
hormon, ketozą cukrzycową, podażą pokarmów bogatych w 
białko, marskością wątroby, ostrą lub przewlekłą 
niewydolnością nerek.

Badania labolatoryjne



Gamma -glutamylotransferaza (GGT) 
Podwyższenie jego wartości do 120-1000 U/l 

może być skutkiem m.in. ostrego i przewlekłego 

zapalenia trzustki



Podwyższony poziom triglycerydów( powyżej 

200mg/dl) może być spowodowany zapaleniem 

trzustki 



Obecność ciał ketonowych w moczu może 

świadczyć o nieprawidłowo leczonej 

cukrzycy(prawdopodobny związek z trzustką)



Glukoza – wzrost - choroby trzustki - ostre lub 

przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki u 

pacjentów dializowanych(insulina)



Przedstawione poniżej parametry 
laboratoryjne oraz wywiadowcze nie 
świadczą w 100% o chorym narządzie 
trzustki i muszą być poparte innymi 
bardziej wyspecjalizowanymi 
badaniami…

Specjalistyczne badania 
szpitalne



Badanie rentgenowskie jamy 
brzusznej – dostrzegalne zwapnienia 
w obrębie narządu, charakterystyczne 
dla dłuższego nadużywania alkoholu



USG  



badanie rutynowe pierwszego rzutu 
wykonywane u pacjentów z bólem brzucha



Rozpoznanie i monitorowanie zmian 
pozatrzustkowych



Ograniczenia( gazy jelitowe) 

Przykładowy obraz USG 

Specjalistyczne badania szpitalne



Tomografia komputerowa TK



metoda diagnostyczna pozwalająca na uzyskanie 

obrazów tomograficznych (przekrojów) badanego 

obiektu



Wykorzystuje ona złożenie projekcji obiektu 

wykonanych z różnych kierunków do utworzenia 

obrazów przekrojowych (2D) i przestrzennych (3D)



Urządzenie do TK nazywamy tomografem, a 

uzyskany obraz tomogramem. Tomografia 

komputerowa jest szeroko wykorzystywana w 

medycynie i technice



Wszechstronność  technik, diagnostyka różnicowa, 

ocena ciężkości zachorowania



ograniczenia: brak współpracy ze strony pacjenta, 

przeciwwskazania do zastosowania kontrastu

Specjalistyczne badania szpitalne



Endoskopowa 

cholangiopankreatografia wsteczna, 

w skrócie ECPW 



metoda diagnostyczna łącząca w sobie techniki 

endoskopowe i rentgenowskie.



Endoskop (duodenoskop z tzw. skośną optyką) 

wprowadza się do części zstępującej dwunastnicy. 

Odnajduje się ujście przewodu żółciowego 

wspólnego na tzw. brodawce Vatera. Pod kontrolą 

wzroku wprowadza się do brodawki (często po jej 

uprzednim nacięciu - papillotomia) cewnik i podaje 

przez niego kontrast. W tym momencie wykonuje 

się skopię obserwując wypełnianie się kontrastem 

dróg żółciowych i trzustkowych



Metoda ta pozwala wykonać nacięcia na brodawce 

Vatera, lub usuwanie kamieni w drogach żółciowych

Przykładowy obraz ECPW

Diagnostyka przy 
chorobach nowotworowych 
trzustki



USG



zdjęcia rentgenowskie i/lub tomografia komputerowa 

żołądka i dwunastnicy



BAC pod kontrolą USG



MRI



ERCP (endoskopowa cholangiopankreatografia 

wsteczna)



badanie cytologiczne wydzieliny trzustki



pankreatoskopia + biopsja celowana



ultrasonografia laparoskopowa



ultrasonografia endoskopowa (EUS)



oznaczanie markerów nowotworowych CA 19-9 i CA 50 

(wznowy)



najwięcej trafnych rozpoznań (85-90%): USG+TK+ERCP

Ocena ciężkości OZT

Kryteria Ransona

CTSI

Skala Glasgow w ostrym zapaleniu 

trzustki

Skala APACHE II.

Kryteria Ransona



Kryteria Ransona (skala Ransona, ang. 

Ranson scale, Ranson's criteria) – skala 

stosowana w rozpoznawaniu ciężkiej 

postaci ostrego zapalenia trzustki, po raz 

pierwszy przedstawiona w 1974 r.



 

Oceny dokonuje się dwukrotnie (na 

podstawie odmiennych parametrów) – 

zaraz po przyjęciu chorego do 

szpitala i po 48 godzinach. Ciężkie 

zapalenie rozpoznaje się, gdy spełnione 

są co najmniej 3 z poniższych kryteriów.

Ocena po przyjęciu do szpitala



1. wiek >55 lat



2. liczba leukocytów >16 tys./mm³



3. stężenie glukozy >200 mg/dl



4. Aktywność LDH >350 j.m./ml



5. aktywność AspAT >250 j.m./ml

 

Ocena po 48 godzinach



1. hematokryt zmniejszenie o ≥10%



2. mocznik zwiększenie o ≥10,8 mg/dl



3. wapń <8 mg/dl



4. pO

2 

<60 mmHg



5. niedobór zasad >4 mmol/l



6. płyn w trzeciej przestrzeni >6000 ml

Interpretacja



spełnione kryteria

0 – 2 3 – 4 5 – 6 7 – 8



Śmiertelność

2%

15%

40%

100%