INSTYTUCJE 

MEDYCZNE

Instytucje

To celowo powołane lub spontanicznie

ukształtowane urządzenia społeczne,

wyposażone w materialne i niematerialne

środki działania, na których opiera się

wykonywanie specjalistycznych czynności

integrujących dążenia ludzi, regulujących

zachowania i zaspakajających określone 

potrzeby

społeczne.

Pojęcie instytucji odnosi 
się do:



Grupy ludzi



Form organizacyjnych



Zespołu urządzeń materialnych i 
środków działania



Ról społecznych

Sposoby ujmowania 
instytucji społecznej



Podstawa ładu społecznego: powtarzalne, 
utrwalone wzory, reguły, rytuały, utrwalone 
sposoby zachowania



Typ działalności podejmowanej dla 
zaspokojenia potrzeb jednostki lub całych 
zbiorowości



Formy organizacji społecznej, które cechują się 
wyraźnym i specyficznym porządkiem; mają za 
zadanie podporządkowanie zachowań ludzi 
szczególnym rygorom (instytucje totalne)

Instytucje totalne (E. 
Goffman)



Składają się z personelu oraz wielkiej 
liczby podobnie usytuowanych 
jednostek, odciętych od społeczeństwa i 
podporządkowanych ścisłemu reżimowi, 
często w celu efektywnego 
przekształcenia ich osobowości

Typy instytucji totalnych



Utworzone dla opieki nad osobami niezdolnymi do 

zadbania o swe własne potrzeby, np. domy starców



Utworzone, by opiekować się osobami niebezpiecznymi 

dla społeczeństwa nie ze swej własnej winy, np. szpitale 

psychiatryczne



Utworzone dla osób świadomie szkodzących 

społeczeństwu, np. więzienia



Utworzone w celu realizacji specyficznych zadań 

technicznych, np. koszary



Utworzone dla osób chcących świadomie wycofać się z 

czynnego życia społecznego, np. klasztory

Szpital jako instytucja 
totalna



Społeczność zamknięta, odizolowana od 
otaczającego świata, żyjąca własnym życiem, 
wyznaczająca własne wzory zachowań



Pacjenci odizolowani, „zamknięci”



Szpital wyznacza specyficzny rytm życia – 
pacjent musi się temu podporządkować



Szpital może mieć wpływ na całe życie 
pacjenta (np. szpital psychiatryczny)

Czynniki określające 
instytucje



Zasada naczelna „karta instytucji”



Personel



Normy



Substrat materialny



Działalność



Rezultaty działania (funkcje)

Każda instytucja posiada



Cel, funkcje, zakres spraw, które 
załatwia



Czynności dopuszczalne do załatwienia 
określonych celów



Środki i urządzenia potrzebne do 
wykonywania działań (materialne i 
niematerialne)



Sankcje

Funkcje instytucji



Zapewnienie możliwości zaspokajania 
ludzkich potrzeb



Regulacja działań społecznych



Zapewnienie ciągłości życia 
społecznego



Integracja dążeń, działań i stosunków 
społecznych, umacnianie wewnętrznej 
spójności zbiorowości

Szpital jako:



Organizacja formalna (racjonalny 
charakter wzorów zachowań służących 
celom, do których organizacja została 
powołana)



Instytucja społeczna



System społeczny (role społ., relacje 
międzyludzkie, profesjonaliści vs laicy)

Szpital jako instytucja 
społeczna



Ścisły podział obowiązków i zadań



Zhierarchizowana struktura



System formalnej komunikacji



System regulacji prawnych i 
wewnętrznej kontroli

Dwa rodzaje autorytetów w 
szpitalu



Administracyjne



Profesjonalne



Może między nimi występować 
współpraca lub konflikt

Zmienne stanowiące o 
efektywności działania szpitala 
(T. Parsons)



Wymagania stawiane pracownikom 
wykonującym pracę w danym szpitalu 
(np. rodzaj specjalizacji, kwalifikacje 
zawodowe)



Identyfikacja z celami szpitala – zakres, 
w jakim szpital wymaga, aby jego 
pracownicy utożsamiali się z celami i 
zadaniami szpitala jako swego miejsca 
pracy

Zmienne stanowiące o 
efektywności działania szpitala 
(T. Parsons)



Wspólność działań – zakres współpracy 

w ramach zespołu



Presja związana z wykonywaniem 

zadań, zakres wymagań wobec 

pracowników oraz ocena rezultatów ich 

pracy bez uwzględniania czynnika 

„sympatii” wobec nich



Zróżnicowanie pracy, wynikające ze 

specyfiki szpitala (sala operacyjna, 

intensywna terapia, labolatoria itd.)

Funkcje szpitala



Diagnozowanie



Leczenie



Pielęgnacja



Promowanie zdrowia, edukacja zdrowotna



Edukacja (szkolenie) studentów, personelu



Badania naukowe



Regulacja i kontrola medycyny praktycznej

Współcześnie



Zmiana typu pacjenta szpitalnego - 
zmiana organizacji wielu szpitali 



Dawny bierny obiekt – chory leżący w 
łóżku coraz częściej staje się pacjentem 
chcącym współdecydować o swoim 
losie