REAKCJE REDOKS

STOPIEŃ UTLENIENIA

Stopieo utlenienia (liczba utlenienia) – formalna wartośd ładunku atomu w związku chemicznym przy

założeniu, że wszystkie wiązania chemiczne w danej cząsteczce mają charakter wiązao jonowych. Suma stopni
utlenienia wszystkich atomów w cząsteczce obojętnej oraz dla wolnych pierwiastków wynosi 0, a w jonach ma
wartośd ładunku jonu.

PODSTAWOWE REGUŁY OB LICZANIA STOPNIA UTLENIENIA



Stopieo utlenienia pierwiastków w stanie wolnym wynosi zero, niezależnie od tego, czy substancja
występuje w postaci pojedynczych atomów, czy w postaci cząsteczek, np. Fe

0

, N

2

0

, O

0

, O

2

0

, O

3

0

.



Suma stopni utlenienia wszystkich atomów w cząsteczce obojętnej równa jest zero, a w jonie
złożonym równa jest jego ładunkowi.



Stopieo utlenienia pierwiastka w jonie prostym jest równy ładunkowi jonu, np. Pb

2+

→ (+2), Ag

+

→

(+1), Pb

4+

→ (+4), Cl

–

→ (–1).



Stopieo utlenienia fluoru we wszystkich związkach wynosi –1.



Stopieo utlenienia wodoru w związkach jest równy +1, z wyjątkiem wodorków metali, w których
wynosi on –1, np. NaH.



Stopieo utlenienia tlenu w związkach wynosi –2, z wyjątkiem fluorków tlenu, w których wynosi +2
(OF

2

) lub +1 (O

2

F

2

) oraz związków zawierających wiązania tlen-tlen, np. w nadtlenkach (st. utl. -1),

ponadtlenkach (st. utl. −½) i ozonkach (st. utl. -⅓).



Metale zazwyczaj przyjmują dodatnie stopnie utlenienia.



Pierwiastki pierwszych dwóch grup głównych występują wyłącznie na jednym stopniu utlenienia, i tak
dla grupy 1 (litowce) na +1, grupy 2 (berylowce) na +2.

PROCESY REDOKS

UTLENIANIE

Utlenianie to utrata elektronów; proces ten powoduje zwiększenie stopnia utlenienia.

Utleniacz to substancja powodująca utlenianie innej substancji, sama przy tym się redukuje.

REDUKCJA

Redukcja to przyjmowanie elektronów; proces ten powoduje zmniejszenie stopnia utlenienia.

Reduktor to substancja powodująca redukcję innej substancji, sama przy tym się utlenia.

REAKCJE REDOKS

REAKCJE REDOKS

Reakcja redoks to każda reakcja chemiczna w której zachodzą procesy utleniania i redukcji.

REAKCJE DYSPROPORCJONOWANIA

Reakcja dysproporcjonowania to specyficzny rodzaj reakcji redoks, w której atomy tego samego

pierwiastka z jednego stopnia utlenienia przechodzą na dwa różne.

REAKCJE SYNPROPORCJONOWANIA

Reakcja synproporcjonowania to specyficzny rodzaj reakcji redoks, w której atomy tego samego

pierwiastka z dwóch różnych stopni utlenienia przechodzą na jeden wspólny.