Optyk_mechanik_731[04].O1.06

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1.

Elektryczne własności materii

5.1.1. Ćwiczenia

5.2.

Obwody prądu stałego

5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Ogniwa i akumulatory

5.3.1. Ćwiczenia

5.4.

Maszyny elektryczne

5.4.1. Ćwiczenia

5.5.

Elektryczne źródła ciepła

5.5.1. Ćwiczenia

5.6.

Elektryczne źródła światła

5.6.1. Ćwiczenia

5.7.

Instalacje elektryczne

5.7.1. Ćwiczenia

5.8.

Miernictwo elektryczne

5.8.1. Ćwiczenia

5.9.

Zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń elektrycznych

5.9.1. Ćwiczenia

5.10.

Podstawowe pojęcia z elektroniki, wykorzystanie elektroniki w przemyśle
optycznym

5.10.1. Ćwiczenia

5.11.

Automatyka na usługach przemysłu optycznego

5.11.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

41
55

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

optyk-mechanik.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

731[04].O1.01

Stosowanie zasad

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpoŜarowej oraz

ochrony środowiska

731[04].O1

Podstawy techniczne zawodu

731[04].O1.04

Wykonywanie

podstawowych

pomiarów

warsztatowych

731[04].O1.02

Określanie właściwości

materiałów stosowanych

w przemyśle optycznym

i precyzyjnym

731[04].O1.05

Wykonywanie podstawowych

prac z zakresu ręcznej

i mechanicznej obróbki

materiałów

731[04].O1.06

Zastosowanie

elektrotechniki

i elektroniki

w sprzęcie optycznym

731[04].O1.03

Posługiwanie się

dokumentacją

techniczną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z podstawowych praw elektroniki i elektrotechniki,

−

rozpoznawać zagroŜenia związane z wykonywaną pracą oraz przeciwdziałać im,

−

organizować bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy,

−

dobierać i stosować odzieŜ ochronną i środki ochrony osobistej stosownie do potrzeb,

−

wyjaśniać skutki działania prądu elektrycznego na organizm ludzki,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas montaŜu i naprawy sprzętu
optycznego i optoelektronicznego oraz pracy z urządzeniami elektronicznymi,

−

stosować zasady bezpieczeństwa podczas obsługi maszyn i uŜytkowania urządzeń
technicznych,

−

oceniać pod względem bezpieczeństwa stan narzędzi, przyrządów i urządzeń
stosowanych w pracy,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach zgodnie z procedurami,

−

reagować w przypadku zagroŜenia poŜarowego zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpoŜarowej,

−

stosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z instrukcją przeciwpoŜarową,

−

posługiwać się dokumentacją technologiczną, instrukcjami obsługi i eksploatacji
urządzeń i przyrządów optyczno-mechanicznych.

−

klasyfikować przyrządy pomiarowe i sprawdzające,

−

stosować zasady ochrony środowiska,

−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróŜnić wielkości elektryczne i ich jednostki miar,

−

scharakteryzować

podstawowe

zjawiska

zachodzące

polu

elektrycznym,

magnetycznym i elektromagnetycznym,

−

zastosować prawo Ohma i prawa Kirchhoffa do obliczania prostych obwodów prądu
stałego,

−

rozróŜnić

materiały

przewodzące,

półprzewodzące,

izolacyjne,

magnetyczne,

konstrukcyjne oraz wskazać ich zastosowanie,

−

rozróŜnić źródła i rodzaje prądu elektrycznego,

−

rozróŜnić podstawowe elementy obwodu elektrycznego,

−

odczytać symbole na schematach elektrycznych i elektronicznych w zakresie
podstawowym,

−

określić funkcje podstawowych elementów i układów stosowanych w elektrotechnice
i elektronice,

−

wykonać obliczenia prostych obwodów prądu stałego i przemiennego,

−

rozróŜnić podstawowe maszyny prądu stałego i przemiennego, określić zasadę ich
działania,

−

wyjaśnić budowę i działanie prostych mierników elektrycznych,

−

dokonać pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych,

−

określić zasady konserwacji, eksploatacji maszyn i urządzeń elektrycznych
w podstawowym zakresie,

−

scharakteryzować zastosowanie optoelektroniki,

−

posłuŜyć się specjalistycznym programem komputerowym,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej
podczas wykonywania pomiarów w układach elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:………………………………………………………………
Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik

Moduł:

Podstawy techniczne zawodu 731[04].O1

Jednostka modułowa:

Zastosowanie elektrotechniki i elektroniki w sprzęcie

pomiarowym 731[04].O1.06

Temat: Obwody elektryczne prądu stałego.

Cel ogólny: Poznanie podstawowych właściwości i sposobów obliczania obwodów

elektrycznych prądu stałego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcie obwodu elektrycznego,

−

wyjaśnić pojęcie schematu elektrycznego,

−

wyjaśnić pojęcia element obwodu elektrycznego, węzeł obwodu elektrycznego, gałąź
obwodu, kontur obwodu elektrycznego,

−

podać klasyfikację obwodów elektrycznych,

−

podać właściwości szeregowego połączenia oporników,

−

podać właściwości równoległego połączenia oporników,

−

podać prawo Ohma,

−

podać I i II prawo Kirchhoffa,

−

omówić źródło napięcia i prądu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 4 jednostki dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

przybory do pisania,

−

przybory kreślarskie,

−

kalkulator,

−

zeszyt do ćwiczeń.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

Jakie są właściwości szeregowego połączenia oporników?

Jakie są właściwości równoległego połączenia oporników?

Jak brzmi prawo Ohma?

Jak brzmi I prawo Kirchhoffa?

Jak brzmi II prawo Kirchhoffa?

Jaka jest definicja źródła napięcia?

Jaka jest definicja źródła prądu?

Faza II. Planowanie
1.

W jaki sposób obliczamy rezystancję zastępczą oporników połączonych szeregowo?

W jaki sposób obliczmy rezystancję zastępczą oporników połączonych równolegle?

W jaki sposób moŜemy sprawdzić słuszność prawa Ohma?

W jaki sposób moŜemy sprawdzić słuszność praw Kirchhoffa?

W jaki sposób oznaczamy źródło napięcia i prądu?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach proponują schematy układów pomiarowych do
sprawdzenia słuszności prawa Ohma oraz I i II prawa Kirchhoffa.

Uczniowie zastanawiają się nad sposobem doboru mierników.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność narysowanych schematów oraz toku
rozumowania podczas rysowania połączeń w schematach elektrycznych.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rysują na papierze formatu A4 schematy układów elektrycznych.

Uczniowie dobierają elementy układów zgodnie ze schematami.

Uczniowie łączą układy zgodnie ze schematami.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie

sprawdzają

zespołach

poprawność

zaprojektowanych

układów

i wykonanych połączeń. Nauczyciel sprawdza poprawność montaŜu układów.

Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają zasilanie układu.

Uczniowie sprawdzają poprawność działania układów.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Zakończenie zajęć

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Praca domowa

Wymień podstawowe prawa dotyczące obwodów prądu stałego oraz je omów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:………………………………………………………………
Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik

Moduł:

Podstawy techniczne zawodu 731[04].O1

Jednostka modułowa:

Zastosowanie elektrotechniki i elektroniki w sprzęcie

pomiarowym 731[04].O1.06

Temat: Miernictwo elektryczne.

Cel ogólny: Poznanie podstawowych zasad pomiarów miernikami elektrycznymi.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wykonać pomiar natęŜenia prądu elektrycznego,

−

wykonać pomiar napięcia elektrycznego,

−

wykonać pomiar mocy elektrycznej,

−

wykonać pomiar przy pomocy multimetru elektrycznego,

−

omówić zasady przeprowadzania pomiarów,

−

dobrać przyrządy pomiarowe i posługiwać się nimi,

−

posłuŜyć się miernikami elektrycznymi.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia,

−

tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Czas: 2 jednostki dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

przybory do pisania,

−

przybory kreślarskie,

−

mierniki elektryczne,

−

kalkulator,

−

zeszyt do ćwiczeń.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

Do czego słuŜy woltomierz?

W jaki sposób włączamy woltomierz do obwodu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do czego słuŜy amperomierz?

W jaki sposób włączamy amperomierz do obwodu?

Do czego słuŜy omomierz?

W jaki sposób włączamy omomierz do obwodu?

Do czego słuŜy watomierz?

W jaki sposób włączamy watomierz do obwodu?

Do czego słuŜy multimetr?

Faza II. Planowanie
1.

W jaki sposób dokonujemy pomiaru mocy?

W jaki sposób dokonujemy pomiaru i regulacji napięcia stałego?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w grupach proponują sposób pomiaru mocy.

Uczniowie pracując w grupach proponują sposób pomiaru i regulacji napięcia stałego.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność podanych zaleŜności.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rysują układu do pomiaru mocy i regulacji napięcia stałego.

Uczniowie dobierają mierniki.

Uczniowie łączą układy.

Uczniowie dokonują pomiarów.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zaprojektowanych układów i wykonanych
połączeń. Nauczyciel sprawdza poprawność montaŜu układów.

Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela włączają zasilanie układu.

Uczniowie sprawdzają poprawność działania układów.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Zakończenie zajęć

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ich aktywności.

Praca domowa

Dokonaj interpretacji otrzymanych wyników.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Elektryczne własności materii

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj substancje znajdujące się na stanowisku laboratoryjnym na trzy grupy:

przewodniki, półprzewodniki i dielektryki. Uzasadnij swój wybór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać nazwy substancji,

zakwalifikować substancje do trzech wymienionych grup,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie,

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura z rozdziału 7 dotycząca elektrycznych własności materii,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij poniŜszą tabelę.

Nazwa substancji

Przewodnik

Półprzewodnik

Dielektryk

Woda

Drewno

Guma

Miedź

Złoto

Aluminium

Wełna

Wata

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać nazwy substancji,

zakwalifikować substancje do trzech wymienionych grup,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie,

−

tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura z rozdziału 7 dotycząca elektrycznych własności materii,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obwody prądu stałego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz ile będzie wynosić napięcie między punktami A i B, jeŜeli potencjał jednego

punktu wynosi V

= 5 V, a potencjał drugiego V

= 12 V.

Rysunek do ćwiczenia 1[2, s. 17]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować załoŜenia do ćwiczenia,

narysować rysunek do ćwiczenia,

obliczyć napięcie między punktami A i B,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

notatnik.

Ćwiczenie 2

Oblicz ile wynosi natęŜenie prądu elektrycznego płynącego przez odbiornik, jeŜeli

napięcie U = 220 V a rezystancja R = 29 Ω.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać załoŜenia do ćwiczenia,

narysować rysunek do ćwiczenia,

obliczyć gęstość prądu elektrycznego,

obliczyć natęŜenie prądu elektrycznego,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

notatnik.

Ćwiczenie 3

Sprawdź słuszność prawa Ohma, mając dany schemat pomiarowy oraz tabele

przedstawione poniŜej. Przedstaw otrzymane wyniki oraz dokonaj ich analizy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury dotyczący ćwiczenia,

połączyć układy pomiarowe dotyczące ćwiczenia,

dokonać niezbędnych obliczeń dla potrzeb ćwiczenia,

sporządzić wykres,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

zeszyt ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

Tabela obliczeniowa do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

V/dz

A/dz

Ω

V/dz

A/dz

Ω

Rśr

Charakterystyka I= f(U):
R1= ..... . [Ω] R2= ..... . [Ω]

U Rs

Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

Tabela obliczeniowa do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

Lp.

V/dz

A/dz

Ω

Rśr.

Charakterystyka I= f(U)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Oblicz rezystancję zastępczą obwodu oraz spadki napięcia na poszczególnych

rezystorach, mając dane: R

= 20 Ω i R

= 40 Ω. Odbiorniki są połączone szeregowo

i zasilane napięciem U = 12 V.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać załoŜenia do zadania,

wypisać wielkości szukane do zadania,

narysować poglądowy rysunek do zadania,

dokonać niezbędnych obliczeń,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory do pisania,

−

przybory kreślarskie,

−

zeszyt ćwiczeń.

Ćwiczenie 5

Oblicz rezystancję zastępczą obwodu, prąd w obwodzie i spadki napięcia na

poszczególnych rezystorach, jeŜeli R

= 8 Ω, R

= 16 Ω, R

= 10 Ω, R

= 21 Ω. Rezystory

połączone są szeregowo i zasilane napięciem 220 V.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać załoŜenia do zadania,

wypisać wielkości szukane do zadania,

narysować poglądowy rysunek do zadania,

dokonać niezbędnych obliczeń,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory do pisania,

−

przybory kreślarskie,

−

zeszyt ćwiczeń.

Ćwiczenie 6

Sprawdź I prawo Kirchhoffa, mając dany schemat pomiarowy oraz tabele przedstawione

poniŜej. Przedstaw otrzymane wyniki oraz dokonaj ich analizy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury dotyczący ćwiczenia,

połączyć układy pomiarowe dotyczące ćwiczenia,

dokonać niezbędnych obliczeń dla potrzeb ćwiczenia,

sporządzić wykres,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydasktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

zeszyt ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia 6 [opracowanie własne]

W czasie pomiarów naleŜy zwrócić szczególną uwagę na sposób dołączania woltomierza

i amperomierzy. Zaciski przyrządów oznaczone „+” powinny być połączone z punktem
obwodu o wyŜszym potencjale.

Wyniki zapisujemy w tabeli.

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 6 [opracowanie własne]

Lp.

Ω

Pomiary naleŜy wykonać dwukrotnie, przy róŜnych nastawach rezystorów R

, R

NaleŜy wykonać równieŜ obliczenia Rz-rezystancji zastępczej odbiorników (moŜna
skorzystać z prawa Ohma)

Obliczenia Rz:

Ćwiczenie 7

Sprawdź II prawo Kirchhoffa, mając dany schemat pomiarowy oraz tabele przedstawione

poniŜej. Przedstaw otrzymane wyniki oraz dokonaj ich analizy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury dotyczący ćwiczenia,

połączyć układy pomiarowe dotyczące ćwiczenia,

dokonać niezbędnych obliczeń dla potrzeb ćwiczenia,

sporządzić wykres,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów prądu stałego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

zeszyt ćwiczeń.

Schemat układu pomiarowego do ćwiczenia 7 [opracowanie własne]

W czasie pomiarów naleŜy zwrócić szczególną uwagę na sposób dołączania woltomierza.

Zacisk przyrządu oznaczony „+” powinien być połączony z punktem obwodu o wyŜszym
potencjale.

Wyniki zapisujemy w tabeli.

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 7 [opracowanie własne]

+ U

Lp.

Ω

Pomiary naleŜy wykonać dwukrotnie, przy róŜnych nastawach rezystorów R

, R

NaleŜy wykonać równieŜ obliczenia Rz – rezystancji zastępczej odbiorników (moŜna
skorzystać z prawa Ohma )

Obliczenia Rz:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Ogniwa i akumulatory

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz ile wynosi sprawność pojemnościowa akumulatora ołowiowego, jeŜeli Q

wył

= 25

C a Q

ład

= 5 C.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać dane do ćwiczenia,

wypisać szukane do ćwiczenia,

wykonać obliczenia,

dokonać interpretacji wyniku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dotycząca ogniw i akumulatorów,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

zeszyt ćwiczeń.

Ćwiczenie 2

Oblicz ile wynosi sprawność energetyczna akumulatora ołowiowego, jeŜeli W

wył

= 40 J

a W

ład

= 8 J.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wypisać dane do ćwiczenia,

wypisać szukane do ćwiczenia,

wykonać obliczenia,

dokonać interpretacji wyniku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Maszyny elektryczne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz dane znajdujące się na tabliczce znamionowej bocznikowego prądu stałego

znajdującego się na stanowisku pomiarowym. Zanotuj te dane. WskaŜ elementy budowy
silnika oraz określ, jakie spełniają te elementy funkcje.
1. Dane znamionowe

TYP

………………….

[kW]

………………….

[V]

………………….

[A]

………………….[A]

………………….

[obr/min]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dokonać oględzin silnika bocznikowego prądu stałego,

znaleźć tabliczkę znamionową,

wypisać dane znajdujące się na tabliczce znamionowej silnika,

wskazać elementy budowy silnika,

określić jakie spełniają funkcje,

wyciągnąć wnioski,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotyczącą maszyn elektrycznych,

−

przybory do pisania,

−

notatnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Odczytaj dane z tabliczki znamionowej silnika prądu przemiennego a następnie dobierz

ten silnik do urządzenia technicznego.

Rysunek do ćwiczenia 2 [14]

1. Dane znamionowe

TYP

………………….

[kW]

………………….

[V]

………………….

[A]

………………….[A]

………………….

[obr/min]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dokonać oględzin silnika prądu stałego,

odszukać tabliczkę znamionową,

wypisać dane znajdujące się na tabliczce znamionowej silnika,

dobrać silnik do urządzenia technicznego,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotyczącą maszyn elektrycznych,

−

przybory do pisania,

−

notatnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Elektryczne źródła ciepła

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zmierz i zanotuj napięcie termoelektryczne termoelementu znajdującego się na

stanowisku laboratoryjnym. Wyniki porównaj z drugim termoelementem. Dokonaj
interpretacji wyników.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać uwaŜnie ćwiczenie,

wypisać załoŜenia do ćwiczenia,

dokonać pomiaru napięcia termoelektrycznego,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca elektrycznych źródeł ciepła,

−

przybory do pisania,

−

notatnik.

Ćwiczenie 2

RozróŜnij generatory znajdujące się na stanowisku laboratoryjnym. Napisz, do czego one

słuŜą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać uwaŜnie ćwiczenie,

wypisać załoŜenia do ćwiczenia,

wypisać do czego słuŜą generatory,

zaprezentować efekt swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Elektryczne źródła światła

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz, jaką jest wartość natęŜenia oświetlenia w pomieszczeniu mieszkalnym, jeŜeli

strumień świetlny wynosi 20 lm, a pole powierzchni pomieszczenia 5 m

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać uwaŜnie ćwiczenie,

wypisać załoŜenia do ćwiczenia,

podać zaleŜność pozwalającą obliczyć natęŜenie oświetlenia,

obliczyć natęŜenie oświetlenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca elektrycznych źródeł światła,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

notatnik.

Ćwiczenie 2

Dobierz rodzaj i parametry oświetlenia budynku o wymiarach 25 m x 50 m, który

zamierza wybudować inwestor.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeczytać uwaŜnie ćwiczenie,

wypisać załoŜenia do ćwiczenia,

podać rodzaj oświetlenia,

podać parametry oświetlenia,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Instalacje elektryczne

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj rodzaj instalacji elektrycznej oraz elementy wchodzące w skład instalacji

elektrycznej, której schemat znajduje się na stanowisku laboratoryjnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

obejrzeć schemat podłączonej instalacji elektrycznej,

odczytać schemat instalacji elektrycznej,

rozpoznać rodzaj instalacji elektrycznej,

rozpoznać elementy wchodzące w skład instalacji elektrycznej,

zaprezentować efekt swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−−−−

literatura z rozdziału 7 dotycząca instalacji elektrycznej,

−−−−

przybory kreślarskie,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik.

Ćwiczenie 2

Mając dany rysunek z fragmentem instalacji elektrycznej rozpoznaj elementy wchodzące

w skład tej instalacji. Wypisz i nazwij te elementy.

Rysunek do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przerysować układy instalacji elektrycznej,

narysować symbole zastosowane w podanej instalacji elektrycznej,

nazwać te symbole,

przerysować symbole instalacji elektrycznej,

zaprezentować symbole na tablicy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla ucznia,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

notatnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Miernictwo elektryczne

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj pomiaru mocy prądu stałego oraz sporządź sprawozdanie. Zaprezentuj

otrzymane wyniki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury dotyczący pomiaru mocy,

połączyć układy pomiarowe dotyczące pomiaru mocy,

dokonać niezbędnych obliczeń,

przeprowadzić analizę wyników,

wyciągnąć wnioski,

przeprowadzić analizę otrzymanych wyników,

zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca miernictwa elektrycznego,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

notatnik.

Rysunek do ćwiczenia 1 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek do ćwiczenia 1 [opracowanie własne]

Wzory do obliczeń:

∆

−

)

(

)

(

∆

⋅

gdzie:

−

rezystancja amperomierza

−

rezystancja cewki prądowej watomierza

)

(

)

(

∆

gdzie:

−

rezystancja woltomierza

−

rezystancja cewki napięciowej watomierza.

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 1 [opracowanie własne]

⋅

∆

−

∆

−

Lp.

układ

Rysunek do ćwiczenia 1 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela pomiarowa do schematu pomiarowego [opracowanie własne]

Odbiornik

Ω

Odb. 1

Odb. 2

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru i regulacji napięcia stałego. Dobierz aparaturę kontrolno – pomiarową.

Zaprezentuj otrzymane wyniki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

połączyć układy pomiarowe w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

dokonać pomiarów,

przeanalizować wyniki,

zinterpretować wyniki,

zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca miernictwa elektrycznego,

−

notatnik.

U= 24V

Rysunek do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

Zakres

max

Lp.

V/dz

Rysunek do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

PołoŜenie
Suwaka

Lp.

V/dz

Skrajne
dolne

¼
dług.

rod-

kowe

¾
dług.

Skrajne
Górne

Rysunek do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 2 [opracowanie własne]

Lp.

∆

Klasa

dokładności

Ćwiczenie 3

Wykonaj pomiar natęŜenia prądu metodą bezpośrednią dla kilku wartości rezystancji

odbiornika R

, np. 100

Ω

, 1000

Ω

, 5 k

Ω

, 10 k

Ω

. Wyniki pomiarów i obliczeń umieść

w tabeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

połączyć układy pomiarowe w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

dokonać pomiarów,

przeanalizować wyniki,

zinterpretować wyniki,

zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca miernictwa elektrycznego,

−

notatnik.

Rysunek do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 3 [opracowanie własne]

rezystancja

zakres

pomiarowy I

wskazanie

klasa

miernika

Ω

parametry

miernika

= ....

Ω

Ćwiczenie 4

Zmierz rezystancję wybranych rezystorów korzystając z omomierza cyfrowego. Pomiar

omomierzem cyfrowym potraktować jako poprawny. Zanotuj takŜe wartości rezystancji

(wraz z tolerancją) określone przez producenta (nadruk na rezystorze).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sporządzić wykaz aparatury w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

połączyć układy pomiarowe w celu wykonania pomiaru napięcia i prądu,

dokonać pomiarów,

przeanalizować wyniki,

zinterpretować wyniki,

zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

aparatura kontrolno-pomiarowa,

−

przybory kreślarskie,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca miernictwa elektrycznego,

−

notatnik.

Tabela pomiarowa do ćwiczenia 4 [opracowanie własne]

wartość

moc

max

Ω

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Zasady bezpiecznej eksploatacji urządzeń elektrycznych

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz, na podstawie wartości znamionowych urządzeń elektrycznych środki ochrony

przeciwporaŜeniowej.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wymienić elementy będące na wyposaŜeniu instalacji elektrycznej,

podać na podstawie dokumentacji technicznej znamionowe parametry pracy urządzeń,

dobrać na podstawie wypisanych wartości znamionowych urządzeń zabezpieczenie
nadprądowe do układu,

dobrać na podstawie wartości znamionowych urządzeń audiowizualnych zabezpieczenie
róŜnicowoprądowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

regulaminy i instrukcje urządzeń elektrycznych,

−−−−

dokumentacja techniczna urządzeń,

−−−−

zabezpieczenia nadprądowe oraz ich dokumentacja techniczna,

−−−−

literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad bezpiecznej eksploatacji urządzeń elektrycznych.

Ćwiczenie 2

Dobierz środki ochrony przeciwporaŜeniowej, w którym znajdują się podstawowe

urządzenia elektryczne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wymienić urządzenia elektryczne do projektowanej instalacji elektrycznej,

podać na podstawie dokumentacji technicznej znamionowe parametry pracy urządzeń,
np. napięcie znamionowe, prąd znamionowy,

dobrać na podstawie wypisanych wartości znamionowych urządzeń zabezpieczenie
nadprądowe do układu,

dobrać

podstawie

wartości

znamionowych

urządzeń

zabezpieczenie

róŜnicowoprądowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Podstawowe pojęcia z elektroniki, wykorzystanie elektroniki

w przemyśle optycznym

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbuduj z bramek NAND i NOR układ odpowiadający: negacji, sumy logicznej, iloczynu

logicznego, układu zadanego przez nauczyciela, układu własnej inwencji. KaŜdy
z utworzonych układów zaopatrzony w tabele prawdziwości z pomiarów, która potwierdzona
będzie zapisanym i zminimalizowanym wyraŜeniem logicznym.
Realizacja funkcji NOT przy pomocy Bramek NAND i NOR

NAND

NOR

Realizacja funkcji OR przy pomocy bramek NAND I NOR

NAND

NOR

Realizacja funkcji AND z bramek NOR i NAND

NOR

NAND

Realizacja układu zadanego przez nauczyciela

Realizacja układu własnej inwencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spis przyrządów:
Płytki uŜyte do wykonania ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania oraz omówić zakres i technikę wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

narysować badane bramki,

połączyć badane bramki,

zanotować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

płytki uŜyte do wykonania ćwiczenia,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 dotycząca podstawowych pojęć z elektroniki,
wykorzystania elektroniki w przemyśle optycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj elementy elektroniczne znajdujące się na stanowisku laboratoryjnym. Dokonaj

krótkiej ich prezentacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

rozpoznać elementy elektroniczne,

nazwać te elementy,

dokonać krótkiej ich prezentacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

elementy elektroniczne

−

przybory do pisania,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 dotycząca podstawowych pojęć z elektroniki,
wykorzystania elektroniki w przemyśle optycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Automatyka na usługach przemysłu optycznego

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj obiektyw aparatu cyfrowego optycznego od lustrzanego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

rozpoznać elementy znajdujące się na stole laboratoryjnym,

nazwać te elementy,

dokonać krótkiej ich prezentacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

elementy automatyki,

−

przybory do pisania,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 dotycząca automatyki na usługach przemysłu optycznego.

Ćwiczenie

Rozpoznaj elementy aparatu cyfrowego znajdujące się na stole laboratoryjnym. Nazwij te

elementy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

rozpoznać elementy aparatu cyfrowego,

nazwać te elementy,

dokonać krótkiej ich prezentacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

elementy aparatu cyfrowego

−

przybory do pisania,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 dotycząca automatyki na usługach przemysłu optycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test do jednostki modułowej „Zastosowanie elektrotechniki i elektroniki
w sprzęcie optycznym”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 12, 13, 14, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. b, 4. a, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. b, 10. c, 11. c,
12. b, 13. b, 14. b, 15. b, 16. c, 17. c, 18. c, 19. c. 20. c

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić sposób ochrony przez samoczynne
wyłączenie zasilania

Określić sposób ochrony przed skutkami
nadmiernego wzrostu napięcia wskutek
wyładowania atmosferycznego

Rozpoznać na rysunku wyłącznik

Wskazać środki ochrony układu oddechowego

Wskazać środki ochrony wzroku

Wskazać środki ochrony podczas lutowania
elementów elektronicznych

Wskazać zastosowanie opaski uciskowej

Wskazać sposób udzielania pierwszej pomocy

10 Wskazać sposób masaŜu serca

11 Wskazać sposób udroŜnienia dróg oddechowych

podczas wypadku przy pracach monterskich

12 Określić jednostkę natęŜenia prądu elektrycznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13 Zdefiniować pojęcie konduktacji

14 Rozpoznać na schemacie silnik

15 Rozpoznać na rysunku symbol

16 Rozpoznać na rysunku symbol

17 Rozpoznać na rysunku symbol

18 Wskazać sposób pomiaru rezystancji

19 Rozpoznać na schemacie symbole

20 Rozpoznać na rysunku symbol

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ochrona przez samoczynne wyłączenie zasilania polega na

zasilaniu odbiornika lub grupy odbiorników za pomocą transformatora separacyjnego
lub przetwornicy.

szybkim wyłączeniu instalacji spod napięcia, gdy nastąpi zwarcie części będącej pod
napięciem fazowym z dostępną częścią przewodzącą.

zastosowaniu w fabrycznie produkowanych urządzeniach izolacji o parametrach
ograniczających do minimum moŜliwości poraŜenia prądem elektrycznym.

odizolowaniu od ziemi urządzeń elektrycznych.

2. Najlepszym środkiem ochrony przed skutkami nadmiernego wzrostu napięcia wskutek

wyładowania atmosferycznego jest zastosowanie

bezpieczników topikowych.

wyłączników nadmiarowo-prądowych.

odgromników.

wyłączników róŜnicowoprądowych.

3. Na rysunku przedstawiono

wyłącznik nadprądowy.

wyłącznik róŜnicowoprądowy.

stycznik.

przekaźnik bistabilny.

4. Fotografia przedstawia

wyłącznik nadprądowy.

wyłącznik róŜnicowoprądowy.

stycznik.

przekaźnik bistabilny.

5. I prawo Kirchhoffa dotyczy

prądów.

napięć.

mocy.

prądów i napięć.

6. Prawo Ohma ma postać

U = RI.

I = U/R.

R = U/I.

R = 2U/I.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Jednostka rezystancji jest

ohm.

volt.

amper.

wat.

8. ZaleŜność pomiędzy natęŜeniem prądu I, napięciem V oraz opornością R w obwodzie

elektrycznym zapisana wzorem U = RI nazywamy prawem

Ohma.

Kirchhoffa.

Pascala.

Newtona.

9. Na podstawie tabliczki znamionowej umieszczonej na rysunku poniŜej napięcie zasilające

to urządzenie wynosi

220/380V.

122/240V.

220/280V.

120/380V.

10. Przedstawiony na rysunku symbol to

łącznik jednobiegunowy.

łącznik schodowy.

łącznik krzyŜowy.

łącznik świecznikowy.

11. Najskuteczniejszą i najprostszą metodą udroŜnienia dróg oddechowych podczas wypadku

przy pracach monterskich jest

wyciągnięcie i przytrzymanie języka.

przygięcie głowy do mostka.

usunięcie ciał obcych z jamy ustnej i odgięcie głowy do tyłu.

odgięcie głowy do tyłu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Jednostką natęŜenia prądu elektrycznego jest

volt.

amper.

wat.

ohm.

13.

Konduktancją nazywamy

iloraz napięcia i prądu.

odwrotność rezystancji.

przewodność właściwą metali.

iloraz prądu i napięcia.

14.

Na schemacie znajduje się schemat
a)

silnika obcowzbudnego.

silnika bocznikowego.

silnika szeregowego.

silnika szeregowo-bocznikowego.

15.

Element oznaczony na rysunku to
a)

rezystor.

kondensator.

cewka.

ródło napięcia.

16.

Symbol przedstawiony na rysunku przedstawia

watomierz.

woltomierz.

diodę.

fototranzystor.

17.

Symbolem E1 na rysunku oznaczono

voltomierz.

rezystancja.

ródło napięcia.

kondensator.

18.

Do pomiaru rezystancji słuŜy
a)

amperomierz.

voltomierz.

omomierz.

watomierz.

19.

Symbolem V na rysunku oznaczono
a)

voltomierz.

rezystancja.

ródło napięcia.

kondensator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Zastosowanie elektrotechniki i elektroniki w sprzęcie optycznym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Zastosowanie elektrotechniki
i elektroniki w sprzęcie optycznym”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 12, 13, 14, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry - za rozwiązanie 19 zadań, w tym 8 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. b, 5. c, 6. c, 7. a, 8. c, 9. c, 10. a, 11. d,
12. a, 13. c, 14. a, 15. c, 16. c, 17. b, 18. b, 19. c. 20. a

Plan testu

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić jednostkę napięcia elektrycznego

Zdefiniować pojęcie definicje konduktancji

Określić jednostkę mocy czynnej

Rozpoznać symbol przedstawiony na
rysunku

Określić wartość częstotliwości

Rozpoznać oznaczenie przedstawione na
rysunku

Rozpoznać symbol przedstawiony na
rysunku

Rozpoznać wartość napięcia na podstawie
tabliczki zasilającej

Rozpoznać miernik do pomiaru napięcia

Zdefiniować prawo Oha

Zdefiniować prawo Kirchhoffa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obliczyć rezystancję zastępczą

Obliczyć wartość prądu

Obliczyć wartość napięcia

Wskazać zagroŜenie podczas demontaŜu
urządzenia elektrycznego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).

10.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Jednostką napięcia elektrycznego jest

volt.

amper.

wat.

ohm.

Konduktancją nazywamy

iloraz napięcia i prądu.

odwrotność rezystancji.

przewodność właściwą metali.

iloraz prądu i napięcia.

Jednostka mocy czynnej jest

wat.

voltoamper.

var.

ohm

Element oznaczony na rysunku to

rezystor.

kondensator.

cewka.

ródło napięcia.

Element przedstawiony na rysunku to

dioda.

tranzystor.

fotodioda.

fototranzystor.

Symbol przedstawiony na rysunku przedstawia

tranzystor.

tyrystor.

diodę.

fototranzystor.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jedną z podstawowych właściwości napięcia zasilającego urządzenie elektryczne jest
częstotliwość sieciowa, która wynosi

50 Hz.

60 Hz.

70 Hz.

80 Hz.

W układzie jak na rysunku poniŜej symbolem W oznaczono

voltomierz.

amperomierz.

watomierz.

omomierz.

W układzie jak na rysunku poniŜej symbole V oznaczono

amperomierz.

watomierz.

voltomierz.

arówkę.

10.

Na podstawie tabliczki znamionowej umieszczonej na rysunku poniŜej napięcie
zasilające to urządzenie wynosi
a)

220/380V.

122/240V.

220/280V.

120/380V.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11.

Do pomiaru napięcia elektrycznego wykorzystujemy

amperomierz.

watomierz.

omomierz.

woltomierz.

12.

ZaleŜność pomiędzy natęŜeniem prądu I, napięciem V oraz opornością R w obwodzie
elektrycznym zapisana wzorem U = RI nazywamy prawem
a)

Ohma.

Kirhoffa.

Pascala.

Newtona.

21.

Prawo dotyczące bilansu napięć w obwodzie elektrycznym nazywamy prawem

I Kirchhoffa.

Ohma.

II Kirchhoffa.

Pascala.

14.

Prawo dotyczące bilansu prądów w węźle obwodu elektrycznego nazywamy prawem

I Kirchhoffa.

Ohma.

II Kirchhoffa.

Pascala.

15.

Rezystancja zastępcza szeregowo połączonych trzech rezystorów o opornościach

Ω

wynosi

Ω

16.

Rezystancję zastępczą obwodu równoległego oblicza się wg wzoru

.....

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

W układzie na rysunku rezystancja zastępcza wynosi

1 R.

2 R.

3 R.

0,5 R.

18.

Woltomierz o rezystancji wewnętrznej Rv = 200 kΩ wskazuje napięcie U = 10 V. Prąd
w woltomierzu wynosi

40 µA.

50 µA.

60 µA.

70 µA.

19.

W grzejniku o rezystancji R = 55 Ω wartość prądu wyniosła I = 4 A. Napięcie
doprowadzone do grzejnika wynosi

180 V.

200 V.

220 V.

230 V.

20.

Podczas demontaŜu urządzenia elektrycznego moŜe nastąpić

poraŜenie prądem elektrycznym.

zjawisko kompatybilności elektrycznej.

szybkie wyłączenie instalacji spod napięcia.

migotanie komór serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Zastosowanie elektrotechniki i elektroniki w sprzęcie optycznym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Boczkowski A.: Wymagania techniczno-uŜytkowe dla instalacji i urządzeń elektrycznych
w obiektach budowlanych. Wiad. Elektrotechniczne, nr 5/1991

Bolkowski S.: Elektrotechnika. Wydawnictwo WSiP, Warszawa 2005

Goźlińska E.: Maszyny elektryczne. Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1995

Lichnowski J.: Urządzenia elektryczne na placu budowy. Arkady, Warszawa 1977

Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. WNT, Warszawa 1996

Michel K., Sapiński T.: Czytam rysunek elektryczny. WSiP, Warszawa 1996

Orlik W.: Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach.
Wydawnictwo KaBe, Krosno 2006

Pazdro K., Wolski A.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych w pytaniach
i odpowiedziach. Wyd. V. WNT, Warszawa 1966

Praktyczna elektrotechnika ogólna. Podręcznik dla uczniów średnich i zawodowych szkół
technicznych. Wydawnictwo Rea, Warszawa 2003

10.

Sowa A.: Ochrona odgromowa i przepięciowa. SInpol H.T.-Kielce, Kielce 1998

11.

StrzyŜewski J., Rottermund H.: Elektryczność w twoim domu. WNT, Warszawa 1998

12.

Vademecum elektryka. Poradnik dla inŜynierów, techników i studentów. Pod redakcją
Jana Strojnego. Biblioteka COSIW. SEP, Warszawa 2004

13.

Wołkowiński K.: Instalacje elektroenergetyczne. Zagadnienia wybrane. Wyd. V, WNT
Warszawa 1973

14.

www.elektroda.pl

15.

www.e-instalacje.pl

16.

www.aparatycyfrowe.pl

17.