„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 

 
 
 
 
  
Anna Kordowicz-Sot 

 

 
 
 
 

Wykonywanie  podstawowych  pomiarów  warsztatowych 
731[04].O1.04 

 
 
 
 
 
Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. Wojciech Klimasara  
mgr inŜ. Zdzisław Anglart 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne:  
dr inŜ. Anna Kordowicz-Sot 
 
 
 
Konsultacja: 
inŜ. Teresa Piotrowska 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  731[04].O1.04 
„Wykonywanie podstawowych pomiarów warsztatowych”, zawartego w programie nauczania 
dla zawodu optyk-mechanik. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2

SPIS TREŚCI 
 

1.

 

Wprowadzenie 

3 

2.

 

Wymagania wstępne 

6 

3.

 

Cele kształcenia 

7 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

8 

5.

 

Ćwiczenia 

12 

5.1.

 

Tolerancje, pasowania i odchyłki 

12 

5.1.1. 

Ć

wiczenia 

12 

5.2.

 

Metody pomiarowe i błędy pomiarów 

14 

5.2.1. 

Ć

wiczenia 

14 

5.3.

 

Klasyfikacja i przeznaczenie narzędzi pomiarowych 

16 

5.3.1. 

Ć

wiczenia 

16 

5.4.

 

Pomiary wielkości geometrycznych 

18 

5.4.1. 

Ć

wiczenia 

18 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

22 

7.

 

Literatura 

37 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3

1.  WPROWADZENIE

 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  optyk-mechanik.  W  poradniku 
zamieszczono: 

−

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

−

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

−

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

−

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

−

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

−

 

literaturę uzupełniającą. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla 

ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do 
nich adresowanego. 

Materiał  nauczania  (w  Poradniku  dla  ucznia)  podzielony  jest  na  rozdziały,  które 

zawierają  podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazanym  jest 
zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

−

 

materiał  nauczania  –  w  miarę  moŜliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować 
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  waŜnej 
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu 
technicznego ze zrozumieniem, 

−

 

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy 
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W  zaleŜności  od  tematu  moŜna  zalecić 
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów, 
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, 
poniewaŜ  nauczyciel  sterując  dyskusją  moŜe  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz 
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

−

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ć

wiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 

teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną 
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia, 
uwzględniając  róŜne  moŜliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które 
z zaproponowanych  ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu 
technodydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  moŜe  równieŜ  zrealizować  ćwiczenia,  które 
sam opracował, 

−

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu materiału. JeŜeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia 
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 
W tym  miejscu  jest  szczególnie  waŜna  rola  nauczyciela,  gdyŜ  od  postawy  nauczyciela, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4

sposobu  prowadzenia  zajęć  zaleŜy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń 
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni 
umiejętności  załoŜonych  w  jednostce  modułowej.  NaleŜy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak 
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania 
rozdziału moŜe stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności 
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać 
uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe  uzdolnienia  manualne, 
czy moŜe lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych, 

−

 

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu 
całej  jednostki  modułowej  i  naleŜy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki 
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej 
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  KaŜdemu  zadaniu  testu  przypisano 
określoną  liczbę  moŜliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa 
uzaleŜniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel moŜe zastosować test według 
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  NaleŜy  pamiętać,  Ŝeby  tak 
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umoŜliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie 
swoich umiejętności.  
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

−

 

pokaz, 

−

 

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne), 

−

 

projektów, 

−

 

przewodniego tekstu. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

5

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

731[04].O1 

Podstawy techniczne 

zawodu 

731[04].O1.01

 

Stosowanie zasad 

bezpieczeństwa i higieny pracy, 

ochrony przeciwpoŜarowej oraz

 

ochrony środowiska

 

731[04].O1.02

 

Określanie właściwości 

materiałów stosowanych

 

w przemyśle optycznym

 

i precyzyjnym

 

731[04].O1.03

 

Posługiwanie się 

dokumentacją techniczną 

731[04].O1.04

 

Wykonywanie 

podstawowych pomiarów

 

warsztatowych

 

731[04].O1.05

 

Wykonywanie podstawowych 

prac z zakresu ręcznej 

i mechanicznej obróbki 

materiałów 

731[04].O1.06

 

Zastosowanie elektrotechniki 

i elektroniki w sprzęcie

 

optycznym

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

–

 

stosować jednostki układu SI, 

–

 

przeliczać jednostki, 

–

 

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki, 

–

 

czytać rysunki wykonawcze, 

–

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

–

 

obsługiwać komputer, 

–

 

współpracować w grupie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

7

3.

 

CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu nauczania jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

–

 

zorganizować stanowisko pracy, 

–

 

sklasyfikować przyrządy pomiarowe i sprawdzające, 

–

 

wyjaśnić  budowę  typowych  przyrządów  pomiarowych  i  przyrządów  pomiarowo-
kontrolnych, 

–

 

określić  przeznaczenie  typowych  przyrządów  pomiarowych  i przyrządów  pomiarowo-
kontrolnych, 

–

 

wykonać  pomiary  przyrządami  suwmiarkowymi  i  mikrometrycznymi,  czujnikami, 
kątomierzami, 

–

 

określić i zastosować tolerancje i pasowania, 

–

 

określić i zastosować parametry chropowatości powierzchni i odchyłek, 

–

 

wykonać pomiary z wykorzystaniem mikroskopu warsztatowego, 

–

 

przeprowadzić serię pomiarów, 

−

 

przeprowadzić analizę wyników pomiarów oraz określić błędy pomiaru, 

−

 

dokonać konserwacji narzędzi i przyrządów pomiarowych

.

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

8

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 
 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca……………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  

 

Optyk-mechanik 731[04] 

Moduł:    

 

 

 

 

 

 

Podstawy techniczne zawodu 731[04].O1 

Jednostka modułowa:  

 

 

 

Wykonywanie podstawowych pomiarów    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

warsztatowych 731[04].O1.04 

 

Temat: Wykonanie pomiarów kątowych części maszyn. 

Cel ogólny: Wykonanie pomiarów części maszyn. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−−−−

 

wybrać metodę pomiarową, 

−−−−

 

zidentyfikować przyrządy pomiarowe do mierzenia kątów, 

−−−−

 

dobrać przyrząd pomiarowy do mierzonej części maszyn, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy płytek kątowych, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy kątomierza z noniuszem, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy kątomierza optycznego, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy kątomierza zegarowego, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy liniału sinusowego, 

−−−−

 

zmierzyć kąty przy pomocy wałeczków i kulek. 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe:  

−−−−

 

współpraca w grupie, 

−−−−

 

poszukiwanie specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

−−−−

 

miniwykład, 

−−−−

 

pokaz, 

−−−−

 

ć

wiczenia praktyczne, 

−−−−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−−−−

 

praca w zespołach 2-3 osobowych. 

 
Czas: 3 godziny dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

−−−−

 

kątomierz uniwersalny, 

−−−−

 

kątomierz optyczny, 

−−−−

 

kątomierz zegarowy, 

−−−−

 

liniał sinusowy, 

−−−−

 

wałeczki i kulki, 

−−−−

 

płytki wzorcowe, 

−−−−

 

głębokościomierz mikrometryczny, 

−−−−

 

części maszyn, 

−−−−

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

9

Przebieg zajęć: 
1.

 

Wprowadzenie. 

2.

 

Uświadomienie celów zajęć. 

3.

 

Realizacja ćwiczenia: 
A. Pomiar kątów metoda bezpośrednią: 

−

 

wstęp – nauczyciel omawia rodzaje kątów występujących w konstrukcji maszyn, 
pokazuje przyrządy pomiarowe do mierzenia kątów metodą bezpośrednią, 
prezentuje sposoby posługiwania się przyrządami pomiarowymi, 

−

 

uczniowie otrzymują części maszyn do zmierzenia, 

−

 

uczniowie pracując w grupach mierzą kąty części maszyn, 

−

 

uczniowie dyskutując porównują otrzymane wyniki pomiarów. 

B. Pomiar kątów metoda pośrednią: 

−

 

wstęp  –  nauczyciel  pokazuje  przyrządy  pomiarowe  do  mierzenia  kątów  metodą 
pośrednia, omawia sposoby posługiwania się nimi, 

−

 

uczniowie otrzymują detale do zmierzenia, 

−

 

uczniowie pracując w grupach mierzą kąty części maszyn, 

−

 

uczniowie dyskutując porównują otrzymane wyniki pomiarów. 

4.

 

Podsumowanie zajęć. 

−

 

nauczyciel  zwraca  uwagę  na  róŜne  metody  pomiaru  kątów  części  maszyn,  na 
zakresy  pomiarowe  przyrządów,  na  róŜną  dokładność  pomiaru  poszczególnymi 
przyrządami i metodami, 

−

 

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące metod i przyrządów 
pomiarowych do mierzenia kątów. 

 
Zakończenie zajęć: 

Uczniowie porządkują stanowiska pracy. 

 
Praca domowa 

Uczniowie  na  podstawie  otrzymanych  rysunków  konstrukcyjnych  części  maszyn  mają 

zaproponować metody pomiaru kątów tych części. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

Nauczyciel  na  podstawie  obserwacji  aktywności  uczniów,  poprawności  wykonania 

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i moŜe 
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10

Scenariusz zajęć 2 

 

Osoba prowadząca……………………………………………………….. 
Modułowy program nauczania:  

 

Optyk-mechanik 731[04] 

Moduł:    

 

 

 

 

 

 

Podstawy techniczne zawodu 731[04].O1 

Jednostka modułowa:  

 

 

 

Wykonywanie podstawowych pomiarów    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

warsztatowych 731[04].O1.04 

 

Temat: Wykonanie pomiarów średnic wewnętrznych części maszyn. 

Cel ogólny: Wykonanie pomiarów części maszyn. 

 

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

rozpoznać przyrządy pomiarowe do mierzenia średnic otworów, 

−

 

wybrać metodę pomiarową i narzędzia pomiarowe do wartości mierzonej wielkości, 

−

 

zmierzyć średnice otworu metodami bezpośrednimi: 
-

 

przyrządami suwmiarkowymi, 

-

 

mikrometrem, 

-

 

ś

rednicówką mikrometryczną, 

-

 

ś

rednicówką czujnikową, 

−

 

metodami pośrednimi: 
-

 

przy pomocy klinów, 

-

 

kulek pomiarowych. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponad zawodowe: 

−

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

−

 

pracy w zespole, 

−

 

oceny pracy zespołu. 

 

Metody nauczania–uczenia się: 

−

 

metoda tekstu przewodniego. 

 

Formy organizacyjne pracy uczniów:  

−

 

uczniowie pracują w zespołach 2-4 osobowych. 

 

Czas: 3 godziny dydaktyczne. 

 

Środki dydaktyczne:  
–

 

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla kaŜdego zespołu uczniowskiego,  

–

 

detale mierzone,  

–

 

suwmiarka,  mikrometr  szczękowy,  średnicówka  mikrometryczna  dwupunktowa  wraz 
z wymiennymi  końcówkami,  komplet  średnicówek  trzypunktowych,  pierścienie 
z wzorcowanymi otworami, średnicówka czujnikowa, płytki wzorcowe, uchwyt do płytek 
wzorcowych,  podstawa  do  mikrometru,  komplet  klinów  pomiarowych,  mikrometr  do 
wymiarów  zewnętrznych,  kulki  pomiarowe,  głębokościomierz  suwmiarkowy,  płytka 
miernicza, 

–

 

papier formatu A4, pisaki, 

–

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika. 

 

Przebieg zajęć: 
Etap wstępny 

1.

 

Podanie uczniom tematu zajęć. 

2.

 

Zapoznanie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego. 

3.

 

Podział uczniów na zespoły. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11

Etap właściwy 

Praca metodą tekstu przewodniego. 

 

Faza I Informacje 
 

Pytania przewodnie: 

1.

 

Na czym polega metoda bezpośrednia pomiaru? 

2.

 

Na czym polega metoda pośrednia pomiaru? 

3.

 

Jakimi  przyrządami  moŜna  zmierzyć  średnicę  otworu  stosując  metodę  bezpośrednią 
pomiaru? 

4.

 

Jakimi przyrządami moŜna zmierzyć średnice otworu stosując pośrednią metodę pomiaru? 

5.

 

Jakie zakresy średnic moŜna zmierzyć poszczególnymi przyrządami pomiarowymi? 

6.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic przyrządami suwmiarkowymi? 

7.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic mikrometrem? 

8.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic średnicówką mikrometryczną? 

9.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic średnicówką czujnikową? 

10.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic za pomocą klinów? 

11.

 

Jak dokonuje się pomiaru średnic za pomocą kulek pomiarowych? 

 

Faza II Planowanie 

Uczniowie  po  otrzymaniu  detali  do  zmierzenia  i  przyrządów  pomiarowych  wybierają 

metody pomiarowe dla kaŜdego detalu. 

 

Faza III Ustalenie 

Uczniowie  pracując  w  grupach  analizują  zakresy  pomiarowe  otrzymanych  przyrządów 

pomiarowych.  Uzgadniają,  którymi  przyrządami  pomiarowymi  będą  mierzone  poszczególne 
detale. 

 

Faza IV Wykonanie 

Uczniowie mierzą średnice otworów. Zapisują wyniki pomiarów. W zespołach porównują 

wyniki pomiarów tych samych średnic wykonane róŜnymi metodami i przyrządami. 

 

Faza V Sprawdzanie 

Uczniowie  sprawdzają  w  grupie  poprawność  otrzymanych  wyników.  Uzasadniają 

występujące w wynikach róŜnice. 

 

VI Analiza końcowa 

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy wykonania ćwiczenia sprawiły im 

trudności.  Nauczyciel  powinien  podsumować  całe  ćwiczenie,  wskazać,  jakie  umiejętności 
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 

 

Zakończenie zajęć 

Uczniowie porządkują stanowiska pracy. 

 

Praca domowa 

Uczniowie  na  podstawie  otrzymanych  rysunków  konstrukcyjnych  części  maszyn  mają 

zaproponować metody pomiaru kątów tych części. 

 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

Nauczyciel  na  podstawie  obserwacji  aktywności  uczniów,  poprawności  wykonania 

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i moŜe 
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane. 

  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12

5. ĆWICZENIA

 

 

5.1. Tolerancje, pasowania i odchyłki 

 
5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wyznacz  wymiary  graniczne  oraz  tolerancję  następujących  wymiarów  tolerowanych 

zapisem liczbowym: 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonywanie obliczeń.

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczą tolerancji, 

2)

 

obliczyć wymiary graniczne korzystając z odpowiednich wzorów, 

3)

 

obliczyć tolerancje korzystając z odpowiednich wzorów

,

 

4)

 

zapisać wyniki. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Wyznacz  odchyłki,  wymiary  graniczne,  oraz  tolerancję  następujących  wymiarów 

tolerowanych zapisem literowym 
 

a) 100h4, b) 50H8, c) 70s7. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  korzystanie  z  norm 
i poprawne wykonanie obliczeń. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

przygotować arkusze norm PN–EN 20286–1:1996 i PN–EN 20286–2:1996, 

2)

 

odszukać w materiałach dydaktycznych odpowiednie wzory,  

3)

 

korzystając z ww. norm odczytać odchyłki, 

4)

 

korzystając z odpowiednich wzorów obliczyć, wymiary graniczne i tolerancję. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie.

 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

–

 

normy PN–EN 20286–1:1996 i PN–EN 20286–2:1996, 

–

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3

  

Oblicz  tolerancje  pasowania  oraz  luzy  średnie  S

m

  i  wciski  średnie  N

m 

następujących 

pasowań: 
a)

 

φ

 50 H7/m6 

b)

 

φ

 80 H8/h9 

c)

 

φ

 100H8/f9 

d)

 

φ

 120 H7/s6 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  korzystanie  z  norm 
i poprawne wykonanie obliczeń. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

przygotować arkusze norm PN–EN 20286–1:1996 i PN–EN 20286–2:1996 oraz PN-ISO 
1829:1996, 

2)

 

odczytać z tabel odchyłki wałków i otworów, 

3)

 

obliczyć tolerancje pasowania T

p,

 

4)

 

obliczyć  luzy  (wciski)  najmniejsze  S

max

  (N

max

)  i  najmniejsze  S

min

  (N

min

)  dla 

poszczególnych pasowań z wzorów podanych w rozdziale 4.1, 

5)

 

wyznaczyć luzy i wciski średnie S

m

 i N

m

, 

6)

 

zapisać wyniki obliczeń. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

normy PN–EN 20286–1:1996 i PN–EN 20286–2:1996, oraz PN-ISO 1829:1996, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14

5.2. Metody pomiarowe i błędy pomiarów 

 

5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ przykłady pomiarów, w których moŜna zastosować metody: 

−

 

bezwzględną, 

−

 

bezpośredniego porównania, 

−

 

róŜnicową, 

−

 

porównawczą zerową. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  prawidłowe  rozróŜnianie  metod 
pomiarowych. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje, w jaki sposób wykonuje się pomiary 
poszczególnymi metodami, 

2)

 

zapisać podstawowe wielkości fizyczne, 

3)

 

zdefiniować podstawowe wielkości fizyczne posługując się materiałami dydaktycznymi, 

4)

 

zapisać  przy  poszczególnych  wielkościach  fizycznych,  jakie  moŜna  zastosować  metody 
pomiarowe, aby zmierzyć te wielkości, 

5)

 

opisać  sposoby  przeprowadzenia  pomiarów  dla  poszczególnych  wielkości  fizycznych 
i wskazanych metod. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

–

 

poradnik dla ucznia, 

–

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.  

 
Ćwiczenie 2 

Oblicz  maksymalny  błąd  bezwzględny  oraz  błąd  względny  pomiaru,  jeśli  zmierzono 

natęŜenia  prądu  miliamperomierzem  klasy  1  o  zakresie  pomiarowym  od  20  do  300  mA 
i odczytano wartość 200 mA. Jak zmieniłaby się wartości błędów, gdyby zmierzona wartość 
wynosiła 100 mA? 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonywanie obliczeń. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  zaleŜności  określających: 
błąd bezwzględny, błąd względny i klasę przyrządu, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15

2)

 

obliczyć wartości poszczególnych błędów dla zmierzonej wartości 200 mA, 

3)

 

obliczyć wartości poszczególnych błędów dla wartości 100 mA, 

4)

 

porównać wyniki obliczeń, 

5)

 

uzasadnić róŜnice w otrzymanych wartościach błędów względnych. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

–

 

poradnik dla ucznia, 

–

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.  

 
Ćwiczenie 3 

Dopasuj odpowiednie błędy związane z przyczynami ich powstania do rodzajów błędów 

przedstawionych w tabeli 
 

Błędy systematyczne 

Błędy przypadkowe 

Błędy nadmiarowe 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe rozróŜnianie błędów. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące klasyfikacji błędów, 

2)

 

przeanalizować poszczególne rodzaje błędów,  

3)

 

wpisać poszczególne rodzaje błędów do odpowiednich kolumn tabelki. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16

5.3. Klasyfikacja i przeznaczenie narzędzi pomiarowych 
 

5.3.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Rozpoznaj narzędzia pomiarowe. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe rozpoznawanie narzędzi 
pomiarowych. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące narzędzi pomiarowych, 

2)

 

pogrupować  narzędzia  pomiarowe  wg  sposobu  wykonywania  pomiaru  na:  wzorce, 
sprawdziany, przyrządy pomiarowe, 

3)

 

wyróŜnić w kaŜdej grupie narzędzia do pomiaru: długości, kątów, gwintów, 

4)

 

zanotować spostrzeŜenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

−

 

róŜne narzędzia pomiarowe, 

−

 

katalogi narzędzi pomiarowych, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Zapoznaj się z budową i obsługą mikroskopu warsztatowego. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. NaleŜy zwrócić uwagę na prawidłowe korzystanie z instrukcji 
obsługi mikroskopu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące mikroskopów, 

2)

 

warsztatowych, 

3)

 

zapoznać się z budową mikroskopu korzystając z instrukcji fabrycznej, 

4)

 

zapoznać się z wyposaŜeniem dodatkowym mikroskopu, 

5)

 

zapoznać się z obsługą mikroskopu korzystając z instrukcji obsługi, 

6)

 

zanotować spostrzeŜenia. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

pokaz, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

mikroskop warsztatowy, 

−

 

fabryczna instrukcja obsługi, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18

5.4. Pomiary wielkości geometrycznych 

 
5.4.1. Ćwiczenia

 

 

Ćwiczenie 1 

Sprawdź cechy metrologiczne suwmiarki. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  zasady  bezpiecznego  i  właściwego 
uŜytkowania sprzętu, oraz prawidłową jego konserwację.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  cech  metrologicznych 
suwmiarek, 

2)

 

odczytać zakres pomiarowy, 

3)

 

sprawdzić płaskość powierzchni mierniczych liniałem krawędziowym, 

4)

 

sprawdzić prostoliniowość krawędzi mierniczych liniałem krawędziowym, 

5)

 

sprawdzić  równoległość  krawędzi  mierniczych  szczęk  wewnętrznych  za  pomocą  płytki 
wzorcowej i mikrometru zewnętrznego, 

6)

 

sprawdzić 

dokładność 

wskazań 

szczęk 

zewnętrznych, 

wewnętrznych 

i głębokościomierza, 

7)

 

zanotować spostrzeŜenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

suwmiarki, 

−

 

liniał krawędziowy, 

−

 

płytki wzorcowe, 

−

 

mikrometr zewnętrzny, 

−

 

katalogi przyrządów pomiarowych, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 2 

Sprawdź cechy metrologiczne mikrometrów. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  zasady  bezpiecznego  i  właściwego 
uŜytkowania sprzętu, oraz prawidłową jego konserwację.

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

wyszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  dotyczące  cech  metrologicznych 
mikrometrów, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19

2)

 

odczytać zakres pomiarowy, 

3)

 

sprawdzić płaskość powierzchni pomiarowych wrzeciona i kowadełka za  pomocą płytki 
interferencyjnej,  

4)

 

sprawdzić nacisk pomiarowy sprzęgła,  

5)

 

sprawdzić sztywność kabłąka, 

6)

 

sprawdzić dokładność wskazań przy pomocy płytek wzorcowych, 

7)

 

zanotować spostrzeŜenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

mikrometry, 

−

 

płytki interferencyjne, 

−

 

stanowisko do pomiaru nacisku pomiarowego, 

−

 

stanowisko do sprawdzenia sztywności kabłąka, 

−

 

katalogi przyrządów pomiarowych, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 

Sprawdź 

wymiary 

otworów 

i 

wałków 

sprawdzianami 

jednogranicznymi 

i dwugranicznymi. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  zasady  bezpiecznego  i  właściwego 
uŜytkowania sprzętu, oraz prawidłową jego konserwację. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

dobrać odpowiedni sprawdzian dla danego otworu, 

2)

 

dokonać sprawdzenia średnicy sprawdzianem przechodnim w trzech kierunkach (co 60º), 

3)

 

zinterpretować wynik sprawdzenia, 

4)

 

dokonać  sprawdzenia  średnicy  sprawdzianem  nieprzechodnim  w  trzech  kierunkach  (co 
60º), 

5)

 

zinterpretować wynik sprawdzenia, 

6)

 

dokonać oceny wykonania danego elementu, 

7)

 

powtórzyć czynności od 1 do 6 dla wałków. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

przykładowe wałki i tuleje, 

−

 

sprawdziany jednograniczne i dwugraniczne, 

−

 

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20

Ćwiczenie 4 

Wykonaj pomiary kątów części maszyn. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  zasady  bezpiecznego  i  właściwego 
uŜytkowania sprzętu, oraz prawidłową jego konserwację. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

obejrzeć detale, których kąty masz zmierzyć, 

2)

 

zidentyfikować narzędzia pomiarowe do mierzenia kątów, 

3)

 

sprawdzić zakresy pomiarowe narzędzi pomiarowych, 

4)

 

wybrać dla kaŜdego detalu metodę i przyrządy pomiarowe, 

5)

 

dokonać pomiaru, 

6)

 

porównać  wyniki  pomiaru  tych  samych  kątów  wykonanych  przy  pomocy  róŜnych 
przyrządów pomiarowych,  

7)

 

zinterpretować występujące róŜnice, 

8)

 

zapisać wnioski. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne:

 

−−−−

 

kątomierz uniwersalny, 

−−−−

 

kątomierz optyczny, 

−−−−

 

kątomierz zegarowy, 

−−−−

 

liniał sinusowy, 

−−−−

 

wałeczki i kulki, 

−−−−

 

płytki wzorcowe, 

−−−−

 

części maszyn, 

−−−−

 

Poradnik dla ucznia.

 

 
Ćwiczenie 5 

Zmierz wysokość tulei za pomocą czujnika zegarowego. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału  Materiał  nauczania.  NaleŜy  zwrócić  uwagę  na  zasady  bezpiecznego  i  właściwego 
uŜytkowania sprzętu, oraz prawidłową jego konserwację. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)

 

sprawdzić zakres pomiarowy czujnika, 

2)

 

suwmiarką zmierzyć wysokość tulei, 

3)

 

oczyścić trzpień pomiarowy czujnika zegarowego (przemyć i wytrzeć do sucha), 

4)

 

zamocować czujnik na statywie, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21

5)

 

oczyścić badaną tuleję, 

6)

 

ustawić  stos  płytek  wzorcowych  na  wskazany  wymiar  przez  suwmiarkę  na  płycie 
pomiarowej, 

7)

 

zwalniając blokadę statywu ustawić czujnik tak, aby końcówka  czujnika stykała się pod 
naciskiem ze stosem płytek wzorcowych, 

8)

 

wyzerować czujnik, 

9)

 

usunąć spod trzpienia płytki wzorcowe i umieścić w to miejsce badaną tuleję, 

10)

 

odczytać wskazania czujnika, 

11)

 

odczyt zsumować z wysokością stosu płytek, 

12)

 

wykonać pomiar w trzech punktach tulei, 

13)

 

obliczyć na podstawie wyników pomiarów wysokość tulei. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

ć

wiczenie, 

−

 

tekstu przewodniego. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

czujnik zegarowy, 

−

 

zestaw płytek wzorcowych, 

−

 

statyw, płyta pomiarowa, 

−

 

suwmiarka, 

−

 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

TEST 1 
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie podstawowych 
pomiarów warsztatowych” 

 

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−−−−

 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23 są z poziomu 
podstawowego, 

−−−−

 

zadania 12, 14 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−−−−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego, 

−−−−

 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. b, 4. a, 5. b, 6. d, 7. c, 8. c, 9. a, 10. d, 11. d, 
12. b, 13. b , 14. a, 15. a, 16. c, 17. b, 18. a, 19. b, 20. c, 21. d, 22. c, 23. a  

 

Plan testu 

 

Nr 

zad.

 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

RozróŜnić rodzaj wymiaru  

A 

P 

d 

2 

Obliczyć wymiary graniczne 

B 

P 

d 

3 

Obliczyć tolerancję  

B 

P 

b 

4 

Zinterpretować zapis 

 

B 

P 

a 

5 

Obliczyć luzy graniczne  

B 

P 

b 

6 

RozróŜnić rodzaj pasowania 

B 

P 

d 

7 

RozróŜnić rodzaj pomiaru 

A 

P 

c 

8 

Rozpoznać parametr chropowatości 

A 

P 

c 

9 

Rozpoznać odchyłkę prostoliniowości 

B 

P 

a 

10  Rozpoznać bicie promieniowe 

B 

P 

d

 

11  Dobrać metodę pomiarową 

B 

P 

d 

12  Określić błąd względny  

C 

PP 

b 

13  Określić niepewność systematyczną 

B 

P 

b 

14  Przeanalizowanie zmian wielkości błędu 

przypadkowego  

C 

PP 

a 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23

15  Dobrać przyrząd do przekształcenia wielkości 

mierzonej 

B 

P 

a

 

16  Określić zakres pomiarowy  

B 

P 

c 

17  Określić przeznaczenie płytek wzorcowych 

A 

P 

b 

18  Rozpoznać sprawdzian do wałków 

A 

P 

a 

19  Rozpoznać narzędzie pomiarowe 

B 

P 

b 

20  Rozpoznać schemat pomiarowy 

B 

P 

c 

21  Rozpoznać kliny 

A 

P 

d 

22  Rozpoznać schemat pomiarowy 

B 

P 

c 

23  Zinterpretować obraz uzyskany przy pomiarze 

B 

P 

a 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24

Przebieg testowania

 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 23 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko 
jedna jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 
poprawnego wyniku. 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 60 min. 

Powodzenia 

Materiały dla ucznia: 

−−−−

 

instrukcja, 

−−−−

 

zestaw zadań testowych, 

−−−−

 

karta odpowiedzi. 

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Wymiar pokazany na rysunku jest wymiarem 

 

 

a)

 

pośrednim. 

b)

 

wewnętrznym 

c)

 

zewnętrznym. 

d)

 

mieszanym. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25

2.

 

Wymiary  graniczne  A  i  B  dla  wałka  o  średnicy  d  =  40  mm  i  odchyłkach  es  =  -0,01 
i ei = - 0,02 wynoszą odpowiednio 
a)

 

A = 39,96 mm, B = 39,98 mm. 

b)

 

A = 39,96 mm, B = 39,99 mm. 

c)

 

A = 39,97 mm, B = 39,99 mm. 

d)

 

A = 39,98 mm, B = 39,99 mm. 

 
3.

 

Wartość tolerancji T dla wymiaru 20 ± 0,04 wynosi 
a)

 

T = 0,04 mm. 

b)

 

T = 0,08 mm. 

c)

 

T = 0,06 mm. 

d)

 

T = -0,08 mm. 

 
4.

 

Zapis 70H7 oznacza 
a)

 

otwór podstawowy o wymiarze nominalnym 70 mm i klasie dokładności 7. 

b)

 

otwór podstawowy o wymiarze nominalnym 7 mm i klasie dokładności 70. 

c)

 

wałek podstawowy o wymiarze nominalnym 70 mm i klasie dokładności 7. 

d)

 

wałek podstawowy o wymiarze nominalnym 7 mm i klasie dokładności 70. 

 
5.

 

Luzy (wciski) graniczne łączonych elementów o wymiarach 

 wynoszą 

a)

 

S

max

 = 0,05 mm,  N

min

 = 0,02 mm. 

b)

 

S

max

 = 0,32 mm,  S

min

 = 0,05 mm. 

c)

 

S

max

 = 0,012 mm,  

S

min

 = 0,01 mm. 

d)

 

S

max

 = 0,20 mm,  N

min

 = 0,12 mm. 

 

6.

 

Pasowanie określone wymiarami  

 nazywamy 

a)

 

luźnym. 

b)

 

ciasnym.

 

c)

 

mieszanym.

 

d)

 

bardzo luźnym. 

 
7.

 

Pomiar długości przymiarem kreskowym jest pomiarem 
a)

 

złoŜonym. 

b)

 

pośrednim. 

c)

 

bezpośrednim. 

d)

 

podstawowym. 

 

8.

 

Parametr R

a

 jest parametrem 

a)

 

płaskości. 

b)

 

okrągłości. 

c)

 

chropowatości. 

d)

 

prostoliniowości. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26

9.

 

Na rysunku przedstawiono odchyłkę 

 

a)

 

prostoliniowości. 

b)

 

płaskości. 

c)

 

okrągłości. 

d)

 

walcowości. 

 

10.

 

Na rysunku przedstawiono odchyłkę  

 

a)

 

bicia promieniowego. 

b)

 

współosiowości. 

c)

 

prostopadłości płaszczyzn. 

d)

 

bicia osiowego. 

 

11.

 

JeŜeli  wartość  mierzona  jest  większa  niŜ  zakres  przyrządu  pomiarowego,  naleŜy 
zastosować metodę 
a)

 

bezpośredniego porównania. 

b)

 

podstawową. 

c)

 

koincydencyjną. 

d)

 

róŜnicową. 

 

12.

 

Błędy względne dwóch róŜnych wartości wielkości zmierzonych tym samym przyrządem 
pomiarowym są 
a)

 

takie same. 

b)

 

większa wartość obarczona jest większym błędem. 

c)

 

mniejsza wartość obarczona jest większym błędem. 

d)

 

trudne do określenia, trzeba wykonać obliczenia. 

 

13.

 

Niepewność  systematyczna  pomiaru  przyrządem  o  zakresie  pomiarowym  10 mm 
i działce elementarnej równej 0,05 mm wynosi 
a)

 

0,1 mm. 

b)

 

0,05 mm.  

c)

 

1 mm. 

d)

 

0,2 mm. 

 

14.

 

Dokładność  szacowania  błędu  przypadkowego  wraz  z  liczbą  wykonanych  pomiarów  tej 
samej wielkości 
a)

 

rośnie. 

b)

 

maleje. 

c)

 

nie ulega zmianie. 

d)

 

zaleŜy od metody pomiarowej. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27

15.

 

W  celu  prawidłowego  przekształcenia  wielkości  mierzonej  na  wynik  pomiaru  naleŜy 
w pusty blok wpisać 

 

wielkość 
mierzona 

 

a)

 

przetwornik. 

b)

 

zasilacz. 

c)

 

rejestrator. 

d)

 

miernik. 

 

16.

 

Zakres  pomiarowy  przymiaru,  którym  moŜna  zmierzyć  wartości:  najmniejszą  10  mm, 
największą 30 mm, wynosi 
a)

 

30 mm. 

b)

 

40 mm. 

c)

 

20 mm. 

d)

 

15 mm. 

 
17.

 

Płytki wzorcowe są wzorcami 
a)

 

kąta. 

b)

 

długości. 

c)

 

powierzchni. 

d)

 

gwintu. 

 

18.

 

Na rysunku przedstawiono sprawdziany do 

 

a)

 

wałków. 

b)

 

gwintów zewnętrznych. 

c)

 

otworów. 

d)

 

gwintów wewnętrznych. 

 
19.

 

Na rysunku przedstawiono pomiar średnicy wewnętrznej 

 

a)

 

ś

rednicówką czujnikową. 

b)

 

ś

rednicówką. mikrometryczną. 

c)

 

mikrometrem szczękowym. 

d)

 

wkładkami walcowymi. 

 
 
 
 
 

Czujnik 

 

Wynik 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28

20.

 

W przedstawionym układzie pomiarowym zmierzono 

 

 

a)

 

płaskość powierzchni klina. 

b)

 

bicie osiowego. 

c)

 

kąt klina. 

d)

 

równoległość płaszczyzn. 

 
 
 
 
 
 
 
21.

 

Elementy oznaczone cyfrą 1 to 

 

a)

 

pryzmy. 

b)

 

płytki wzorcowe. 

c)

 

wałeczki pomiarowe. 

d)

 

kliny. 

 
22.

 

W przedstawionym układzie dokonano pomiaru 

 

 

 

a)

 

bicia promieniowego. 

b)

 

odchyłki prostoliniowości. 

c)

 

bicia osiowego. 

d)

 

odchyłki okrągłości. 

 
 
23.

 

Przy pomiarze płytkami  interferencyjnymi powierzchni kulistej wklęsłej zaobserwowało 
układ prąŜków 

 

a)

 

zgodny z rysunkiem a. 

b)

 

zgodny z rysunkami a i b. 

c)

 

zgodny z rysunkiem b. 

d)

 

nie zgodny z Ŝadnym z rysunków. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 
 

Wykonywanie podstawowych pomiarów warsztatowych

 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1

 

 

a 

b 

c 

d 

 

2

 

 

a 

b 

c 

d 

 

3

 

 

a 

b 

c 

d 

 

4

 

 

a 

b 

c 

d 

 

5

 

 

a 

b 

c 

d 

 

6

 

 

a 

b 

c 

d 

 

7

 

 

a 

b 

c 

d 

 

8

 

 

a 

b 

c 

d 

 

9

 

 

a 

b 

c 

d 

 

10

 

 

a 

b 

c 

d 

 

11

 

 

a 

b 

c 

d 

 

12

 

 

a 

b 

c 

d 

 

13

 

 

a 

b 

c 

d 

 

14

 

 

a 

b 

c 

d 

 

15

 

 

a 

b 

c 

d 

 

16

 

 

a 

b 

c 

d 

 

17

 

 

a 

b 

c 

d 

 

18

 

 

a 

b 

c 

d 

 

19

 

 

a 

b 

c 

d 

 

20

 

 

a 

b 

c 

d 

 

21

 

 

a 

b 

c 

d 

 

22

 

 

a 

b 

c 

d 

 

23

 

 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30

TEST 2 
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie podstawowych 
pomiarów warsztatowych” 

 

Test składa się z 21 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−−−−

 

zadania  1,  2,  3,  4,  5,  6,  7,  8,  9,  10,  11,  13,  15,  16,  17,  18,  19,  20,  21  są  z  poziomu 
podstawowego, 

−−−−

 

zadania 12, 14 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−−−−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−−−−

 

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego, 

−−−−

 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. d, 4. a, 5. c, 6. c, 7. c, 8. d, 9. c, 10. a, 11. d, 
12. c, 13. c, 14. c, 15. a, 16. c, 17. c, 18. c, 19. a, 20. c, 21. c 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad.

 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

RozróŜnić rodzaj wymiaru 

A 

P 

a 

2 

Obliczyć wymiary graniczne 

B 

P 

a 

3 

Obliczyć tolerancję 

B 

P 

d 

4 

Zinterpretować zapis 

 

B 

P 

a 

5 

Obliczyć luzy graniczne 

B 

P  

c 

6 

RozróŜnić rodzaj pasowania 

B 

P  

c 

7 

RozróŜnić rodzaj pomiaru 

A 

P 

c 

8 

Rozpoznać parametr chropowatości 

A 

P 

d 

9 

Rozpoznać odchyłkę prostoliniowości 

B 

P 

c 

10  Rozpoznać bicie promieniowe 

B 

P  

a

 

11  Dobrać metodę pomiarową 

B 

P 

d 

12  Określić błąd względny  

C 

PP 

c 

13  Określić niepewność systematyczną 

B 

P 

c 

14  Przeanalizować zmiany wielkości błędu 

przypadkowego  

C 

PP 

c 

15  Dobrać przyrząd do przekształcenia wielkości 

mierzonej 

B 

P 

a

 

16  Określić zakres pomiarowy  

B 

P 

c 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31

17  Rozpoznać sprawdzian do gwintu zewnętrznego 

A 

P 

c 

18  Rozpoznać narzędzie pomiarowe 

B 

P 

c 

19  Rozpoznać schemat pomiarowy 

B 

P 

a 

21  Rozpoznać schemat pomiarowy 

B 

P 

c 

22  Zinterpretować obraz uzyskany przy pomiarze 

B 

P 

c 

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 
jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 21 zadań.  Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi. Tylko 
jedna jest prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Zadania  wymagają  prostych  obliczeń,  które  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 
poprawnego wyniku. 

7.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

8.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.

 

Na rozwiązanie testu masz 60 min. 

 
 

Powodzenia 

 
 
 
Materiały dla ucznia: 

−−−−

 

instrukcja, 

−−−−

 

zestaw zadań testowych, 

−−−−

 

karta odpowiedzi. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Wymiar pokazany na rysunku jest wymiarem 

 

 

a)

 

pośrednim. 

b)

 

wewnętrznym. 

c)

 

zewnętrznym. 

d)

 

mieszanym. 

 

2.

 

Wymiary  graniczne  A  i  B  dla  otworu  o  średnicy  d  =  40  mm  i  odchyłkach  ES  =  0,025 
i EI = 0,015 wynoszą odpowiednio 

a)

 

A = 40,015 mm, B = 40,024 mm. 

b)

 

A = 40, 015 mm, B = 40,025 mm. 

c)

 

A = 39,985 mm, B = 39,975 mm. 

d)

 

A = 39,975 mm, B = 39,985 mm. 

 

3.

 

Wartość tolerancji T dla wymiaru 30±0,08 wynosi 
a)

 

–0,08 mm. 

b)

 

–0,16 mm. 

c)

 

0,08 mm. 

d)

 

0,16 mm. 

 

4.

 

Zapis 80h7 oznacza 
a)

 

otwór podstawowy o wymiarze nominalnym 80 mm i klasie dokładności 7. 

b)

 

otwór podstawowy o wymiarze nominalnym 7 mm i klasie dokładności 80. 

c)

 

wałek podstawowy o wymiarze nominalnym 780 mm i klasie dokładności 7. 

d)

 

wałek podstawowy o wymiarze nominalnym 7 mm i klasie dokładności 80.

 

 

5.

 

Luzy (wciski) graniczne łączonych elementów o wymiarach 

 odpowiednio wynoszą 

a)

 

S

max

 = 0,10 mm,  N

min

 = 0,02 mm. 

b)

 

S

max

 = 0,32 mm,  S

min

 = 0,05 mm. 

c)

 

S

max

 = 0,45 mm,  S

min

 = 0,1 mm.  

d)

 

S

max

 = 0,20 mm,  N

min

 = 0,12 mm. 

 

6.

 

Pasowanie określone wymiarami  

 nazywamy 

a)

 

mieszanym. 

b)

 

ciasnym.

 

c)

 

luźnym.

 

d)

 

bardzo ciasnym. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33

7.

 

Pomiar kąta kątomierzem jest pomiarem 
a)

 

złoŜonym. 

b)

 

pośrednim. 

c)

 

bezpośrednim. 

d)

 

podstawowym. 

 

8.

 

Parametr R

z 

jest parametrem 

a)

 

płaskości. 

b)

 

okrągłości. 

c)

 

prostoliniowości. 

d)

 

chropowatości. 

 

9.

 

Na rysunku przedstawiono odchyłkę 

 

 
a)

 

prostoliniowości. 

b)

 

płaskości. 

c)

 

okrągłości. 

d)

 

walcowości. 

 
10.

 

Na rysunku przedstawiono odchyłkę  

 

 

a)

 

bicia promieniowego. 

b)

 

współosiowości. 

c)

 

prostopadłości płaszczyzn. 

d)

 

bicia osiowego. 

 
11.

 

JeŜeli  zakres  pomiarowego  przyrządu  jest  mniejszy  niŜ  wartość  mierzona,  naleŜy 
zastosować metodę 
a)

 

bezpośredniego porównania. 

b)

 

podstawową. 

c)

 

koincydencyjną. 

d)

 

róŜnicową. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34

12.

 

Błędy względne dwóch róŜnych wartości wielkości zmierzonych tym samym przyrządem 
pomiarowym są 
a)

 

mniejsza wartość obarczona jest większym błędem. 

b)

 

takie same. 

c)

 

większa wartość obarczona jest większym błędem. 

d)

 

trudne do określenia, trzeba wykonać obliczenia. 

 

13.

 

Niepewność  systematyczna  pomiaru  przyrządem  o  zakresie  pomiarowym  100  mm 
i działce elementarnej równej 1 mm wynosi 

a)

 

0,1 mm. 

b)

 

0,05 mm. 

c)

 

1 mm. 

d)

 

0,2 mm. 

 
14.

 

Dokładność  szacowania  błędu  przypadkowego  wraz  z  liczbą  wykonanych  pomiarów  tej 
samej wartości: 
a)

 

nie ulega zmianie. 

b)

 

maleje. 

c)

 

rośnie. 

d)

 

zaleŜy od metody pomiarowej. 

 

15.

 

W  celu  prawidłowego  przekształcenia  wielkości  mierzonej  na  wynik  pomiaru  naleŜy 
w pusty blok wpisać 

 

wielkość 
mierzona 

 
a)

 

czujnik. 

b)

 

zasilacz. 

c)

 

rejestrator. 

d)

 

miernik. 

 
16.

 

Zakres  pomiarowy  przymiaru,  którym  moŜna  zmierzyć  wartości:  najmniejszą  30  mm, 
największą 120 mm, wynosi 
a)

 

30 mm. 

b)

 

40 mm. 

c)

 

90 mm. 

d)

 

110 mm. 

 
17.

 

Na rysunku przedstawiono sprawdziany 

 

 

 
a)

 

do wałków. 

b)

 

gwintów zewnętrznych. 

c)

 

otworów. 

d)

 

gwintów wewnętrznych. 

 

Przetwornik 

Wynik 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

35

18.

 

Na rysunku przedstawiono pomiar średnicy 
wewnętrznej 

 

 
a)

 

ś

rednicówką czujnikową. 

b)

 

ś

rednicówką. mikrometryczną. 

c)

 

mikrometrem szczękowym. 

d)

 

wkładkami walcowymi. 

 
 
 
 
 
19.

 

W przedstawionym układzie dokonano pomiaru 

 

 

a)

 

ś

rednicy wewnętrznej. 

b)

 

kątów. 

c)

 

równoległości powierzchni. 

d)

 

owalności. 

 

20.

 

W przedstawionym układzie dokonano pomiaru 

 

a)

 

bicia promieniowego. 

b)

 

odchyłki prostoliniowości. 

c)

 

bicia osiowego. 

d)

 

odchyłki okrągłości. 

 
 

21.

 

Przy pomiarze płytkami  interferencyjnymi powierzchni kulistej wklęsłej zaobserwowało 
układ prąŜków 

 
 

a)

 

zgodny z rysunkiem b. 

b)

 

zgodny z rysunkami a i b. 

c)

 

zgodny z rysunkiem a. 

d)

 

nie zgodny z Ŝadnym z rysunków. 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

36

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ............................................................................... 
 

Wykonywanie podstawowych pomiarów warsztatowych

 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1

 

 

a 

b 

c 

d 

 

2

 

 

a 

b 

c 

d 

 

3

 

 

a 

b 

c 

d 

 

4

 

 

a 

b 

c 

d 

 

5

 

 

a 

b 

c 

d 

 

6

 

 

a 

b 

c 

d 

 

7

 

 

a 

b 

c 

d 

 

8

 

 

a 

b 

c 

d 

 

9

 

 

a 

b 

c 

d 

 

10

 

 

a 

b 

c 

d 

 

11

 

 

a 

b 

c 

d 

 

12

 

 

a 

b 

c 

d 

 

13

 

 

a 

b 

c 

d 

 

14

 

 

a 

b 

c 

d 

 

15

 

 

a 

b 

c 

d 

 

16

 

 

a 

b 

c 

d 

 

17

 

 

a 

b 

c 

d 

 

18

 

 

a 

b 

c 

d 

 

19

 

 

a 

b 

c 

d 

 

20

 

 

a 

b 

c 

d 

 

21

 

 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

37

7. LITERATURA 

 

1.

 

Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000 

2.

 

Jakubiec  W.,  Malinowski  J.:  Metrologia  wielkości  geometrycznych.  WNT,  Warszawa 
1993 

3.

 

Kordowicz-Sot  A.:  Automatyka  i  robotyka.  Elementy  aparatury  kontrolno  pomiarowej. 
WSiP, Warszawa 1999 

4.

 

Malinowski J., Jakubiec W., Starczak M.: Sprawdzanie dokładności w budowie maszyn. 
WSiP, Warszawa 1997 

5.

 

Malinowski  J.,  Jakubiec  W.:  Tolerancje  i  pasowania  w  budowie  maszyn.  WSiP, 
Warszawa 1998 

6.

 

Malinowski J.: Pomiary długości i kąta w budowie maszyn. WSiP, Warszawa 1998 

7.

 

Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1993 

8.

 

Praca  zbiorowa  pod  redakcją  Reymer  B.:  Mały  poradnik  mechanika.  WNT,  Warszawa 
1994 

9.

 

Praca  zbiorowa  pod  redakcją  J.  Zawistowskiego,  T.  Sałacińskiego:  Ćwiczenia 
laboratoryjne  z  metrologii.  Oficyna  Wydawnicza  Politechniki  Warszawskiej,  Warszawa 
1999 

10.

 

Normy Techniczne 

 
Czasopisma: 
–

 

Mechanik 

–

 

Przegląd Mechaniczny 

–

 

Nowa Edukacja Zawodowa 

–

 

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php 

 
Literatura metodyczna 
1.

 

Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.

 

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000