Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – pełen tekst dostępny był na wykładzie
1
F
F
o
o
r
r
m
m
y
y
r
r
y
y
n
n
k
k
u
u
Współczesne gospodarki są bardzo skomplikowane z milionami produkowanych dóbr, z ograniczonymi
zasobami ziemi, pracy i kapitału.
Rynki sobie całkiem dobrze radzą z tą złożonością, podczas gdy państwo dużo gorzej.
Rynek
– transakcje kupna i sprzedaży oraz warunki, w jakich one przebiegają.
Ogół oferentów i nabywców
, których decyzje
wzajemnie od siebie uzależnione
, kształtują podaż i popyt
oraz wp
ływają na
poziom ceny
Forma rynku
to określona konfiguracja sprzedawców i nabywców oraz odpowiadające jej prawa
zachowań.
Konkretną formę rynku
można scharakteryzować za pomocą:
Liczba podmiotów
funkcjonujących na rynku oferentów/nabywców
Istnienie lub brak preferencji
nabywców wobec oferentów i/lub preferencji wobec nabywców
Ilość wiedzy o danym rynku
, na którym funkcjonują podmioty rynkowe
Liczba
nabywców
Liczba oferentów
jeden
kilku
wielu
jeden
obustronny monopol
niepełny monopol
nabywcy
monopol
nabywcy
kilku
niepełny monopol
oferenta
obustronny oligopol
oligopol
nabywców
wielu
monopol oferenta
oligopol oferentów
polipol
CHARAK
TERYSTYKA WYBRANYCH „CZYSTYCH” FORM RYNKOWYCH
Monopol
Wytwarzany produkt nie ma bliskich substytutów
Monopolista ma wyłączność produkcji i sprzedaży
Pełną informacje posiada wyłącznie monopolista (nie konsumenci)
Wpływ na cenę posiada wyłącznie monopolista (nie konsumenci)
Bariery wejścia na rynek (licencje rządowe, patenty, znaki firmowe, kapitałowy próg wejścia, kontrola
nad niektórymi zasobami naturalnymi, monopol naturalny)
naturalne
– powstałe wskutek działania sił rynkowych
państwowe – chronione ustawami lub innymi ograniczeniami natury formalno-prawnej.
Konkurencja doskonała (polipol)
Wielu oferentów i wielu nabywców
Udział w rynku oferenta jest mały
Brak wpływu na cenę
Wytwarzany produkt jest homogeniczny
Swoboda wejścia i wyjścia z rynku
Pełna informacja na rynku
Doskonała podzielność zasobów
Dos
konała mobilność czynników produkcji
Uwaga to tylko wybrane zagadnienia – pełen tekst dostępny był na wykładzie
2
Oligopol
W danej gałęzi funkcjonuje niewiele firm, z których każda posiada znaczny udział w rynku.
Przedsiębiorstwa mogą sprzedawać zarówno towary jednorodne, (np. stal, cement), jak i
zróżnicowane (np. samochody, lodówki). Typowym przykładem jest rynek samochodów osobowych,
na którym poszczególne rodzaje samochodów są w większym lub mniejszym zakresie substytutami.
cechą rynku oligopolistycznego jest konieczność liczenia się firmy z reakcjami rywali i branie pod
uwagę ich skutków, czyli współzależność.
Wzajemne interakcje oligopolistów są swoistego rodzaju grą, w której wygrywają ci, którzy lepiej
przewidują sposoby reagowania rywali i przygotują plany skutecznego działania. W grze tej istotnym
czynnikiem jest również umiejętność rozpoznawania sytuacji i unikania błędów.
C
echą oligopolu jest względna stabilność cen.
Poza przypadkami wojny cenowej na rynku tym dominuje konkurencja niecenowa Oli
gopoliści
konkurują ze sobą przeważnie przez różnicowanie i doskonalenie produktów, reklamę i promocję
własnej konkretnej marki. Ich praktyki marketingowe różnią się znacznie w zależności od gałęzi.
Z małą ilością firm wiąże łatwość zmowy, czyli zawierania przez firmy jawnych lub tajnych
porozu
mień mających na celu wyeliminowanie lub ograniczenie wzajemnej konkurencji. Odbywa się
to
głownie przez ustalenie limitów produkcji, podziału rynków i wspólną politykę cenową.
Uwaga!
Każdy rynek np. wrocławski, krakowski itp.ma swoje specyficzne cechy odbiegające nieco od modelu
Rynki jednak nie są doskonałe
– wytwarzają każde dobro, za jakie są ludzie w stanie zapłacić, nawet gdy
nie jest to korzystne dla ludzi i środowiska.
Ry
nki są amoralne:
w żaden sposób nie gwarantują sprawiedliwości i równości (dochodu i posiadanego
majątku).
Interwencjonizm
państwowy
Tak
Nie
Subsydia zachęcają do produkcji lub świadczenia dóbr
„nieopłacalnych” prywatnie a pożądanych publicznie.
Programy państwowe są wynikiem nacisków
pewnych grup lobbingowych
Zakaz produkcji dóbr
groźnych i niepożądanych
Programy państwowe mają słabe wyniki
Podatki pozwalają na redystrybucje dochodów od
bogatych do biednych
Brak elastyczności systemu pod względem
formalno-prawnym
Podaj 3 przykłady różnego rodzaju instrumentów niecenowych, które mogą zastosować oferenci
wymienionych dóbr, aby zwiększyć preferencje nabywców wobec swoich produktów:
a) odkurzacz,
b) szampon,
c) usługa ręcznego mycia samochodów,
d) lody na patyku
Dla każdego z podanych rynków określ, 2 bariery wejścia i wyjścia:
a)
rynek usług medycznych,
b) rynek samolotów,
c) rynek usług dawania korepetycji z ekonomii,
d) rynek usług sprzątania mieszkań.